Marka Hakkının Korunmasının Kapsamı ve Sınırları

Markanın korunması ile kastedilen markanın veya bir unsurunun marka sahibinin izni veya rızası hilafına başkası tarafından kullanılamaması, markanın sahibi haricinde bir başkasının marka üzerinde tasarrufta bulunamaması, bunların tersi bir fiilin markaya tecavüz olarak kabul edilmesidir61. Bir başka deyişle, marka sahibine münhasır olan marka hakkı, marka sahibine markanın kullanılmasına izin verme ve kullanılmasının yasaklanması yetkilerini vermektedir62.

Marka tescilinden doğan haklar marka sahibine markayı kullanma hakkı tanımakla beraber, SMK m.7/2 bendinde63 sayılan fiillerin önlenmesini talep etme hakkı da

57 _{İsmail Kayar, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticaret Hukuku (İstanbul: Seçkin} Yayıncılık, 2017), s. 184.

58 _{SMK m.6 hükmünde markalar bakımından geçerli olan nispi ret nedenleri düzenlenmiştir. SMK} m.6/1 hükmünde daha önce aynı mal veya hizmet sınıfında tescil edilmiş bir marka ile benzerlik veya aynılık durumunun söz konusu olması ya da karıştırılma ihtimalinin bulunmasının nispi ret nedeni olduğu ifade edilmiştir. SMK m.5/3 hükmünde tanınmış markalar bakımından nispi ret nedeni düzenlenmiş olup, tanınmış markalarla aynı veya benzer nitelikteki markaların başvurularının şartların oluşması halinde reddedileceği belirtilmiştir. SMK m.5/4 hükmünde yine Türkiye’deki markanın tanınmışlık düzeyi dikkate alınarak markaların aynı veya benzer mal veya hizmet sınıfında olmamasına rağmen tanınmış markaların yararlanabileceği nispi ret nedeni ortaya konulmuştur. SMK m.6/9 hükmünde kötü niyetli marka başvurularına karşı nispi ret nedeni düzenlenirken, SMK m.6/7 hükmünde ortak markalar veya garanti markaları bakımından nispi ret nedenleri düzenlenmiştir. 59 _{Ünal Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012), s. 429.}

60 _{A.g.e. s. 429.}

61 _{A.g.e. s. 429; Marka tescilinden doğan hakların kapsamı ve istisnaları için ayrıca bkz. SMK m.7.}

62 _{MarKHK döneminde markanın korunmasının kapsamı ve sınırları için ayrıca bkz. Sevilay Uzunallı,}

Markanın Korunmasının Kapsamı ve Tazminat Talebi (Ankara: Adalet Yayınevi, 2012), s. 3-260. 63 _{SMK m.7/2 hükmünde marka sahibinin markanın tescili ile elde etmiş olduğu bir takım yetkiler} ifade edilmiştir. Bu hükme göre marka hakkı sahibi izinsiz kullanımların söz konusu olması halinde üçüncü kişilere karşı bazı fiilleri önleme hakkı elde etmektedir. Buna göre, marka sahibi üçüncü

17

vermektedir. Markanın SMK m.7/2’de sayılan biçimlerde kullanılması haksız kullanım sayılmakta ve yasaklanabilmektedir. Marka sahibinin markasına karşı izinsiz olarak gerçekleştirilen hareketlerin önlenmesini talep etme hakkı bulunmaktadır (SMK m.7/3). Aynı zamanda marka sahibinin işaretin ticaret alanında SMK m.7/3 hükmünde sıralanan biçimlerde kullanılması durumunda64 SMK m.7/2 uyarınca yasaklama hakkı da bulunmaktadır (SMK m.7/3). Ancak marka sahibine sağlanan bu hakların üçüncü kişilere karşı kullanılması durumunda marka hakkının bu şekilde kullanılması marka tescilinin yayımı tarihinden itibaren başlamak üzere hüküm ifade etmektedir (SMK m.7/4).

Marka sahibinin markasının tescilinden doğan bir takım hakları bulunmaktadır. Ancak marka sahibinin bu hakları bazı istisnalarla sınırlandırılmaktadır. Böylece marka sahibi üçüncü kişilere karşı korunma imkânı elde etmektedir. Zira her ne kadar markanın tescili marka sahibine münhasır haklar sağlasa da bu haklar sınırsız değildir. Yasa koyucu ticari hayatın gereksinimlerini göz önünde bulundurarak marka sahibinin münhasır olarak kullandığı haklara üçüncü kişiler lehine bazı sınırlandırmalar getirmiştir65.

