DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4 5 ORTANIN SOLU’NUN G ENÇLİK KOLLARI’NA YANSIMAS
1962 yılında Mehmet Ali Aybar’ın Genel Başkan olmasından sonra örgütlenme çalışmalarına hız veren TİP, özellikle genç kesim içerisinde büyük ilgi toplamaya başlamıştır. Sosyalizm, eşitlik, sendikal mücadele, sınıf dayanışması vs. gibi kavramlar bu dönemde eylemselliği en üst seviyeye çıkmış olan gençlik arasında büyük bir hızla yayılmaya başlamıştır. Ayrıca Doğan Avcıoğlu ve İlhan Selçuk gibi aydınlar özellikle Yön Dergisi’nde yazdıkları yazılarla gençlerde teorik anlamda önemli bir altyapı oluşturmuşlardır. Bununla birlikte bu dönemde özellikle sol partilere gençliğe sahip çıkmaları konusunda zaman zaman üstü kapalı telkinlerde de bulunmuşlar ve gençlerin ne kadar önemli oldukların vurgu yapmışlardır. Örneğin; Doğan Avcıoğlu bir yazısında Sosyalistlere ince bir tavsiyede bulunarak şöyle demektedir:
“Gençliği kazanan bir siyasi hareket yenilmez bir kuvvettir ve gençlik, ilericilerin tabii müttefikidir.” 289
Yine Avcıoğlu, bir yazısında ülkenin geleceği açısından gençlerin siyasette var olması gerektiğini belirterek şunları ifade etmiştir:
“Halk çocuklarının memleket idaresine geniş ölçüde katılması, beyin
hazinemizden azami verim almak, sosyal alandaki ilerlemeyi sağlam temellere oturtmak ve kütlelere kalkınmayı benimsetmek için lüzumludur”290
İlhan Selçuk ise; düşünsel altyapılarının tamamlanması halinde gençlerin kendi geleceklerini kendi çabalarıyla kuracaklarına olan inancını ve gençlerin geleceğine yönelik umutlarını şu sözlerle açıklamaktadır:
288 O döneme ait hiçbir basın – yayın organında bu Kurultayda seçilen Gençlik Kolları Merkez
Yönetim Kurulu’nun listesi yer almadığı için, bu isimler Oya Araslı, Yekdil Yasun, İlhan Keser ve Metin Gökyokuş’un görüşleri doğrultusunda tespit edilmiştir.
289 Doğan Avcıoğlu, “Sosyalist Gerçekçilik”, Yön Dergisi, Sayı: 39, 12 Eylül 1962, s. 20
290 Doğan Avcıoğlu, “Kalkınma Programı: II – A’dan Z’ye Kadar Toprak Reformu”, Yön
“Gençliğin düşünce örgüsünü tamamladığımız anda memleketin yarınlarına endişeyle bakma hakkımız yoktur. Gelecek gençlerindir. Gençler geleceği fethetmek için hazırlandıkları an, istikbal kendisini onların ideallerine terk edecektir.” 291
TİP’in siyaseten gelişimi, gençliğin önemli bir kısmını TİP’e kaydırırken, buna paralel olarak CHP’nin tabanını eritmeye başlamıştır. Kaldı ki; CHP Gençlik Kolları’nın 3. Kurultayı’na katılımın az olmasında bu durumun da etkisi vardır muhakkak. Nitekim bu kurultay, aslında CHP’li yöneticilere yeni bir politik açılım yapma konusunda önemli bir uyarı niteliği taşımaktaydı. Neticede yaşanan gelişmelere bağlı olarak beklenen oldu ve CHP, yeni bir söylemle ortaya çıktı.
25 Temmuz 1965 tarihinde Beşiktaş – Akaretler’deki İlçe Binası’nda gerçekleştirilen Parti Meclisi toplantısından sonra CHP’de önemli bir söylem ortaya atılmıştır. Parti Meclisi’nde yapılan görüşmelerde CHP’nin “Ortanın Solu”nda yer aldığının açıklanmasıyla, hem CHP yeni bir atılım gerçekleştirmiş, hem de parti içinde yaşanacak olan sorunların startını vermiştir. Daha da önemlisi Cumhuriyet Halk Partisi, bu söylemle Türk siyasetindeki yerini belirlemiş oluyordu.
