Dış göçler

Karakoyunlu Đlçe Merkezinden dış ülkelere olan ilk göçler cumhuriyet öncesine,1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) yıllarına dayanmaktadır. Bu savaş sonunda 42 yıl boyunca Rus işgaline maruz kalan bölgede onlarca aile ve yüzlerce insan ülke dışına(Đran) göç etmek zorunda kalmıştır.

1917 Ekim Devriminden (Bolşevik Đhtilalı) sonra içine düştüğü siyasi bunalımdan kurtulamayan Rusya’nın diğer devletlerle Brest-Litovsk antlaşmasını imzalamasıyla, bölge tekrar Türklerin eline geçmişse de Osmanlı Devletinin 1.Dünya savaşını kaybederek Mondros Ateşkes antlaşmasıyla savaştan çekilmesi ve daha sonra imzalanan Sevr antlaşmasına paralel olarak ülkenin çeşitli ülkeler arasında parçalanma sürecine girmesi sahadan ülke dışına yönelik önemli göç hareketine sebep olmuştur.

Mondros kararlarına uygun olarak Osmanlı Ordusunun Doğu Anadolu’dan çıkmasını fırsat bilen Ermeniler 1915 yılında 1. Dünya savaşının başlamasıyla birlikte oluşturdukları silahlı örgütlerle sahadaki halkı katletmeye başlamış ve yöre halkının

gaçagaç dediği göç hareketleri başlamıştır107.

Bu dönemde sahadaki nüfusun yarıya yakını göç etmiştir.Bu durumla ilgili olarak

107 _{H,BUYRUK.,2008.,Iğdır ve Yöresinde Ermeni Mezalimi. .s.7.Iğdır Belediyesi Kültür}

1908 yılında sahada yaşayan 1659 kişiden oluşan nüfusun 1927 yılına kadar hiç artmayıp aksine 1927 yılında 1094 kişiye inmiş olması açık bir fikir vermektedir.Sahadan bu dönemde gerçekleşen göçler özellikle yöre insanıyla burada yaşayan halkın sosyal, kültürel ve dini özelliklerinin aynı olması nedeniyle Đran’a ve Azerbaycan’a olmuştur.14 Kasım 1920 de sahanın Ermeni Đşgalinden kurtarılması ve 3 Aralık 1920 de Gümrü antlaşmasının imzalanmasıyla Karakoyunlu’dan dışarıya göç eden bir çok aile geriye dönmüş bir kısmı ise göç ettikleri ülkelere yerleşmişlerdir. Bugün hala bu göç nedeniyle farklı ülkelerde yaşamak zorunda bırakılmış ve birbirleriyle akrabalık bağı olan bazı aileler akrabalık ilişkilerini devam ettirmekte ve görüşmektedirler.

Araştırma sahamızdan dış ülkelere olan ve temelde ekonomik nedenlere dayanan en önemli göçler 2.Dünya savaşından sonra gerçekleşen ve çoğunlukla Avrupa ülkelerine yönelik olan göçlerdir.

Araştırma sahamızda günümüzde olduğu gibi Avrupa ülkelerine göçlerin başladığı dönemde de istihdamın nüfus artışına paralel olarak büyüme gösterememesi özellikle kırsal kesimde yaşayan çok çocuklu ailelerde zamanla aileye ait toprakların miras yoluyla paylaşılması ve paylaşılan toprakların ekonomik getirisinin azalması göçü tetikleyen en önemli ekonomik faktör olmuştur. Bunun yanında Đşçi alan ülkelerin çalışanlara sunmuş oldukları ekonomik ve sosyal avantajlar, göçle giden işçilerin ailelerini ve yakın akrabalarını da göçe teşvik etmeleri bu göçlerin günümüzde de devam etmesinin önemli nedenleri arasında sayılmaktadır. Nitekim yapmış olduğumuz anket görüşme ve mülakatlara sonuçlarına göre araştırma sahamızdan ülke dışına göç eden işçilerin çoğunluluğu yakın akrabaları ile evlilik yaparak Avrupa ülkelerine göç etmişlerdir.

Tespit edebildiğimiz kadarıyla Karakoyunlu Đlçe Merkezinden ülke dışına olan ilk işçi göçü 1960 yılında olmuştur.15 işçi ile başlayan göçler günümüze kadar devam etmiştir.2008 yılı sonu itibariyle Karakoyunlu ilçe merkezinden Avrupa ve diğer kıta ülkelerine olan işgücü sayısı 682 kişi olmuştur. Ülke dışına yapılan göçlerde 558 işgücü ile en fazla göç edilen ülke Almanya olmuştur. Almanya’ya göç eden işçi sayısı diğer Avrupa ve diğer kıta ülkelerine göç eden işgücü sayısının toplamından daha fazladır. Bu ülkeyi 51 kişi ile Belçika,44 kişi ile Hollanda,15 kişi ile Fransa,4 kişi ile Kıbrıs ve Azerbaycan,3 kişi ile Đngiltere,2 kişi ile Đran ve 1 kişi il de Amerika Birleşik Devletleri takip etmektedir.(Tablo 25,Harita 6)

Araştırma sahamızdan Avrupa ve diğer ülkelere olan göçler sürekli göç

şeklindedir. Önceleri işçi olarak göçe katılan kişiler daha sonra ailelerini, zamanla da akrabalarını götürmüşlerdir. Bu göç olayı sadece Karakoyunlu Đlçe Merkezi ile sınırlı kalmamış Herhangi bir nedenle Karakoyunlu ilçe merkezinden Iğdır Đl Merkezine ya da ülke içerisinde farklı yerlere göç eden diğer Karakoyunlular da bu şekilde göçe katılmışlardır.

