BULGULAR VE YORUMLAR
1 Patateslerden bölünen parçalardak
filizlerde çekirdek bulunduundan dolay toprakta kök oluturur.
_ _ _ _ _ _ 1 _
Mayoz, zigotun çoalp gelimesini salar.
_ _ _ _ _ 1 3 _
Adaptasyonlar fenotipte gerçekleir. - - - - - 1 - -
Çocuun kz ya da erkek olmas, anne ve babann ikisine de baldr.
_ _ _ 1 _ _ _ _
3 tane erkek çocuu olan anne-babann, 4. çocuunun kz olma olasl % 25’tir. Erkek çocuklar baskndr. Kz çocuklar çekinik genle olabilir.
_ _ _ _ _ _ _ 3
Yanak hücresi ve sinir hücresinin genetik yaps farkldr.
Deney grubundaki örencilerin ön test olarak uygulanan kavramsal anlama testi sonucu “Baba daima baskndr ve çocuklar babann genetik özelliklerini tar.”, “Canllarn kromozom saylaryla gelimilik düzeyi doru orantldr, “Kromozom says fazla olan canl, az gelimitir.” ve “Kromozom says en fazla olan canl daha çok ürer.” kavram yanlglarna sahip olduklar görülmütür. Kontrol grubundaki örenciler ön test sonuçlarna göre, “Baba daima baskndr ve çocuklar babann genetik özelliklerini tar.”, “Sonradan kazanlan karakterler, oul döllere aktarlr.”, “Canllarn kromozom saylaryla gelimilik düzeyi doru orantldr.” ve “Baba, hemofili hastal bakmndan taycdr.” kavram yanlglarna sahiptirler. Son test ve geciktirilmi son testte kontrol grubundaki örencilerin, deney grubundaki örencilere göre daha çok kavram yanlglarna sahip olduklar görülmektedir. Kavram yanlglarn gidermeye yönelik etkinlikler yaplmadan sadece Fen ve Teknoloji Öretim Programndaki etkinliklerle derslerin ilendii kontrol grubunda yaplan öretimin, örencilerde kavram yanlglarna sebep olduu ya da kavram yanlglarn gidermede yeterince etkili olmad düünülebilir. Alan yazn taramas sonucu (Lock ve Miles, 1993; Ylmaz, 1998; Berthelsen, 1999; Lewis ve Robinson, 2000; Tekkaya, Çapa ve Ylmaz, 2000; ahin ve Parim, 2002; Tekkaya, 2002; Eyidoan ve Güneysu, 2002; Topçu, 2004; Temelli, 2006) da yukarda yer alan kavram yanlglarna benzer kavram yanlglarna rastlanmtr. Örencilerde karlalan kavram yanlglar ile alan yaznda karlalan kavram yanlglar arasndaki iliki, sonuçlar ve tartma bölümünde tartlarak sunulmutur.
kinci Alt Problem:
kinci alt problem, “Yaplandrmac yaklama dayal olarak hazrlanm kavramsal deiim stratejilerine uygun etkinliklerle derslerin yapld deney grubuyla, yeni Fen ve Teknoloji öretim programnda yer alan etkinliklerle derslerin yapld kontrol grubundaki örencilerin “Hücre Bölünmesi ve Kaltm” kavramlarn örenmeleri/zihinsel modelleri arasnda anlaml bir fark var mdr?” eklinde ifade edilmitir. Bunun için deney ve kontrol gruplarna ön test ve son test olarak verilen, açk uçlu sorulardan oluan kavramsal anlama testi, kavram saysal deerlendirme çizelgesi (Bayram, Sökmen ve Savc, 1997; Akpnar, 2004) kullanlarak puanlanmtr. Elde edilen puanlarn ortalamalar
t-testi analizi ile karlatrlarak tüm açk uçlu sorular madde baznda ele alnm, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin sorulara verdikleri cevaplarn doruluk düzeyleri arasnda farklln olup olmad aratrlmtr. Ayn zamanda, deney ve kontrol grubundaki örencilerin, kavramsal anlama testinde yer alan sorulara verdikleri cevaplarn nitel analizleri yaplm ve örencilerin cevaplar kategorilendirilmi ve tablolatrlarak sunulmu, örencilerin cevaplarnda karlalan kavram yanlglarnn neler olduu ifade edilmitir. Ayrca örencilerin “Hücre Bölünmesi ve Kaltm” kavramlarn örenmelerini ve zihinsel modellerini ortaya çkarmak için, kavramsal anlama testi ile deney ve kontrol grubundan 9’ar örenciyle deneysel uygulamann sona ermesinden sonra yaplan kavramlara ilikin görümelerin nitel analizleri yaplm, nicel ve nitel veriler birlikte sunulmutur.
