Mali Hakların Genel Kurulda Oylanması

Mali hakların belirlenmesi sürecinde gerek yöneticiler, gerek yönetim kurulu üyelerine ilişkin menfaat çatışmalarının önlenmesi amacıyla kamuyu aydınlatma esasları yanında mali haklar paketlerinin genel kurul onayına sunulması düzenlemeleri getirilmiştir.

Mali hakların genel kurulda oylanması hususu üç farklı şekilde olabilmektedir:

- Özel (belirli) mali haklar sözleşmelerinin (specific compensation agreements) yürürlüğe girmeden önce genel kurula sunulması

222 JENSEN/MURPHY/WRUCK: agm., s.51-52.

138

- Genel nitelikteki mali haklar planlarının (general compensation plans) yürürlüğe girmeden önce genel kurula sunulması

- Özel (belirli) mali haklar sözleşmelerinin yürürlüğe girdikten sonra genel kurulda oylanması.

Uygulamada yaygın olan, ikinci türden genel kurul oylaması yani genel nitelikteki mali haklar planlarının yürürlüğe girmeden genel kurul onayına sunulmasıdır. Üçüncü nitelikteki oylama yani özel nitelikteki mali haklar sözleşmelerinin yürürlüğe girmesinden sonra genel kurulda oylanması bir nevi güven oyu niteliğindedir. Bu türden genel kurul oylamaları esasen kamuyu aydınlatma düzenlemelerinin bir uzantısı niteliğinde olup, pay sahiplerinin oylamaya sunulan mali haklar sözleşmeleri için olumsuz oy kullanmaları mali haklar sözleşmelerini geçersiz kılmamakta ya da yürürlüğünü engellememektedir.

Bu noktada belirtmek gerekir ki, ikinci türden oylamalar belli bir ya da birkaç çalışana ya da yöneticiye ilişkin özel (belirli) mali haklar paketlerinin oylanması niteliğinde olmayıp, şirket bünyesindeki genel hisse senedi opsiyon ya da hisse senedine dayalı diğer haklara ilişkin planların oylanması mahiyetindedir.

Mali haklar sözleşmelerinin genel kurulda oylanması genel olarak mevzuatta yer alan düzenlemelerin bir gereğidir. Ancak bazı hallerde yönetim kurulunun mali haklar sözleşmelerini ihtiyari olarak genel kurula sunduğu, bu şekilde ileride mali haklar sözleşmeleri nedeniyle yönetim kurulu üyeleri aleyhine açılabilecek sorumluluk davalarının aleyhe sonuçlanmasının engellenmeye çalışıldığı görülmektedir.

Bununla birlikte genel kurul oylamasına yönelik uygulama bir takım sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Örneğin, bir başka şirketten transfer edilecek

139

başarılı bir CEO’nun mali haklar paketinin onaylanmaması, bu kişinin şirkete getirilememesine ya da mevcut bir CEO’nun onaylanmayan mali haklar sözleşmesi nedeniyle görevden ayrılmasına neden olabilecektir²²³.

Mali haklar sözleşmelerinin pay sahipleri onayına sunulmasına ilişkin düzenlemelerin amacı, şirket yöneticilerine kontrolsüz biçimde aşırı yüksek mali haklar verilmesinin önüne geçilmesi için bir nevi kontrol mekanizması yaratılmasıdır. Ancak düzenlemelerin bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olup olmadığı hususu tereddütlüdür. Ortak sayısı az olan ve hakimiyetin bir ya da birkaç ortağın elinde bulunduğu şirketlerde hakim ortağın zaten mali haklar üzerinde etkili olması beklenir. Dolayısıyla hakim ortağın mali haklar da dahil olmak üzere şirket işleri üzerindeki etkisi tek başına bu türden düzenlemelerle kendisine oy hakkı tanınmasına bağlı değildir. O halde mali haklar sözleşmelerinin genel kurul oylamasına sunulması daha çok pay sahipliği yapısının yaygın olduğu ortaklıklarda bir kontrol mekanizması işlevi görecektir. Ancak bu işlevin dahi ne derece etkili olduğu doktrinde tartışmalıdır²²⁴.

Pay sahiplerine tanınan oy hakkı uygulamada farklı sonuçlar doğurmuştur.

