Bu mescid-i şerîf Mekke-i Mükerreme’nin cihet-i şimâliyyesinde ve belde-i mübârekeye 12 mil mesâfede vâki‘dir. Hazret-i seyyidü’l-kevneyn salla’l-lâhü te‘âlâ ‘aleyhi ve sellem efendimiz Huneyn Gazvesi’nden sonra şehr-i Zi’l-ka‘desinin yirmi sekizinci gününde ve feth-i Mekke senesinde (‘umre) getürmüş oldukları mahall-i ‘âlîdir. Bu vâdi gāyet münevver bir mevki‘-i latîf olub derûnunda ashâb-ı peygamberîden bir çok şühedâ merkadleri[40]ve “dest-i şerîf-i cenâb-ı nübüvvet-penâhî” ile hafr buyrulan (kuyusu) mevcûd ve suyu fevka’l-‘âde hafîf ve tatlıdır. İşbu mescid-i şerîfle mezkûr kuyuyu müceddeden inşâ buyurtmuşlardır.
Kerâim vü mehâdim-i muhtereme-i hazret-i risâlet-penâhi, Fâtımatü’z-Zehrâ, ve Rukiyye, ve Zeyneb, ve Ümm-i Gülsüm, ve Kāsım, ve Tâhir, rıdvânu’l-lâhi- te‘âlâ ‘aleyhüm ecma‘în hazarâtının mevlid-i şerîfleri ve cenâb-ı Hadîcetü’l-kübrâ radıya’l-lâhü Te‘âlâ ‘anhâ efendimizin hâne-i sa‘âdetleri müceddeden inşâ olunmuşdur.
Mekke-i Mükerreme’nin cihet-i şarkiyyesinde ve şa‘b-ı “Benî Hâşim” de kâin “mevlid-i sa‘âdet-mevrid-i hazret-i peygamberîdir” bu mahall-i ‘âlî ibtidâ ‘Abbâsîler’den Hârünü’r-Reşîd’in vâlidesi mescid şeklinde binâ itdirmiş ise de 945 târîhinde cennet-mekân Gāzî Sultân Süleymân Han tâbe-serâhu hazretlerinin cânib-i hümâyûnlarından tecdîden inşâ olunmuşdu. Şimdi görülmekde olan mescid-i şerîf ve kubbesi
cennet-mekân müşârun-ileyh Gāzî Sultân Mahmûd Han-ı Sânî hazretleri cânib-i hümâyûnlarından müceddeden inşâ ve bir de (minâre) ‘ilâve buyurulmuşdur.
Zevcü’l-betûl emîrü’l-mü’minîn seyyidinâ ‘Aliyyü’l-Murtazâ radıya’l-lâhü ‘anh efendimiz hazretlerinin sa‘âdet-hâne-i ‘âlîleri dahi ibtidâ Gāzî Sultân Süleymân Hân hazretleri taraflarından inşâ ve Sultân Mustafa Hân-ı Sâlis Hazretleri taraf-ı hümâyûnlarından dahi ta‘mîr ve ba‘zı vakfiyeler tertîb buyurulmuşdur.
Bu hâne-i sa‘âdet dahi mürûr-ı zamân ile harâba yüz tutduğundan halîfe-i mukaddes müşârun-ileyh Sultân Mahmûd Hân-ı Sânî hazretleri cânib-i hümâyûnlarından ve son ta‘mîrât-ı fevka’l-‘âdesi de ‘asr-ı diyânet hasr-ı hazret-i şehriyâr-i a‘zamîde evvelki sene mükemmelen ta‘mîr ve badana ve boya ve nakş ve sâiresi icrâ itdirilmişdir.
Vâlide-i celîle-i hazret-i fahr-i ‘âlem seyyidinâ (Âmine) Efendimizle halîle-i sa‘îde-i cenâb-ı sürûr-ı enbiyâ hazret-i “Hadîcetü’l-kübrâ” radıya’l-lâhu ‘anhâ efendimizin Cennet-i Mu‘allâda kâin türbe-i münevvereleri ve kubbeleri müceddeden ve halîfe-i a‘zam emîrül-mü’minîn “Ebubekir Sıddîk, ‘Ömerü’l’-Fâruk, ‘Osmân bin ‘Affân” Talhâ, Zübeyr ve ‘amm-i ekrem-i peygamberî seyyidinâ “Hamzâ ve ‘Abbâs” rıdvanu’l-lâhi ‘aleyhim ecma‘în efendilerimiz hazarâtının sa‘âdet-hâne-i [41]’âlîleri müceddeden ve ecille-i ashâb-ı nübüvvet-penâhîden “’Abdurrahmân bin Ebubekir Sıddîk” radıya’l-lâhü ‘anhümâ hazretlerinin mu‘allâdaki türbeleri “ve Abdullah bin ‘Ömerü’l-Fâruk” radıya’l-lâhü ‘anhümâ hazretlerinin Vâdî-i Zâhirde kâin türbe-i Şerîfeleri ile mescid-i şerîfleri.
