Aktifi düzenleyici pasif karakterli bir hesaptır. Mal ve hizmet satışından doğan senetli alacaklar ve poliçeye bağlanan alacaklar ile işletme cüzdanında (portföyünde) yer alan senetlerin dönem sonunda henüz vadesi gelmeyenlerinin indirgenmiş değerleri he- saplanır. İndirgenmiş değerlerinin (tasarruf değerlerinin) hesaplanması işlemine reeskont denir.
Reeskont için iç iskonto formülü kullanılır. Formüldeki faiz oranı için eğer senette belirtilmiş faiz oranı varsa o alınır. Ancak senet- te herhangi bir faiz oranı verilmemiş ise Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın o yıl için açıkladığı faiz haddi esas alınır. (31.12.2016-29935 Sayılı Resmi gazete ile yayınlanan 2017 yılı için reeskont İşlemlerinde uygulanacak iskonto Faiz Oranı % 08,75 ) Yabancı tutarlı senetlerde indirgeme (reeskont) uygulanırken üzerindeki faiz oranı belli ise o orandan ancak faiz oranı belirtilme- miş ise LİBOR (Londra Bankaları Arası Faiz Oranı) esas alınır. İndirgenmiş tutarı hesaplamak için iç iskonto formülünü kullanırız. - Yabancı para cinsinden senetsiz alacağın dönem sonunda
kur farkı;
Örnek: İşletmenin, daha önceden müşterisinden 1$=2,95₺ iken aldığı ancak henüz vadesi gelmemiş olan 20.000$ tutarlı sene- din dönem sonundaki envanter işlemleri esnasında 1$=3,05 kur olduğu görülmüştür. 10.000 € x ( 3,05 – 2,95) =1.000 ₺ değer kazanmıştır. ___________ / ____________ 121 ALACAK SENETLERİ 1.000 646 KAMBİYO KARLARI 1.000 ___________ / ____________ - Poliçe alınması;
Örnek: İşletmenin, daha önceden 10.000 ₺ senetsiz alacağı bulunan Şems Ticaret Ltd. Şti.’e kendisini lehdar göstererek poliçe düzenlemiştir. Şems Ticaret, poliçenin kabul şerhine kabulümdür ibaresini yazarak imzalamış ve işletmemize teslim etmiştir.
Poliçe düzenlenerek kabule gönderildiğinde nazım hesaplarla takip etmek gerekir;
_____________ / ____________
992 KABULDEKİ POLİÇELERİMİZİ
ALANLAR 10.000
993 KABULDEKİ POLİÇELERİMİZ 10.000
_____________ / ____________
Poliçe kabul şerhi imzalanıp işletmeye teslim edildiğinde;
_____________ / ____________ 121 ALACAK SENETLERİ 10.000 120 ALICILAR HESABI 10.000 _____________ / ____________ 993 KABULDEKİ POLİÇELERİMİZ 10.000 992 KABULDEKİ POLİÇELERİMİZİ ALANLAR 10.000 _____________ / ____________
- Senedin iskonto edilmesi;
Örnek: İşletme 500 ₺ tutarındaki alacak senedini nakit sıkıntısı nedeniyle vadesi dolmadan bankaya iskotolatmıştır. Banka iskontolama işleminde 120 ₺ vade ve masraf kesmiş- tir.
İskotolama: Vadesinden önce paraya çevirmek için banka
ya da bir finansal kuruluşa (faktoring – Forfaiting) nakde çevirttirmektir. Finansal kurumlar gününden önce nakde çevirmek karşılığında bir miktar ücret alırlar. Ayrıca vadeye kadar olan sürenin faizini de düşerler. Geri kalan tutarı öderler. ____________ / ___________ 100 KASA 380 780 FİNANSAMAN GİDERLERİ 120 121 ALACAK SENETLERİ 500 ___________ / ____________
- Senedin Şüpheli duruma düşmesi;
Şüpheli duruma düşen alacaklara ihtiyatlılık kavramı gereği karşılık ayrılması gerekir.
Örnek: İşletmenin 1.500 ₺ tutarındaki alacak senedinin vadesi gelmiş birkaç defa yazılı olarak istenmesine rağmen senedin borçlusu senedi ödememiştir. Senet şüpheli senet alacak niteliğine dönüşmüştür.
____________ / ___________
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALCAKLAR. 1.500
121 ALACAK SENETLERİ 1.500 ___________ / ____________ 654 KARŞILIK GİDERLERİ 1.500 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALCAKLAR KARŞILIĞI 1.500 ___________ / ____________
118
Reeskont işlemi Banka ve Sigorta şirketlerinde zorunlu iken diğer işletmelerde ihtiyaridir.(isteğe bağlıdır) Mukayyet değer yeri- ne tasarruf değer ile senetli alacakları ve borçları değerlemek ve indirgenmiş tutarlarıyla bilançoda göstermek dönemsellik kav-
ramı gereğidir.
Alacak senetlerine uygulanan resskont işleminin borç senetlerinde uygulanması gerekliliği ise tutarlılık kavramı gereğidir.
