1.Giriş
Modern eğitim sisteminde yetkinlik (yeterlilik) yaklaşımına dayalı öğrenme sürecinin organizasyonu temel yoldur. İşgücü piyasasının yeni taleplerinin ortaya çıkması, içeriğe, uygulama koşullarına ve eğitim sürecinin sonuçlarına yönelik yeni şartları da belirler. Kaliteli eğitimin temel kriteri, toplumsal sonuçlardan oluşmalı - üniversiteden mezun olan öğrenciler yaratıcı düşünmeyi, standart dışı çözümleri bulmayı, inisiyatif alma becerisine sahip olmayı öğrenmelidir. Tüm bu yeterlilikler, bilginin incelenmesi, seçilmesi, değerlendirilmesi ve uygulanmasına bir şekilde bağlıdır. Bu süreçlerin temelini analitik (eleştirel çözümlemeli) düşünme becerileri oluşturmaktadır. Bu bağlamda, öğretmenin temel görevlerinden biri öğrencilere eğitim bilgisi ile bağımsız çalışmanın temel becerilerini kazandırmaktır. Öğrencilere eleştirel düşünmeyi nasıl geliştireceklerini öğretmenin, bu yönde önemli ilerleme kaydedilmesinin, bizce mümkün olacağı görünmektedir.
2. Yöntem
Bu sorunun incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, eleştirel düşünme, bilgi edinmekle başlayan ve bir kararla biten karmaşık bir düşünce sürecidir. Bu, fikirleri ve yaratıcı anlayışlarını kendi kavramlarını oluşturma yolunda bütünleştirme sürecidir. Eleştirel düşünme, yalnızca bir etkinliğin sonucunun değerlendirilmesi değildir, aslında eleştirel düşünme süreci, yani yeni gerekli bilginin tanınması sürecinin kavranmasıdır [1].
Eleştirel düşünce geliştirmeye yönelik yöntemlerin kullanılması yalnızca öğrencilerin bilgi aramasını değil, aynı zamanda farklı bakış açılarını analiz edebilme, kavrayabilme, karşılaştırabilmelerini, kendi görüşlerini tartışabilmelerini, tartışmaları çekebilmelerini, hipotez yapabilmelerini, çözüm önerileri
gösterebilmelerini sağlamalı ve ayrıca farklı bilgileri yapılandırabilmeleri ve bilgiyi değerlendirebilmeleri de gerekir [4].
Bu teknolojinin etkili tekniklerinden biri, grafik bilgi organizatörleridir. Öğrencilerin kişisel, konu ve meta konularından bahsetmişken, stajyerlerin üretken faaliyetlerinin kapsamını önemli ölçüde daraltabilecek olan maneviyat aktivitelerini görselleştirmek için grafik tekniklerin önemini belirtmek gerekir (Genel olarak ise geleneksel teknolojileri kullanarak). Teknolojik görselleştirme yöntemleri, daha yaratıcı ve bilginin görsel sunumunu sağlamaya odaklanmıştır.
Bu yöntemlerin sağladığı imkânlar ise; · Bilişsel etkinliği desteklemek;
· Daha önce fark edilmeyen anlamı görebilmek;
· Vizyonun perspektifini değiştirme ve yeni bir bakış açısı bulabilmek; · Bilgilerin hatırlanabilmesi;
· Olaylar ve nesneler arasında ki yeni ilişkilerin görülür, kurulabilmesidir.
Bu grafik tekniklerinden biri Zihin Haritasıdır (Hafıza haritası). Zihinsel haritalar, eleştirel düşünce gelişim teknolojisinde kullanılan yenilikçi, yaratıcı tekniklerden biri olan düşünce ve alternatif kayıtları canlandırabilmek için kullanışlı ve etkili bir tekniktir. Geleneksel kayıt ve kayıt yöntemlerinin aksine bu arac, bilgiyi yapılandırmak ve sistemleştirebilmek için etkinliğini geliştirmiş ve doğrulamıştır. Tony Byusen, zekâ, öğrenme ve düşünme problemlerinin psikolojisi konularında tanınmış bir yazar, öğretim görevlisi ve danışmandır. Byusen bilginin algılanış özelliklerini iyi anlayan bir psikologdur. Özetlerde bulunan tüm karışık ve anlaşılması zor kısımları kaldırmış ve daha önce de kullanılmış olan çok basit bir sistem önermiştir [2]. Böylece zihin kartları, bilgiyi düşünme veya yapılandırma sürecini görsel bir biçimde temsil etmek için uygun bir araç haline gelmiştir. Harita oluşturmanın amaçları çeşitlilik gösterebilir ki bunlar: bilgi toplama, karmaşık malzemeyi ezberleme, analizi yoluyla karar, öğrenciler veya çalışma arkadaşlarına ve diğerlerine iş bilgisini aktarma gibi.