Yaplan Kolmorogov Smirnov testine göre, deney ve kontrol grubundaki örencilerin açk uçlu sorulardan oluan kavramsal anlama testinden ön testte aldklar puanlar, normal dalma uyduundan (p=0,192>0,05), gruplarn puan ortalamalar parametrik bir test olan t testi ile karlatrlm ve sonuçlar tablo 6’da sunulmutur.
Tablo 6
Deney ve Kontrol Gruplarnn Ön Test Kavramsal Anlama Testinden Aldklar Puanlarn Karlatrlmas Grup N Aritmetik Ortalama Standart Sapma t- deeri P Deney 27 10,51 5,89 1,004 0,320 Kontrol 28 8,89 6,10
Tablo 6’da verilen sonuçlara göre uygulamadan önce deney grubunun kavramsal anlama testinden aldklar puan ortalamas 10,51; kontrol grubunun kavramsal anlama testinden aldklar puan ortalamas 8,89’dur. t-testi analizi sonuçlarna göre deney ve
kontrol gruplarnn kavramsal anlama testini cevaplama düzeyleri arasnda anlaml bir fark yoktur (p>0,05).
Yaplan Kolmorogov Smirnov testine göre, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin, uygulanan son test kavramsal anlama testinden aldklar puanlar normal dalma uyduundan (p=0,196>0,05); gruplarn puan ortalamalarnn, parametrik bir test olan t-testine göre karlatrlmasndan elde edilen sonuçlar tablo 7’de verilmitir.
Tablo 7
Deney ve Kontrol Gruplarnn Son Test Kavramsal Anlama Testinden Aldklar Puanlarn Karlatrlmas Grup N Aritmetik Ortalama Standart Sapma t- deeri P Deney 27 39,81 14,06 5,166 0,000* Kontrol 28 22,14 11,18 *p<0,05 düzeyinde anlaml
Tablo 7’de görüldüü gibi, deney grubunun son test kavramsal anlama testinden aldklar puan ortalamas 39,81; kontrol grubunun puan ortalamas 22,14’tür. Yaplan t- testi analiz sonuçlarna göre uygulama sonras deney ve kontrol grubu örencileri arasnda kavramsal anlama testi sorularn cevaplama düzeyi bakmndan deney grubunun lehine anlaml bir fark vardr (p<0,05).
Kontrol grubunun ön test ve son test kavramsal anlama testinden aldklar puanlar ile deney grubunun ön test ve son test kavramsal anlama testinden aldklar puanlar karlatrlm, çkan sonuçlar tablo 8’de verilmitir.
Tablo 8
Deney ve Kontrol Gruplarnn Ön Test-Son Test Kavramsal Anlama Testinden Aldklar Puanlarn Karlatrlmas
Grup Test N Aritmetik
Ortalama Standart Sapma t- deeri p Deney Ön Test 27 10,51 5,89 9,265 0,000* Son Test 27 39,81 14,06 Kontrol Ön Test 28 8,89 6,10 7,714 0,000* Son Test 28 22,14 11,18 *p<0,05 düzeyinde anlaml
Tablo 8’de de görüldüü gibi; yaplan t-testi analiz sonuçlarna göre, hem deney hem kontrol grubunun ön test - son test kavramsal anlama düzeyleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmaktadr (p<0,05). Ancak deney grubundaki örencilerin ön test puan ortalamalar 10,51 iken, son test puan ortalamalar 39,81’dir; örencilerin puan ortalamalarnda 29,3 puanlk bir art meydana gelmi olmakla birlikte; kontrol grubundaki örencilerin ön test puan ortalamalar 8,89 iken, son test puan ortalamalarnn 22,14 olduu görülmektedir. Kontrol grubundaki örencilerin puan ortalamalarnda 13,25 puanlk art meydana gelmitir. Özet olarak, deney ve kontrol grubundaki örencilerin öretim öncesindeki kavramlar anlama düzeyleri, öretimden sonra artmtr. Ancak bu art; deney grubunda, kontrol grubuna göre daha fazladr. Yaplan uygulamann, deney grubundaki örencilerin kavramsal anlamalar üzerinde, kontrol grubundaki örencilere göre daha etkili olduu söylenebilir.
