118 DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI:
110 HİSSE SENETLERİ 30
653 KOMİSYON GİDERLERİ 3.000 102 BANKALAR 33.000 _________________ / ___________ (CEVAP D)
Menkul Kıymetler: Ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli
bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte (birbiriyle aynı), seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen kıymetli evraklardır. Çekler ise Türk Ticaret Kanununda şekil şartları tanımlan- mış bir kıymetli evraktır ve ödeme aracı olarak kullanılır. Borsada işlem görmezler. (CEVAP E)
110
21. Aylık mali tablo düzenleyen işletme, 60 gün vadeli 50.000 ₺ lik %10 faizli hazine bonosunu ihraç tarihi itibariyle 12 Eylül 2017 tarihinde 49.180 ₺ ‘e satın alıyor. Vade tarihinde yapıla- cak yevmiye maddesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Yıl 360 gün olarak alınacaktır)
A) 102 Bankalar hesabı 50.000 ₺ - borçlu B) Faiz Gelirleri hesabı 410 ₺ - alacaklı
C) 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları hesabı 49.180 ₺ - borçlu
D) 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları hesabı 50.000 ₺ - borçlu
E) Gelecek aylara Ait gelirler hesabı 410 ₺ borçlu
22. (2013 GUY): X işletmesi, daha önce 15.000 ₺ karşılık ayır- dığı; nominal değeri 45.000 ₺, alış değeri 30.000 ₺ olan hisse senetlerini 42.000 ₺'ye satmıştır. Hisse senetlerinin satışıyla İlgili yevmiye kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı yanlıştır?
A) Hisse senetleri hesabı alacaklı 30.000 ₺
B) Menkul kıymet satış karı hesabı borçlu 12.000 ₺ C) Konusu kalmayan karşılıklar hesabı alacaklı 15.000 ₺ D) Menkul kıymet değer düşüklüğü karşılığı hesabı borçlu 15.000 ₺
23. İşletmenin elinde bulunan geçici yatırım amacıyla satın alınmış hisse senetleri için 8.500 ₺ temettü doğduğu öğrenil- miştir. Kuponlar kesilerek bankaya verilmiş ve banka 30 ₺ tahsilat masrafı düştükten sonra banka hesabına yatırmıştır. Bu bilgilere göre yapılacak kayıtlarla ilgili olarak aşağıda veri- len bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 8.500 ₺ - borçlu B) 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 8.500 ₺ - alacaklı
C) 640 İştiraklerden Temettü Gelirleri Hesabı 8.500 ₺ - alacaklı D) 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 30 ₺ - borçlu
E) 102 Bankalar Hesabı 8.500 ₺ - borçlu Menkul kıymetler bazen bu soruda olduğu gibi iskontolu
satın alınırlar. Vade tarihinde nominal değeri ile teslim edilmiş olur.
Mali tablolarını aylık düzenleyen işletmelerde her ay ayrı bir dönem olarak görülür ve buna göre gelirlerin giderlerin dönemsellik kavramı gereği ayrılması gerekir.
60 günlük vade için 50.000 – 49.180 = 820 ₺ faiz hesap- lanmış. Bu faiz 60 günlük olduğu için bu aya isabet eden kısmını basitçe hesaplarsak; 12 Eylülde satın alındığından bu ay 19 günlük faiz olacak
( 820 / 60 gün ) x 19 Gün = Yaklaşık olarak 260 ₺
Geri kalanı ise izleyen dönemlere ait faiz olarak kaydedilir.
_________________ / ___________
111 KAMU KESİMİ TAH. SENET. BONO 50.000 102 BANKALAR 49.180
642 FAİZ GELİERLİ 260
380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 560
_________________ / ___________
Ekim ayında; 30 günlük faiz 820/60 x 30 = 410 ₺
_________________ / ___________
380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 410
642 FAİZ GELİERLİ 410
_________________ / ___________
Vade tarihi geldiğinde (yani soruda istenen kayıtların ol- duğu tarihte) o aya ait olan faiz tutarı da dönem gelirine aktarılmalıdır;
820 – (260 + 410 ) = 150 ₺
_________________ / ___________
380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 150 642 FAİZ GELİERLİ 150
_________________ / ___________
102 BANKALAR 50.000
112 KAMU KES. TAH. SENET BONO 50.000
_________________ / ___________
(CEVAP A)
İşletme hisse senetlerini satın aldığında 30.000 ₺ olarak kayıtlara geçmiş olduğunu, Alış değeriyle kaydedilir kura- lından dolayı biliyoruz. İşletme Bu 30.000 ₺ değerle kay- dettiği hisse senetleri için 15.000 ₺ karşılık ayırdığında şu şekilde kayıt yapmıştır.
