Mevduat faizleri Beyan d›fl›
Özel Finans Kurumlar›nca
(Kat›l›m BanKas›) Ödenen Kar Paylar› Beyan D›fl› Vergi kesintisine --- tabi tutulmufllard›r.
Repo Gelirleri Beyan D›fl› Tutar› ne olursa olsun Beyan edilmeyeceklerdir.
---01/01/2006 tarihinden itibaren ihraç Beyan D›fl›
edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonolar›n›n faiz gelirleri
---
Tüzel kiflili¤i haiz emekli sand›klar›, Beyan D›fl› Tutar› ne olursa olsun yard›m Sand›klar› ile emeklilik ve beyan
sigorta flirketleri taraf›ndan yap›lan edilmeyeceklerdir.
ödemeler.
Kurumlar vergisi mükelleflerince 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde
sona eren hesap dönemlerinde elde Beyan D›fl› ‹stisna edilen kazançlar›n da¤›t›m› halinde,
gerçek kiflilerce elde edilen kar paylar›
Kurumlar›n karlar›n› sermayeye eklenmek Tutar› ne olursa Suretiyle gerçeklefltirdikleri kar da¤›t›m olsun beyan
‹fllemlerinde gerçek kifli ortaklarca Beyan D›fl› edilmeyeceklerdir.
Elde edilen kar paylar›
5811 say›l› Baz› Varl›klar›n Milli
Ekonomiye Kazand›r›lmas› Hakk›nda Beyan D›fl› ‹stisna Kanunun Geçici 1 inci maddesi
kapsam›nda ki kazançlar
01.01.2006 tarihinden önce 960 TL’yi aflmas› Tevkifat ve istisna ihraç/iktisap edilen hisse senetleri halinde tamam› uygulanmayan ve tahvillerin vadesi gelmemifl beyan edilecektir gelirlere iliflkin kuponlar›n›n sat›fl›ndan elde 960 TL’lik beyan edilen bedeller haddinin afl›lmas›
halinde beyan edilecektir.
‹fltirak hisselerinin sahibi ad›na henüz 960 TL’yi aflmas›
tahakkuk etmemifl kar paylar›n›n halinde tamam›
devir ve temliki karfl›l›¤›nda al›nan beyan edilecektir.
para ve ay›nlar
Her çeflit senetlerin iskonto edilmesi 960 TL’yi aflmas›
karfl›l›¤›nda al›nan iskonto bedelleri halinde tamam›
Beyan edilecektir. Tevkifat ve istisna uygulanmayan gelirlere iliflkin K›y› bankac›l›¤›ndan (off-shore 960 TL’yi aflmas› 960 TL’lik beyan bankac›l›k)edilen faiz gelirleri halinde tamam› haddinin afl›lmas›
beyan edilecektir. halinde beyan edilecektir.
Yurt d›fl›nda elde edilen di¤er menkul 960 TL’yi aflmas›
sermaye iratlar› (faiz, repo, kar halinde tamam›
pay› v.b.) beyan edilecektir.
Her çeflit alacak faizleri 960 TL’yi aflmas›
halinde tamam›
beyan edilecektir.
01.01.2006 tarihinden önce ihraç %64,9 ‘luk indirim Tevkifat uygulanan edilen Devlet Tahvili ve Hazine oran› uyguland›ktan gelirlere iliflkin Bonosu Faiz gelirleri (TL cinsinden) sonra kalan tutar 19.800.-TL’lik 19.800 TL’yi tutar› aflmas›
afl›yorsa beyan halinde beyan edilecektir. edilecektir.
01.01.2006 tarihinden önce ihraç indirim oran› uygulan-edilen Devlet Tahvili ve Hazine mayacak olup, toplam Bonosu faiz gelirleri (dövize, alt›na tutar› 19.800 TL’yi veya baflka bir de¤ere endeksli) afl›yorsa beyanda
bulunulacakt›r.