Aada deney ve kontrol grubu örencilerinin ön test, son test ve geciktirilmi son test olarak uygulanan kavramsal anlama testine verdikleri cevaplarn doruluk düzeyleri, yüzde ve frekanslar halinde sunularak iki grup arasnda karlatrmalar yaplm ve gruplar arasndaki farkllklar ortaya konulmutur.
Kavramsal anlama testinin 1. sorusu, “Kromozom, gen, nükleotit, DNA kavramlarn büyükten küçüe doru sralaynz. Yaptnz sralamann nedenini açklaynz.” eklindedir. Tablo 9, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin bu soruya verdikleri cevaplarn doruluk düzeyi ile ilgili yüzde ve frekanslar göstermektedir.
Tablo 9
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 1. Sorusuna Verdikleri Cevaplarn Doruluk Düzeyi ile lgili Yüzde ve Frekanslar
Cevabn Doruluk Düzeyi
Toplam 0 1 2 3 4 GRUP Deney Ön Test Frekans 13 11 3 0 0 27 % %48,1 %40,7 %11,1 0 0 %100 Son Test Frekans 0 0 7 6 14 27 % 0 0 %25,9 %22,2 %51,9 %100 GST Frekans 0 4 3 3 17 27 % 0 %14,8 %11,1 %11,1 %63,0 %100 Kontrol Ön Test Frekans 12 16 0 0 0 28 % %42,9 %57,1 0 0 0 %100 Son Test Frekans 9 9 3 6 1 28 % %32,1 %32,1 %10,7 %21,4 %3,6 %100 GST Frekans 1 8 8 4 7 28 % %3,6 %28,6 %28,6 %14,3 %25,0 %100
Tablo 9 incelendiinde, gruplarn ön test sonuçlarna göre, 1. soruya verdikleri cevaplarn doruluk düzeyleri arasnda belirgin bir farklln olmad söylenebilir. Deney ve kontrol gruplarnn son test sonuçlar incelendiinde, deney grubunun % 51,9’u, kontrol grubunun % 3,6’s bu soruya tam doru cevap vermitir. Deney ve kontrol gruplarnn geciktirilmi son test sonuçlarna bakldnda ise, deney grubunun % 63’ünün, kontrol grubunun ise % 25’inin bu soruya tam doru cevap verdii görülmektedir. Bu sonuca göre, deney grubu örencilerinin kromozom, gen, nükleotit, DNA kavramlar arasndaki ilikiyi, kontrol grubu örencilerine göre daha iyi kavradklar söylenebilir. Kalclk testi olarak uygulanan geciktirilmi son testte, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin soruya ilikin kavramsal anlama düzeylerinin son testten daha yüksek çkm olmas, ilköretim 8. snfta olan örencilerin liseye giri için yaplan merkezi sistem snavlar için yapm olduklar hazrlk ve çalmalar olabilir.
Tablo10’da, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin, ön test (ÖT), son test (ST) ve geciktirilmi son testte (GST) kavramsal anlama testinin 1. sorusuna verdikleri cevaplara ilikin kategoriler görülmektedir.
