Milli Eğitim Bakanlığı yönetici atama, değerlendirme, görevde yükselme ve yer değiştirme yönetmeliğ

30.04.1999 tarih ve 23681 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği ile Milli Eğitim Bakanlığı merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı yönetim kademelerini ve bu kademelerde yer alan yönetim görevlerine atanacaklarda aranan nitelikleri belirlemek; bunların atama, değerlendirme ve yer değiştirmeleri; görevden alınma ve ayrılmaları ile bu yönetmelik kapsamındaki görevler arasında geçişleri hizmet gerekleri, kariyer, liyakat, sicil, kıdem, sınav ve benzeri ölçütleri dikkate alarak düzenlemek, hizmette etkinlik ve verimliliği artırmak amaçlanmıştır

(madde 1).

Yönetim görevlerine aday olacaklara yönetimin nitelik, içerik ve tekniklerine yönelik yeterlikleri belli bir yönteme göre düzenli biçimde kazandırmak, yöneticilerin ise bu yeterliklerinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi amacı ile hizmet içinde yetiştirilmeleri esastır. Hizmet içi eğitim etkinlikleri, yöneticilerin niteliklerini geliştirmelerine, etkinlik alanlarını değiştirme ya da genişletmelerine, bu Yönetmelik kapsamında belirlenen görevlere girebilme ve yükselme isteğinde bulunabilmelerine, yönetim alanında gerçekleştirilmiş gelişmelerden bilgilenmelerine imkân ve fırsat verecek nitelikte görevlerin iş tanımları esas alınarak farklı içerikte düzenlenir. Yöneticilik görevlerine ilk defa atanacaklar ile grup hizmetlerine dahil görevlerde yükselecekler, görev öncesi eğitime; grup üstü görevlere atananlar ise, üst düzey yöneticilik seminerine alınabilirler.

Eğitim programlarının uygulanmasından sonra görev öncesi eğitim başarısını değerlendirme sınavı yapılır, sonuçlar Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığı'nca atamaya yetkili birimlere gönderilir. Bu eğitim sonunda yapılacak görev öncesi eğitim başarısını değerlendirme sınavındaki başarı durumları, sicil dosyalarının bulunduğu birime bildirilir. Görev öncesi eğitim başarısını değerlendirme sınavında başarı gösteremeyenler bir kez daha değerlendirme sınavına alınabilirler. İkinci kez başarısız olanlar bu eğitime bir daha alınmazlar.

Görev öncesi eğitime alınacakların sayısı, her yıl o görev için oluşacak muhtemel ihtiyaç sayısının bir buçuk katını geçemez. Aday sayısının ihtiyacın bir buçuk katından fazla olması halinde görev öncesi eğitime alınacakların belirlenmesinde;

a. Şeflik ve şube müdürlüğü görevleri için seçme sınavındaki başarı dereceleri,

b. Kapsamdaki diğer görevler ile 20’nci madde uyarınca yönetim görevlerine geçişleri yapılacak olanların son üç yıl içerisinde haklarında düzenlenen ve kendi aralarında ortalamaları alınan sicil raporu puanının % 50'si ile Değerlendirme Raporu I'in % 30'u ve Değerlendirme Raporu

II’nin % 20'si toplamı dikkate alınır.

Muhtemel ihtiyaç sayısını oluşturan son adayın puanına, puanı eşit olan diğer adaylar da eğitime alınırlar. Hizmet içi eğitim programları, düzenlendikleri alanlar ve görevler bazında kredilendirilebilir. Üçüncü ve dördüncü kademe yöneticiliğinde bulunanlarla bu Yönetmelik kapsamındaki yöneticiliklere 20 nci maddeye göre geçişleri yapılacak olanlara bu kredilerin en fazla % 40'ı tez hazırlama yolu ile de tamamlattırılabilir. Alınan krediler, personelin kendi alanında yükselmesinde ya da etkinlik alanını değiştirmesinde değerlendirilir.

Bu Yönetmelik kapsamında;

a. Birinci ve ikinci kademe yöneticilikleri için yapılan seçme sınavını kazananlar, bu sınavdan sonra 120,

b. Yürüttükleri yönetim görevlerinde eğitim ihtiyacı belirlenenler, önerildikleri alanda düzenlenen ilk eğitime 60,

c. Üst kademe yöneticiliğine ya da üst grup hizmetine dahil yönetim görevlerine önerilenler, grup hizmetlerinin son yılı içinde 90,

d. 20’nci madde uyarınca yönetim görevlerine geçişleri yapılacak olanlar, atama öncesinde 90,

e. Yurt dışı yönetim görevleri için başvuranlar görevleri ve gidecekleri ülkelerin tanıtılmasına yönelik 90,

saatten az olmamak üzere hizmet içi eğitime alınırlar.

Hizmet içi eğitim etkinlikleri, Milli Eğitim Akademisi, hizmet içi eğitim merkezleri veya bu amaçla belirlenen yerler ile Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü ve üniversitelerde yürütülür (madde 41).

