Okuduğunu Anlama Testi

Okuduğunu anlama düzeyinin belirlenmesinde pek çok farklı yaklaşım olduğu bilinmektedir. Literatürde paragraflara dayalı sorulardan oluşan testler, cümle tanıma yöntemi, müfredat temelli testler, metin türlerine göre anlama testleri gibi değişik formatta testlere rastlanılmaktadır (Yıldız, 2010). Bu araştırmada süreçsel modelle bilgilendirici metin öğretimi yapıldığından dolayı, okuduğunu anlama düzeyinin değerlendirilmesinde metin türlerine dayalı test yöntemi tercih edilmiştir.

Öğrencilerin okuduğunu anlamaya yönelik başarılarını belirlemek için geliştirilen “Okudugunu Anlama Testi” araştırmanın amaçlarına uygun olarak yapılan literatür taraması sonucu elde edilen benzer okuduğunu anlama testlerinden yararlanılarak araştırmacı ve ilgili uzmanlar tarafından oluşturulmuştur.

Okuduğunu anlama testinin hazırlanması, aşağıda verilen aşamalarda gerçekleştirilmiştir.

 Bilgilendirici metinler beş farklı yapıdan oluştuğu için bu metinlerde anlama becerilerinin ölçülmesi amacıyla her bir yapıya uygun metinler belirlenmiştir. Anlama testlerinde kullanılan metinler; Asya Aslanı (tanımlama), Edison Ampulü Buluyor (sıralama), Dengeli Beslenelim (sebep-sonuç), Afrika Filleri İki Faklı Türe Ayrılıyor (karşılaştırma) ve Fobilerimizle Nasıl Baş Edebiliriz? (problem çözme) metinleridir.

 Araştırmada kullanılan metinler, Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından ilkokul 4. sınıflar için Türkçe ders kitabı olarak kabul edilmiş yayınevlerine ait ders kitaplarından ve bilim çocuk dergisinden seçilmiştir. Metinlerin belirlenmesinde, metin yapısının özelliklerini yansıtmasına, öğrencinin seviyesine, ilgi ve ihtiyaçlarına uygun olmasına, açık ve anlaşılır bir dilde yazılmış olmasına dikkat edilmiştir. Seçilen 20 adet bilgilendirici metin, eğitim fakültelerinde görev yapan alan uzmanları (bir doçent, 2 yardımcı doçent) tarafından incelenmiştir. Uzman görüşleri sonunda 5’i anlama testlerinde, 6’sı da uygulama sürecinde olmak üzere toplam 11 bilgilendirici metin araştırmada kullanılmıştır. Anlama testlerinde kullanılan metinler EK-2’de, uygulama aşamasında kullanılan metinler de EK-5’de verilmiştir.

 Araştırmada kullanılan metinlere ilişkin uzmanların görüşleri, dereceli puanlama anahtarı (EK-10) ile alınmıştır. Uzmanlar metinlerin özelliklerine yönelik görüşlerini (1=uygun değil, 2=kısmen uygun, 3=uygun) şeklinde kodlamıştır. Daha sonra uzmanlar arasında uyuşma oranı hesaplanmıştır. Şencan’a (2005) göre, birden fazla değişkende çok sayıda kişi tarafından yapılan değerlendirmelerde öncelikli olarak uzmanların uyuşma sayısı tespit edilir. Bu rakam toplam uzman sayısına bölünerek uyuşma oranı bulunur. Daha sonra farklı değişkenlere ait uyuşma oranlarının ortalaması alınarak genel uyuşma ortalaması hesaplanır Bu çalışmada uzmanlar arasındaki uyuşma oranı aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır.

Uzmanlar Arasındaki Uyuşma Sayısı Toplamı X 100 Uzmanlar Arasındaki Uyuşma Sayısı Toplamı+Uzmanlar Arasındaki Uyuşmazlık Sayısı Toplamı (Al-Hassan, 2003; Akt: Yıldırım, 2010)’den uyarlanmıştır.

 Seçilen metinlere ilişkin uzman görüşleri arasında uyuşma oranı .81 olarak hesaplanmıştır. Bu değer, uzmanların metinlerin özelliklerine yönelik görüşlerinde yüksek düzeyde uyuştuğunu göstermektedir.

 Öğrencilerin okuduğunu anlama düzeylerini belirlemek amacıyla kullanılacak sorular, Türkçe Öğretim Programı’nda belirtilen okuduğunu anlama kazanımlarından hareketle hazırlanmıştır Okuduğunu anlama testinin hazırlanması için ilk olarak, Türkçe öğretim programında (2005) yer alan ilkokul 4. sınıflar için okuduğunu anlama kazanımları belirlenmiştir. Bu kazanımlar içinden bilgilendirici metinlerle ilgili olan ve ölçülebilir özellikteki 14 kazanımlar seçilmiştir. Seçilen kazanımlara uygun açık uçlu ve çoktan seçmeli maddelerden oluşan 65 soruluk okuduğunu anlama testi hazırlanmıştır.

