Nüfusun beslenme ve sağlık durumu

Bilindiği gibi, nüfusun gerek beslenme gerekse sağlık durumları, hemen tamamen ailenin gelir düzeyi ve eğitim seviyesi ile alakalı bir durumdur115.

Gelir düzeyi düşük olan aileler temel besin maddelerini çoğunlukla kendileri üretirken genel olarak besin kaynakları da bu ürettikleridir. Buna karşılık üretemediklerini de satın alırlar. Besin maddeleri genel olarak doğal ürünlerden oluşur ancak bunlar çeşitlilikten uzaktır. Dolayısıyla bu ailelerde dengeli beslenmeden söz edilemez.

Buna karşılık gelir düzeyi yüksek olan kişiler ki bunlar genellikle sahada devlet memuru, geniş arazilere sahip olan ya da ticaret ve taşımacılıkla uğraşan kişiler olarak bilinir. Bu grupta yer alan kişiler temel besinlerini çoğunlukla daha doğrusu tamamına yakınını satın alırlar. Vücudun alması gereken hemen her türlü besin maddesini bu yolla alabilen aileler bu nedenle genel olarak dengeli beslenirler.

Araştırma sahamızda yaşayan ailelerin büyük çoğunluğunun temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olduğundan tüketilen besin maddeleri de dolayısıyla hayvansal ürünler olmaktadır. Süt, yoğurt, peynir, tereyağı ve lor hemen hemen her gün sofrada görülen hayvansal gıdalardır. Đster hayvancılıkla uğraşsın ister uğraşmasın herkes bu temel hayvansal besinleri bol miktarda kullanmaktadır.

Araştırma sahamızda yaygın olarak tüketilen bir başka hayvansal gıda da ettir. Hemen hemen her öğün sofralardan eksik olmayan bu besin maddesi içerisinde özellikle kırmızı ete nazaran fiyatının daha uygun olması, daha kolay temin edilebilmesi ve daha sağlıklı olması nedeniyle tavuk eti sahada daha fazla tüketilmektedir.

Sahada beslenme açısından dikkati çeken bir başka hususta özellikle yaz mevsiminde tarımsal ürünlerin bol miktarda tüketilmesidir. Özellikle domates, biber, patlıcan, kabak bol miktarda üretilir ve hemen her gün pişirilerek tüketilir. Yine kavun, karpuz, salatalık gibi tarımsal ürünler de bol miktarda üretilerek tüketilen ürünler arasında yer alır. Đklim olarak elverişli şartlara sahip olması sahamızda birçok meyve çeşidinin yetiştirilebilmesine olanak sağlamıştır bu nedenle başta elma olmak üzere, kayısı, armut, şeftali, kiraz, vişne, erik, dut sahada mevsiminde bol miktarda üretilerek tüketilen meyveler olarak karşımıza çıkar.

Araştırma sahamızda beslenme açısından dikkati çeken bir başka hususta yaz mevsiminde üretilen ürünlerin bir takım işlemlerden geçirilerek kış mevsiminde tüketilmek üzere saklanmasıdır. Özellikle domates ya da biber salçası ya da suyu, domates, biber ve patlıcan közlemesi ya da türlüsü, reçel çeşitleri, pekmez, turşu, hoşaf (komposto), kurutulmuş meyve ve sebzeler bunların başlıcalarıdır. Bunun yanında yine erişte, yarma(bulgur) kış mevsiminde tüketilmek üzere yaz döneminde hazırlanan önemli besin maddeleridir.

Araştırma sahamızda yakın zamana kadar ekmek fırını bulunmamaktaydı. Yeterince rağbet olmaması ekmeğin genelliklerde evlerde yer alan “eyvan” adı verilen bir yönü açık odalardaki “tandır”larda pişirilmesi bunun temel nedeniydi. Sahamızda tarımı yapılan başlıca ürün buğday olup hemen her aile bu ürünü üretmekte ve un ihtiyacını bu ürettiği buğdaydan karşılamaktadır. Bu nedenle sahada hala çoğu aile ekmek ihtiyacını kendi üretimiyle karşılamaktadır. Fırından ise bir takım resmi kurumlar (Askeri, Yatılı Eğitim Kurumları) ve bazı aileler (tayinci memurlar ve ekmek pişirmeyen aileler) faydalanmaktadır.

2.1.4.3.2. Sağlık koşulları

Karakoyunlu Đlçe Merkezinde yaşayan nüfusun sağlık hizmetleri öncelikle Đlçe Merkezinde yer alan sağlık Ocağı tarafından verilmektedir(Fotoğraf 11). Bunun yanında

Đlçe Merkezine 15 km uzaklıkta yer alan Iğdır Đl merkezinde yer alan 1 Devlet Hastanesi,1 Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi,1 Özel Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi,1 Ana çocuk Sağlığı Merkezi ve 1 Verem Savaş Dispanseri teşhis ve tedavi amacıyla halkın sık sık başvurduğu diğer sağlık kuruluşlarıdır.