Tablo 10
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 1. Sorusuna Verdikleri Cevaplara likin Kategoriler
Gruplar Deney Grubu Kontrol Grubu
Kategoriler ÖT ST GST ÖT ST GST Büyüklük Sras Kromozom-DNA-Gen-Nükleotit 2 24 20 - 1 14 Kromozom-Gen-DNA-Nükleotit 3 1 6 - 4 5 DNA-Gen-Kromozom-Nükleotit 3 1 - 3 - - DNA-Kromozom-Gen-Nükleotit 3 - 1 11 3 - Gen-Kromozom-DNA-Nükleotit - - - - 4 -
Gen -DNA – Kromozom-Nükleotit - - - 3 Gen -DNA -Kromozom-Nükleotit 2 - - - - -
Kromozom-Gen-Nükleotit-DNA 1 - - - 1 1 Kromozom-DNA-Nükleotit-Gen - - - - 5 3 DNA-Nükleotit- Kromozom-Gen - - - 1 - - DNA -Kromozom-Nükleotit-Gen - - - 1 - - DNA-Nükleotit-Gen-Kromozom 1 - - - 1 - Gen-DNA-Nükleotit-Kromozom - - - 1 3 -
Gen-Nükleotit- DNA -Kromozom 1 - - - - -
Gen -Kromozom-Nükleotit-DNA 4 - - 1 - -
Nedeni
Nükleotit genin üzerinde/içinde - 13 19 - 1 7
Hepsi kromozomun üzerinde - 1 - - 2 -
Nükleotit, nükleik asitlerin yap birimidir. - 3 - - - -
DNA’da gen bulunur. - 13 18 - 6 7
DNA kaltsal bilgiyi tad için en
büyüktür. - - - 1 - -
Kromozomun içinde/üzerinde DNA
bulunur. - 12 17 - - 8
Kromozomlar, nükleotitleri içerir. - - - - 2 - Nükleotitler, DNA’y oluturur. 1 2 3 - 9 1 Kromozom içinde genleri bulundurur. 1 - - 1 1 3
Kromozom, geni oluturur. - - - - 5 -
Genler içinde DNA’y bulundurur. - - 3 - 3 3
DNA, kromozomu içerir. - 3 - - - -
*DNA nükleotitleri oluturur. - - - - 2 -
*Nükleotitin içinde kromozom bulunur. - - - - 1 - “*” iaretiyle gösterilen, örencilerin cevaplarnda karlalan kavram yanlglardr.
Tablo 10 incelendiinde, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin daha önceden örenilmemi olan kromozom, gen, nükleotit ve DNA kavramlarna ilikin ön bilgileri yaknken; son testte deney grubundaki örencilerin tamamnda yaknnn verilen kavramlar Kromozom-DNA-Gen-Nükleotit eklinde büyükten küçüe doru sralayabildikleri ve bu örencilerin bilimsel olarak doru açklamalarda bulunduklar görülmektedir. Kontrol grubundaki örencilerin, sadece biri doru sralamay yapabilmi ve birkaç bilimsel olarak doru kabul edilebilecek açklamalarda bulunmulardr. Örencilerin verdikleri cevaplar incelendiinde, kontrol grubundan 2 örencinin (4. ve 13. örenciler), “Nükleotit, DNA içerir.” kavram yanlgsna sahip olduklar görülmü; bu örencilerin, nükleotidin DNA’nn en küçük birimleri olduunu ifade edemedikleri gözlenmitir. Deney grubundaki örencilerde, böyle bir kavram yanlgsyla karlalmamtr. Kontrol grubundan 1 örencinin (7. örenci) “Nükleotitin içinde kromozom bulunur.” kavram yanlgsn tad görülmütür. Bu örenci, sorudaki kavramlar içinde en küçüü olan nükleotidin, en büyük olan kromozomu içerdiini zannetmektedir. Deney grubundaki örenciler, bu kavram yanlgsna sahip deillerdir. Deney grubundan 3 örencinin ise son testte “DNA, kromozom içerir.” açklamasn, kontrol grubundan 3 örencinin “Genler içinde DNA’y bulundurur.” açklamasn yaptklar, geciktirilmi son testte deney ve kontrol gruplarndan 3’er örencinin yine “Gen, DNA’y içerir.” cevabn verdikleri görülmektedir. DNA’nn kromozom içermesi ve genin içinde DNA bulunmas, Fen ve Teknoloji programnn içeriine göre istenen sralamaya uymayan bir durum olarak görülse de, bu ifadelerin bilimsel olarak hatal olduu söylenemez. Tablo 10’a göre kontrol grubundaki örencilerin, kromozom, gen, nükleotit, DNA kavramlar arasndaki ilikileri iyi kuramadklar, bu kavramlara ilikin kavram yanlglar ve bilgi eksiklikleri tadklar görülmütür. Deney grubundaki örenciler ise, bu kavramlar arasndaki ilikiyi daha iyi açklayabilmilerdir. Deney grubunda, yaplandrmac yaklama dayal kavramsal deiim stratejileriyle yaplan eitimin, kavramlarn ve kavramlar aras ilikilerin örenilmesinde daha etkili olduu düünülebilir.
