• Sonuç bulunamadı

Onuncu Milli Eğitim Şurasında Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve il örgütü

BULGULAR VE YORUM

4.1. Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı Merkez ve İl Örgütünün Tarihsel Gelişimine İlişkin Bulgular ve Yorum

4.1.1. Milli Eğitim Şuralarında Milli Eğitim Bakanlığı Merkez ve İl Örgütü

4.1.1.10. Onuncu Milli Eğitim Şurasında Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve il örgütü

23-26 Haziran 1981 tarihleri arasında gerçekleştirilen Onuncu Milli Eğitim Şurası’nın ana konuları, “Türk Milli Eğitim Sistemi, Bu Sistemin Bütünlüğü İçinde Eğitim Programları, Öğrenci Akışını Düzenleyen Kurallar ve Öğretmen Yetiştirme” olarak tespit edilmiştir (MEB, 1981, s. 5). Şura raporunun giriş bölümünde geliştirilen yeni Türk Milli Eğitim Sistemi Modeli’nin oluşturulma amacı şu cümlelerle belirtilmiştir (MEB, 1981, ss. 24-25).

Şura belgeleri, görevlilerin konuşmaları, eğitim alanındaki inceleme ve araştırmalar ile istatistikler incelendiği zaman görülüyor ki; Milli eğitimimizle ilgili nitelik ve sayısal yönden yapılan şikayetler sürekli olarak varlığını korumuştur. Özellikle VII. VIII. ve IX. Milli Eğitim Şuralarında alınan kararların büyük ölçüde uygulamaya konulmadığını görüyoruz. IX. Milli Eğitim Şurasında; ilke ve esasları getirilerek denenmesi kararlaştırılan ders geçme ve kredi düzeni, deneme niteliğinde 1974-1975 öğretim yılında

yaygınlaştırılamayarak uygulamadan kaldırılmıştır. Denemenin uygulamada kaldığı altı yıllık süre içinde, merkez ve taşra teşkilatının bu Şurada belirtilen şekilde yeniden düzenlenememesi, denemeyi yapan Merkez Teşkilatı görevlileriyle denemenin yapıldığı okul yönetici ve öğretmenlerinin sık sık değiştirilmesi ve zaman zaman Talim ve Terbiye Dairesince proje esaslarına uymayan görüşlerin verilmesi nedenleriyle yatay ve dikey geçişler sağlanamamış, yönlendirme amaçlandığı şekliyle yapılamamış ve sınıf sisteminin yerine ders geçme sistemi konulamamıştır. Eğitim sistemimizi, Atatürkçü bir görüşle Milli eğitimimizin amaç ve ilkeleri ile tutarlı, toplumumuzun ve bireyin ihtiyaçlarına dengeli bir şekilde cevap verecek şekilde düzenlemek, bu sistemin gerçekleştirilmesine dönük uygulama esasları geliştirilerek ve sistemin gerçekleştirilmesinde çok önemli bir etken olan öğretmen yetiştirme konusundaki esasları belirlemek ihtiyacı vardır. Eldeki model, bu ihtiyaçları karşılamak amacıyla geliştirilmiştir.

Rapora göre yeni sistemde Türk eğitim örgütü, kendi alt sistemleri ve ilişkili çevre sistemleri ile bütünlük oluşturacak biçimde ele alınacaktır. Yetki ve sorumluluk, merkez ile taşra yönetimi arasında dengeli olarak dağıtılacaktır (MEB, 1981, s. 34). Örgütleme, işlevsel yaklaşımla ele alınacaktır. İlçe eğitim yönetiminin üstünde il eğitim yönetimi ve Milli Eğitim Bakanlığı yönetim düzeyleri yer alacaktır. İlçe, eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde etkin bir yönetim birimi haline getirilecektir. Her yönetim düzeyi (okul, ilçe, il ve Bakanlık) kendine verilecek görevleri yapmaya, yetkileri kullanmaya ve sorumlulukları üstlenmeye yeterli olacak biçimde örgütlenecektir. Her yönetim düzeyinin görev ve yetki alanları şunlardır (MEB, 1981, s. 35):

a. Eğitim programları işleri b. Öğrenci hizmetleri c. Personel hizmetleri

d. Yapım, onarım, donatım işleri e. Bütçeleme işleri

Her yönetim düzeyi (kendi sınırları içinde) kararlar vermeye, yatay ve dikey iletişim sağlamaya, personeli örgütün amaçlarına güdülemeye yetkili kılınacaktır. Her yönetim düzeyinde aşağıdaki yönetim süreçleri yer alacaktır (MEB, 1981, s. 35): a. Planlama b. Örgütleme c. İletişim d. Eşgüdümleme e. Değerlendirme ve denetleme