Bununla birlikte, zihin kartlarının nasıl oluşturulduğunu ve nasıl kullanıldığını anlamak ve düşünme sürecinin görsel sunumu için işe bunları uygulamakla başlamak gerekir.
Zihin kartlarının oluşturulmasının temeli, dikkate değer ve derin bir düşünme süreci içerir. (Temelinde, birleşik bir süreç için merkezileşmiş çok sayıda birliğin oluşumuna itici bir güç kazandıran bir nesnenin bulunduğu düşünme süreci), dolayısıyla anahtar olan belli bir konuyu kullanarak, bu konuyla ilgili, ağaçların gövdesindeki dallar gibi sıralanan çeşitli şekillerde inşa edilmiş çeşitli fikirler vardır. Ayrıca, farklı dallar arasındaki bağlantılar da kurulmuştur) Her yeni fikir (dal), bu sürecin devam etmesi için başlangıç noktası haline gelir; diğer bir deyişle, onunla ilişkili fikirler onun dışına çıkmaktadır. Bu süreç sınırsız bir süreçtir.
Zihin haritası, dikkate değer derin düşünme sürecinin grafiksel bir ifadesi olduğu için, insan beyninin etkinliğinin doğal bir ürünüdür. Bu, beynin içindeki potansiyelin serbest bırakılmasına vesile olan evrensel bir anahtar görevi gören güçlü bir grafik yöntemidir. Zihin kartları yöntemi, bireyin entelektüel potansiyelini geliştirmesi için gereken kişisel faaliyetlerinde de uygulama alanı bulabilir.
Zihin kartı dört temel özelliğe sahiptir:
· Odaklanılacak ilgilenilen nesnes merkeze alınır; · İlgilenilen nesnesi ile ilgili temel konulara odaklanılır, Merkezi imajdan dallanılarak uzaklaşılır
İkincil fikirler, daha üst düzey bir koldan ayrılan dallar şeklinde de tasvir edilir; Üçüncül fikirler için de aynı şey geçerlidir;
Dallar, birbiri ile bağlantılı bir sistemi oluştururlar.
Zihin kartının amacı:
• Bu haritanın tek bir referans notu olarak kullanılması (broşürler de dâhil olmak üzere). • Öğrenci bölümleri arasındaki ilişkiyi tanımlama.
• Ders kitabının metnini, atlası kullanarak bir harita çizebilme. • Yapılandırılmış bilgilerin hazmedilmesi daha iyileştirilmesi. • Derste etkileşimli beyaz tahta ile işin daha iyileştirilmesi.
Bilgiyi düşünme ve yapılandırma sürecini görsel bir biçimde görüntülemek için kullanışlı bir araçtır. Zihinsel kartlar aşağıdakileri yapmak için kullanılabilir:
• Belli bir görev üzerinde düşünürken aklınızı meşgul eden o görevin yansıtılması ve düşüncelerin sembollerle ifadesi
• Bilgiyi, beynin kolayca algılayacağı şekilde vermek işlevi görebilir , çünkü bilgi beyinde zaten "beyin dilinde" ifade edilerek anlam kazanıyor.
Zihin kartının geliştirilmesi iki aşamada gerçekleştirilir:
1. Konunun içeriğinin yapısal bloklara ayrılması (bloklarda ki içeriklerin temel, anahtar birimleri içermesi).
2. İçeriği semantik bir bağ şeklinde sunmanın bir aracı olarak işlev gören ve bir ya da daha fazla büyük semantik yapılara ayrılmasına izin veren metnin bir grafiğinin oluşturulması.
Hiyerarşik bir ağaçta, kök düğümler en yüksek soyutlama derecesine karşılık gelir ve "yapraklar" daha belirli kavramları sembolize eder. Kavramları seçerken, frekans karakteristikleri (aktivite katsayıları) hesaba katılır, bu da metinde ilişkili konunun her oluşumunu düzeltir [3].
Grafiklerin bir araç olarak kullanımı:
1) İşitsel metnin yapısal ve semantik bileşenlerini sabitleme;
2) Konuşma ürününün kontrolü, diğer bir deyişle, belirli bir dil yapısının alakasını ve / veya biçimini, bireyin dilsel belleğindeki standarda ve bütün olarak tasarımını kıyaslama ve değerlendirme için bir mekanizma olarak değerlendirilmesi.