Hizmet içi eğitim programlan, yönetim görevlerinin görev tanımları esas alınarak farklı içerikte düzenlenebilir. Bu programlar, Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanının başkanlığında, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Araştırma Plânlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Personel Genel Müdürlüğü, İlköğretim Genel Müdürlüğü, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ve Yönetimi

Değerlendirme ve geliştirmeden sorumlu birim ile mesleki ve teknik öğretime ilişkin genel müdürlükler arasından müsteşarın belirleyeceği bir genel müdürlükten şube müdürü veya uzman düzeyinde katılacak birer temsilciden oluşturulacak komisyonca, görev tanımlarına uygun olarak Devlet Memurları Eğitimi Genel Planı hükümleri çerçevesinde hazırlanır. Bu programlar aynı koşullarda uzman, bir kuruma da hazırlattırılabilir. Hizmet içi eğitim programlarının hazırlanmasında Devlet Personel Başkanlığı'nın, yurt dışı yönetim görevleri bazında ise ayrıca Dışişleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın görüşleri de alınır. Talim ve Terbiye Kurulunun uygun görmesi ile uygulamaya konulur. Eğitim programlarının hazırlanması, değerlendirilmesi, kredilendirilmesi ve benzeri hususlara ilişkin esas ve usuller bu komisyonca; uygulanması ve bu konularla ilgili diğer hizmetler Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığınca yürütülür. Her yıl düzenli olarak yürütülecek eğitim faaliyetleri eğitim plânında yer alır (madde 42).

Değerlendirme sınavı, 41 inci maddeye göre hizmet içi eğitim etkinliklerinin yürütüleceği yerlerde Bakanlıkça belirlenen esaslara göre yapılır. Ancak, değerlendirme sınavında 100 tam puan üzerinden 70 puan alanlar başarılı sayılır. Başarılı olanlara katıldıkları eğitim programının türü, dönemi ve başarı derecesini gösteren bir sertifika verilir. Sertifika verilenlerin listesi Personel Genel Müdürlüğü ve ilgili hizmet birimlerine gönderilir. Sertifikalar beş yıl süre ile geçerlidir. Buna dair belgeler Hizmet içi Eğilim Dairesi Başkanlığı'nca altı yıl saklanır (madde 43).

Eğitim kurumlarına yönetici yetiştirme görevi ilk olarak 789 sayılı Maarif Teşkilatına Dair Kanun’la yüksek öğretmen okullarına verilmiştir. Eğitim yöneticilerinin hizmet içinde yetiştirilme hususları genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na bağlıdır. Ancak bu Kanun, kurumlara kendi bünyeleri içinde kendi elemanlarına mesleki eğitim ve öğretim yapma hakkı tanımaktadır.

1986 tarihinde yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Taşra Teşkilatı Yöneticiliklerine Atanma ve Bunların Görevden Alınmaları Hakkında Yönerge’de yöneticilerin Bakanlıkça belirlenen esaslar dahilinde yönetimin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazandırma, verimliliği arttırma ve yönetim alanındaki yenilikleri

aktarma amacıyla hizmet içi eğitimden geçirileceği belirtilmiştir.

Yine benzer biçimde 1993 yılında yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Kurum Yöneticilerinin Atama Yönetmeliği ve 1995 yılında yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Kurum Yöneticileri Atama Yönetmeliği’nde de yöneticilerin, eğitim yöneticiliği alanında Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığı koordinatörlüğünde valilikçe sağlanan hizmet içi eğitim faaliyetlerinde yetiştirileceği belirtilmiştir.

1998 yılında yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik’te kurum müdürlüklerine atanacaklar için hizmet içi eğitim programları düzenleneceği ve bu programlara alınacakların ilk kez seçme sınavı ile belirleneceği belirtilmiştir. Yönetmelikte hizmet içi eğitim öncesi sınava alınacaklarda aranan şartlar, sınav konuları, sınav komisyonunun görevleri ile sınavı geçip hizmet içi eğitim hakkı kazananların eğitimden geçme süreci ayrıntılı olarak belirtilmiştir.

Aynı şekilde 1999 yılında yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde yönetim görevlerine aday olacaklara yönetimin nitelik, içerik ve tekniklerine yönelik yeterlikleri belli bir yönteme göre düzenli biçimde kazandırmak, yöneticilerin ise bu yeterliklerinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi amacı ile hizmet içinde yetiştirilmeleri esas olarak kabul edilmiştir. Ancak bu yönetmelik, merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı yönetim kademelerini ve bu kademelerde yer alan yönetim görevlerine atanacakları kapsamaktadır. Yine bu yönetmeliğe göre hizmet içi eğitime alınacak olanlar sınavla belirlenir.

Yazılı hukuk metinleri incelendiğinde, Türkiye’de eğitim yöneticisi yetiştirilmesine yönelik kapsamlı bir yönetmeliğin hazırlanmadığı, eğitim yöneticilerinin yetiştirilmeleri, atama yönetmelikleri kapsamında ele alındığı görülmektedir.

Eğitim kurumlarına yönetici yetiştirme programının nasıl olması gerektiği ile ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda eğitim yöneticisi yetiştirme programlarında kuramsal ve uygulamaya dayalı hizmet içi eğitim ve seminerlerin

düzenlemesi, müdürler tarafından uygulamalı eğitim yönetimi stajı yapılması, (Bakioğlu, Hacıfazlıoğlu ve Özcan, 2010; Özmen ve Kömürlü 2010), liderlik eğitimi verilmesi (Celep 2004; Çelik 2007), yılın belli dönemlerinde müdürlere yapılan ihtiyaç belirleme anketleri doğrultusunda eğitim gereksinimlerinin tespit edilerek belirlenen konularda hizmet içi eğitim verilmesi (Balyer ve Gündüz, 2011) gibi öneriler yer almaktadır. Alanda bu konuda yapılan bilimsel çalışmalar dikkate alınarak, Milli Eğitim Bakanlığının eğitim yöneticisi yetiştirme konusunda ayrıntılı bir yasal dayanağının olması ile sistemdeki eğitim yöneticisi sorununun bir yönüne çözüm getirileceği düşünülmektedir.

4.3. Türkiye’de Eğitim Yöneticilerinin Seçilme, Atanma ve Yükseltilme