Ortaokul öğrencilerine yönelik hazırlanan Okul Dışı Etkinlik Temelli Değerler Eğitimi Programının öğrencilerin sahip olduğu etkin vatandaşlık değerleri düzeyine etkisi nedir?
1.4. Alt problemler
1. Okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programının uygulandığı deney grubu ve uygulanmadığı kontrol grubu öğrencilerinin
a) adil olma değeri ve alt boyutlarında,
b) doğruluk-dürüstlük değeri ve alt boyutlarında, c) sevgi değeri ve alt boyutlarında,
d) saygı değeri ve alt boyutlarında, e) sorumluluk değeri ve alt boyutlarında f) yardımseverlik değeri ve alt boyutlarında
öntest - sontest, izleme testi-1 ve izleme testi-2 puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?
2. Okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programının uygulandığı deney grubu ve bu programın uygulanmadığı kontrol grubu öğrencilerinin bütün olarak “etkin vatandaşlık değerleri düzeyinde” ön test - son test ve izleme testi puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?
3. Okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programının uygulandığı deney grubu öğrencilerinin “hoşgörü değer düzeylerinde” ön test - son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?
Yapılan araştırmanın nitel boyutuna yönelik sorular aşağıdaki gibi ifade edilmiştir: 1. Deney grubu öğrencilerinin;
a) Deney grubu öğrencilerinin adil olma, doğruluk-dürüstlük, sevgi, saygı, sorumluluk ve yardımseverlik değerlerine yönelik algıları nasıldır?
b) Deney grubu öğrencilerinin uygulanan okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programına yönelik görüşleri nasıldır?
c) Deney grubu öğrencilerinin uygulanan okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programı kapsamındaki etkinliklere yönelik görüşleri nasıldır?
d) Deney grubu öğrencilerinin uygulanan okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programının kendi davranışları üzerinde etkisine ilişkin görüşleri nasıldır?
2. Deney grubu öğrenci velilerinin; okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programına, program sonrasında öğrencilerinde gözlemledikleri davranış değişikliğine, programa katılmalarının çocuk/ebeveyn ilişkisine, program kapsamında uygulanan okul-aile işbirliğine ve program kapsamında kendilerine yönelik yapılan çalışmalara yönelik görüşleri nasıldır?
3. Deney grubu öğrencilerinin eğitim gördüğü okulda görev yapan öğretmenlerin; değerler eğitimine ve okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programına yönelik görüşleri nasıldır?
1.5. Varsayımlar
Araştırmanın planlanıp yürütülmesinde birtakım varsayımlar göz önüne alınarak hareket edilmiştir.
1. Araştırmaya katılan öğrenciler kendilerine uygulanan ölçme araçlarını içten ve doğru bir şekilde yanıtladığı,
2. Deney ve kontrol gruplarının deneysel süreç boyunca birbirlerini etkilemediği, 3. İstenmedik (kontrol edilemeyen) değişkenlerin, deney ve kontrol gruplarını aynı
biçimde etkilediği varsayılmıştır.
1.6. Sınırlılıklar Araştırma;
1. Okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programı yetmiş iki oturum ile sınırlıdır. 2. Okul dışı etkinlik temelli değerler eğitimi programına yönelik bulgular; “Etkin
Vatandaşlık Değerleri Ölçeği (EVDÖ), öğrenci görüşme, öğretmen görüşme ve veli görüşmelerinden elde edilen verilerle sınırlıdır.
3. Hazırlanan program, ortaokul altıncı sınıf öğrencilerine uygulanması ile sınırlıdır. 4. Hazırlanan programda, sadece, sosyal bilgiler ders programında yer alan altı
değerle (adil olma, doğruluk-dürüstlük, sevgi, saygı, sorumluluk ve yardımseverlik) sınırlıdır.
5. Araştırmada elde edilen veriler, Bursa ili İnegöl ilçesinde yer alan iki ortaokulda 2017 – 2018 öğrenim gören ve deney ve kontrol gruplarında yer alan yaşları 11 ile 12 arasında değişen 38 öğrenci ile sınırlıdır.
1.7. Tanımlar
Değerler: Bireylerin ya da diğer sosyal varlıkların hayatına yol gösterici ilkeler olarak hizmet eden, önemli düzeyde farklılık gösteren, ilgili durumlar ötesinde arzu edilen amaçlardır (Schwartz, 1994).
Okul Dışı Eğitim: Gerek okul içinde gerekse okul dışında doğrudan dersle ilişkili olmayan ama tamamen derslerden bağımsız olmayan eğitim süreçlerinin tamamıdır.
Etkin Vatandaşlık Değerleri: Toplum hayatı için vazgeçilmez olan ve bireyin iyi bir insan ve iyi, etkin bir vatandaş olmasını sağlayan değerleri ifade etmektedir.
Etkinlik Temelli Değerler Eğitimi: Etkinliklerin esas alındığı öğrencilerin yaparak yaşayarak ve eğlenerek değer kazanmaları düsturuyla hareket edilen değerler eğitimi sürecidir. Bu süreçte adil olma, yardımlaşma-dayanışma, sevgi, saygı, doğruluk-dürüstlük ve sorumluluk değerlerini temel alan etkinliklerden oluşan ve okul dışı ortamlarda
ortaokula devam eden çocuklar için hazırlanmış etkinlik temelli bir değerler eğitimi sürecini ifade etmektedir.
Sosyal Bilgiler: Bireyin toplumsal var oluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı olması amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimleri ve vatandaşlık bilgisi konularını yansıtan; öğrenme alanlarının bir ünite ya da tema altında birleştirilmesini içeren; insanın sosyal ve fizikî çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında incelendiği; toplu öğretim anlayışından hareketle oluşturulmuş bir ilköğretim dersidir (MEB, 2005).
1.8. Simgeler ve kısaltmalar AFA: Açımlayıcı Faktör Analizi Akt: Aktaran
DFA: Doğrulayıcı Faktör Analizi Çev.: Çeviren
EVDÖ: Etkin Vatandaşlık Değerleri Ölçeği MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
TDK: Türk Dil Kurumu vb: ve benzeri
BÖLÜM II
ARAŞTIRMANIN KURAMSAL ÇERÇEVESİ VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde alanyazındaki araştırmalar ayrıntılı bir biçimde irdelenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın kuramsal boyutu, bu alanda yapılan çalışmalar, araştırmanın hedef kitlesinin önemi üzerinde durulmuştur. Ayrıca araştırma yapılan hedef kitlenin gelişimsel özellikleri de araştırılarak bu bölümde ifade edilmiştir.