Okul Yaşam Kalitesi İle İlgili Araştırmalar

Sarı ve ark. (29) Adana'da lise öğrencilerinin, okullarının yaşam kalitesine ilişkin algılarını incelemişlerdir. Araştırmanın örneklemi, Adana'nın merkez ilçelerindeki alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki Anadolu liselerden yansız olarak belirlenen altı lisedeki 478 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında, araştırmacılar

Yapılan analizler sonucunda öğrencilerin okullarındaki yaşam kalitesini genel olarak orta düzeyde algıladıkları, kız ve erkek öğrencilerin okul yaşam kalitesi algıları arasında önemli farklılıklar olmadığı, üst sosyo – ekonomik düzeydeki liselerde okul yaşam kalitesinin daha yüksek olduğu ve sınıf düzeyi yükseldikçe öğrencilerin liselerindeki yaşam kalitesini daha olumlu algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Sarı’nın (8) yaptığı araştırmada, OYKÖ’den elde ettiği bulgulara göre: Adana'nın merkez ilçelerindeki ilköğretim okullarında, okul yaşam kalitesi düzeyi, hem toplam puanlar hem de alt boyutlar bazında, ortalamanın üzerindedir; öğrenciler okullarındaki yaşam kalitesini öğretmenlerinden daha olumlu algılamaktadır. Araştırmanın diğer bulguları ise şu şekildedir: Okulların yaşam kalitesi ''sosyo-ekonomik düzey bakımından'' karşılaştırıldığında öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre en düşük okul yaşam kalitesi ortalaması, alt sosyo-ekonomik düzeydeki okullara aittir. Araştırmada ele alınan değişkenlerin çoğu bakımdan, düşük OYK düzeyine sahip okuldaki örtük program, daha antidemokratik özellikler taşımaktadır. Buna paralel olarak, bu okuldaki öğrencilerin de antidemokratik davranışları daha sık sergilemektedir.

Sarı ve Cenkseven (66) ilköğretim öğrencilerinin okullarındaki yaşam kalitesine ilişkin algılarını, benlik kavramına ait değişkenler ile yordamaya çalışmışlardır.

Araştırma, 4 ilköğretim okulunun; dört, beş, altı ve yedinci sınıfa devam eden öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda, çocuklarda; Öz-Kavramı Ölçeğinin tüm boyutlarının, okul yaşam kalitesi algısı ile anlamlı ilişki gösterdiğini belirlemişler. Yapılan aşamalı regresyon analizi sonucunda ise; “Davranış”, “Gözde olma”, “Mutluluk”, “Zihinsel/okul durumu” ve “Kaygı” boyutlarındaki değişkenlerin, okul yaşam kalitesinin anlamlı yordayıcıları olduğu; “Fiziksel görünüm” değişkeninin katkısının ise anlamlı olmadığı görülmüştür. Öğrencilerin okul yaşam kalitesi düzeylerini yordayan beş değişkenden, en yüksek yordama katkısı “Davranış”

değişkenine aittir. Bu beş değişken, ilköğretim öğrencilerinin okul yaşam kalitesi puanlarında gözlenen toplam varyansın %29.2’sini açıklamıştır.

Durmaz (31) 2008 yılında yaptığı araştırmada liselerde okul yaşam kalitesini incelemiştir. Araştırmanın örneklemi, Kırklareli merkez ve ilçelerindeki Genel ve Anadolu Liseleri arasından yansız olarak belirlenen on lisede öğrenim gören 602 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmasında, LİSEYKÖ’den alınan puanlar genel olarak incelendiğinde; öğrencilerin liselerinin yaşam kalitesine ilişkin algılarının, 1–5 ölçeği

üzerinden orta düzeyde gerçekleştiğini belirtmiştir. LİSEYKÖ’nün tüm boyutlarında hesaplanan ortalamalar 2. 59 – 3. 69 arasında iken en yüksek ortalama “Okula Yönelik Duygular ” boyutunda, en düşük ortalama ise “Öğrenci- Öğrenci İletişimi” boyutunda ortaya çıkmıştır. Çalışmada okul türüne göre yapılan karşılaştırmalarda genellikle Anadolu Lisesi öğrencilerinin lehine anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Sınıf düzeyine göre yapılan karşılaştırmalarda ise Öğretmen- Öğrenci İletişimi ve Okula Yönelik Duygular alt boyutlarında anlamlı farklar bulunduğu ve bu farkların 9. sınıf öğrencileri lehine olduğu ortaya çıkmıştır.