SMK m.7/5 hükmü gereğince; marka hakkı sahibi üçüncü kişiler tarafından markanın dürüstlük kuralına ve hayatın olağan akışına uygun bir şekilde kullanımına karşı çıkamamaktadır. Buna göre, marka sahibi, gerçek kişiler tarafından kendi adlarının veya adreslerinin belirtilmesini (SMK m.7/5-a), mallar ve hizmetler hakkında tür, kalite, miktar, kullanım amacı, değer, coğrafi kaynak, üretim veya sürülme anı ya da sair nitelikler hakkında açıklamalar yapılmasını (SMK m.7/5-b) engelleyemez. Ayrıca SMK m.7/5 hükmünde marka sahibinin dürüstlük kuralına ve hayatın olağan

kişilere karşı tescil edilmiş markası ile aynılık taşıyan herhangi bir işaretin tescil kapsamındaki mal ve ürünlerde kullanılmasını yasaklayabilir (SMK m.7/2.a). Yine marka sahibi üçüncü kişilere karşı tescilli markasıyla aynı veya benzer olan bir işaret ile karıştırılma ihtimali oluşmasına karşın da korunmaktadır (SMK m.7/2.b). Bunlara ek olarak marka sahibi markasının tanınmışlığından kaynaklanan itibardan haksız yararlanmayı engelleyecek bir takım haklar da elde etmektedir (SMK m.7/2.c).

64 _{SMK m.7/3 hükmünde bir takım işaretlerin ticari kullanımının SMK m.7/2 hükmü uyarınca marka}

sahibince engellenebileceği ifade edilmiştir. Hükme göre; işaretin teşebbüsün evraklarında veya ürünlerinde kullanılması, malın veya ambalajın üzerine konması, işareti barındıran ürünün ihracı veya ithali, işaretin hukuka uygun olmayan yollarla karşılaştırmalı reklamlarda kullanılması gibi eylemler marka sahibi tarafından engellenebilmektedir. Ayrıca SMK m.7/3.b ve SMK m.7/3.d hükümlerinde marka hakkı sahibinin üçüncü kişilere karşı engelleyebileceği diğer markanın ticari kullanım şekilleri belirtilmiştir.

18

akışına uygun kullanım şartıyla üçüncü kişilerin bilhassa aksesuar, eşdeğer parça veya yedek parça niteliğindeki ürünleri söz konusu olduğunda, mal veya hizmet bakımından kullanım maksadının belirtilmesinin gerekli olduğu durumlarda kullanılması (SMK m.7/5-c) biçimindeki eylemlerini engelleyemeyeceği belirtilmektedir66.

SMK m.7/5’de sıralanan markanın üçüncü kişilerce dürüstçe ve ticari hayatın olağan akışı içinde kullanımına ek olarak tescilli markanın sahibine sağladığı münhasır hakkın sınırlarını markadan doğan hakkın tükenmesi, başvuru eserlerde markanın kullanımı (SMK m.8), sessiz kalmak suretiyle hak kaybı ve müktesep hak67 çizmektedir

Marka sahibinin markayı kullanma hakkından marka sahibinin münhasır olarak markayı kendisinin kullanması ve markanın başkaları tarafından kullanılması halinde marka sahibinin bu kullanımı engelleyebilmesi anlaşılmalıdır68. Ancak müseccel marka sahibinin hakkı, malların piyasaya sürülmesi ile sona ermektedir. Bu sebeple marka sahibi markasını taşıyan mallarını piyasaya sunmakla marka üzerindeki hakkını tüketmekte ve markanın sonraki kullanımlarına katlanmak zorunda kalmaktadır69. Buna “marka hakkının tüketilmesi” denmektedir. Hakkın tükenmesine benzer biçimde marka hakkının korunmasını sınırlandıran süre ile sınırlı olarak korunma, sessiz kalmak suretiyle hak kaybı gibi bir takım sınırlandırma sebepleri söz konusudur.

Marka sahibinin tescilli marka hakkını kullanması, başvuru tarihinden itibaren on yıl ile sınırlandırılmıştır70. Markanın tescil süresi on yıllık dönemler halinde yenilenmek suretiyle uzatılabilmektedir (SMK m.23/1). Bu yenileme süresi, önceki koruma süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren geçerli olmak üzere hüküm ifade etmektedir (SMK m.23/5). Buna göre marka hakkı için, diğer sınai mülkiyet haklarından farklı olarak, yenilenmesi şartıyla korumanın kapsamı bakımından süre sınırlaması olmadığı belirtilmelidir.