Araştırma sahamızda günümüz de dahi herhangi bir Avrupa Ülkesine bir şekilde kalıcı olarak gidebilmek ve oraya yerleşebilmek her açıdan hayatın garanti altına alınması şeklinde düşünülmekte ve bunun için maddi ve manevi anlamda önemli çabalar sarf edilmektedir. Her ne kadar bazı Avrupa Ülkelerinin almış olduğu göçü zorlaştırıcı önlemlerle (Almanya ve Hollanda da bu ülkelere göç edeceklerin yine bu ülkelerin dilini öğrenmeleri şartının getirilmesi ) göçler yavaşlamış olsa da günümüzde özellikle evlilik yolunu kullanarak göçe katılan kişi sayısı az değildir. Bu nedenle dış ülkelerde yaşayan Karakoyunlulu sayısı gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. Bugün dış ülkelerde yaşayan Karakoyunlu nüfusuna kayıtlı kişi sayısı yaklaşık 2500 aile sayısı ise 550 civarındadır.

Tablo 25. Karakoyunlu Đlçe Merkezinden Dış Ülkelere Yönelik Göçlerin Ülkelere Göre Dağılımı(1960–2008)

ÜLKENĐN ADI ĐŞGÜCÜ SAYISI % SĐ

Almanya 558 81,8 Belçika 51 7,5 Hollanda 44 6,5 Fransa 15 2,2 Kıbrıs 4 0,6 Azerbaycan 4 0,6 Đngiltere 3 0,4 Đran 2 0,3 ABD 1 0,1 TOPLAM 682 100

Kaynak. Yörede Yapılan Anket ve Mülakat sonuçlarından yararlanılmıştır(2009)

Sahamızdan ülke dışına doğru olan göçlerin yıllara göre dağılımını gösteren tablo incelendiğinde(Tablo 26)göçlerin belirli dönemlerde yoğunlaşma gösterdiği belirli dönemlerde ise azaldığı görülür.

görülen temkinli göç hareketi araştırma sahamızda da görülür. Şöyle ki Karakoyunlu Đlçe Merkezinden Avrupa Ülkelerine yaklaşık 50 yılda göç eden 682 kişinin sadece 40’ı yani % 5,8’i 1960–1970 döneminde gerçekleşmiştir.

Bu dönemde göçler ve göç edilen ülkelerdeki yaşam koşullarıyla ilgili belirsizlik ve tedirginlik göçe katılımın en az düzeyde kalmasının nedeni olmuştur.

1970–1980 döneminde 186 kişi göçe katılırken Avrupa’ya yapılan göçlerin % 27,2 si bu devrede gerçekleşmiştir. Bu dönemde ülkemizde ve sahamızda yaşanan sosyal ve ekonomik sorunlar sahada halkı göçe iten faktörler olurken göçlerle ilgili belirsizliğin ortadan kalkması, önceki devrede göç etmiş kişilerin göçü özendirmesi, göç edilen ülkelerdeki uygun çalışma koşulları bu devrede göçü arttıran etkenler olmuştur.

Tablo 26. Karakoyunlu Đlçe Merkezinden Ülke Dışına Yapılan Göçlerin Yıllara Göre Dağılımı

YILLAR GÖÇ EDEN KĐŞĐ SAYISI GÖÇ EDEN KĐŞĐ % SĐ

1960–1970 40 5,8 1970–1980 186 27,2 1980–1990 89 12,9 1990–2000 225 32,8 2000–2008 146 21,3 TOPLAM 682 100

Kaynak. Yörede Yapılan Anket ve Mülakat sonuçlarından yararlanılmıştır(2009)

Avrupa’ya göçlerin en yoğun olduğu dönem 1990–2000 arası dönemdir. Bu dönemde 225 kişi göçe katılmış olup bu da toplam göç eden nüfusun % 32,8 ini teşkil etmiştir. Sahada yaşanan ekonomik problemler ve terör olayları, Avrupalı olmanın ve Avrupa’da yaşamanın getireceği avantajlar göçü arttıran temel etkenler olmuştur. Bu dönemden sonra da Avrupa’ya olan göçler devam etmiştir. Ancak Avrupa ülkelerinin artık işçi talebinde bulunmaması ve hatta göçleri önlemeye çalışması göçlerde azalmaya neden olmuştur.

Araştırma sahamızda dış göçler açısından incelenecek bir başka konu Karakoyunlu’ya yönelik dış göçlerdir. Özellikle Đran’dan sahaya “seyitler” adı verilen yaklaşık 10 aile göç etmiştir.1900’lü yılların başında gerçekleşen bu göçle gelen aileler sahaya sürekli olarak yerleşmişlerdir.

H a ri ta 6 . A ra şt ır m a S ah as ın d an Y u rt D ış ın a O la n G ö çl er