Modelin Veri Kaynağı

Model sonuçlarının elde edilebilmesi için, baz yıla ilişkin verilerin ve projeksiyon yılları için ilgili varsayımların modele sağlanması gerekmektedir. Baz yıl verisi olarak;

 Yaş ve cinsiyete göre nüfus, cinsiyete göre doğuşta yaşam beklentisi, yaşa bağlı doğurganlık oranları, yaş ve cinsiyete göre net dış göç gibi nüfus yapısına ilişkin verilerin,

 Yaş ve cinsiyete göre çalışma çağındaki nüfus, işgücüne katılma oranları, işsizlik oranları, istihdamın tarım-tarım dışı ve işteki duruma göre payları, tarım-tarım dışı ve işteki duruma göre istihdamda kayıt dışı istihdam oranları gibi işgücü-istihdam yapısına ilişkin verilerin,  Yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalı ve malullük-yaşlılık-ölüm aylığı

alan pasif sigortalı sayılarının,

57

 SSK’da yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı ortalamalarının,

 Yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin sigortalılık süresinin ve prime esas kazanç düzeylerinin,

 Yaş ve cinsiyete göre pasif sigortalılara ilişkin aylık düzeylerinin,  Kalibrasyonlar için yaş grupları ve cinsiyete göre yıl içinde aylık

bağlanan kişi sayılarının,

 Baz yılda SGK’ya ilişkin gelir-gider ve bütçe transferi tutarlarının modele girdi olarak sağlanması gerekmektedir.

Baz yıl verileri için temel olarak modelde TÜİK’ten elde edilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verileri, nüfus ve demografi istatistikleri, hanehalkı işgücü anketleri verileri ile SGK istatistik yıllıkları ve idari kayıtları kullanılmaktadır. Yaş ve cinsiyete göre nüfus büyüklükleri TÜİK tarafından yayımlanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerinden elde edilmiştir. Doğuşta yaşam beklentisi, toplam ve yaşa bağlı doğurganlık oranları için TÜİK tarafından yayımlanan nüfus ve demografi istatistikleri kullanılmaktadır. İşgücü-istihdam yapısına ilişkin veriler için, baz yılda TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi ham verilerinden yararlanılmıştır. Baz yıldaki aktif ve pasif sigortalı sayıları ile bu sigortalılara ilişkin prime esas kazanç düzeyi, sigortalılık süresi, aylık tutarı verileri için 2012 yılında SGK Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü’nden temin edilen 2011 yılı Aralık ayı itibarıyla sigortalı ham verileri kullanılmıştır. 2011 yılı Aralık ayı itibarıyla sigortalı ham verilerinde, sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı verisi mevcut olmadığı için bu verinin elde edilebildiği SSK’da yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı ortalama değerleri seri kırılmaları için birtakım düzeltmeler yapılarak SGK İstatistik Yıllıkları’ndan (2007-2011) temin edilmiştir. Aktif sigortalıların kohort içi prim ödeme gün sayısı dağılımı için gerekli veriler elde edilemediğinden, modeldeki dağılım varsayımlarına ilişkin bazı parametrelerin değerlerinin ayarlanabilmesi için, SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden 2011 yılı Temmuz ayında temin edilen SSK’da 2008 yılı ve öncesinde yaşlılık aylığı bağlanmış kişilere ilişkin prim ödeme gün sayısı verilerinden

56

SSK için veri imkânlarının nispeten daha elverişli olması, mevcut durumda ve gelecekte toplam sigortalılar içinde SSK’nın ağırlığının daha fazla olması nedeniyle modelde daha ziyade SSK’ya ilişkin hesaplamalara ağırlık verilmiş, bununla birlikte Bağ-Kur ve Emekli Sandığı için de ilgili göstergeler ve finansal büyüklükler hesaplanmıştır.

Modelin ihtiyaç duyduğu detayda verilerin 2011 yılı itibarıyla elde edilebilmiş olması nedeniyle, modelde hesaplamalar genel olarak 2011 yılı baz alınarak yapılmıştır. Bununla birlikte, finansal büyüklüklere ilişkin hesaplamalarda son aşamada elde edilen artış oranları baz yıla uygulanarak projeksiyon yapıldığından, finansal hesaplamalar açısından 2014 yılı itibarıyla SGK’ya ilişkin gelir-gider gerçekleşmeleri baz alınmıştır. Yeni doğan bir kişinin çalışma hayatına girmesi, emekli olması, ölmesi ve bu kişinin hak sahiplerinin ölüm aylığı almaları gibi sosyal güvenlik sistemini etkileyen olayların geniş bir zaman dilimine yayılması nedeniyle, sistemi etkileyebilecek gelişmelerin etkilerinin yansıtılabilmesi için modelde projeksiyonlar 2100 yılına kadar yapılmaktadır.