Kavramsal anlama testinin 2. sorusu, “Kromozom saylar ayn olmasna ramen, insanlar arasnda görülen farkllklarn (göz rengi, saç rengi, ten rengi, boy uzunluu vb.)
nedenleri sizce neler olabilir?” eklindedir. Tablo 11’de, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin kavramsal anlama testinin 2. sorusuna verdikleri cevaplarn doruluk düzeyi ile ilgili yüzde ve frekanslar gösterilmitir.
Tablo 11
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 2. Sorusuna Verdikleri Cevaplarn Doruluk Düzeyi ile lgili Yüzde ve Frekanslar
Cevabn Doruluk Düzeyi
Toplam 0 1 2 3 4 GRUP Deney Ön Test Frekans 15 11 0 1 0 27 % %55,6 %40,7 0 %3,7 0 %100 Son Test Frekans 3 6 8 0 10 27 % %11,1 %22,2 %29,6 0 %37 %100 GST Frekans 9 9 1 2 7 27 % %33,3 %29,6 %3,7 %7,4 %25,9 %100 Kontrol Ön Test Frekans 14 11 0 2 1 28 % %50,0 %39,3 0 %7,1 %3,6 %100 Son Test Frekans 13 7 3 3 2 28 % %46,4 %25 %10,7 %10,7 %7,1 %100 GST Frekans 12 15 0 1 0 28 % %42,9 %53,6 0 %3,6 0 %100
Deney ve kontrol gruplarnn 2. soruya verdikleri cevaplar incelendiinde, ön test sonuçlarna göre deney grubunda bu soruyu tam doru cevaplayan örenci yokken, kontrol grubundaki örencilerin 1’i (% 3,6’s) soruya tam doru cevap vermitir ancak deney grubundaki örencilerin % 55,6’s, kontrol grubundaki örencilerin % 50’si bu soruyu cevapsz brakmlardr. Tablo 10'daki son test sonuçlar incelendiinde, deney grubu örencilerinin az doru ve tam doru düzeylerinde, kontrol grubuna göre daha baarl olduklar görülmektedir. Deney ve kontrol gruplarnn geciktirilmi son test sonuçlarna bakldnda ise, deney grubunun % 25,9’unun soruya tam doru cevap verdii, kontrol grubundaki örencilerden ise soruya hiç tam doru cevap verenin olmad görülmektedir. Buna göre, kontrol grubu örencilerinin insanlar arasnda görülen farkllklarn (göz rengi, saç rengi vb.) nedenlerini iyi kavrayamadklar söylenebilir.
Tablo 12’de, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin, ön test, son test ve geciktirilmi son testte kavramsal anlama testinin 2. sorusuna verdikleri cevaplara ilikin kategoriler görülmektedir.
Tablo 12
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 2. Sorusuna Verdikleri Cevaplara likin Kategoriler
Gruplar Deney Grubu Kontrol Grubu
Kategoriler ÖT ST GST ÖT ST GST
DNA’daki gen ifresinin/gen diziliinin farkl
olmas 1 6 3 1 4 1
Anne ve babann genini almas 2 6 2 6 2 3
Mayozda krossing-over olmas - 7 3 - - -
Gen/DNA özellikleri - 2 2 1 7 7
DNA’daki nükleotitlerin says, sras,
diziliinin farkl olmas - 4 5 - - -
Anne ile babann özelliklerini almas 3 - - - 1 -
Genlerin / DNA’larn farkl olmas 6 - 3 8 - 5
Kromozom görevleri, özelliklerinin farkl
olmas 2 - - - - -
*Genlerin fosfatnn farkl olmas - - - - 1 -
“*” iaretiyle gösterilen, örencilerin cevaplarnda karlalan kavram yanlglardr.
Tablo 12 incelendiinde, daha önceden örenilmemi olan kavramlara ilikin deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin ön bilgileri yaknken; son testte ve geciktirilmi son testte deney grubundaki örencilerin kontrol grubundaki örencilere göre kromozom saylar ayn olmasna ramen insanlar arasnda görülen farkllklarn nedenini daha iyi açklayabildikleri görülmektedir. Deney grubundaki örenciler, insanlar arasndaki farkllklarn nedeninin gen ifrelerinin ya da DNA’larndaki nükleotitlerin says, sras ve diziliinin farkl olmas olduunu, kontrol grubundaki örencilerden daha çok açklayabilmilerdir. Örencilerin soruya son testte verdikleri cevaplar incelendiinde, kontrol grubundan 1 örencinin (9. örenci) bu soruya “nsanlar arasnda görülen
farkllklarn sebebi, genlerin fosfatnn farkl olmasdr.” eklinde yant verdii ve böyle bir kavram yanlgsna sahip olduu görülmütür. Bu örencinin, DNA’y oluturan yaplardan biri olan fosfatn tüm insanlarda ayn olduu, DNA’da yer alan organik bazlarn say ve sralarnn (dolaysyla nükleotitlerin say ve diziliinin) farkl olduu bilgisine sahip olmad düünülebilir. Deney grubundaki örencilerde, böyle bir kavram yanlgsyla karlalmamtr.