Ortanın Solu, kimilerine göre aslında daha önce doğmuş olan bir çocuğa ad verilmesi gibi bir anlam taşırken, kimilerine göre ise CHP’nin kuruluş felsefesinden sapma olarak nitelendirilmekteydi.
Ancak her ne olursa olsun, CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün, CHP’nin Ortanın Solu’nda bir parti olduğunu beyan etmesinin altında yatan en önemli neden; günden güne eriyen CHP’nin tabanını partide tutma ve gidenleri de geri çevirme kaygısından ileri gelmektedir. Aslında Ortanın Solu, CHP’de uygulanan politikaların isimlendirilmesinden ibarettir, diyebiliriz. Çünkü CHP’de Ortanın Solu söylemiyle birlikte politik uygulamalarda çok büyük değişiklikler yaşanmamış olması da bu iddiayı kanıtlar niteliktedir. Elbette ki Ortanın Solu söyleminin ortaya çıkmasında gençlerin katkılarını unutmamak gerekir. Ortanın Solu söyleminin ortaya çıktığı dönemlerde İçel İl Gençlik Kolu Başkanı olan Oya Araslı’nın292
“Ortanın Solu olarak adlandırılan fikrin ortaya çıkmasında gençlerin de çok etkisi olmuştur. CHP’de adı konulsun konulmasın sosyal demokrat olarak nitelendirebileceğimiz gençlerin sayısı hayli
sözleriyle CHP Gençlik Kolları’nın Ortanın Solu felsefesindeki rolünü ortaya koymakta fayda vardır:
291 İlhan Selçuk, “Gençlik, Gençlik…”, Yön Dergisi, Sayı: 74, 15 Mayıs 1963, s. 3
292 Oya Araslı’nın 1965’teki ismi Oya Tezel’dir. Daha sonra Doğan Araslı ile evlenmiş ve ismi Oya
fazlaydı. Atatürk ilkelerinin savunuculuğunu yapan bu gençler, bu fikirlerin daha da geliştirilebilmesi için münazaralar düzenlemiş, dergiler ve gazeteler vasıtasıyla kamuoyunda bunları tartışmıştık. Böylece hem Ortanın Solu felsefesini geliştiriyor, hem de ideolojik olarak kendimizi geliştiriyorduk.” 293
Gençler, kendilerinin katkı koymuş oldukları Ortanın Solu felsefesini yeni bir dayanak olarak kabul etmiş ve artık bu felsefenin bayraktarları haline gelmişlerdir. Parti içerisinde Ortanın Solu felsefesinden dolayı çıkan her problemde gençler, tercihlerini hep Ortanın Solu felsefesinden yana yapmışlar ve bu felsefeye karşı çıkanlarla mücadele etmişlerdir. Bunun en önemli göstergesi de 18 Ekim 1966 tarihinde toplanan 18. Kurultay’da Ortanın Solu’nun parti politikası olarak kabul edilmesine karşı çıkan Turhan Feyzioğlu ve arkadaşlarına eleştiri mahiyeti taşıyan
“8’lerden Davacıyız” adlı kitapçıktır. Kitapçıkta kısaca şöyle denilmekteydi:
“18. Kurultaya kadar, Genel Başkanımız Sayın İnönü tarafından partimizin karakterini ve partiler yelpazesindeki yerini ve partimizin programındaki ekonomik ve sosyal görüşlerini ifade etmek için kamuoyuna açıklanan ‘ortanın solu’ politikası, açık ve kapalı biçimde yerilmiştir.
Kurultayın ertesi günü, yeni bir fesat yürütülmeye başlatıldı. Bu fesat, kurultay kararını, Genel Başkanı, Parti Meclisini, Genel Sekreteri, Merkez Yönetim Kurulunu ve nihayet İl Başkanlarımız toplantısını tanımayan bir ölçüde görüştü.
Sekizler hilekar yollara saparak partiye ve idarecilerini suçlamaktadırlar ve yetkili kurullarını tanımamaktadırlar.