Ve ezvâc-ı tâhirâtdan hazret-i (Meymûne) radıya’l-lâhü ‘anhâ efendimizin Mekke-i Mükerreme’nin cihet-i şimâlinde ve Medîne tarîki üzerinde vâki‘ (Vâdî-i Serf’de) ki türbe-i münevvereleri ile yanındaki mescid ve kuyu ve sebîli.
Ve kable’l-hicre ‘ibâdet-hâne-i (risâletpenâhî) ittihâz buyurulan mahall-i ‘âlî ki hazret-i ‘Ömerü’l-Fâruk efendimiz şeref-i İslâmı kabûl ve (Yâ eyyuhe’n-Nebiyyu
hasbuka’l-lâhu ve men ittibeake mine’l-mü′minîne16) âyet-i kerîmesinin şeref-i nüzûl itdiği
meâsir-i mukaddese üzerine müceddeden bir mescid-i ‘âlî inşâ buyurtdular.
Cidde’nin cihet-i şimâlinde kâin (“Ümmü’l-beşer) hazret-i (Havvâ) radıya’l-lâhü ‘anhâ efendimizin türbe ve kubbe-i ‘âliyeleri de tecdîden hakân-ı müşârun-ileyh
hazretlerinin eser-i mebrûre-i hümâyûnlarına mülhakdır. İşbu meâsir-i hümâyûnlar esbâk Hicâz Vâlîsi vüzerâdan Şerîf ve ‘Osmân Paşalar zamân-ı
vilâyetlerinde inşâ itdirilmişdir.
Adni-âşiyân Gāzî Sultân Mahmûd Han Hazretlerinin Medîne-i
Münevverede’ki Meâsir-i Hayriye-i Hümâyûnları da Ber-vech-i zîr
Beyân Olunanlardır
Bukey‘i şerîfde defîn hâk-ı ‘ıtır-nâk olan emîrü’l-mü’minîn Hazreti ‘Osmân bin ‘Affân radıya’l-lâhü ‘anh efendimizin e’l-yevm mevcûd ebniye-i ‘âliyesi
Ve hazret-i “Hasanü’s-Sıbt ibn-i ‘Aliyyü’l-Murtazâ ve Zeynel ‘Âbidîn İbn-i Hüseyni’s-Sıbt ve Caferü’s-Sâdık ve Muhammedü’l-Bâkır ve ‘amm-i ekrem hazret-i Muhammed Mustafa cenâb-ı ‘Abbâs ve kerâim-i hazret-i nübüvvet-penâhî ve ezvâc-ı tâhirât Rıdvanu’l-lâhi ‘aleyhim ecma‘în efendilerimizin türbe-i münevvereleri ve kubbe ve pûşîdeleri müceddeden
Ecille-i ashâb-ı risâlet-penâhîden Ebu Sa‘îdü’l-Hudri ve seyyidinâ Akîl ibn-i Ebî Tâlib radıya’l-lâhü ‘anhümâ ve sevd-i vâlide-i cenâb-ı seyyidi’l-kevneyn hazret-i
Sa‘diyye [42]ezvâc-ı mutahharât ve ‘ammâtü’n-nebî radıya’l-lâhü ‘anhünn ve necl-i necîb hazret-i peygamberî cenâb-ı İbrahim radıya’l-lâhü ‘anh
Vâlide-i mâcid-i cenâb-ı nübüvvet-penahî hazret-i “’Abdullâh” ve seyyidinâ Mâlik ibn-i Enes ve seyyidinâ Nâfi‘ ve Mâlik ibn-i Sinân ve sâhib-i mezheb İmâm Mâlik radıya’l-lâhü ‘anhüm efendilerimiz hazarâtının kubbe ve türbeleri benât-ı tâhirât hazret-i seyyidi’l-beşer radıya’l-lâhü ‘anhünn ve seyyidina Seyyid Ahmedü’r-Rufâ‘î kuddise sırruhu’l-‘âlî hazretlerinin kerîme-i muhteremeleri seyyidinâ (Meleke) radıya’l-lâhü ‘anhâ türbe-i Şerîfeleri seyyidinâ ‘Aliyyi’l-‘Arîz radıya’l-lâhü ‘anhâ kubbetü’ş-şühedâ ve kubbetü’l-ahzân ‘Allâme-i Şâfi‘iyyeden Ebu Şüca‘ Zekiyyüddîn radıya’l-lâhü ‘anh meşhed-i seyyidinâ ‘Osmân radıya’llâhü ‘anh ve türbe-i vezîr-i Necmüddîn ve bakî‘-i şerîf kabristânını muhît-i sûru müceddeden ta‘mîr ve inşâ buyurtdular.
Medîne-i münevvere’de Babü’s-selâm ittisâlindeki “Mahmûdiyye” medrese-i cesîmesini kütüb-hâne-i sebîlleri mekteb-i ibtidâiyeyi müceddeden inşâ buyurdukları gibi akşamdan sabâhlara kadar “muvâcehe-i sa‘âdet-i nübüvvet-penâhîde” ik‘ād olunmakda olan murassa‘ şama‘dânlarla seksenden mütecâviz altından ma‘mûl karpuzi zî-kıymet kandîlleri takdîm ve hadsiz-hesâbsız hayrât-ı
‘azîmeyeye muvaffak olmuşlardır.