Araştırma sahamızda yer alan sağlık ocağında sağlık hizmetleri: 2 doktor,3 hemşire, 5 ebe, 2 sağlık memuru, 1 çevre sağlığı teknisyeni ve 1 tıbbi sekreter tarafından verilmektedir. Ayrıca 1 hizmetli ve 1 şoför destek personeli olarak çalışmaktadır.

Aynı sağlık ocağına ait ETF kayıtlarına göre Đlçe Merkezi nüfusunun 2070 kişi olduğu düşünülürse ilçe merkezinde yaklaşık 1000 hastaya 1 doktor düşmektedir. Aslında sağlık ocağının ilçe merkezi nüfusu yanında bağlı köylerde yaşayan yaklaşık 12000 nüfusa da sağlık hizmeti verdiği düşünülürse ilçe de yaklaşık olarak 7000 hastaya 1 doktor düştüğü görülür ki bu da sahada sağlık hizmetlerinin oldukça yetersiz olduğunu gösterir.

Fotoğraf 11. Karakoyunlu Merkez Sağlık Ocağından Bir Görünüm

Araştırma sahamızda sağlık personeli açısından görülen yetersizlik verilen hizmete de yansımaktadır. Şöyle ki ilçe merkezin de yer alan sağlık ocağında verilen hizmetler: Klinik muayene, enjeksiyon, aşı, apse açma, dikiş atma gibi basit işlemler ile ETF ve ana çocuk sağlığına yönelik çalışmalarla sınırlıdır.2008 yılı sonu itibariyle Karakoyunlu ilçe merkezi sağlık ocağında muayene olan toplam hasta sayısı 10846 kişi olup bunlara diğer sağlık hizmetleri de dahildi. Yine aynı yıl sağlık ocağının diğer sağlık kuruluşlarına yaptığı sevk sayısı 565 idi. Sağlık hizmetlerinin yetersiz olması teşhise yönelik bir takım ünitelerin, örneğin Laboratuar ve radyoloji ünitesinin bulunmaması burada yaşayan nüfusun Đl merkezinde yer alan sağlık kuruluşlarına yönelmesine yol açmıştır.

Önceki yıllara nazaran halkın sağlık hizmetlerinden daha fazla faydalanmasını sağlayan düzenlemelerin getirilmesi özellikle yeşil kart ve çiftçi sigortalılığı uygulamasının yaygınlaştırılması ve halkın sağlık sigortası yaptırma konusunda istekli olması halkın sağlık kuruluşları açısından daha seçici olmasını sağlamıştır.

Araştırma sahamızda nüfusun büyük bölümü Đl merkezinde yer alan devlet ya da özel hastaneleri tercih etmektedirler. Ciddi durumlarda hastalar Van’da ya da Erzurum’da bulunan üniversite ya da devlet hastanelerine sevk edilmektedir. Bununla birlikte Ankara veya Đstanbul’daki sağlık kuruluşları da halkın tercih ettiği sağlık kuruluşları içerisinde yer alır.

Karakoyunlu Đlçe Merkezinde yaşayan nüfusun büyük bölümü geçimini tarımsal faaliyetlerin yanında hayvancılıktan da sağlamaktadır. Hayvanlara ait barınakların tamamına yakınının özellikle güvenlik nedeniyle evlerle aynı bahçede yer alması hayvan gübrelerinin çoğunlukla evlere yakın alanlarda biriktirilmesi sağlık koşulları açısından bir takım sıkıntılar ortaya çıkarmaktadır.

Araştırma sahamızda içme suyu açısından önemli sıkıntılar mevcut olup nüfusun büyük bölümü her ne kadar mevcut suyu kullansa da hazır su (damacana) kullanımı ilçe merkezin de oldukça yaygındır. Hatta bazı aileler içme suyunu yakın köylerden (Bulakbaşı, Koçkıran vb.) temin etmektedirler. Karakoyunlu Đlçesi Sağlık Grup Başkanlığının ilçenin farklı noktalarından aldığı içme suyu numunelerine yönelik yaptırdığı tahlil sonuçlarına göre şehir suyu kirliliği yer yer % 35’lere varmaktadır. Özellikle kanalizasyon sisteminin bütün ilçe merkezine yayılmamış olması evsel sıvı atıkların genlikle fosseptiklerde biriktirilmesi yer altı suyunun kirlenmesinin temel nedenleri arasındadır116, Bununla beraber içme suyu dağıtım sisteminin eski olması ve otomatik klorlama sisteminin bulunmaması içme suyu açısından sağlık sorunları ortaya çıkarabilmektedir. Özellikle belirli dönemlerde diyare vakalarının yaygın olarak görülmesi bu olumsuzluğa bağlanmaktadır.