Her yönetim düzeyi, eğitim sisteminin aşağıdaki alt sistemleri kapsayacak biçimde, bir bütün olarak örgütlenecektir (MEB, 1981, ss. 35-36):

a. Yönetim alt sistemi

b. Üretim alt sistemi (Eğitim süreci alt sistemi)

c. Girdi çıktı alt sistemi (Beslenme-ürün alt sistemi) (Öğrenci, personel, araç-gereç, para ve benzeri girdi-çıktıları düzenleyen alt sistemler)

d. Yaşatma alt sistemi (Örgütü yaşatmak için kurulan ödül-ceza, disiplin, personel, teknoloji ve benzeri sistemler)

e. Uyarlama alt sistemi (Örgütün çevre değişim ve ihtiyaçların bilimsel yenileşmelere uyumunu sağlama sistemi)

Yönetim alt sistemini, eğitim sisteminin üretim, girdi-çıktı, yaşatma ve uyarlama alt sistemlerinin milli eğitimin amaçlarını gerçekleştirecek biçimde yönetimini kapsamaktadır. Yönetim alt sisteminin görevi, alt sistemlerin yönetim kararlarını vermek; çalışmalarını planlamak; örgütlenmelerini sağlamak; sistemler arasında yatay ve dikey iletişim ağını kurmak; çalışmalarını eşgüdümlemek; uygulamayı denetlemek ve değerlendirmektir. Yönetim alt sistemi, diğer tüm alt sistemleri bütünleştirecek biçimde okul, ilçe, il ve Bakanlık düzeyinde, kendi sınırları içinde, etkili çalışacak biçimde yer alacaktır (MEB, 1981, s. 36).

Öğrenciler ve yetişkinlerle birlikte öğretmen, yönetici, uzman ve diğer eğitim personelini yetiştirmek üretim sürecinin görevidir. Üretim alt sisteminin yeri okuldur. Diğer alt sistemlerin varoluş nedeni bu alt sistemin milli eğitimin

amaçlarına uygun olarak çalışmasını sağlamaktır. Bu yüzden, diğer alt sistemler, özellikle yönetim alt sistemi, bu alt sistemin etkili olmasını sağlamakla görevlidir. İlçe, il ve Bakanlık düzeyindeki eğitim örgütü okulun üretim çalışmasına yardım etmek ve destek olmakla sorumludur (MEB, 1981, s. 37).

Öğretmen, yönetici, uzman ve diğer eğitim personelini sağlamak girdi-çıktı alt sisteminin görevlerinden biridir. Bu alt sistem; okul, ilçe, il ve Bakanlık düzeyinde etkin bir biçimde yer alacak ve Bakanlığa doğru çıkıldıkça tüm sisteme yüksek düzeyde uzmanlık hizmeti verecek biçimde güçlendirilecektir (MEB, 1981, s. 37).

Eğitim sisteminde çalışan yöneticilerin personel işlerini Personel Hizmetleri görev alanı kapsamaktadır. Personel hizmetlerinin görevi personeli, hizmet öncesinde ve hizmet içinde yetiştirmek; personel seçme, alma, atama, adaylık, kademe ve derece ilerlemesi, yer değiştirme ve benzeri işleri planlamak, bu alandaki görevleri oluşturmaktır. Personel işleri okul, ilçe, il ve Bakanlık düzeyinde yer alacaktır. Bakanlık, personel planlamasını yapacak; personelin hizmet öncesinde ve hizmet içinde eğitimi için gereken kurumlarda olanaklar yaratacak; personeli seçme, alma, atama ve personelin illere dağıtımı işlemlerini yapacak; ulusal düzeyde eğitim personelinin sorunlarını çözecek ve uluslararası ilişkileri düzenleyecek ulusal düzeyde denetim ve değerlendirme yapacaktır (MEB, 1981, s. 40).

Raporda örgütlenme ilkelerinin ve modelinin ışığı altında okul, ilçe, il ve Bakanlık düzeyinde oluşturulan dört eğitim yönetimi düzeyinin görevleri, yetkileri, örgütü ve işleyişi verilmiştir (MEB, 1981, ss. 43-54). Buna göre okul örgütü şunlardan oluşmaktadır (MEB, 1981, s. 45):

a. Yönetim:

Müdür, müdür yardımcıları, bölüm başkanları

Okul içi kurullar: Okul genel kurulu, program kurulu, sınıf öğretmenleri kurulu, dal öğretmenleri kurulu, öğrenci disiplin kurulu.