 Okuduğunu anlama testinin soruları hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmiştir;

a) Sorular açık, anlaşılır ve net ifadelerle oluşturulmuştur.

b) Soruların, öğrencilerin bilgi düzeylerini değil, anlama becerilerini ölçecek nitelikte olmasına özellikle özen gösterilmiştir.

c) Soruların, kazanımları ölçebilecek nitelikte olmasına dikkat edilmiştir. d) Açık uçlu sorular ve çoktan seçmeli sorulara yer verilmiştir.

 Hazırlanan ilk okuduğunu anlama testi bir devlet okulunun dört farklı 4. Sınıf şubesinde öğrenim gören 115 öğrenciye uygulanmıştır.

 Pilot çalışma sonunda yapılan madde analizinde her maddenin güçlük ve ayırt edicilik indeksleri hesaplanmıştır. Ayırıcılık indeksler .20’in altında olan maddeler ve bağımsız gruplar t-testi ile alt ve üst gruplar % 27'lik dilimler arasında fark görülmeyen maddeler ayırt edici kabul edilmeyip, 15 soru testten çıkarılmıştır. Sonuçta 50 soruluk Okuduğunu Anlama Testi elde edilmiştir. Okuduğunu anlama testi beş bölümden (tanımlama, sıralama, karşılaştırma, sebep-sonuç ve problem çözme) oluşmaktadır. Bu testte yer alan sorulara ilişkin uzman görüşleri arasındaki uyuşma oranları .78 olarak hesaplanmıştır. Bu değer, uzmanların okuduğunu anlama testinin sorularına yönelik görüşlerinde yüksek düzeyde uyuştuğunu göstermektedir.

 Pilot uygulama sonucunda testten bazı sorular atılmıştır. Bu nedenle oluşturulan yeni test, ölçüm güvenirliği ve madde analizi için tekrar başka bir devlet ilkokulunda 90 öğrenciye uygulanmıştır. Test maddelerinin madde güçlükleri, madde ayırıcılıkları ve güvenirlik katsayılarını gösteren tablo aşağıda verilmiştir.

Tablo 8. Okuduğunu Anlama Testi Madde Güçlükleri, Madde Ayırıcılıkları ve Güvenirlik Katsayıları Me tin Y ap ıs ı Madde No Madde Ayırıcılığı Madde Güçlüğü Test Ölçüm Güvenirliği Metin yapıs ı Madde No Madde Ayırıcılığı Madde Güçlüğü Test Ölçüm Güvenirliği T an ım lam a soru1 0,42 0,57 0,75 Kar şılaş tırm a soru1 0,28 0,66 0,72 soru2 0,45 0,68 soru2 0,25 0,74 soru3 0,39 0,83 soru3 0,25 0,48 soru4 0,42 0,70 soru4 0,30 0,60 soru5 0,38 0,73 soru5 0,33 0,57 soru6 0,36 0,43 soru6 0,51 0,41 soru7 0,53 0,52 soru7 0,53 0,51 soru8 0,34 0,52 soru8 0,44 0,51 soru9 0,49 0,59 soru9 0,54 0,42 soru10 0,47 0,52 soru10 0,35 0,49 Sıra lam a soru1 0,34 0,61 0,75 Pro blem çö zm e soru1 0,42 0,51 0,81 soru2 0,26 0,74 soru2 0,34 0,61 soru3 0,35 0,78 soru3 0,45 0,66 soru4 0,42 0,67 soru4 0,43 0,67 soru5 0,36 0,59 soru5 0,51 0,53 soru6 0,55 0,44 soru6 0,54 0,53 soru7 0,48 0,43 soru7 0,62 0,56 soru8 0,38 0,54 soru8 0,44 0,57 soru9 0,52 0,37 soru9 0,54 0,45 soru10 0,45 0,36 soru10 0,62 0,48 Seb ep -So nu ç soru1 0,37 0,66 0,76 soru2 0,33 0,47 soru3 0,48 0,63 soru4 0,35 0,77 soru5 0,26 0,61 soru6 0,46 0,37 soru7 0,42 0,62 soru8 0,41 0,71 soru9 0,64 0,60 soru10 0,53 0,50