Reeskontta Tabi Tutulabilecek Alacak ve Borç Senetleri İçin Gerekli Şartlar:
- Alacak Veya Borç Bir Senede Bağlı Olmalıdır: Mutlaka bir senede bağlı olması gerekmektedir. Senede bağlı olmayan alacak
veya borçlar reeskonta tabi tutulamaz. Ancak, Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri hem senetli hem de senetsiz alacak ve borçlarını reeskont işlemine tabi tutacaklardır. Senetsiz alacaklara reeskont hesaplanacak olursa Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olur.
- Alacak veya Borç Senedi Bir Vade İçermelidir: Senedin bir vade içermesi gerekir. Senedin bir vade içermesi, senette belirti-
len vade tarihinden önce tahsil edilemeyeceği veya ödenmeyeceği anlamına gelmektedir.
Alacak Veya Borç Senedinin Değerleme Günü İtibariyle Vadesi Gelmemiş Olmalıdır: Söz konusu alacak veya borcun bağlı
olduğu senedin vadesinin değerleme günü itibariyle gelmemiş olması gerekir. Değerleme gününde vadesi gelmiş ve henüz tahsil edilmemiş veya ödenmemiş olan senetlere reeskont uygulanamaz.
Alacak veya Borç Senedi İşletme Bünyesinde Doğmuş 0lmalıdır: Senede bağlı alacak ve borçlar iktisadi işletme bünyesinde
doğmuş olmalı, yani alacağın gelir yaratıcı ya da hâsılat unsuru, borcun da, gider ya da maliyet unsuru olması gerekmektedir.
Hatır senetleri ile avans olarak verilen veya alınan senetler için reeskont ayrılamaması bu sebeptendir.
ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI’NIN İŞLEYİŞİ
Borç 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI Alacak
* Geçen mali dönemdeki reeskont işleminin iptalinde * Dönem sonu kapanış maddesinde
* Dönem başında açılış kaydında,
* Dönem sonunda envanter işlemlerinde alacak senetlerine reeskont hesaplandığında
ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABINA BORÇ KAYDI GEREKTİREN DURUMLAR
ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABINA ALACAK KAYDI GEREKTİREN DURUMLAR
- Geçen mali dönemde hesaplanan reeskontun dönem başın- da iptali;
Örnek: 2017 dönem sonunda hesaplanan 3.450 ₺ tutarındaki alacak senetleri reeskontunun 2018 Dönem başındaki kapatılış kaydı;
___________ / ____________
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU. 1.500
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 1.500 ___________ / ____________
- Alacak senetlerine reeskont hesaplanması durumunda;
Örnek: İşletmenin, henüz vadesi gelmemiş 20.000 ₺ nominal değerli alacak senetlerinin dönem sonundaki tarasarruf değeri 18.500 ₺ olarak hesaplanmıştır.
___________ / ____________
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ. 1.500
122 ALACAK SENETLERİ
REESKONTU 1.500 ___________ / ____________
124 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-)
(Bu hesap finansal kiralama (Leasing) yapan işletmelerin kullanacağı bir hesap olduğundan muhasebede özel konulardan biridir. Sınavlarda uzmanlık muhasebesi konuları kapsamındadır. Soru olma ihtimali diğer hesaplara nazaran az olmakla bir- likte mülakat ve istisnai sorulara konu olabilir.)
İşletmelerin faaliyetlerinde kullanacakları maddi duran varlıklar, her zaman öz kaynaklarından sağlamaları mümkün değildir. Bu ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılabilecek seçeneklerden biriside finansal kiralama yöntemidir. Böylece işletmenin ihtiyaç duyduğu yatırım mallarının mülkiyetini kazanmadan kiralama yoluyla kullanma hakkını elde etmesi mümkün olmaktadır. Finansal kiralama şirketi, işletmenin talep ettiği varlığı piyasadan satın alır ve yatırımcıya kiralar.
- Amortisman ayrılabilen tüm maddi duran varlıklar finansal kiralamaya konu olabilirken, maddi olmayan duran varlıklar fi-
nansal kiralamaya konu olamazlar.
- Arazi binalar da finansal kiralamaya konu olabilir. Arsa, arazi ve binalarla ilgili kiralama sözleşmelerinde aşağıdaki koşulları taşıması durumunda finansal kiralama olarak kabul edilir;
- Arsa, arazi ve binanın kira dönemi sonunda kiracıya mülkiyetin devredilmesi,
- Kira dönemi sonunda kiracıya, kiralamaya konu gayrimenkulün mülkiyetini düşük bir bedelde satın alma hakkının ta-
nınması,
Bir kiralamanın finansal kiralama olabilmesi için aşağıdaki kiralama işlemlerinden birine göre yapılması gerekir;
- İktisadi kıymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıyla devredilmesi,
- Kiracıya kira süresi sonunda iktisadi kıymetli rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkında tanımlanması - Kiralama süresinin iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün %80’inden daha büyük bir bölümünü kapsaması
- Sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerler toplamının, iktisadi kıymetin rayiç bedelinin %90’ından
daha büyük bir değer oluşturması
Finansal kiralama sözleşmesi en az dört yıl süreli olmak zorundadır.