_________________ / ___________
654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI 15.000 119 MENKUL KIY. DEĞER DÜŞÜK. KARŞ. 15.000
_________________ / ___________
Hisse senetlerini sattığında ise yapması gereken kayıtta yukarıdaki karşılık kaydının kapatılması gerekecektir. Za- ten işletme, 30.000 TL ye aldığı hisse senetlerini 42.000 ₺ ye satarak 12.000 ₺ kâr elde etmiştir. Karşılık gelecekte olabilecek gider ve zararlar için ihtiyatlılık kavramı gereği ayrılır. Bu satış işleminde beklenen 15.000 ₺ zarar gerçek- leşmediği gibi 12.000 ₺ kâr oluşmuş.
_________________ / ___________
102 BANKALAR 42.000
119 MENKUL KIY. DEĞ. DÜŞ. KARŞILIĞI 15.000 110 HİSSE SENETLERİ HESABI 30.000 644 KONUSU KALMAYAN KARŞ. 15.000 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRLARI. 12.000
_________________ / ___________
24. (Ziraat Bankası Müf. Yrd.2007) işletmenin varlıkları ara- sında yer alan ve ihraç tarihi 01.06.2006 olan 400.000 ₺ tuta- rındaki tahvilin yıllık faiz oranı %18’dir.
Buna göre, dönem sonunda yapılacak kayıtta aşağıdaki he- saplardan hangisinin kullanımı doğrudur?
A) Gelecek Aylara Ait Gelirler hesabı 6.000 ₺ - borçlu B) Finansman Giderleri Hesabı 42.000 ₺ - borçlu C) Gelir Tahakkukları Hesabı 42.000 ₺ - borçlu D) Gelecek Yıllara ait Gelirler Hesabı 48.000 ₺ - borçlu E) Faiz Gelirleri Hesabı 48.000 ₺ - alacaklı
25. İşletme daha önceden kısa süreli yatırım amacıyla satın aldığı 10.000 ₺’lik toplam 5.000 adet hisse senedinin ihraççı şirketine uzun vadeli ortak olmaya karar veriyor. Şu anki mevcut hisse senetleri ihraççı şirketin sermayesinin %7’ine isabet ediyor. Söz etkisini artırabilmek amacıyla ihraççı şirke- tin %10 sermaye payına sahip olmak amacıyla 4.800 ₺ lik hisse senedi daha satın alıyor.
Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin yapması gereken kayıt- larla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 10.000 ₺ - borçlu B) Hisse senetleri Hesabı 10.000 ₺ - alacaklı C) Bankalar Hesabı 14.800 ₺ - alacaklı
D) Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 10.000 ₺ - alacaklı E) İştirakler Hesabı 14.800 ₺ - borçlu
İşletme, hisse senetlerini Takasbank nezdinde tutuyor olsaydı kar doğrudan banka hesabımıza geçecekti ancak şimdi işletme elinde tutulan hisse senetleri olduğundan önce kar payı öğrenildiğinde 108 Diğer Hazır değerler Hesabına (tahsil edilebilir kar payı için) kayıt yapmamız gerekecek.
_________________ / ___________
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 8.500
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 8.500
_________________ / ___________
Temettü kuponları bankaya verilerek tahsilât geçekleşti- ğinde;
________________ / ___________
102 BANKALAR 8.470
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 30
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 8.500
_________________ / ___________
(CEVAP B)
Tahvilin ihraç tarihinden dönem sonu 31 Aralık tarihine kadarki 7 aylık faizi hesaplayıp dönemsellik kavramı gere- ği faiz tahakkuk ettirilmelidir.
Faiz = Nominal değeri x Faiz Oranı x Süre = 400.000 x 0,18 x 7 ay /12 ay = 42.000 ₺
Bu faiz dönemsellik kavramı gereği ait olduğu 2006 yılına gelir kaydediliyor ancak biz bu geliri tahsil etmiş olmuyor. Tahvilin faizi için gerekli süreyi doldurmuş değiliz. Bu ne- denle gelir doğmuş ise gelir hesabına alacak kaydı yapar- ken tahsilat yapamadığımız için tahsilatı yapılıncaya kadar tutacağımız bilanço hesabı olan gelir tahakkukları hesabı- na alırız. _________________ / ___________ 181 GELİR TAHAKKUKLARI 42.000 642 FAİZ GELİRLERİ 42.000 _________________ / ___________ (CEVAP C)
İşletme kısa süreli yatırım amacıyla aldığı hisse senetlerini 110 Hisse senetleri hesabında izliyordu. Ancak işletme uzun vadeli yatırım veya yönetime katılmak gibi amaçlarla hisse senedini elinde tutarsa Duran varlıklar olarak Mali duran varlıklar grubundaki hesaplara alınması gerekir. Uzun vadeli Hisse Senetleri, satın alınan (ihraççı) şirketin sermaye payı kaydedeceğimiz hesabı belirler.