İnal'ın (32) “Adana İl Sınırları İçerisindeki Yatılı İlköğretim Bölge Okullarında Bulunan, Öğretmen ve Öğrencilerin Okul Yaşam Kalitesi Algılarının İncelenmesi”

başlıklı araştırmasında, Yatılı İlköğretim Bölge Okullarının (YİBO) okul yaşam kalitesiyle ilgili olarak, öğretmen ve öğrenci algılarının büyük oranda benzer olduğu;

her iki grubun, okullarının yaşam kalitesini orta düzeyin biraz üzerinde olumlu algıladığı belirlenmiştir. Öğretmen ve öğrencilerin YİBO’ların okul yaşam kalitesiyle ilgili en olumlu algıları kendi statülerine, en olumsuz algıları ise okul yönetimine yöneliktir. Cinsiyete göre yapılan karşılaştırmada kız öğrenciler ve kadın öğretmenlerin algılarının daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Araştırmada okul yaşam kalitesini düşük algılayan öğrencilerin okulun fiziksel özellikleri, öğretmenlerin ilgisi, arkadaşlık ortamı ve eğitim görme şanslarından dolayı memnun oldukları belirlenirken; okul yönetimi, öğretmenler ve okuldaki öğrencilerin bazı davranışlarından rahatsız oldukları saptanmıştır. Araştırma kapsamında yapılan görüşmelerde okul yaşam kalitesi algısı yüksek olan öğrencilerin genellikle yemekhanede aynı yemeklerin çıkması, kapalı spor salonu olmayışı, oyun alanı eksikliği, okuldaki şiddet davranışları, öğrencilerin kaba, küfürlü konuşmaları ve lavaboların temiz olmamasından şikâyet ettikleri ortaya çıkmıştır.

İlmen (97) yaptığı çalışmada “Okul Grubunun Okul Yaşam Kalitesi ve Akademik Başarı Üzerindeki Etkisi” başlıklı çalışmasında, ortaokul öğretim öğrencileriyle yaptığı araştırmada okul yaşam kalitesi algıları ile seviye belirleme sınavlarındaki başarıyı ele almıştır. Çalışmaya 150 branş öğretmeni ve 270 yedinci sınıf öğrencisi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak Sarı (29) tarafından geliştirilen Okul Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda öğrencilerin okul yaşam kalitesine ilişkin algılarının devam ettikleri okul grubuna bağlı olarak önemli farklılıklar gösterdiği

ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra okul yaşam kalitesinin alt boyutlarını oluşturan öğrenci, yönetici, öğretmen ve okula yönelik algılarda da öğrencilerin devam ettikleri okul grubuna göre anlamlı farklar belirlenmiştir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin okul yaşam kalitesine yönelik algıları da çalıştıkları okul grubuna bağlı olarak önemli farklar göstermiştir.

Alaca (33) Adıyaman'da iki dilli olan ve olmayan ortaokul öğrencilerinin okul yaşam kalitesi algıları ile okula aidiyet duygularını incelemiştir. Toplam 1040 öğrenci üzerinde gerçekleştirilen çalışmada öğrencilerin okul yaşam kalitesi algılarının her iki grupta ortanın biraz üzerinde olduğunu belirlemiştir. Çalışmada çeşitli değişkenlere göre yapılan karşılaştırmalarda anlamlı farklar bulunmuştur. Örneğin OYKÖ puanlarında cinsiyet açısından kız öğrencilerin puanları lehine; anne-baba eğitim düzeyi açısından ise anne-babası ilkokul mezunu olan öğrencilerin puanları lehine anlamlı farklar belirlenmiştir.