Kiralayan tarafından aktifleştirilen alacak tutarının reeskonta tabi tutulması mümkün bulunmamaktadır.
Finansal kiralama konusu hakların muhasebeleştirilmesinde kullanılan 124 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri hesabı finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değer ara- sındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır.
Finansal kiralama sözleşme tutarı ile kira ödemelerinin bugünkü değer arasındaki fark 124 kodlu bu hesaba alacak kayde- dilir. Her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz gelirleri tutarları bu hesaba borç 600 yurtiçi satışları hesabının alacağına kaydedilir.
Finansal kiralamada, kiracının ödeyeceği tutar anapara ve faiz (finansman) giderleri şeklinde ayrılır. Muhasebeleştirmede finansal kiralama şirketinden gelen faturanın tamamını (anapara ve faiz) gider yazılmayıp toplam kira (faiz hariç) bedelinin aktifleştirilmesi ve amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekir. Faiz tutarları ise finansman giderleri şeklinde kayda alınır.
Örnek:
- Finansal kiralamaya konu 50 adet aynı model ve sıfır km/saat kullanım süreli iş makinesinin rayiç bedeli toplam: 100.000.000 ₺ +%18 KDV (Finansal kiralama şirketince iktisadi kıymetin peşin alış bedeli)
- Kiralama süresi: 6 yıl
- Kalan değerler toplamı: 12.300.195 ₺ - Faiz oranı: Yıllık % 20
- Kira ödemeleri: Yıllık 28.831.975 ₺ (yılsonu ödemeli), toplam 172.991.850. ₺ Kira ödemelerinin anapara ve faiz ayırımı aşağıdaki tabloda olduğu gibidir
TARİH TAKSİT FAİZ ANAPARA KALAN
01.01.2017 - - - 100.000.000 01.01.2018 28.831.975 20.000.000 8.831.975 91.168.025 31.12.2018 28.831.975 18.233.605 10.598.370 80.569.655 31.12.2019 28.831.975 16.113.931 12.718.044 67.851.611 31.12.2020 28.831.975 13.570.322 15.261.653 52.589.958 31.12.2021 28.831.975 10.517.992 18.313.983 34.275.975 31.12.2022 28.831.975 6.855.195 21.975.780 12.300.195 TOPLAM: 172.991.850 85.291.045 87.699.805
120
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
İşletme tarafından 3.kişilere bir işlem karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır. Sadece nakit olarak verilen değerler bu hesapta izlenir. Nakit dışında verilen alacak senetleri, emtia, menkul
kıymetler bu hesapta değil Nazım hesaplarda ya da yardımcı hesaplarda izlenir.
Bir yıldan daha önce geri alınamayacak (elektrik, doğalgaz gibi) depozitolar 226 Verilen Depozito ve Teminatlar hesabının bor- cunda izlenmelidir. Vadesi bir yılın altına düştüğünde “226 Verilen Depozito ve Teminatlar hesabı“ alacaklanarak kapatılırken, 126 Verilen Depozito ve Teminatlar hesabı borçlanarak kısa vadeli hesaba devreder.
VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI’NIN İŞLEYİŞİ
Borç 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Alacak
* içinde bulunduğumuz mali takvim içinde (bir yıl içerisinde) geri alınacak olan depozito ya da teminat yatırıldığında
* Hesaba kaydedilmiş ödediğimiz teminat ya da depozitonun geri alınması durumunda
KİRAYA VEREN İŞLETMENİN MUHASEBE KAYITLARI KİRALAYAN İŞLETMENİN MUHASEBE KAYITLARI
- Makineleri kiraya vermek amaçlı satın aldığımızda;
___________ / ____________
253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR. 100.000.000 191 İNDİRİLECEK KDV 18.000.000
102 BANKALAR HESABI 118.000.000 ___________ / ____________
- Makineleri kiraya vermek üzere kira sözleşmesini yaptık;
___________ / ___________
120 ALICILAR 28.831.975 220 ALICILAR 144.159.875 124 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL
KİRALAMA FAİZ GELİR 20.000.000 224 KAZ. FİN. KİR. FAİZ GEL. 65.291.045 253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR 87.699.805 ___________ / ___________
- 1. Taksitin tahsilatı;
___________ / ___________
102 BANKALAR 28.831.975
124 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL
KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-) 20.000.000
120 ALICILAR 28.831.975 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 20.000.000 ___________ / ___________ - Makinelerin kiralanması; ___________ / ___________ 260 HAKLAR 100.000.000 301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 28.831.975 401 FİN. KİR. İŞLEM. BORÇLAR 65.291.045 ___________ / ___________ - 1.Taksitinin ödenmesi ; ___________ / ___________ 301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 28.831.975
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ. 16.583.333 780 FİNANSMAN GİDERLERİ. 20.000.000
102 BANKALAR 28.831.975 257 B. AMORTİSMANLAR 16.583.333 302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA
BORÇLANMA MALİYETLERİ 20.000.000
___________ / ___________