1999-2002 tarihleri aras›nda Elde edilen sona eren hesap dönemlerinde kar pay›n›n net elde edilen kurumlar vergisinden tutar›na bu tutar›n istisna kazançlar ile yat›r›m indirimi 1/9’u eklenerek istisnas›ndan yararlanan kazançlar›n bulunacak tutar›nyar›s›
da¤›t›m› halinde gerçek kiflilerce elde gelir vergisinden edilen kar paylar› istisnaolup, kalan tutar
19.800 TL’yiafl›yorsa beyanda
bulunulacakt›r.
Her nev’i hisse senetlerinin Elde edilen kar Tevkifat kar paylar› pay›n›n brüt uygulanan
tutar›n›n yar›s› gelir gelirlere iliflkin vergisinden istisna 19.800 TL’lik tutar›
olup, kalan tutar aflmas› halinde 19.800 TL’yi beyan edilecektir.
afl›yorsa beyanda bulunulacakt›r.
‹fltirak hisselerinden do¤an Elde edilen kar
kazançlar pay›n›n
brüt tutar›n›n yar›s› gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 19.800 TL’yi afl›yorsa beyanda bulunulacakt›r.
Kurumlar›n idare meclisi baflkan Elde edilen kar Ve üyelerine verilen kar paylar› pay›n›n brüt tutar›n›n
yar›s› gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 19.800 TL’yi afl›yorsa beyanda bulunulacakt›r.
KONUYA ‹L‹fiK‹N ÖRNEKLER
ÖRNEK 1: (01.01.2006 Tarihinden Önce TL Cinsinden ‹hraç Edilen Devlet Tahvili Faiz Gelirinin Beyan›)
Bay Hakan Y›lmaz 2008 y›l›nda, 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmifl olan Devlet tahvilinden brüt 65.000.- TL tutar›nda faiz geliri elde etmifltir. Elde edilen Devlet tahvili faiz gelirine indirim oran› uyguland›k-tan sonra kalan tutar [65.000 TL – (65.000 TL X %64,9) ] = 42.185 TL ol-maktad›r.
Söz konusu tahvilden elde edilen faiz geliri beyan s›n›r› olan 19.800 TL’yi aflt›¤›ndan beyan edilecektir.
Devlet tahvili faiz geliri s›f›r oranda vergi kesintisine tabidir.
Bu durumda ödenecek vergi afla¤›daki gibi olacakt›r.
Devlet tahvili faizi : 65.000.- TL
‹ndirim oran›na isabet eden tutar : 42.185 TL (65.000 TL X %64.9=)
Kalan Tutar : 22.815 TL (65.000 – 42.185 TL)
Hesaplanan Gelir Vergisi (ödenecek vergi) : 4.384,05
ÖRNEK2: (01/01/2006 Tarihinden Önce Döviz Cinsinden ‹h-raç Edilen Devlet Tahvili (Eurobond) Faiz Gelirinin Beyan›)
Beyan Derya YAMAN 2008 y›l›nda 01/01/2006 tarihinden önce ih-raç edilmifl olan döviz cinsinden Devlet tahvilinden 18.000 TL faiz geli-ri elde etmifltir.
Derya Han›m’›n elde etti¤i faiz geliri, döviz cinsinden Devlet tahvi-linden kaynakland›¤› için gelire indirim oran› uygulanmayacakt›r. Dev-let tahvili faiz geliri, s›f›r oran›nda vergi kesintisine tabi oldu¤undan ve tutar› beyan s›n›r› olan 19.800 TL’yi aflmad›¤›ndan y›ll›k beyanname ve-rilmeyecektir.
ÖRNEK 3: (01/01/2006 Tarihinden Önce ‹hraç Edilen Devlet Tahvili Faiz Geliri ile ‹flyeri Kira Gelirinin Beyan›)
Bay Murat ‹LER‹ 2008 y›l›nda, ihraç tarihi 30/09/2005 olan Devlet tahvilinden 700.000 TL faiz geliri ile iflyeri olarak kiraya verdi¤i gayri-menkulünden 42.000 TL brüt kira geliri elde etmifltir. ‹flyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 8.400 TL’lik gelir vergisi kesintisi yap›lm›flt›r.
Murat Bey iflyeri kira geliri ile ilgili olarak götürü gider yöntemini seçmifltir.
