Finansal modül

Şekil 3.6. Finansal Modülün Diğer Modüllerle İlişkisi

Şekil 3.6’da finansal modülün diğer modüllerle ilişkisi gösterilmektedir. Modelin finansal modülünde sosyal güvenlik modülünden alınan toplam prime esas kazanç tutarlarıyla toplam yaşlılık ve ölüm aylığı ödemeleri düzeyleri dikkate alınarak baz yıldaki ilgili nakit büyüklüklerinden önce prim gelirleri ve emekli aylığı ödemeleri elde edilmekte, SGK’nın diğer gelir ve giderleri için yapılan varsayımların yardımıyla da projeksiyon yılları boyunca SGK’nın toplam gelir, gider ve bütçe transferi tutarları hesaplanmaktadır. Modelde esas olarak prim gelirleri ve emekli aylığı ödemelerinin hesaplanılmasına odaklanılmakla birlikte, toplam gelir, gider, bütçe transferi tutarlarının ve uygun koşullar oluşursa fon büyüklüğünün elde edilebilmesi için diğer gelir ve gider tutarları da varsayımlar yardımıyla hesaplanmaktadır. Modelin

makroekonomik varsayımlarının bulunduğu dosyadan gerekli makroekonomik değişkenlere ilişkin değerler alınmaktadır.

Modülde SSK, Bağ-Kur esnaf, Bağ-Kur tarım ve Emekli Sandığı için malullük-yaşlılık-ölüm, kısa vadeli sigorta kolları ve sağlık sigortasına ilişkin yıllara göre efektif prim oranları varsayım olarak alınmaktadır. Söz konusu prim oranları, sosyal güvenlik modülünden elde edilen toplam prime esas kazanç tutarlarına uygulanarak prim tahakkuk tutarları hesaplanmaktadır. Yıllara göre tahakkuk-tahsilat oranları varsayımları yardımıyla, ilgili statü ve sigorta kolu ayrımında modülde hesaplanan prim geliri tutarları elde edilmektedir. Bu tutarların ardışık yıllara göre artış oranları baz yıla uygulanarak ilgili nakit büyüklüklerine ilişkin prim gelirleri projeksiyonu elde edilmektedir. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na ilişkin diğer prim gelirlerinin hesaplanabilmesi için bu tutarların ilgili statüdeki toplam prim gelirleri içindeki oranına ilişkin varsayımlar yapılmaktadır. Emekli Sandığı’nda vazife malullüğü aylıkları ve buna ilişkin ölüm aylıkları tutarlarına karşılık olmak üzere merkezi yönetim bütçesinden tahsil edilen ek karşılık primi gelirleri ile SSK ve Bağ- Kur’daki sosyal güvenlik destek primi gelirleri de bu şekilde hesaplanmaktadır.

SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı statülerinin dışında genel sağlık sigortası kapsamında tahsil edilen gelir testi sonucunda primi devlet tarafından ödenen kişilere ve primini kendisi ödeyen kişilere ilişkin prim tutarları için farklı varsayımlar kullanılması imkânı bulunmakta, ilgili baz yıl nakit büyüklükleri esas alınarak projeksiyon yapılmaktadır.

Merkezi yönetim bütçesinden tahsil edilen malullük-yaşlılık-ölüm sigortası işveren payına ilişkin teşvik primleri için, ilgili prim gelirlerinin SSK’da malullük- yaşlılık-ölüm sigortası kapsamında tahsil edilen prim tutarları içindeki payına ilişkin yapılan varsayımlar yardımıyla hesaplamalar yapılmaktadır.

Malullük-yaşlılık-ölüm ve sağlık sigortaları prim gelirlerine ilişkin devlet katkısı tutarlarının hesaplanabilmesi için modülde yıllara göre devlet katkısının ilgili prim tahakkukuna oranı varsayım olarak alınmakta ve tahakkuk-tahsilat arası zaman farkları da dikkate alınarak malullük-yaşlılık-ölüm ve sağlık sigortaları ayrımında devlet katkısı tutarları elde edilmektedir.