Kavramsal anlama testinin 3. sorusu, “kisi de ar döl olan kvrck saçl bir baba ile düz saçl bir annenin çocuklarnn genotip ve fenotipi sizce ne olur? (Kvrck saç, düz saça baskndr).” eklindedir. Geciktirilmi son testte ise örencilere, bu soruda yer alan ayn kavramlar ölçmeye yönelik edeer soru olan “kisi de ar döl olan yeil gözlü bir baba ile kahverengi gözlü bir annenin çocuklarnn genotip ve fenotipi sizce ne olur? (Kahverengi göz rengi geni, yeil göz rengi genine baskndr).” sorusu sorulmutur. Tablo 13’te, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin kavramsal anlama testinin 3. sorusuna verdikleri cevaplarn doruluk düzeyi ile ilgili yüzde ve frekanslar sunulmutur.
Tablo 13
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 3. Sorusuna Verdikleri Cevaplarn Doruluk Düzeyi ile lgili Yüzde ve Frekanslar
Cevabn Doruluk Düzeyi
Toplam 0 1 2 3 4 GRUP Deney Ön Test Frekans 24 2 0 1 0 27 % %88,9 %7,4 0 %3,7 0 %100 Son Test Frekans % %25,9 %11,17 3 %3,71 %11,1 %48,13 13 %10027 GST Frekans % 5 2 1 15 4 27 %18,5 %7,4 %3,7 %55,6 %14,8 %100 Kontrol Ön Test Frekans 28 0 0 0 0 28 % %100 0 0 0 0 %100 Son Test Frekans 12 5 2 0 9 28 % %42,9 %17,9 %7,1 0 %32,1 %100 GST Frekans % 14 2 5 3 4 28 %50,0 %7,1 %17,9 %10,7 %14,3 %100
Tablo 13’e göre, deney ve kontrol grubu örencilerinin 3. soruya ön testte verdikleri cevaplar karlatrldnda, her iki grubun da soruyu cevaplama oranlarnn yakn olduu ve soruyu tam doru düzeyinde cevaplayan örenci bulunmad görülmektedir. Son test sonuçlar incelendiinde, deney grubu örencilerinin % 48,1’inin, kontrol grubu örencilerinin % 32,1'inin soruyu tam olarak cevapladklar görülmektedir. Bu sonuca göre, deney grubu örencilerinin Mendel Çaprazlamalar konusunu ve bu konuda yer alan baskn gen, çekinik gen, ar döl, melez, fenotip, genotip gibi kavramlar kontrol grubu örencilerine göre daha iyi kavradklar söylenebilir. Geciktirilmi son test sonuçlarna göre ise bu soruyu deney grubundaki örencilerin % 14,8’inin tam doru, % 55,6’snn ksmen doru olarak cevapladklar; kontrol grubundaki örencilerin ise % 14,3’ünün tam doru, % 10,7’sinin ksmen doru olarak cevapladklar görülmektedir. Deney grubundaki örencilerin soruya ilikin kavramlar hatrlama düzeyleri, kontrol grubundaki örencilere göre daha yüksektir.
Tablo 14’te, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin, ön test, son test ve geciktirilmi son testte kavramsal anlama testinin 3. sorusuna verdikleri cevaplara ilikin kategoriler görülmektedir.