Örneğin bazı şirketlerde pay sahiplerinin olumsuz yöndeki oyları şirketlerin bir kısım opsiyon kalemlerini geri çekmelerine yol açarken, bazı şirketlerde yönetim kurulu tüm sorumluluğu üzerine alarak mali haklar sözleşmeleri ve ilgili yöneticilerde ısrarla karar kılmışlardır²²⁵.

223 GORDON, Jeffrey: Executive Compensation: If There’s A Problem What’s The Remedy?

“Compensation Discussion and Analysis”, ECGI Law Working Paper No.35/2005, s.14-15, http://ssrn.com/abstract=686464, 07.11.2008.

224 CHEFFINS, Brian R./THOMAS, Randal S.: The Globalization of Executive pay, Berkeley Business Law Journal, Fall 2004, s.16, www.lexis.com, 12.08.2008.

225 HILL: What Reward Have Ye?, s.4-5.

140

Mali haklara ilişkin olarak bir diğer alternatifin mali hakların pay sahiplerinin kararı ile belirlenmesi olması düşünülebilir. Ancak bu alternatif özellikle Kıta Avrupası’ndaki anonim şirketler hukuku yapısı ve yönetimine uygun değildir. Zira anonim şirketler hukukunda, sermaye artırımı, azaltımı, yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerin seçimi ve azli gibi şirkete ilişkin temel ve yapısal konu ve değişikliklerin pay sahiplerince –bağlayıcı olarak-oylanması söz konusudur. Dolayısıyla bunun dışında şirket politikaları ve stratejisine ilişkin kararların yönetim kuruluna bırakılması gerekir. Mali hakların belirlenmesi kararının pay sahiplerine bırakılması halinde yönetim kurulu, şirket yöneticilerini denetlemekteki temel araçlarından bir tanesini kaybetmiş olacaktır.

ABD ve bir kısım Avrupa ülkesinde mali haklar paketlerinin hisse senedine dayalı kalemlerine ilişkin olarak pay sahiplerine bağlayıcı nitelikte (binding vote) oy hakkı verilmiştir. Ancak doktrinde yukarıda belirtilen gerekçelerle bağlayıcı oyun anonim ortaklık yapısına uygun olmadığı; bunun yerine İngiltere’deki gibi tavsiye niteliğinde oy kullanılmasının uygun olduğu savunulmuştur. Tavsiye niteliğindeki karar esasen hukuki niteliğinden daha fazla etkiye sahip olup, yukarıda da belirtildiği gibi olumsuz nitelikteki oylar mali hakları belirleme sürecinin yeniden gözden geçirilmesi sonucunu doğurmaktadır²²⁶.

Diğer taraftan ICGN Mali Haklar Rehberinde, mali hakların genel kurulda oylanmasının bir taraftan pay sahiplerinin şirketin mali haklar politikaları hakkında bilgi edinmelerini sağladığı, diğer taraftan pay sahiplerine konuyu genel kurulda tartışma ve görüşlerini sunma imkanı verdiği ifade edilmiştir.

226 RASHID, Bahar: Executive Compensation: Is Disclosure Enough? Centre De Droit Bancaire Et Financier Universiter de Geneve, Working Paper December 2005, s.51-53, http://ssrn.com/abstract=869415, 14.11.2008.

141

Mali haklar paketlerinin genel kurulda oylanarak reddedilmesi suretiyle pay sahiplerinin tepkilerini ortaya koymalarına yakın zamanlı bir örnekte rastlanmaktadır. Dünya devi (Royal Dutch) Shell şirketinin pay sahipleri, yöneticilerin mali haklar paketlerinin görüşüldüğü genel kurulda, mali haklar komitesince hazırlanan paketlere karşı red oyu kullanmıştır. Söz konusu red oyunda en büyük etken, şirketin 2006-2008 yıllarında önceden konan hedeflere ulaşamamış olması ve yöneticilerin büyük global bir ekonomik kirizin varlığında önerilen yüksek primleri hak etmedikleri düşüncesidir. Ancak hemen belirtlmek gerekir ki “hayır”

oyunun çıkmasında en önemli rolü şirketin kurumsal yatırımcıları oynamıştır. Şirket CEO’su, mali haklar paketlerine ilişkin pay sahiplerinin oylarının bağlayıcı olmadığını (not binding), bununla birlikte genel kurulun konuya yaklaşımının mutlaka hazırlanacak yeni bir pakete yansıtılacağını ifade etmiştir ²²⁷.