OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

5.2.2.1. Genel

OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi standardı, kuruluşların değerlendirileceği ve belgelendirilebileceği İSG Yönetim Sistemi standardı ihtiyacına karşılık geliştirilmiş bir standarttır. OHSAS 18001 standardı İngiliz Standartlar Enstitüsü(BSI) tarafından geliştirilmiş olan BSI 8800 standardını esas alarak oluşturulmuş uluslararası geçerliliği olan bir standarttır.

Standardın oluşturulmasındaki amaç, kuruluşların iş ortamı ile ilgili risklerini kontrol etmelerine ve performanslarını iyileştirmelerine imkân vermek üzere İSG yönetim sistemleriyle ilgili şartları belirlemektedir. OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim sistemi standardının uygulanması ile ilgili kılavuzluk sağlaması amacıyla standardın yayımlanmasına müteakip OHSAS 18002 (OHSAS 18001 Uygulama Kılavuzu) kılavuzu yayımlanmıştır.

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi standardı resmi bir uluslararası standart değildir. Buna rağmen Standart, Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından yayımlanmış ve uluslararası tanınırlığı olan Kalite Yönetim Sistemi (ISO 9001) ve Çevre Yönetim Sistemi Standartları (ISO 14001) ile uyumlu ve kolaylıkla entegre edilebilmektedir. OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi standardının uluslararası bir akreditasyon programı bulunmamaktadır.

5.2.2.2. OHSAS 18001 İSG Yönetim Sisteminin Gelişimi

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sisteminin geliştirilmesi amacıyla, sekretaryasını İngiltere Standartlar Enstitüsü (BSI)’nün yürüttüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Değerlendirme Serileri (OHSAS) Proje Grubu olarak adlandırılan uluslararası bir çalışma grubu oluşturuldu. Bu çalışma grubu ulusal standardizasyon kuruluşları, akademik topluluklar, akreditasyon kuruluşları, belgelendirme kuruluşları ve iş sağlığı ve güvenliği enstitülerinin temsilcilerinden oluşmaktadır [27].

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi Standardı mevcut standartlar ve programlardan yararlanarak İngiltere Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından 1999’da yayımladı. Bu seri, OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi için Şartlar ve OHSAS 18002 İSG Yönetim Sistemi Uygulama için Kılavuz olmak üzere iki kriter dokümandan oluşmaktadır.

5.2.2.3. OHSAS 18001 İSG Yönetim Sisteminin Yaklaşımı

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi Standardı her tipte ve büyüklükteki kuruluşa uygulanabilmekte ve farklı coğrafi, kültürel ve sosyal şartları karşılamaktadır. Standart kuruluşta çalışanlar, geçici çalışanlar, sözleşmeliler, ziyaretçiler ve diğer saha personeline yönelik bir iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi oluşturulmasını amaçlamaktadır. İSG Yönetim Sistemin başarısı kuruluşun bütün seviyeleri ve fonksiyonlarının sisteme aktif katılım sağlamasına ve özellikle üst yönetimden taahhüt alınmasına bağlıdır.

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi spesifik İSG performans kriterlerini belirlememekte ve ürünler ve hizmetler ile ilgili güvenlik şartlarını da kapsamamaktadır.

Şekil 5.4’te de görüldüğü üzere, OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi standardı PUKÖ olarak bilinen metodoloji üzerine kurulmuştur. Böylece, bir kuruluşa İSG politikasını geliştirme, politika taahhütlerini gerçekleştirecek hedefleri ve prosesleri belirleme, gerektiğinde performansın iyileştirilmesi için tedbir alma ve sistemin bu standardın

gereklerine uygunluğunu gösterme konularında sistematik bir yaklaşım sağlanmaktadır [28].