Murat Bey’in elde etti¤i faiz geliri, Devlet tahvili Türk Liras› cinsin-den oldu¤undan indirim oran› uygulanacak olup, kalan tutar ile iflyeri kara geliri tutar› toplam› 19.800 TL’yi beyan s›n›r›n› aflt›¤› için Devlet tah-vili faiz geliri ve iflyeri kira geliri beyan edilecektir.
Hesaplama afla¤›daki gibi olacakt›r;
Devlet tahvili : 700.000 TL
‹ndirim oran›na isabet eden tutar (700.000 TL X %64,9=) : 454.300 TL Kalan Tutar (700.000 TL –454.300 TL) : 245.700 TL Gayrimenkul sermaye irad› (iflyeri) : 42.000 TL Götürü Gider (42.000 X %25) : 10.500 TL Safi kira geliri ( 42.000 – 10.500 ) : 31.500 TL TOPLAM GEL‹R (245.700 +31.500 TL=) : 277.200 TL Hesaplanan Gelir Vergisi : 91.668 TL Kesinti yoluyla ödenen vergiler : 8.400 TL Ödenecek Gelir Vergisi : 83.268 TL
ÖRNEK 4: (01/01/2006 Tarihinden Önce TL Cinsinden ‹hraç Edilen Devlet Tahvili Faiz Geliri ‹le Birden Fazla ‹flverenden Elde Edilen Ücret Gelirlerinin Beyan›)
Bayan Hatice ‹NAN 2008 y›l›nda, 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmifl olan Devlet tahvilinden 72.000 TL tutar›nda faiz geliri elde etmifl-tir. Hatice Han›m ayr›ca üç ayr› iflverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücret gelirlerinin tamam› tevkif suretiyle vergilendirilmifltir.
Ücret gelirleri afla¤›daki gibidir.
Birinci iflverenden al›nan ücret : 48.000 TL
‹kinci iflverenden al›nan ücret : 12.000 TL Üçüncü iflverenden al›nan ücret : 11.500 TL Birinci iflverenden al›nan ücret geliri hariç, di¤er ücretlerin toplam›
19.800 TL beyan s›n›r›n› aflt›¤› için her halükarda ücret gelirleri beyan edilecektir. Ayr›ca, y›l içerisinde tevkif suretiyle ödenen vergiler hesap-lanan gelir vergisi tutar›ndan düflülecektir.
Hatice Han›m’›n 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmifl olan Dev-let tahvili faiz gelirine indirim oran› uyguland›ktan sonra kalan tutar›
(72.000 TL – (72.000 TL X %64,9)= 25.272 TL olmaktad›r.
Buna göre Hatice Han›m›n 2008 y›l› beyan› afla¤›daki gibi olacak-t›r;
Devlet tahvili faiz : 72.000 TL
‹ndirim oran›na isabet eden tutar : 46.728 TL (72.000 TL x 64,9=)
Kalan Tutar : 25.272 TL (72.000 TL – 46.728 TL =)
Üç iflverenden al›nan ücret gelirleri toplam› : 71.500 TL TOPLAM GEL‹R : 96.772 TL (25.272 TL + 71.500 TL =)
Hesaplanan Gelir Vergisi : 28.518,20 TL Bu vergiden y›l içerisinde ücret geliri dolay›s›yla kesinti (tevkif) yo-luyla ödenen vergiler mahsup edilecektir.
ÖRNEK 5 : (Kar Paylar›n›n Beyan›)
Bay Muzaffer ONAR 2008 y›l›nda, tam mükellef bir kurum olan (X) Anonim fiirketinden brüt 425.000 TL tutar›nda kar pay› (temettü) elde et-mifltir. Bu mükellefin baflkaca geliri bulunmamaktad›r.
Elde edilen kar pay› kurum bünyesinde %15 nispetinde vergi ke-sintisine tabi tutulmufl olup, bu tutar 63.750 TL d›r.
Muzaffer Bey’in elde etti¤i kar pay›n›n yar›s› gelir vergisinden istis-na olup, kalan yar›s› 212.500 TL d›r. Bu tutar beyan s›n›r› olan 19.800 TL’yi aflt›¤› için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yap›lm›fl olan ver-gi kesintisinin tamam› hesaplanan verver-giden mahsup edilecektir.