Finansal modülde, sosyal güvenlik modülünden alınan yıllara göre yaşlılık ve ölüm aylığı tutarlarına ilişkin ardışık yıllar arası artış oranları ilgili baz yıl nakit büyüklüklerine uygulanarak projeksiyon yılları boyunca malullük-yaşlılık-ölüm sigortası ödemeleri elde edilmektedir. Toplam malullük-yaşlılık-ölüm ödemeleri içindeki payının düşük olması nedeniyle modelin bu versiyonunda malullük aylıklarının tutarlarına ilişkin ayrıca hesaplama yapılmamasından dolayı, modelde malullük aylığı tutarlarının yaşlılık ve ölüm aylıklarıyla benzer şekilde artacağı varsayılmış olmaktadır.

Yaşlılık aylıklarına ilişkin ek ödeme giderleri için modülde ek ödeme giderlerinin yaşlılık aylığı ödemelerine oranına ilişkin varsayımlar alınmakta, buna göre yıllara göre yaşlılık aylıklarına ek ödeme tutarları elde edilmektedir. SGK tarafından merkezi yönetim bütçesinden tahsil edilen bu tutara gelir tarafında da yer verilmekte, tahsilatta zaman farkları dikkate alınarak SGK’nın ek ödeme gelirleri de hesaplanmaktadır.

Memurların emekli ikramiyesi ödemeleri gibi faturalı ödemeler için, Emekli Sandığı’nda yıl içinde bağlanan aylık tutarları ve memur maaş katsayısı artış oranlarına göre ilgili baz yıl nakit büyüklüklerinden hesaplamalar yapılmaktadır. Merkezi yönetim bütçesinden tahsil edilen bu tutarlara hem gelir hem gider tarafında yer verilmekte, zaman farkları dikkate alınarak projeksiyon yapılmaktadır.

SGK’nın yönetim giderleri için, Emekli Sandığı’nda aktif sigortalı artışları ve memur maaş katsayısı artış oranları kullanılarak ilgili baz yıl nakit büyüklüklerinden gelecek yıllara ilişkin tutarlar elde edilmektedir.

Genel sağlık sigortası giderlerinin hesaplanabilmesi için, bu büyüklüğün GSYH’ya oranı yıllara göre varsayım olarak alınmakta ve bu oranın nominal GSYH tutarlarıyla çarpılmasıyla projeksiyon yılları boyunca SGK’nın genel sağlık sigortası giderleri hesaplanmaktadır. Yatırım giderleri ile SGK’nın diğer gelir ve giderleri için de GSYH’ya oran olarak varsayımlar alınmakta ve yıllara göre ilgili tutarlar hesaplanmaktadır.

Projeksiyon yılları boyunca SGK gelir ve gider kalemlerinin hesaplanmasıyla yıllara göre gelir-gider dengesi büyüklükleri elde edilmektedir. Gelecekte gelir-gider

fazlası olması halinde devlet katkısı hariç ya da dâhil olarak sistemin fon oluşturmasına izin verilmesine ilişkin bu iki duruma göre de modülde yıllara göre bütçe transferleri ve fon büyüklüğü tutarları elde edilmektedir. Fon oluşması durumunda fonun faiz gelirlerinin hesabı için modelin faiz oranı varsayımı kullanılmaktadır. Gelir-gider dengesinin yanı sıra, ilgili gelir ve gider kalemlerinden yıllara göre malullük-yaşlılık- ölüm ve sağlık sigortası dengeleri de elde edilmektedir. Söz konusu tutarların GSYH’ya oran olarak yıllara göre gelişimi grafikler halinde verilmektedir.

Finansal modülde ayrıca, herhangi bir yılda o yıldan sonraki 80 yıllık dönemdeki ilgili nakit giriş ve çıkışlarının modelin faiz oranı varsayımıyla ilgili yıldaki değere getirilmesiyle bu tanıma göre ilgili yılda net yükümlülük hesabı da yapılmaktadır. Devlet katkısı hariç ve dâhil olarak gelir-gider dengesi, açık transferi, malullük-yaşlılık-ölüm ve sağlık sigortası dengelerinin ilgili yıldan 80 yıl sonrasına kadar olan dönemdeki ilgili yıl net değerleri hesaplanmakta, bu tutarların ilgili yıldaki GSYH’ya oran olarak büyüklüğü verilmektedir.