%10’a kadar olursa; BAĞLI MENKUL KIYMETLER %10 dahil ve %50 dahil arasında olursa; İŞTİRAKLER %51 ve üstünde ise; BAĞLI ORTAKLIK
1. Uzun vadeli yatırıma dönüşmeye karar verdiğinde;
Menkul Kıymetler hesap gurubundan çıkıp Duran varlık – Mali Duran Varlıklar Hesap grubuna aktarılıyoruz.
_________________ / ___________
240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER 10.000
110 HİSSE SENETLERİ 10.000
_________________ / ___________
2. Yeni hisse senetleri satın alarak ihraççı şirketin serma- ye payındaki oranı %10’a çıkardığımızda;
_________________ / ___________
242 İŞTİRAKLER 14.800
240 BAĞLI MENK. KIYMETLER 10.000
102 BANKALAR 4.800
_________________ / ___________
112
ALACAKLAR
Alacak, bir malın teslimi, bir hizmetin görülmesi ya da borç verilmesi karşılığında ortaya çıkan, belli bir parayı isteme hakkıdır.
Tek düzen hesap planına göre alacaklar:
Ticari Alacaklar: İşletmenin, ticari faaliyetlerinden ( ana faaliyet konusu mal ve hizmet satışlarından) kaynaklanan senetli –
senetsiz alacaklardır
Diğer Alacaklar: İşletmenin, ana faaliyet konusu dışındaki mali nitelikli olaylardan oluşan senetli – senetsiz alacaklardır. Vadelerine göre de:
Kısa Vadeli Alacaklar: Bilançoda dönen varlık hesap sınıfında yer alan, vadeleri ( ödeme zamanına kalan süre) içinde bu-
lunduğumuz mali dönem içinde bir tarihe isabet eden alacaklardır.
Uzun Vadeli Alacaklar: Bilançoda duran varlık hesap sınıfında yer alan, vadeleri içinde bulunduğumuz mali dönemden son-
raki yıl içerisinde bir tarihe isabet eden alacaklardır.
İşletmenin alacak hakkına neden olan durum muhasebeleştirilmesi açısından önemlidir. Mal satışında kredili (veresiye) satış
işlemi, faaliyet konusudur ve ticari alacaktır. Ancak ana faaliyet konusu olmayan, ortaklardan, personelden, iştiraklerden veya
üçüncü şahıslarla ticari nedene dayanmayan alacak hakları oluşabilir. Bu tür alacak hakları diğer alacaklar hesap grubunda mu- hasebeleştirilir.
Burada Özün Önceliği Kavramına dikkat edilir. Şöyle ki; İşletmede çalışan bir personelin maaş avansı alarak işletmeye karşı borç- lanması işletme açısından ticari bir nedene dayanmayan alacak niteliğindedir ve DİĞER ALACAKLAR grubunda takip edilir. Aynı personelin işletmenin sattığı bir mal ya da hizmeti veresiye satın alması durumda doğan alacak hakkı TİCARİ ALACAKLAR grubun- da izlenmelidir. Bu durum işletme sahipleri, ortakları, iştirakler, bağlı ortaklıklar içinde geçerlidir.
12 TİCARİ ALACAKLAR
13 DİĞER ALACAKLAR
Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle oluşan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda izlenir. Ticari ilişkilerinden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu gruptaki ilgili hesapların ayrıntılarında açıkça gösterilir
120 Alıcılar Hesabı.
121 Alacak Senetleri Hesabı.
122 Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı. (-) 126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı. 127 Diğer Ticari Alacaklar.
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı. 129 Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı Hesabı (-)
Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmayan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur:
131 Ortaklardan Alacaklar 132 İştiraklerden Alacaklar 133 Bağlı Ortaklardan Alacaklar 135 Personelden Alacaklar 136 Diğer Çeşitli Alacaklar 137 Diğer Alacaklar Reeskontu (-) 138 Şüpheli Diğer Alacaklar
139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)
Vadeli alacaklarda bilanço tarihine kadar işlemiş faizlerinin Gelir Tahakkukları’na alınması gerekir.
Gelecek dönemlere ait gelirleri de kapsayan vadeli alacaklar bilânço gününde reeskonta tabi tutularak bilanço günündeki peşin
(gerçek) değeri hesaplanması gerekir.
Yabancı paralı alacaklar bilânço günündeki kur üzerinden TL karşılığının bulunup değerlemesinin yapılması gerekir.