Bu durumda, hesaplama afla¤›daki gibi olacakt›r.
Kar Pay› : 425.000 TL
‹stisna Tutar› : 212.500 TL (425.000 X1/2=)
KALAN TUTAR : 212.500 TL Hesaplanan Vergi : 69.023 TL Mahsup Edilecek Vergi : 63.750 TL Ödenecek Gelir Vergisi : 5.273 TL
ÖRNEK 6: (01/01/2006 Tarihinden Önce ‹hraç Edilen Dövize Endeksli Devlet Tahvili Faiz Geliri ve 01/01/2006 Tarihinden Önce TL Cinsinden ‹hraç Edilen Hazine Bonosu Faiz Gelirlerinin Beyan›)
Bay Ali AK 2008 y›l›nda 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmifl olan dövize endeksli Devlet tahvilinden 4000 TL 01/01/2006 tarihinden önce TL cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine bonosundan ise 45.000 TL faiz geliri elde etmifltir.
Dövize Endeksli devlet tahvili faiz gelirine söz konusu tahvil dövi-ze endeksli oldu¤u için indirim oran› (%64,9) uygulanmayacak olup, TL cinsinden ihraç edilmifl olan Hazine bonosu faiz gelirine ise %64,9 ‘luk indirim oran› uygulanacakt›r.
Devlet tahvili faizi : 4.000 TL Hazine bonosu faize : 45.000 TL
‹ndirim oran›na isabet eden tutar : 29.205 TL (45.000 TLX %64,9=)
Kalan Tutar : 15.795 TL (45.000T – 29.205 TL=)
TOPLAM FA‹Z GEL‹R‹ : 19.795 TL (4000 TL + 15.795 TL )=)
Ali Bey’in 2008 y›l›nda elde etti¤i faiz gelirleri toplam› beyan s›n›r›
olan 19.800 TL’nin alt›nda kald›¤›ndan beyan edilmeyecektir.
Gelir Ortakl›¤› Senedi (Revenue Sharing Certificate)
Türkiye’de Gelir Ortakl›¤› Senedi 17.03.1984 tarih ve 2983 say›l› Ta-sarruflar›n Teflviki ve Kamu Yat›r›mlar›n›n H›zland›r›lmas› Hakk›ndaki Kanun ile yürürlü¤e girmifltir.
Kamu kurum ve kurulufllar›na (Kamu ‹ktisadi Kurulufllar› ve ‹ktisa-di Devlet Teflekkülleri) ait alt yap› tesislerinin gelirlerine hakiki ve hük-mi flah›slar›n ortak olmas› için ç›kar›lacak senetlerdir (Tasarruflar›n Teflviki ve Kamu Yat›r›mlar›n›n H›zland›r›lmas› Hakk›ndaki Kanunun Md.3/c).
Gelir ortakl›¤› senetlerini kamu kurum ve kurulufllar› taraf›ndan ç›-kart›l›r. Dolay›s›yla, kamu kurum ve kurulufllar›n›n altyap› tesislerinin gelirlerine, gerçek ve tüzel kiflilerinin ortak olmas› için ç›kart›lan senet-lerdir. Bu senetler gelir getiren senetsenet-lerdir. Belli bir gelir taahhüdü olma-y›p, altyap› tesislerinin belirlenen vadelerde elde etti¤i gelirler göre bir gelir kayna¤› teflkil eder. Gelir Ortakl›¤› Senetleri, T.C.Baflbakanl›k Top-lu Konut ve Kamu Ortakl›¤› ‹daresi Baflkanl›¤› taraf›ndan hamiline yaz›-l› olarak ç›kart›yaz›-l›r. Senet hamileri, vadeyi beklemeden k›st faiz ile birlik-te anaparalar›n› geri isbirlik-teyebilirler, senetleri ald›klar› bankaya geri ver-mek kayd›yla. Örnek olarak, Keban ve Oymap›nar Barajlar› Gelir Ortak-l›¤› Senedi, Hasan U¤urlu Baraj› Gelir OrtakOrtak-l›¤› Senedi ve ‹stanbul Birin-ci Bo¤az Köprüsü Gelir Ortakl›¤› Senetlerini verebiliriz. Bu senetler Türk Liras› karfl›l›¤› olabilece¤i gibi dövize endeksli de olabilir.