Tablo 14
Deney ve Kontrol Gruplarnn Kavramsal Anlama Testinin 3. Sorusuna Verdikleri Cevaplara likin Kategoriler
Gruplar Deney Grubu Kontrol Grubu
Kategoriler ÖT ST GST ÖT ST GST
Baba Ar döl kvrck saç (KK)
GST-Ar döl yeil göz 1 17 17 - 11 10
Anne Ar döl düz saç (kk)
GST-Ar döl kahverengi göz 1 17 16 - 11 10
Fenotip- çocuk
% 100 kvrck saç 2 14 14 - 10 7
% 100 yeil göz - - - 2
*Baba baskn olduu için evlatlar
da kvrck saçl olur. 1 - - 1 - -
Genotip- çocuk
% 100 melez kvrck saç (Kk) 1 13 12 - 8 8
% 100 yeil göz - - - 3
*Baba baskn olduu için evlatlar
da kvrck saçl olur. 1 - - 1 - -
Tablo 14 incelendiinde, daha önceden örenilmemi olan Mendel Çaprazlamalar konusu ile bu konuda yer alan fenotip ve genotip kavramlarna ilikin deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin ön bilgileri arasnda önemli bir fark görülmemektedir. Son testte, deney grubundaki örencilerin, kontrol grubundaki örencilere göre soruya ilikin kavramsal anlama düzeylerinin daha iyi olduu görülmektedir. Geciktirilmi son test sonuçlarna göre de, deney grubundaki örencilerin bilgilerinin kalclnn daha fazla olduu söylenebilir. Deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin 3. soruya verdikleri cevaplar incelendiinde, ön testte 1’er örencinin (deney grubundan 21. örenci ve kontrol grubundan 13. örenci) cevaplarnda “Babann özellikleri daima baskn olduu için evlatlar da kvrck saçl olur.” kavram yanlgsna rastlanmtr. Bu örenciler, babadan gelen genetik özelliklerin daima anneninkine baskn olduunu düünmektedirler.
Deney ve kontrol gruplarndan 9’ar örenci ile yaplan yar yaplandrlm görümelerden sonra, örencilerin “Hücre Bölünmesi ve Kaltm” ünitesi konular sorularna verdikleri cevaplara ilikin kategoriler ve frekanslar ile örenci ifadeleri tablolatrlarak sunulmutur. Örencilerle kavramlara ilikin olarak yaplan yar yaplandrlm görümelerin 3. sorusu, kavramsal anlama testindeki 3. soru ile paralellik göstermektedir. Aadaki tabloda, deney ve kontrol gruplarndaki örencilerin görüme sorusuna verdikleri cevaplar görülmekte, örencilerin cevaplarnda karlalan kavram yanlglarnn neler olduu açklanmaktadr.
Tablo 15
Örencilerin “Biri siyah tüylü, dieri beyaz tüylü olan iki kedinin dünyaya gelen 4 yavrusu da siyah tüylüdür. Bunun sebebi sence ne olabilir?” Sorusuna Verdikleri
Cevaplara likin Yüzde ve Kategori ve Frekanslar
Kategoriler Deney Grubu Kontrol Grubu
f Örenci fadeleri f Örenci fadeleri
Yavrularn siyah tüylü olmasn
n sebebi Siyah tüy geni baskn
9
Bunun sebebi, siyah tüy geni daha baskndr. Yavrular da siyah tüylü olur (Deney-7). Bunun sebebi, siyah tüylü kedideki genlerin daha baskn olmasdr. Beyaz tüy, çekinik gen özelliine sahiptir (Deney- 15).
Bence siyah tüylülük baskn olduu için (Deney-21).
Siyah tüyün daha baskn olmas olabilir. Beyaz tüy çekiniktir (Deney-23).
8
Siyah tüylülüün, beyaz tüylülüe baskn olmas (Kontrol-4).
Siyah tüylülük geni daha baskn olduu için, dünyaya gelen yavrularn da genleri o kiiye çeker (Kontrol-24).
Genle alakal. Siyah baskndr beyaza göre (Kontrol-10). Siyah tüy, beyaz tüye baskn (Kontrol-23).
Beyaz tüy geni çekinik
7
Siyah tüy geni baskndr. Beyaz tüy geni çekiniktir (Deney-14). Siyah baskndr. Beyaz çekiniktir (Deney-20).
Siyah tüylülük baskn, beyaz tüylülük çekinik (Deney-26).
2
Siyah tüylülük geninin daha baskn olmas. Beyaz tüylülük çekinik (Kontrol-1).
Siyah tüy baskndr. Beyaz tüy çekiniktir (Kontrol-22). Genotip Anne- babadan biri homozigot siyah tüylü 2
Siyah tüylü olan kedinin baskn genlere sahip olmas. Siyah