3. Sonuçlar
Böylece, düşüncenin görselleştirilmesi için grafik teknikleri, bilişsel görevleri tasarlama, mevcut yöntemleri ve düşünce ve hafıza geliştirme araçlarını yeniden canlandırma ve öğrencileri aktif düşünme etkinliği sürecine dâhil etmek için yeni yollar bulma açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bilgi, öğreten ile öğrenci arasındaki bağlantı olduğundan, öğrenen sürecini, bileşenleri aracılığıyla - öğretmenin etkinliği ve öğrencinin etkinliği - şeklinde yapılandırır. Öğrencilerin bilişsel etkinliklerini aktive etmenin teknolojik yöntemini seçmenin temelini oluşturan eğitim içeriğinin değerlendirme biçimi budur.
Zihin kartları oluşturma sürecinde akılcı hale getirme, bu amaçla da özel elektronik ve internet kaynaklarını kullanma imkânı vardır. Zihin kartlarını oluşturmak için en yaygın bilgisayar programları
MindManager X5, Visual Mind 6, MindGenius 2005'tir. ConceptDraw, INDMAP, FreeMind'in yanı sıra aşağıdaki web sitelerinde barındırılan İnternet kaynakları:
http: //www.mindmeister.com, http://www.mindmappedia.com.
4. Tartışma
Zihin kartları öğrencilerin program materyalinde uzmanlaşmasında ne kadar kullanışlı olabileceği konusunda, bu tür haritaların derlenmesinin tanıtıma hazırlığının yanı sıra ikna edici bir şekilde konuşmasına da yardımcı olacağına dikkat çekilmektedir.
Peki bu sunuma hazırlık nasıl yapılmaktadır?
Öğrenci, makalenin içeriğini inceler, kitaplardan, bunlardan özetler çıkarır. Derlenen malzemenin çeşitliliğini bozmadan, onu bir düşünce haritası biçiminde yapılandırması yararlı olacaktır. Zihin kartının performansı esnasında, dallara normal ekleme veya çıkarma yaparak performansı genişletebilir veya kısaltabilirsiniz. Yeterli veya yeterli olmayan bir şekilde inşa edilmiş bir zihinsel harita, konuşmanın genel resmini tutarken temel fikri kaybetmemenize ya da kaybetmenize neden olabilir.
Metin planının önündeki bir zihin kartının avantajları açıktır: birkaç anahtar kelime birkaç sayfa metinden daha kolay hatırlanabilir; Bir öğrencinin sunumunda zihinsel haritaya dayanarak kendi düşüncelerini sunarken mevcut sorular ile konuyu şaşırarak karıştırması çok zordur. Zihin haritası açıklayıcı bir örnek olarak sunulabilir, bu nedenle dinleyiciler ana fikri daha iyi hatırlayacak ve daha az dikkatleri dağılacakdır. Sunumun sonunda ise zihinsel haritaların basılı kopyaları broşür olarak kullanılabilir.
Konferansları özetlemek, araştırma kâğıtlarını yazmak, büyük miktarda bilgiyi analiz etmek, anlamak ve hatırlamak için zihinsel haritaların kullanılması son derece gereklidir. Bilinen notlar şeklinde belirtilen bilgiler zaman kaybına neden olur. Zihin kartlarının derlenmesi, metnin daha iyi öğrenilmesini ve ezberlenmesini kolaylaştırmanın yanı sıra yaratıcı düşünmeyi de geliştirir.
5. Sonuçlar ve öneriler
Bir grafik düzenleyicinin zihinsel haritası yardımıyla eleştirel düşünme yeteneği için teknolojinin yalnızca bir kısmını tanımladık. Bu etkileşimli teknik, KDU öğrencileri tarafından, yalnızca, okuduğu öğretim materyalini göstermenin bir aracı olarak değil aynı zamanda hazmedilmesine etkili bir aracı olarak, özetleri destekleyerek sistemleştirerek başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Böylece, bu tür yenilikçi öğretim yöntemlerini bu aşamada ustalıkla belirlemek, KDU öğretmeninin öğretme ve gelecek uzmanların yaratıcı yeterliklerini oluşturma konusunda bir yetkinlik yaklaşımını uygulamasına imkân verecektir.
Kaynaklar:
1. Bryshinkin V.N. Eleştirel düşünme, mantık, tartışma / Ed. V.N. Bryshinkina, V.I. Markina. - Kaliningrad: Yayın evi Kaliningr. Belirtmek, bildirmek. Üniversite, 2003. S.29-34.
2. Byusen T. Hafıza kartları. % 100 için hafızanızı kullanın. - Moskova: Rosmen-Press, 2007.
3. Sidorov S.V. Zihinsel bir harita temelli bir ders geliştirme [Elektronik kaynak] // Sidorov S.V. Öğretmen-araştırmacı sitesi http://sv-sidorov.ucoz.com/blog/2013-03-09-37
4. Mueller H. Zihinsel haritaları çizmek. Fikir üretme ve yapılandırma yöntemi. - M.: Omega, 2007. 5. http://www.mind-map.ru/