VUK.’un 279’uncu maddesi gere¤ince, gelir ortakl›¤› senetleri bor-sa rayiciyle de¤erlenmesi gerekmektedir.
Hazine Bonosu (Treasury bond)
Hazine ve D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› (Hazine) taraf›ndan Devlet’ in nakit aç›klar›n› finanse etmek için ihraç edilen k›sa vadeli bir finansal araçt›r. Hamiline olarak ihraç edilen hazine bonolar›n›n vadeleri bir y›l-dan k›sad›r. Ayn› zamanda bir borç senedidir.
Hazine, k›sa vadede paraya ihtiyaç duydu¤u zaman ç›kartt›¤› bono-lar› bankalara ve halka ihale ile sat›fla ç›kartarak ihtiyac› olan paray› el-de etmifl olur. Bonolardaki faiz oranlar› borsa ve piyasada dikkatlice ta-kip edilir. Oluflan bu faiz oranlar›n›n yükselmesi halinde, hazinenin borçlanma ihtiyac›n›n yüksek oldu¤unu gösterir. Faizlerinin düflmesi ha-linde, hazinenin paraya fazla ihtiyac›n›n olmad›¤›n› veya ihtiyac› olan paray› baflka kaynaklardan temin etti¤ini gösterir.
Hazine, bazen vadesi gelen borçlar› ödemek için iç borçlanma ola-rak hazine bonosu ç›kartaola-rak sat›flla nakit para toplama yoluna gider.
Hazine bonolar› kupon tafl›maz ve iskonto esas›na göre ihraç edi-lir. Yani, bononun üzerinde gösterilen tutar vade sonunda anapara ve faiz dahil ödenecek paray› gösterir. Bonolar›n ihrac›nda fiilen borçlan›-lan tutar, bononun nominal de¤erinden içerdi¤i faiz tutar› düflülerek bu-lunur. Hazine bonolar›nda getiri sabittir ve önceden hesaplanabilir.(4)
Hazine bonosu, VUK.’un 279’uncu maddesine göre borsa rayici ile de¤erlenir.
Eurobond (Avrupa Tahvili)
Çokuluslu bankalar›n ve di¤er güvence veren kurumlar›n olufltur-du¤u sendikasyonla tahvili ç›karan ülke d›fl›nda di¤er ülkelere sat›lmak amac›yla ç›kart›lan tahvillere Avrupa Tahvili (Eurobond) denir.(5) Ayn›
zamanda, hükümet yada flirketlerin, kendi ülkeleri d›fl›nda kaynak sa¤-lamak amac›yla, yabanc› para birimlerinden sat›fla sunduklar›, genellikle uzun vadeli borçlanma araçlar›d›r.
Eurobond’lar, hazinenin d›fl borçlanmada kulland›¤› 364 günden daha uzun vadeli tahvillerdir.
Türkiye için yeni bir yat›r›m arac› olan Eurobond’lar›n para birimi genellikle Amerikan Dolar› (USD)’d›r.Bununla birlikte Euro, Japon Yeni,
‹sviçre Frang› ve di¤er döviz cinsleri üzerinden ç›kar›lan Eurobond’lar da bulunmaktad›r.
Kendilerine yetki verilen bankalar, yabanc› para biriminde Euro-bond al›m ve sat›mlar›n› yurt içinde ve yurt d›fl›nda yap›lmaktad›r.
Türk Paras› K›ymetini Korumu Hakk›nda 32 Say›l› Karar›n›n 15 in-ci maddesinin (a) f›kras›na göre; menkul k›ymetlerin ve di¤er sermaye piyasas› araçlar›n›n yurda girifli ve ç›k›fl› serbesttir.
Eurobond’lar›n hukuki boyutu, SPK.’n›n 3.maddesine göre menkul k›ymet olarak kabul edilmifltir. ‹lgili kanun hükmü flöyledir.”Menkul K›ymetler: Ortakl›k veya alacakl›l›k sa¤layan, belirli bir mebla¤›
temsil eden, yat›r›m arac› olarak kullan›lan, dönemsel gelir geti-ren, misli nitelikte, seri halinde ç›kar›lan, ibareleri ayn› olan ve flartlar› Kurulca belirlenen k›ymetli evrakt›r.”