Pelendecioğlu (98) “Lise Öğrencilerinde Zorbalık Olgusunun Okul Yaşam Kalitesi ve Empati Değişkenler Bakımından İncelenmesi” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasında lise öğrencileri arasında okul yaşam kalitesi ve empati bakımından zorbalık olgusunu incelemiştir. Çalışmaya 6 farklı liseye devam eden 859 öğrenci katılmıştır. Kullanılan veri toplama araçları Akran Zorbalığı Anketi, Liselerde Yaşam Kalitesi Ölçeği, Temel Empati Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formudur. Çalışmanın sonucunda kız öğrencilerin zorba ve kurban olma oranı erkek öğrencilerin zorba ve kurban olma oranlarından daha yüksek bulunurken, erkek öğrencilerin zorba/kurban olma oranı kızlara göre daha yüksek bulunmuştur. Çalışma sonuçlarına okul yaşam kalitesi açısından bakıldığında herhangi bir zorbalığa karışmayan öğrenciler arasında okul yaşam kalitesi puanlarının zorba, kurban ve zorba/kurban olan öğrencilerin puanlarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Demir ve ark. (99) Lise Öğrencilerinde Okul Kültürünün Bir Ögesi Olarak Okul Yaşam Kalitesi Algısının İncelenmesi” başlıklı araştırmalarında Kars il merkezinde bulunan genel ve mesleki Lise öğrencilerinin okullarının yaşam kalitesine ilişkin algılarını incelemişlerdir. Çalışmaya üç liseden 358 öğrenci katılmıştır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında, cinsiyet ve okul türüne göre genellikle anlamlı farklılıkların bulunmadığı belirlenmiştir. Sınıf düzeyine göre ise öğretmenler, okula yönelik olumlu duygular, okula yönelik olumsuz duygular ve ölçek toplam puanlarında 12. Sınıfa

devam eden öğrencilerin puanları lehine anlamlı bir farklılaşma olduğunu tespit edilmiştir. Öğretmenler, okul yöneticileri, sosyal etkinlikler ve genel toplamda anne eğitim düzeyine göre anlamlı farklar bulunurken, diğer boyutlarda anlamlı bir farklar bulunmamıştır.

Özdemir’in (34) Üniversite öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarını, cinsiyet ve fakülte değişkenlerine dayalı olarak incelemiştir. Tarama modeline dayalı yürütülmüş olan araştırmanın, çalışma grubunu; Çankırı Karatekin Üniversitesinde öğrenim gören 308 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verilerini

‘‘Fakülte Yaşamının Niteliği Ölçeği-FYNÖ’’ ile toplamıştır. Araştırmada katılımcıların okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının, cinsiyete ve fakültelere göre anlamlı şekilde farklılaştığı saptamıştır. Araştırma bulgularında kız öğrencilerin, okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının, erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğunu belirtilmiştir.

Fakülteler bazında yapılan karşılaştırmalı analizler ise Orman Fakültesi öğrencilerinin, okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının, diğer fakültelerde öğrenim gören öğrencilere göre daha yüksek olduğunu ortaya çıkartmıştır.

Okul yaşam kalitesi ile ilgili olarak yukarıda özetlenen çalışmalara genel olarak bakıldığında, hepsinde öğrencilerin okullarındaki yaşamı üst düzeyde kaliteli algılamalarının, gelişimleri üzerinde olumlu etkiye sahip olduğunun vurgulandığı görülmektedir. Bu araştırmalarda okul yaşam kalitesi kavramı, sınıf düzeyi, cinsiyet, akademik başarı, anne-baba eğitim düzeyi, sosyo-ekonomik durum, anadil gibi çeşitli değişkenler bakımından incelendiği gibi; benlik kavramı, zorbalık ve empati gibi psikolojik değişkenlerle birlikte de ele alınmıştır. Çalışmaların hiçbirinde spor liselerindeki öğrencilerin okullarındaki yaşamın kalitesine ilişkin algıları incelenmemiş;

diğer lise türleriyle karşılaştırmalar yapılmamıştır. Bu çalışma, alanyazına bu açıdan katkıda bulunma açısından önemlidir.