Konunun karşılaştırmalı olarak daha iyi anlaşılabilmesi için personel ile ilgili tüm hesaplar ve örnekler bir araya toplanarak anlatı- lacaktır. Tek Düzen Hesap Planı sıralaması göz ardı edilerek konuları bir araya getirmiş olacağız.
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
195 İŞ AVANSLARI
335 PERSONELE BORÇLAR
İşletme personelinin ticari faaliyet dışı; - İşletmeden borç (kredi) alması,
- Ticari bir kıymet olmamak şartıy- la bir şey almış olması,
- Lojman ya da sosyal tesislerini kullanması,
- Kasa açığı veya emanet verilen bir varlığın zarar görmesi gibi mali sorumluluk gerektiren işler nedeniyle
Ortaya çıkan senetli ya da senetsiz alacakların izlendiği hesaptır.
Personelden olan alacak, personel
işten ayrılırsa alacağın izlenme şekli
de değişeceğinden 135 nolu hesaptan çıkarılıp 136 Diğer Çeşitli Alacaklar
Hesabına aktarılır.
İşletme adına mal alacak, hizmet gördürecek, ya da bir kısım ödeme veya giderleri yapacak olanlara verilen avansların izlendiği aktif
karakterli hesaptır.
Markette çalışan kasiyerlere para üstü verebilmesi için sabah verilen bir miktar para iş avansıdır.
Zihinsel ve fiziksel yetenek ve becerilerini işletmenin kullanımına sunan insan gücü,
işçilik olarak tanımlanmaktadır.
İşletme çalışanının tahakkuk edipte henüz ödemediği ücret, maaş ve sosyal güvenlik yardımları,
Ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni, Kâr paylaşımı (primli çalışanlarda) ve ikrami-
yeler,
Parasal olmayan faydalar (sağlık yardımı, lojman, araç ve ücretsiz veya indirimli olarak verilen gıda yardımı ve diğer hizmetler) gibi hakları
İşletmenin işçisine eklemekle yükümlü olduğu tahakkuk etmiş eklemeler, ödeninceye kadar bu hesabın alacağında tutar. PASİF KARAKTER-
Lİ BİR HESAPTIR.
196 PERSONEL AVANASLARI
Personele ücretlerine ya da yapacak- ları seyahat giderine karşılık önceden yapılan ödemeler bu hesapta izlenir.
Değerleme: Muhasebede kayıtlı olan değerdir.
YUKARIDAKİ HESAPLAR İLE İLGİLİ ÖRNEK UYGULAMALAR 1. Personelin işletmeye ait sosyal tesislerden yararlanması;
1.Örnek: İşletme çalışanlarından Batuhan GÜLLER, işletmeye ait Erciyes dağ evi sosyal tesisleri bünyesindeki otelde hafta sonunda 2 gece kalmış ve toplamda 295 ₺ %18 KDV dahil faturayı işletme personel servisine teslim etmiştir. Gelecekteki maaşlarından 2 taksit halinde mahsup edilecektir.
_____________ / ____________ 135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 295 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 250 391 HESAPLANAN KDV 45 _____________ / ____________
3. (2. Örnekteki), maaş tahakkuk kaydında, (1. Örnekteki) personelden alacağın 1.taksiti kesilecek olsaydı;
___________ / ____________
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.400 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 95 335 PERSONELE BORÇLAR 2.147,5 135 PERSONELDEN ALACAKLAR 147,5 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 620 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 580 ___________ / ____________
2. Personelin maaş tahakkuk kaydı;
2.Örnek: İdari birimde çalışan personel Batuhan GÜLLER’e ait şubat ayı maaş bordrosu şöyledir:
Brüt Maaş: 3.050 ₺ SGK Primleri:
- İşveren payı: 300. - İşçi Payı:180
İşsizlik Sigortası Primleri: 580 ₺ - İşveren Payı: 50
- İşçi Payı:50
Gelir Vergisi Stopajı: 600 620 ₺ Damga Vergisi:20 Asgari Geçim İndirim Tutarı: 95
___________ / ____________
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.400 Brüt Ücret: 3050
SGK İşveren payı: 300
İşsizlik Sigortası İşveren Payı: 50
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 95
335 PERSONELE BORÇLAR 2.295 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 620 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 580 ___________ / ____________
- Ticari bir kıymet olmamak şartıyla bir şey almış olması; Örnek: İşletme çalışanlarından Pınar KORKMAZ, işletmeden 1.000 ₺ borç para alıyor.
_____________ / ____________
135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 1.000
100 KASA 1.000
_____________ / ____________
- Personel Borcunu ödemesi;
Örnek: İşletme çalışanlarından Pınar KORKMAZ, işletmeye olan 1.000 ₺ borcunu nakit olarak ödüyor.
_____________ / ____________
100 KASA 1.000
135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 1.000 _____________ / ____________
- Personel maaşına haciz kesintisi uygulanması durumun- da;
Örnek: İşletme çalışanlarından Mahir GARİPOĞLU’nun maaşına Ankara 13. İcra Dairesi tarafından net maaşına ¼ oranında haciz konmuştur.