Şekil 5.4. OHSAS 18001 İSG yönetim sistemi sürekli iyileştirme (PUKÖ) yaklaşımı. 5.2.2.4. OHSAS 18001 İSG Yönetim Sisteminin Sorumluluk Yetki ve Hesap Verebilirlik

Yaklaşımı

OHSAS 18001 İSG yönetim sistemi standardı, yönetim sistemi sınırları dâhilinde görev yapan personelin sorumluluklarının ve yetkilerinin açıkça tarif edilmesini ve farklı fonksiyonlar arasındaki ara yüzlerdeki sorumlulukların da açıkça tanımlanmasını şart koşmaktadır. Bu sorumluluk ve yetkilerin tarifi kuruluşun üst yönetimi, kuruluşun bütün seviyelerindeki hat yönetiminde, proses operatörleri ve genel iş gücü, yüklenicilerin İSG yöneticileri, İSG eğitim sorumluları, İSG için kritik olan teçhizattan sorumlu olan kişiler, İSG yeterliliğine sahip çalışanlar veya kuruluş içindeki diğer İSG uzmanları, İSG çalışan temsilcileri için ayrı ayrı yapılmalıdır [29]. Tanımlanan görev ve sorumluluklar sistem el kitapları, görev tanımları, çalışma prosedürleri şeklinde dokümante edilmesi ve kuruluşta ilgili seviyelerde duyurulması gereklidir.

OHSAS 18002 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Uygulama Kılavuzunda üst yönetim, İSG yönetim sistemi temsilcisi ve hat yönetiminden sorumlu kişilerin sorumluluklarına açıkça atıfta bulunulmaktadır [29].

OHSAS 18001 şartları uyarınca, üst yönetimin sorumluluğu kuruluşun İSG politikasının belirlenmesini ve İSG yönetim sisteminin uygulanmasının sağlanmasını kapsamalıdır. Üst yönetimin İSG yönetim sistemini uygulanması taahhüdünün bir parçası olarak, üst

yönetim tarafından İSG yönetim sisteminin uygulanması için kendisine yetki ve sorumluluk verilmiş bir kişinin atanması beklenmektedir. İSG yönetim sistemi için atanan kişi üst yönetimin üyesi olmalıdır. Ancak, İSG yönetim sistemi için atanan kişi sistemin performansı hakkında devamlı bilgilendirilmeli, periyodik gözden geçirmelere ve İSG hedeflerinin belirlenmesi faaliyetlerine aktif olarak katılmalıdır [29]. Hat yönetim sorumluluğu kendi çalışma alanları içinde İSG’nin yönetilmesini kapsamalıdır. OHSAS 18001 genel olarak risk yönetimi bağlamında; iş sağlığı ve güvenliği risklerine maruz kalabilecek çalışanlar ve diğer ilgili taraflar için riskleri yok etmek veya en aza indirmek üzerine odaklanmaktadır. Standartta temel amaç kuruluşun İSG risklerini kontrole etmesini ve böylece İSG performansını iyileştirmesini sağlamaktır.

OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi Standardını risk bakış açısını değerlendirmek için Standart uyarınca risk tanımının ele alınması gereklidir. Bu kapsamda, OHSAS 18001 uyarınca risk; Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay ve maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşim olarak tanımlanmıştır.

Standart uyarınca risk değerlendirme, tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olmadığına karar vermek için kullanılan bir proses olarak ele alınmaktadır. Standartta risk değerlendirme için nicel veya nicel metotların kullanılabileceği tavsiye edilmekte, spesifik bir metot önerisi bulunmamaktadır.

Tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi yapılırken; rutin ve rutin olmayan faaliyetler, personelin faaliyetleri, insan davranışları, yetenekleri ve diğer faktörler, iş yerinin dışından kaynaklanabilecek kuruluşu etkileyen faaliyetler, iş yerinin civarında kuruluşun faaliyetlerden kaynaklanan tehlikelerin dikkate alınması standardın gerekliliklerindendir. Bunlarla birlikte kuruluşta değişim yönetimi kapsamında tespit edilen risklerin ve tehlikelerinde belirlenmesi gerekmektedir.

Risk muamelesi kapsamında gerçekleştirilen risk azaltımı tedbirleri belirlenirken kuruluş kontrol hiyerarşisine uygun hareket etmelidir. Sahada oluşabilecek riskler ve tehlikeler ile doğrudan karşı karşıya kalmaları bakımından, kuruluşun risk değerlendirmesi sürecine yönetimden olmayan personelin katılması üzerinde ayrıca durulmaktadır.

5.2.3. Uluslararası Çalışma Örgütü İş Güvenliği Ve Sağlığı Yönetim Sistemi (ILO-