Maliye’nin eurobond al›m-sat›m kazanc› hakk›ndaki görüflü ise flöy-ledir. “Yabanc› para cinsinden ihraç edilmifl olan tahvil ve bonola-r›n elden ç›kar›lmas›ndan do¤an kazanc›n, elden ç›karma
karfl›l›-¤›nda elde edilen yabanc› para tutar›n›n Türk Liras› karfl›l›karfl›l›-¤›ndan, bunlar›n al›m›nda ödenen yabanc› para tutar›n›n Türk Liras› kar-fl›l›¤› ve varsa sat›fl giderlerinin düflülmesi sonucu hesaplanmas›
gerekir. Al›m ve sat›m›n farkl› aylarda gerçekleflmesi durumunda elde edilen kazanc›n tespitinde maliyet bedeli toptan eflya fiyat
endeksindeki art›fl oran›nda art›r›larak dikkate al›nacakt›r (Mali-ye Bakarl›¤›, 27.10.2004 tarih ve B.07.0.GEL.0.43/4305-359/050915 say›l› Özelgesi).
Baz› yazarlara göre Eurobond’lar›n Gelir Vergisinin Geçici 59 uncu maddesinde belirtilen devlet tahvili tan›m›n›n d›fl›nda oldu¤u ve dolay›-s›yla Eurobond’un bu maddeden yararlan›lmas›n›n mümkün olmad›¤›
görüflü vard›r. Bu yazarlar, Eurobond’un bir devlet tahvili de¤il, bir Dev-let D›fl Borçlanma Senedi olarak kabul etmektedirler. Ayn› yazarlar, Ge-lir Vergisi Kanunun 75/5 maddesinde ad› geçen Devlet Tahvili ise Bir y›ldan fazla (364 günden fazla) olan uzun vadeli Devlet ‹ç Borçlanma Senetlerinin kastedildi¤i savunulmaktad›r.
Euroband’lar, SPK.’ya göre menkul k›ymet say›lmaktad›r.
Eurobond’lar nominal bedelleri ile ihraç edilir. Ancak, ihraç edildik-leri tarihte nominal bedeledildik-leri alt›nda iskontolu olarak sat›lmaktad›r. Va-desi geldi¤i zaman nominal bedeli ile itfa edilir. Gelir ise, nominal be-del ile iskontolu bebe-del aras›ndaki farktan oluflur.
Eurobond’dan üç flekilde gelir elde edilir.
1.Eurobond ihraç edildi¤i tarihten itfa edildi¤i tarihe kadar elde tutu-larak sa¤lanan kazanç, menkul sermaye irad› otutu-larak dikkate al›nacak.
2.Eurobond’un itfa tarihi beklenmeden iskontolu sat›larak elde edi-len gelir Gelir Vergisi Kanunun Mükerrer 80 inci maddesine göre de¤er art›fl kazanc› olarak dikkate al›nacak
3.Devaml› olarak Eurobond’lar›n al›m-sat›m› yap›lmas› halinde elde edilen kazanç ise ticari kazanç olarak dikkate al›nacakt›r.
Eurobondlar d›fl borçlanma kapsam›nda ç›kar›lan menkul k›ymet olup, yabanc› para cinsiden ihraç edilen uzun vadeli borçlanma
araçla-r›d›r. Vergi uygulamas› bak›m›ndan da Devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi de¤erlendirilmektedirler.
Bedelsiz Hisse Senetleri
Hisse senetleri ile fon portföyünün en az yüzde 51’i Türkiye’de ku-rulmufl bulunan flirketlerin hisse senetlerinden oluflan yat›r›m fonu kat›l-ma belgeleri al›fl bedeliyle, bunlar d›fl›nda kalan her türlü menkul k›ymet borsa rayici ile de¤erlenir (VUK. Md.279). 4369 say›l› Yasa ile de¤iflen bu maddenin amir hükmüne göre; hisse senetleri, borsadaki de¤erlerinin ar-t›fl ve azal›fl durumuna bak›lmaks›z›n al›fl de¤eri ile de¤erlenecektir.
fiirket öz kayna¤›nda bulunan da¤›t›lmam›fl karlar›n sermayeye ila-ve edilmesi bir kar da¤›t›m› say›lmayacakt›r. Dolay›s›yla, da¤›t›lmam›fl karlar, de¤erleme fonlar›n›n vb.nin sermayeye ilave edilmesi nedeniyle, ortaklara verilecek hisse senetleri bedelsiz olarak iktisap edilmifl olacak.