3.1. Modelin Veri Kaynağı

Model sonuçlarının elde edilebilmesi için, baz yıla ilişkin verilerin ve projeksiyon yılları için ilgili varsayımların modele sağlanması gerekmektedir. Baz yıl verisi olarak;

 Yaş ve cinsiyete göre nüfus, cinsiyete göre doğuşta yaşam beklentisi, yaşa bağlı doğurganlık oranları, yaş ve cinsiyete göre net dış göç gibi nüfus yapısına ilişkin verilerin,

 Yaş ve cinsiyete göre çalışma çağındaki nüfus, işgücüne katılma oranları, işsizlik oranları, istihdamın tarım-tarım dışı ve işteki duruma göre payları, tarım-tarım dışı ve işteki duruma göre istihdamda kayıt dışı istihdam oranları gibi işgücü-istihdam yapısına ilişkin verilerin,  Yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalı ve malullük-yaşlılık-ölüm aylığı

alan pasif sigortalı sayılarının,

57

 SSK’da yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı ortalamalarının,

 Yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin sigortalılık süresinin ve prime esas kazanç düzeylerinin,

 Yaş ve cinsiyete göre pasif sigortalılara ilişkin aylık düzeylerinin,  Kalibrasyonlar için yaş grupları ve cinsiyete göre yıl içinde aylık

bağlanan kişi sayılarının,

 Baz yılda SGK’ya ilişkin gelir-gider ve bütçe transferi tutarlarının modele girdi olarak sağlanması gerekmektedir.

Baz yıl verileri için temel olarak modelde TÜİK’ten elde edilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verileri, nüfus ve demografi istatistikleri, hanehalkı işgücü anketleri verileri ile SGK istatistik yıllıkları ve idari kayıtları kullanılmaktadır. Yaş ve cinsiyete göre nüfus büyüklükleri TÜİK tarafından yayımlanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerinden elde edilmiştir. Doğuşta yaşam beklentisi, toplam ve yaşa bağlı doğurganlık oranları için TÜİK tarafından yayımlanan nüfus ve demografi istatistikleri kullanılmaktadır. İşgücü-istihdam yapısına ilişkin veriler için, baz yılda TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi ham verilerinden yararlanılmıştır. Baz yıldaki aktif ve pasif sigortalı sayıları ile bu sigortalılara ilişkin prime esas kazanç düzeyi, sigortalılık süresi, aylık tutarı verileri için 2012 yılında SGK Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü’nden temin edilen 2011 yılı Aralık ayı itibarıyla sigortalı ham verileri kullanılmıştır. 2011 yılı Aralık ayı itibarıyla sigortalı ham verilerinde, sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı verisi mevcut olmadığı için bu verinin elde edilebildiği SSK’da yaş ve cinsiyete göre aktif sigortalılara ilişkin birikimli prim ödeme gün sayısı ortalama değerleri seri kırılmaları için birtakım düzeltmeler yapılarak SGK İstatistik Yıllıkları’ndan (2007-2011) temin edilmiştir. Aktif sigortalıların kohort içi prim ödeme gün sayısı dağılımı için gerekli veriler elde edilemediğinden, modeldeki dağılım varsayımlarına ilişkin bazı parametrelerin değerlerinin ayarlanabilmesi için, SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden 2011 yılı Temmuz ayında temin edilen SSK’da 2008 yılı ve öncesinde yaşlılık aylığı bağlanmış kişilere ilişkin prim ödeme gün sayısı verilerinden

yararlanılmıştır. Kalibrasyon amaçlı kullanılan baz yılda yaş grupları ve cinsiyete göre yıl içinde aylık bağlanan kişi sayıları verisi SGK 2011 Yılı İstatistik Yıllığı’ndan temin edilmiştir. Aktif ve pasif sigortalı sayıları ile bu sigortalılara ilişkin prime esas kazanç düzeyi, sigortalılık süresi, aylık tutarı verileri için kullanılan sigortalı ham verileri en son 2011 yılında temin edilebildiğinden, model genel olarak 2011 yılı baz alınarak çalıştırılmaktadır. Ancak, 2015 yılında SGK Aktüerya ve Fon Yönetimi Dairesi’nden temin edilen 2014 yılı itibarıyla nakit bazlı ve detaylı SGK gelir-gider ve bütçe transferi verilerinden yararlanılabildiği için, finansal büyüklükler açısından 2014 yılı baz alınmıştır.

Baz yıl verilerinin yanı sıra, ilgili değişkenlere ilişkin model varsayımları için de bazı verilerin girdi olarak modele sağlanması gerekmektedir. Modelin baz senaryosunda, işgücü-istihdam yapısına ilişkin varsayımlar için tanımlanan ara yıl ve hedef yıl değerleri için gelişmiş ülkelerin göstergeleri referans alındığından, ilgili değişkenler için OECD ve EUROSTAT istatistiklerinden yararlanılmıştır. Modelin baz senaryo varsayımlarının oluşturulmasına ilişkin hususlara üçüncü bölümde daha detaylı olarak değinilecektir.