Sekizler ‘hayır, olmaz, dediğimiz dediktir’ havasındadırlar. ‘Yetkili kurulları tanımayız. Bize ne diyorsak odur’ kafasındadırlar. Bütün ömrünü memleket ve partiye hasretmiş Genel Başkanımızın, bu akıl dışı suçlamalardan ve tutumdan çekmediği kalmamıştır.
Sekizler tuttukları sakim yolu, yaptıkları tahribatı, masum bir görünüş altında takdim etmek istediler.
Yüce Kurultayımızın partinin en yüce organı olarak bu fesada kesin bir çare bulacağına, yoksul Türk halkının ümit bağladığı Ortanın Solu politikasını dejenere etmek çabalarına son vereceğine inanıyoruz.”294
28 Nisan 1967 tarihinde gerçekleştirilen 4. Olağanüstü Kurultay’la CHP’den ihraç edilen Sekizler, Güven Partisi’ni kurmuşlardır. CHP’den istifa eden toplam 49 milletvekili ve senatör de GP’ye geçmişlerdir. Ancak 1968 yılı başlarında GP’ye
293 Oya Araslı İle Görüşme, Ankara, 8 Ekim 2008
294 CHP Gençlik Kolları Merkez Yönetim Kurulu, “8’lerden Davacıyız”, Ulusal Basımevi,
geçenlerin tekrar partiye dönecekleri söylentileri üzerine CHP İstanbul İl Gençlik Kolu bir bildiri yayınlamıştır. 29 Şubat 1968 tarihli bildiri CHP Gençlik Kolları’nın Ortanın Solu konusundaki hassasiyetini ve keskinliğini ortaya koyması bakımından önemlidir:
“Olağanüstü Kurultay’dan sonra partimizden ayrılarak Güven Partisine gidenlerin tekrar partimize alınması hususunda çalışmalar uygulama alanına çıkmak üzeredir. Yıllarca C.H.P. kadrolarında yer alan bu kişiler, partimizden ayrıldıktan sonra en ufak bir vefa duygusu belirtisi göstermeden inançlarını yitirmiş bir şekilde hücum etmiş ve haksız isnatlarda bulunmuşlardır. C.H.P. genel politikasına ve ortanın solu ülküsüne karşı direnmişler ve bu yüzden partiden ayrılmışlardır.
Bu defa bu kişilerin tekrar partiye alınmaları hususunda bazı ilçelerde gerekli çalışmalar sürdürülmektedir.
Biz C.H.P. İl Gençlik Kolu olarak 17.12.1967 günü yapılan İl Gençlik Kolu Kongresinde verilen ve Güven Partisine geçenlerin tekrar partiye alınmamalarını öngören önergenin ışığı altında aşağıdaki kararı almış bulunmaktayız.
C.H.P. ideallerine ve ortanın solu ülküsüne ihanet ederek inançsızlığın ve siyasi vefasızlığın en açık örneğini vererek C.H.P.’den ayrılıp Güven Partisine gidenlerin tekrar partiye alınması yönünde yapılacak teşebbüslerin karşısında olduğumuzu bildiririz.” 295
Bununla birlikte, CHP Gençlik Kolları’nın Ortanın Solu’ndan ne anladığına da şöyle bir bakmakta fayda vardır. CHP Adana İl Gençlik Kolu’nun 1967 yılında yayınlamış olduğu bildiri, bizlere bu anlamda önemli bir fikir verebilecektir. Bildiri de özetle şöyle denilmektedir:
“ORTANIN SOLU yeni bir hamledir, dinamizmdir, canlılıktır. Parti fikriyatında gençleşmedir. İlerici dünya görüşü, ekonomik, kültürel ve sosyal alanlarda imkan ve fırsat eşitliği, ORTANIN SOLU’ndadır.
ORTANIN SOLU doktrine bir sistem olmayıp, sadece ve sadece Türkiye gerçeklerine uyan bir kalkınma ve silkiniş hareketidir.
ORTANIN SOLU; ne devlet diktasına ne de servet diktasına imkan vermeyen yeni bir çağ akımıdır. Türk toplumunda her geçen gün gelişmekte olan yeni çağ fikir akımı, ORTANIN SOLU mecrasına kanalize edilerek, başıboşluktan kurtarılarak kontrol edilebilme imkanına kavuşturulacak, memleket için zararlı olmaktan ve bazı zümreler tarafından istismar edilmekten kurtarılarak, devrimci C.H.P. tarafından memleket için faydalı hale getirilecektir.