Bu tür sermaye art›fllar›nda, öz kaynaklarda bir art›fl olmad›¤›ndan dolay› hisse senetlerinin miktar itibariyle takip edilmesi gerekir.
5-fiÜPHEL‹ ALACAKLAR
fiüpheli Alacaklar,VUK.’un “323’üncü maddesinde düzenlenmifl olup madde hükmü afla¤›daki gibidir;
“Ticari ve zirai kazanc›n elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak flart›yla:
1. Dava veya icra safhas›nda bulunan alacaklar ;
2-Yap›lan protestoya veya yaz› ile bir defadan fazla istenilmesine ra¤men borçlu taraf›ndan ödenmemifl bulunan dava ve icra takibine de¤meyecek derecede küçük alacaklar ; fiüpheli alacak say›l›r.
Yukar›da yaz›l› flüpheli alacaklar için de¤erleme gününün tasarruf de¤erine göre pasifte karfl›l›k ayr›labilir.Bu karfl›l›¤›n hangi alacaklara ait oldu¤u karfl›l›k hesab›nda gösterilir.
Teminatl› alacaklarda bu karfl›l›k teminattan geri kalan miktara inhisar eder.fiüpheli alacaklar›n sonradan tahsil edilen miktarlar› tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesab›na intikal ettirilir.”
Dönem sonunda senetli veya senetsiz alacaklar›n taramas› yap›la-rak tahsili flüpheli hale gelenler için mutlaka dava veya icra aflamas›na baflvurularak flüpheli alacak karfl›l›¤› ayr›lmal›d›r.Dava ve icra safhas›na baflvurmadan mükelleflerce flüpheli alacak karfl›l›¤› ayr›lmas› halin-de,vergi uygulamas› aç›s›ndan karfl›l›k gideri kanunen kabul edilmeyen gider olarak y›ll›k beyannamede kurum kazanc› matrah›na ilave edilme-lidir.
fiüpheli Alacak Karfl›l›¤› Ayr›lmas› ‹çin Gereken fiartlar
-Alacak ,ticari veya zirai kazanc›n elde edilmesi ve idame ettirilme-sine ba¤l› olmal›d›r,
-Bilanço esas›nda defter tutulmal›d›r,
-Alacak zaman›nda tahsil edilmemifl olmal›d›r,
-Alacak teminats›z olmal› veya teminat yetersiz olmal›d›r,
-Alacak ya dava veya icra safhas›nda bulunmal› ya da yap›lan pro-testoya veya yaz› ile bir defadan fazla istenilmesine ra¤men borçlu tara-f›ndan ödenmemifl bulunan dava ve icra takibine de¤meyecek derecede küçük alacaklar olmal›d›r,
-Alacak tahakkuk ettirilmifl olmal›d›r,
-Alacak de¤erleme günü itibariyle flüpheli hale gelmelidir,
-fiüpheli hale gelen alaca¤›n zarar olarak dikkate al›nabilmesi için an›lan alacak için de¤erleme gününün tasarruf de¤erine göre pasifte kar-fl›l›k ayr›lmas› gerekmektedir.fiüpheli alacak karfl›l›¤› ancak alaca¤›n flüp-heli hale geldi¤i y›l için ayr›labilir.Alaca¤›n flüpflüp-heli hale geldi¤i y›lda kar-fl›l›k ay›rmayan iflletmeler daha sonraki y›llarda bu haklar›n› kaybederler.
-Karfl›l›k ayr›lmak suretiyle zarara intikal ettirilen flüpheli alacaklar-da alacaklar-daha sonraki dönemlerde tahsil edilmeleri halinde tahsil edildikleri dönemin kar›na ilave edilirler.