 Madde ayırt edicilik indeksi, bir maddenin başarı düzeyi yüksek öğrencilerle başarı düzeyi düşük öğrencileri ayırt etme derecesidir. Burada öğrencilerin başarı puanlarına göre alt ve üst grup olarak nitelendirilmesinin nedeni de budur. Doğal olarak, bir maddenin başarılı öğrenciler (üst grup) tarafından daha yüksek oranda, başarısız öğrenciler (alt grup) tarafından ise daha düşük oranda doğru cevaplandırılması beklenir. Madde ayırt edicilik indeksi “-1” ile “+1” arasında değerler alabilmektedir. Madde ayırt edicilik indeksinin sıfıra yaklaşması, maddenin üst ve alt grubu ayırt ediciliğinin düşük, +1’e yaklaşması ayırt ediciliğinin yüksek olması demektir. Madde ayırt edicilik indeksinin negatif değerler alması, maddenin doğru cevaplanma oranının alt grupta daha yüksek olması anlamına gelir ve böyle bir madde testin amacına hizmet etmemekte ayrıca testin ölçüm güvenirliğini de düşürmektedir (Baykul, 2000). Madde analizi sonucunda ayırt edicilik değerlendirirken şu kriterlere dikkat edilir: Ayırt edicilik indeksi sıfır veya negatif olan maddeler teste dâhil edilemez; ayırt edicilik indeksi (0,40) veya daha yüksek bir değerde ise madde çok iyi, düzeltilmesi gerekmez; (0,30)-(0,40) arasında ise iyi, düzeltilmesi gerekmez; (0,20)-(0,30) arasında ise madde zorunlu hallerde aynen kullanılabilir veya değiştirilebilir; (0,20)’den daha küçük bir değerde ise madde kullanılmamalıdır veya yeniden düzenlenmelidir (Turgut, 1992).  Testte yer alan maddelerin ayırt edicilik katsayıları incelendiğinde,

maddelerin 0,20 değerinden yüksek olduğu gözlenmiştir. Dolayısıyla testten herhangi bir madde çıkarılmamıştır.

 Okuduğunu anlama ölçeğininin, ölçüm güvenirliğini belirlemek için, Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı yönteminden yararlanılmıştır.

 Yapılan ikinci pilot uygulama sonucunda cronbach alpha katsayıları; tanımlama türü anlama testinin 0,75, sıralama türü anlama testinin 0,75, karşılaştırma türü anlama testinin 0,72, sebep-sonuç türü anlama testinin 0,76 ve problem çözme türü anlama testinin 0,81 olarak hesaplanmıştır. Genel okuduğunu anlama testinin (50 maddelik) güvenirlik katsayısı 0,80’dir.

 Güvenirlik katsayısı, puanlarda hata olmaması durumunda 1, gözlenen puanların tümü hata olması durumunda ise 0 olur. Buradan, güvenirlik katsayısının 0-1 arasında değişeceği söylenebilir (Büyüköztürk vd., 2008).

Güvenirlik ve geçerlik kavramları genellikle yanlış kullanılmaktadır. Bazı araştırmalarda belirtildiği gibi, testler veya ölçme araçları güvenilir ve geçerli değildir. Çünkü güvenirlik, ölçümlerin bir özelliği; geçerlik ise, ölçümlerin kullanımının ve yorumlarının bir özelliğidir. Dolayısıyla “testin güvenirliği”, “ölçeğin geçerliği” gibi ifadelerin kullanılması doğru değildir. Bunların yerine “test ölçüm güvenirliği”, “… ölçümlerden yapılmış kullanım ve yorumun geçerliği” gibi ifadelerin kullanılması uygun ve doğrudur. Güvenirlik, belirli bir evrene veya örnekleme uygulanmış bir test ya da ölçme aracından elde edilmiş ölçümlerin tutarlılığı veya tekrarlanabilirliği; geçerlik ise, belirli bir evrene veya örnekleme uygulanmış bir test ya da ölçme aracından elde edilmiş ölçümlerden yapılmış belirli yorumların ve kullanımların uygunluğu ve yeterliği biçiminde tanımlanabilir (Bademci, 2011).

 Okuduğunu anlama testlerinin ölçüm güvenirliğine ilişkin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayılarının 0,72 ile 0,81 arasında değiştiği gözlenmiştir. Literatürde güvenirliğin 0.70 ve üzerinde olması durumunda ölçme aracının araştırmalarda kullanılması için yeterli olduğu ifade edilmektedir (Özgüven 1998). Bu bulgulara dayanarak okuduğunu anlama testinin çalışma kapsamında kullanılabilmesi için gerekli ölçüm güvenirliğine sahip olduğu söylenebilir.

 Nihai okuduğunu anlama testine ait sorular EK-2’de, bu soruların hangi okuduğunu anlama kazanımlarıyla ilişkili olduğu EK-4’de verilmiştir.

 Oluşturulan okuduğunu anlama testi, beş farklı bilgilendirici metin yapısına (tanımlama, sıralama, karşılaştırma, sebep-sonuç ve problem çözme) uygun anlama testlerinden oluşmaktadır. Her bir anlama testinde 5 çoktan seçmeli, 5 açık uçlu olmak üzere 10 soru bulunmaktadır. Genel okuduğunu anlama testi ise toplamda 50 sorudan oluşmaktadır.

 Test maddelerinin puanlanması sırasında, çoktan seçmeli sorularda yanlış cevaplar 0, doğru cevaplar 1 puan olarak, açık uçlu sorularda yanlış cevaplar 0, eksik cevaplar 1 ve doğru cevaplar 2 puan olarak puanlanmıştır. Test maddelerinin puanlanmasında, uluslararası düzeyde uygulanan PIRLS sınavının puanlama kriterlerinden yararlanılmıştır.