ORTANIN SOLU dine ve topyekun maneviyata hürmetkardır. Çünkü ortanın solu her türlü iktisadi, dini ve siyasal baskının karşısındadır. Tüm gerçekleri görebilme ışığıdır.
295 C.H.P. İstanbul İli Gençlik Kolu Yönetim Kurulu Çalışma Raporu, Şevket Ünal Matbaası,
Siyasi Partiler yelpazesine göre, bugün bizim solumuzdaki TİP’e ve sağımızdaki A.P.’ye bakalım. TİP, ana üretim (istihsal) kaynaklarını, vasıtalarını tüm devletleştireceğini söyler, her anlamı ile bir SOSYALİZM arzular. Güya emekçi halkın haklarını savunur, bu sınıfın siyasal yönetime ağırlığını koymasını ve hatta ağır basmasını ister. Diğer anlamı ile bir sınıfın diğer sınıfları baskı altında tutmasını, tüm bir devlet diktatöryasını arzular, yani proletarya (işçi) diktasını gönlünden geçirir. Bunun Türkiye gerçeklerinden uzak bir görüş olduğunu belirtmiştik. Çünkü, sıkı bir devlet hakimiyetinde özgürlükler alabildiğine kısıtlanacak, ferdin yaratıcı gücünden istifade edilemeyecektir.
A.P. ise; her ne kadar parti grubu içinde ortak bir politika tayin edememiş ise de esasta ORTANIN SAĞINDA birleşir, liberalizmin ve kapitalizmin savunuculuğunu yapar. Ortak bir politika tayin edememiştir, diyoruz. Çünkü, A.P. içinde koyu bir devletçiliği savunanlar da vardır. Bugün için her iki siyasi teşekkül (parti), karma ekonomiyi savunur gözükür ise de, aslında bunu TİP, sosyalizme, A.P. de kapitalizme geçiş için köprü olarak kullanmak isterler.
ATATÜRK’çülüğü açık seçik görebilmenin tek imkan vasıtası ORTANIN SOLU’dur. Sağımızdan solumuzdan partimizin ORTANIN SOLU politikasına yöneltilen hücumlar da bunun açık delilidir. Tüm yurt sorunları karşısında, C.H.P. Cumhuriyetçi, Halkçı, Laikçi, Devrimci – Reformcu, Milliyetçi ve Devletçi olmaya mecburdur. C.H. Partililer olarak ORTANIN SOLU hareketiyle, halka korkmadan, çekinmeden düşüncelerimizle beraber memleket gerçeklerini anlatmak başlıca ödevimiz olacaktır. Bunu yapabildiğimiz zaman C.H.P. mutlaka iktidarda olacaktır. Bunu anlamak istemeyenlerin tertemiz C.H.P. kütlesi ve yöntem kadrosu içerisinde yerleri yoktur.”296
Bu ifadelerden de anlaşılacağı üzere CHP Gençlik Kolları’nın politik duruşu; artık Ortanın Solu felsefesi üzerine şekillenmeye başlamıştır. Ve bu duruş, CHP Gençlik Kolları’nda yeşeren yeni örgütlenme sisteminin bir parçası olarak ortaya çıkacak olan derneklerin temel duruşu haline gelecektir.
Ortanın Solu söylemiyle girilen 1965 seçimlerinde de CHP Gençlik Kolları’ndan yetişmiş 20’yi aşkın siyasetçinin aday olması Gençlik Kolları için önemli bir moral kaynağı olmuştur. Kaldı ki; Gençlik Kolları Genel Başkanlığı’ndan istifa ederek Kars Milletvekili Adayı olan Doğan Araslı da bu adaylardan birisidir. Bu arada Doğan Araslı’nın istifasıyla birlikte, Gençlik Kolları Genel Başkanlığı’na Erkin Topkaya’nın getirildiğini belirmekte fayda vardır.
296 Bildirinin tamamını için: Bkz. EK – 14; C.H.P. Adana Gençlik Kolunun Bildirisi, Kemal
4. 6. GENÇLİK KOLLARI 4. KURULTAYI VE SONRASINDAKİ