-Mahkemeye dava, icraya takip dilekçesinin verilmifl olmas›,
alaca-¤›n dava veya icra safhas›n›n bafllam›fl olmas› demektir. Dava ve icra safhas›n›n takip edilmesi gerekir. Sadece baflvurmak yeterli de¤ildir.Ak-si takdirde flüpheli alacak niteli¤ini kaybeder.
-Dava ve icra takibinde borçlu ve alacakl›lar›n›n karfl›l›kl› anlaflarak alaca¤› yeni bir senede ba¤lamalar› halinde alacak, flüpheli alacak nite-li¤ini kaybeder.
-Alaca¤›n teminats›z olmas› veya teminat›n yetersiz olmas› gerekir.
-Karfl›l›¤›n hangi alaca¤a ait oldu¤u belirtilmelidir.
Dava ve icra takibene de¤emeyecek derecede küçük alacaklara flüpheli alacak karfl›l›¤› ayr›lmas› ile ilgili Maliye Bakanl›¤›’n›n bir muk-tezas› flöyledir.
“Yap›lan protestoya veya yaz› ile bir defadan fazla istenilmifl olma-s›na ra¤men borçlu taraf›ndan ödenmemifl bulunan dava veya icra taki-bine de¤meyecek derecede küçük alacaklarda miktar›n belirlenmesinde bu alacaklar için yap›lacak dava ve icra masraf›n›n kriter olarak göz önünde bulundurulmas› gerekmektedir. Bir baflka ifade ile avukat ücre-ti, noter veya mahkeme masraf› vs. tahmini olarak hesaplanarak alacak-la k›yasalacak-lanacakt›r. Söz konusu masraf›n aalacak-lacak tutar›na yak›n veya fazalacak-la olmas› ve di¤er flartlar›n da gerçekleflmesi halinde karfl›l›k ayr›lmas›
mümkün bulunmaktad›r” (4.2.1999 tarih ve 29/2923-323-151/3439 say›l›
mukteza)
Özellikli Durumlar
-Kredili mal veya hizmet sat›fllar› üzerinden hesaplanan katma
de-¤er vergisinin tahsili flüpheli hale gelmesi halinde, alaca¤›n ilgili döne-min kay›tlar›na girmesi ve katma de¤er vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi gerekir.
Katma de¤er vergisinin flüpheli alacak haline gelmesi için VUK.’un 323. maddesinde belirtilen hükümlerinin has›l olmas› gerekir.
-Yurt d›fl›nda tahsil edilmeyen alacaklar için flüpheli alacak
karfl›l›-¤› ayr›labilir. Ancak, VUK.’da yurt d›fl›nda tahsil edilmeyen alacaklar için ayr›ca bir düzenleme getirmemifltir. Dolay›s›yla, tahsili flüpheye düflen bu alacaklar için yurt içinde oldu¤u gibi yurt d›fl›nda da dava aç›lmas›
ve aç›lan bu davan›n d›fl temsilciliklerinden onaylat›lmas› gerekir.
-Yabanc› para cinsinden olan alacaklar, VUK.’un 323’üncü madde-sindeki hükümler çerçevesinde flüpheli karfl›l›k ayr›labilecektir. De¤erle-me gününde oluflan kur farklar› dahil edilerek karfl›l›k ayr›l›r.
-Aciz varakas›na ba¤lanan alacaklarda, bu vesikada belirtilen tutar kadar karfl›l›k ayr›lmas› gerekir.
-Mal›n veya hizmetin tesliminde önce ödenen avanslar için flüphe-li alacak karfl›l›¤› ayr›lmas› mümkün de¤ildir. Bir alaca¤›n flüpheflüphe-li hale gelmesi için, alaca¤›n mutlak surette daha önce has›lat hesaplara intikal etmesi gerekir.
-Mal›n veya hizmetin tesliminde önce ödenen avanslar için flüphe-li alacak karfl›l›¤› ayr›lmas› mümkün de¤ildir. Bir alaca¤›n flüpheflüphe-li hale gelmesi için, alaca¤›n mutlak surette daha önce has›lat hesaplara intikal etmesi gerekir.