Tavsiye Kararında yıllık rapor ve mali tablolarda ve mümkünse mali haklar beyanında her bir yöneticiye ilgili mali yılda sağlanan toplam mali hakların ayrıntılı bir biçimde yer alması öngörülmüştür (Article 5.1).
Her bir yönetici ile ilgili olarak yıllık rapor ve mali tablolarda ve varsa mali haklar beyanında asgari olarak aşağıdaki bilgilere yer verilmesi gereği belirtilmiştir (Article 5.2):
Ücret ve diğer ödemelere ilişkin olarak (Article 5.3)
- Toplam maaş ve genel kurul tarafından belirlenen huzur hakkı (Article 5.3.a)
- Şirket ile aynı grupta yer alan şirketlerden elde edilen mali haklar veya sağlanan herhangi bir menfaat (Article 5.3.b)
- Primler ve kâr payı olarak belirlenen mali haklar ve yöneticilere bu türden mali hakların sağlanma gerekçeleri (Article 5.3.c)
- Yöneticilerden şirket yönetimi dışında bir hizmet alınmasının mümkün olduğu hallerde, bu hizmet nedeni ile sağlanan menfaatler (Article 5.3.d)
- Sözleşmeleri feshedilen yöneticilere ilgili yılda bu nedenle yapılan ödemeler (Article 5.3.e)
- Mali haklar içinde yer alan nakit dışı diğer kalemler (Article 5.3.f)
149 JACKSON: agm., s.49.
82
Hisse senedi, hisse senedi opsiyonu ya da hisse senedine dayalı diğer mali haklara ilişkin olarak (Article 5.4);
- İlgili mali yılda yöneticilere önerilen (offered) hisse senedi opsiyonlarının ve verilen hisse senetlerinin miktarı ve bunların uygulanma şartları (Article 5.4.a)
- İlgili mali yılda yöneticiler tarafından kullanılan (exercised) hisse senedi opsiyonlarının miktarı ve her bir opsiyonun içerdiği hisse adedi; ilgili mali yıl sonunda hisse senedine dayalı mali hakların içerdiği menfaat ya da opsiyonu kullanma fiyatı (Article 5.4.b)
- İlgili mali yıl sonunda kullanılmayan hisse senedi opsiyonları, opsiyon kullanma fiyatı, opsiyon kullanma tarihi ve temel opsiyon kullanma koşulları (Article 5.4.c)
- Yıl içinde hisse senedi opsyionlarının şartlarına ilişkin değişiklikler (Article 5.4.d)
Ek emeklilik ödemelerine ilişkin olarak, ilgili yılda birikmiş, ödenecek ya da ödenebilir menfaat ve katkı tutarları (Article 5.5.a,b);
Ulusal yasalarda izin verilmesi halinde, ilgili yılda yöneticilere ilgili şirket, ilgili şirketin iştiraki ya da konsolide mali tablolarında yer alan diğer şirketler tarafından verilen ödünçler, avans ödemeleri, garanti ve kefaletler ile bunların faiz oranları (Article 5.6).
AB Komisyonu, pay sahiplerinin, yöneticilerin bireysel olarak mali haklarından bilgi sahibi edilmelerinin 3 temel gerekçe ile önemli olduğunu kabul etmektedir;
- Belirlenenden daha fazla menfaat temin eden yöneticilerin sorumluluğuna gidilmesi
83
- Şirketin genel performansı çerçevesinde yöneticilere sağlanan menfaatlerin uygun olup olmadığının değerlendirilmesi
- Özellikle şirketin kötü performans gösterdiği dönemlerde, yöneticilerin iş akitlerinin feshi halinde ödenecek tazminatlar hakkında bilgi edinilmesi.
İşte anılan düzenlemeler, şirketlerin mali tablo ve yıllık raporlarında yöneticilerin mali haklarının açıklanmasını öngörür. Nitekim pek çok ülkedeki düzenlemeler de bu yöndedir. Bununla birlikte, bu hakların bireysel bazda açıklanması gerekip gerekmediği hususu tartışmalıdır. Mali hakların bireysel olarak, diğer deyişle kişi bazında açıklanmasına karşı çıkan görüşe göre, mali hakların toplu olarak açıklanmasının, yönetimin bir bütün olduğu ve şirket işlerinden birlikte sorumlu oldukları anlayışına uygun olduğunu, özellikle bazı yöneticilere (ve yönetim kurulu üyelerine) diğerlerine göre daha az ücret ödenmesi hallerinde, az ödeme alanların ücretlerinde artış isteme yoluna gittikleri ve kamuya açıklama yapılması uygulamasının toplamda mali haklarda artışa neden olduğunu savunur.
Karşı görüş ise, yukarıdaki gerekçelerde gerçeklik payı olmakla birlikte, mali hakların yöneticilerce kötü kullanıma en müsait alanlardan biri olması ve bu durumun şirkete zarar vereceği gerekçesi ile bu konuda tam bir şeffaflığın sağlanması ve dolayısıyla mali hakların bireysel olarak açıklanması gerektiğini savunarak, AB Komisyonunun yaklaşımını desteklemektedirler. Buna göre, şirketin gerçek sahipleri pay sahipleri olup, şirketi yönetmek üzere anlaşma yapılan kişilere ne kadar ödeme yapıldığını bilmek haklarıdır. Ayrıca, şirketin mali haklar politikaları ya da toplam mali hakların açıklanması, bunun her bir yöneticinin mali haklarına ne şekilde yansıdığı görülmeden pay sahiplerine tam bir fikir vermeyecektir150.