Okul çevre ilişkileri: Okul çevre birliği, okul aile birliği.

c. Uzmanlık hizmetleri:

Program, ölçme değerlendirme, rehberlik, halkla ilişkiler.

d. Büro ya da bürolar:

Öğrenci hizmetleri, Personel hizmetleri, Yapım, onarım, donatım ve araç (YODA) işleri, Bütçeleme işleri

Şura’da okul örgütünün yapılanma şeması Şekil 2’de gösterilmiştir (MEB, 1981, s. 46).

Şekil 2. Onuncu Milli Eğitim Şurasında Okul Örgütü

İlçenin personel (yönetici, uzman, öğretmen ve benzeri) ihtiyacını saptamak, sağlanmasını planlamak ve il eğitim yönetimine önermek; ilçe

düzeyinde hizmet içi ve işbaşında eğitim etkinlikleri vermek ve yürütmek; eğitim toplantıları düzenlemek gibi görevleri olan ilçe eğitim örgütünün yapısı şu şekilde oluşturulmuştur (MEB, 1981, ss. 47-50).

a. Yönetim:

İlçe eğitim müdürü, yardımcıları, birim yöneticileri

b. Kurullar:

İlçe eğitim kurulu (okul-çevre, okul-aile, okul müdürleri ve ilçe şube başkanları temsilcilerinden oluşan bir kurul), okul müdürleri kurulu (birim, okul ve eğitim kurumlarının müdürleri), ilçe öğretmenler disiplin kurulu, ilçe öğrenciler disiplin kurulu.

c. Daire ya da daireler:

Program işleri, Öğrenci hizmetleri, Personel hizmetleri, YODA işleri, Bütçeleme işleri

Şura’da ilçe eğitim yönetimi örgütünün yapılanma şeması Şekil 3’te gösterilmiştir (MEB, 1981, s. 49).

İlçelerin personel planlamasına dayanarak, ilin eğitim personeli (yönetici, uzman, öğretmen ve benzeri) ihtiyacını planlamak ve Bakanlığa önermek; okul yöneticilerini atamak, Bakanlıkça atanan eğitim personelini ilçelere dağıtmak; il düzeyinde hizmet içi eğitim etkinliklerini düzenlemek; eğitim personelinin kademe ve derece ilerlemelerini yapmak gibi görevleri olan il eğitim örgütünün yapısı şu şekilde oluşturulmuştur (MEB, 1981, ss. 50-51):

a. Değerlendirme ve Denetleme Dairesi Başkanlığı b. Yönetim

İl eğitim müdürü, yardımcıları, birim müdürleri

c. Kurullar:

Eğitim müdürleri kurulu (ilçe eğitim müdürleri), il öğretmenleri üst disiplin kurulu, il öğrencileri üst disiplin kurulu

d. Birim ya da birimler:

Program işleri, Öğrenci hizmetleri, Personel hizmetleri, YODA işleri, Bütçeleme işleri

Şura’da il eğitim yönetimi örgütünün yapılanma şeması Şekil 4’te gösterilmiştir (MEB, 1981, s. 52).

Ülke düzeyinde eğitim personeli (yönetici, uzman, öğretmen ve destek elemanı) ihtiyacını saptamak ve planlama; eğitim personelinin hizmet öncesi eğitimi için eğitim kurumları ile işbirliği yapmak; eğitim personelini yetiştirme standartlarını saptamak; eğitim personelinin yetişmesini sağlamak; eğitim personelini seçmek, almak ve illere atamak; eğitim personelinin yerinde ve etkili biçimde kullanımını sağlamak için ilkeler, ölçütler, kılavuzlar ve yönetmelikler hazırlamak; eğitim personelinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarını saptamak ve planlamak; hizmet içi eğitim yapacak kurumlarla işbirliği yaparak eğitim personelinin hizmet içi eğitimini sağlamak ve eğitim sonucunu personelin yükselmesinde kullanmak; personel işlerinde iller arası ve yetiştirme işlerinde kurumlar arası eşgüdümü sağlamak; eğitim personelinin ülke düzeyinde dağılımını planlamak; kullanımını, denetlenmesini, değerlendirilmesini denetlemek ve değerlendirmek; personel hizmetleri yönetimini geliştirmek ve illere bu konuda uzmanlık hizmeti vermek; personel hizmetlerinin yönetimine ilişkin yayınlar yapmak gibi görevleri olan Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Örgütünün yapısının raporda belirtilen ilkeler doğrultusunda hazırlanacağı belirtilmiştir (MEB, 1981, s. 53-54).

Raporda yer alan bu kararlar komisyon görüşmeleri sonunda olduğu gibi kabul edilmiştir (MEB, 1981, s. 346).

4.1.1.11. On birinci Milli Eğitim Şurasında Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve il

Outline

Benzer Belgeler