Brüt Ücret: 2.000 SGK Kesintileri: 340 (-) Vergi Kesintileri:330 (-) ---
1.330 ₺ x ¼ = 332,5 ₺ maaş icrası var. ______________ / ____________
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.000
335 PERSONELE BORÇLAR 997,5 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 330 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 340 369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 332,5 ______________ / ____________
NOT: Haciz kesintisi ile ilgili olarak uygulamada, 369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler Hesabı veya 336 Diğer Çeşitli Borçlar hesabı’ndan birinin tercihen kullanıldığı görülmektedir. Her
ikisinde de İcra kesintisi alt hesabı açılarak takibi mümkündür. - Kasa açığı veya emanet verilen bir varlığın zarar görmesi
gibi mali sorumluluk gerektiren işler nedeniyle çalışanın işletmeye borçlanması;
Örnek: İşletme çalışanlarından Pakize PEKMEZ’e zimmet edilen makine bozulmuş tamiratı için 200 ₺ + %18 KDV ödenmiştir. Bedelin personelden alınması kararı verilmiş.
_____________ / ____________
135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 236
100 KASA 236
_____________ / ____________
- Personelin lojman hizmetinin bedelinin ve maaşından kesilmesi işlemine ait kayıtlar;
Örnek: İşletmeye ait lojmanda 400 ₺/ay şeklinde kira bedeli maaşından kesinti şeklinde alınan personel Nuh
DEMİRBUĞA’ nın maaş bilgileri aşağıdaki gibidir. Brüt Maaş: 3.800 ₺
SGK Primleri:
- İşveren payı: 250. - İşçi Payı:120
İşsizlik Sigortası Primleri: 470 ₺ - İşveren Payı: 50
- İşçi Payı:50
Gelir Vergisi Stopajı: 760 Damga Vergisi:25 785 ₺
1.Adım: Lojman bedeli için personelin işletmeye borçlan- ması: ______________ / ____________ 135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 400 600 YURT İÇİ SATIŞAR 400 ______________ / ____________
2.Adım: Ücret tahakkuk kaydında lojman bedelinin mahsup edilmesi;
______________ / ____________
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 4.100 Brüt Ücret: 3.800
SGK İşveren payı: 250
İşsizlik Sigortası İşveren Payı: 50
335 PERSONELE BORÇLAR 2.445 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 785 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 470 135 PERSONELDEN ALACAKLAR 400 ______________ / ____________
- Personel maaşından avans alırsa;
Örnek: İşletme çalışanlarından Şennur KILIÇ, 10 gün sonra tahakkuk edecek maaşından 150 ₺ avans almıştır.
_____________ / ____________
196 PERSONEL AVANSLARI. 150
100 KASA 150
_____________ / ____________
- İş avansının verilmesi;
Örnek: İşletme çalışanlarından Seçkin UYANIK’ ı iş sektörü ile ilgili Antalya’daki fuara iş bağlantıları için göndermiş. Otel, ulaşım, yemek ihtiyaçları için 4.000 ₺ avans vermiştir. _____________ / ____________
196 PERSONEL AVANSLARI. 4.000
100 KASA 4.000
_____________ / ____________
Personel iş dönüşünde harcamalarını belgeleri ile sunacak ve eğer ki artan para varsa işletmeye tekrar iade edecektir.
128
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI
İşletmenin, sık rastlanılmayan işlemlerden olması nedeniyle adına ayrıca hesap açılmayan işlemler ve yukarıda kullanılan alacak hesapları dışındaki olay ve işlemler için bu hesap kullanılır.
Genellikle;
- İşten ayrılan personelden olan alacaklar, - Ortaklıktan ayrılan, eski ortaklardan alacaklar, - Kiracılardan olan alacaklar,
- Sigorta şirketlerinden hasar tazminatı nedeniyle olan alacaklar, - Vergi dairesinden olan alacaklar,
- Geçici yatırım yapmak amacıyla elde bulunan hisse senetleri için olan temettü alacakları, - Hatır çeki veya hatır senedi vermek suretiyle oluşan alacaklar,
- Hatır için, işletme dışından herhangi birine borç para verdiğinde bu hesap kullanır.
DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEK UYGULAMALAR
- İşletmenin alacağı bulunan personelin işten ayrılması; Örnek: İşletmeye 2.000 ₺ borcu bulunan işletme çalışanı, işten ayrılmıştır.
_____________ / ____________
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR. 2.000
135 PERSONELDEN ALACAKLAR. 2.000
_____________ / ____________ Bir hafta sonra borcunu ödediğinde; _____________ / ____________
100 KASA. 2.000
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR. 2.000 _____________ / ____________
- Sigorta şirketlerinden hasar tazminatı alacağının doğması;
Örnek: İşletmenin kayıtlı değeri 10.000 TL ve birikmiş amortis-
manı 7.000 TL olan üretimde kullandığı bir makinesi yangın esnasında kullanılamaz hale gelmiştir. Sigorta şirketi yapılan tahkikat sonucunda 2.000 TL ödeyeceğini belirtmiştir.
_____________ / ____________
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR. 2.000
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR. 7.000 689 DİĞ. OL. DIŞI GİD. VE ZARAR. 1.000
253 TESİS MAKİNE VE
CİHAZLAR 10.000
_____________ / ____________
- Hatır için borç para vermek;
Örnek: İşletme sahibi, uzun yıllar arkadaşı olan Kemal Bey’e işletme kasasından 12.000 ₺ borç para veriyor.
_____________ / ____________
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR. 12.000
100 KASA 12.000
_____________ / ____________
- Hatır senedi vermek;
Örnek: İşletme sahibi, uzun yıllar arkadaşı olan Kemal Bey’’in işletmesi olan Kemal Can Tur. Tic. İşletmesine, bankada teminat gösterebilmesi amacıyla 315.000 ₺ tutarlı hatır senedi vermiştir.
_____________ / ____________
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR. 315.000
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 315.000
_____________ / ____________ Değerleme: Muhasebede kayıtlı olan değer ile (MUKAYYET DEĞER ) ile değerlenir.