150 JACKSON: agm., s.55.
84
F. Hisse Senedine Dayalı Mali Hakların Pay Sahipleri Tarafından Onaylanmasına İlişkin Olarak
Yöneticilere, hisse senedi verilmesi, hisse senedi opsiyonu tanınması gibi mali haklar öngören paketler ya da hisse senedi fiyatına bağlı menfaatlerin varlığı halinde, bunların genel kurulda alınacak bir kararla pay sahiplerinin onayına sunulması gerekmektedir. Bu halde, anılan menfaatleri içeren mali haklar paketinin bir bütün olarak onaya sunulması gerekmekte olup, tek tek her bir yöneticinin mali haklarının onaylanmasına gerek yoktur (Article 6.1)
Genel kurul onayının aşağıdaki haklara ilişkin olması gerekmektedir:
- Hisse senedi opsiyonları da dahil olmak üzere hisse senedine dayalı tüm ödeme planları (Article 6.2.a)
- Hisse senedine dayalı mali hakların azami miktarı ve bu hakların verilmesinin temel koşulları (Article 6.2.b)
- Opsiyonların kullanma şartları (Article 6.2.c)
- Yasal olarak mümkün olduğu sürece opsiyon fiyatlarında değişiklik yapılma koşulları (Article 6.2.d)
- Diğer tüm uzun vadeli teşvik planları (long term incentive schemes) (Article 6.2.e)
Ayrıca;
- Genel kurul, yetkili organın bu tür mali hakları verme süresini (deadline) onaylamalıdır (Article 6.3).
- Anılan mali haklar planlarında değişiklik yapılması halinde bu değişiklikler, pay sahiplerine değişikliklerin niteliği ve sonuçları da açıklanmak suretiyle genel kurulda onaylanmalıdır (Article 6.4).
85
- Yasal olarak ve şirket esas sözleşmesi uyarınca uygun olduğu sürece, fiyatın belirlendiği tarihteki piyasa fiyatından ya da bu tarihten önceki birkaç günde oluşan piyasa fiyatından düşük olarak verilecek hisse senetleri ve hisse senedi opsiyonlarının ayrıca genel kurulda onaylanması gerekmektedir (Article 6.5).
- Hisse senedine dayalı mali hakların aynı zamanda şirket çalışanları ya da şirketin iştiraki olan şirketlerin çalışanlarına tanınması ve bu planların önceden genel kurul tarafından onaylanmış olması halinde 6.1 ve 6.4 uygulanmaz (Article 6.6).
- Hisse senedine dayalı mali hakların onaylanmasına ilişkin taslak genel kurul kararının hazırlanması öncesinde anılan karar taslağına ilişkin bilginin pay sahiplerine sunulması gerekir.
Bu bilginin hisse senedine dayalı mali haklar planının tamamını ya da ana unsurlarını ve bu plandan fayadalanacakların isimlerini içermesi gerekmektedir.
Bilginin ayrıca mali haklar politikası ile ilişkiyi de içermesi gerekmektedir (Article 7.1).
Bilgide, şirketin taahhüt ettiği hisse senedine dayalı hakları ne şekilde yerine getireceği hususundaki plan yer almalıdır. Özellikle bu yöndeki şirket planında söz konusu hisse senetlerinin satın alınıp alınmayacağı, şirket bünyesinde hisse senedi varsa bunlardan mı karşılanacağı ya da bu taahhüdün yerine getirilmesi için yeni hisse senedi çıkarılıp çıkarılmayacağı hususları yer almalıdır (Article 7.2).
- Söz konusu hususları içeren bilgide, hisse senedine dayalı mali hakların şirkete maliyeti konusuna yer verilmelidir (Article 7.3).
- Yukarıdaki nitelikte hazırlanacak bilgi/bildirimin şirketin internet sitesinde yayınlanması gerekmektedir (Article 7.4).
86
Söz konusu düzenlemelerin arkasında, Komisyonun, hisse senedine dayalı mali hakların kötüye kullanıma açık olduğu ve bu planlar ile yöneticilerin pay sahipleri aleyhine kendileri lehine menfaat temin edebileceği anlayışı yatmaktadır.
Komisyona göre, hisse senedine dayalı mali haklar, yöneticileri bu hakların kullanılmasına ilişkin olarak hisse senedi fiyatlarını yönlendirme ve kısa vadeli hisse senedi fiyat artışı için, şirketin uzun vadede aleyhine olan işlemler yapmaya yöneltebilir. Bu nedenle potansiyel menfaat çatışmalarının önlenmesi için pay sahipleri bilgilendirilmeli, ücret-performans ilişkisi kriterleri, hisse senedi opsiyonlarının yeniden fiyatlandırılması gibi önemli konularda onayları alınmalıdır.
Bu şekilde pay sahiplerinin mali haklar konusunda kontrol güçlerinin artırılması için, hisse senedine dayalı mali hakların içeriği ve sonuçları hakkında pay sahiplerinin tam olarak bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır151.