Liman ve hava meydanı inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi istisnası

ve hava meydanı inşası, yenilenmesi, genişletilmesi işlerini yaptıran kurum ve kuruluşlar ile bu işleri bizzat yapan mükelleflerin yaptıkları bu işlerin istina kapsamına alındığı belirtilmiştir. Bu hükmün yayımlanması ile istisna kapsamı degiştirilmiştir. 5538 sayılı kanunun yayımlanması degişmiş olan (e) bendi hükümlerine göre limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatlarının, limanları ve hava meydanları inşaası, yenilenmesi, genişletilmesi modernizasyon işlemlerini bizzat kendisi yapmakta olan veya alt firmalara yaptıran kurum ve kuruluşlar ile genel bütçeli idarelere, bu işler kapsamında yapılacak olan her türlü teslimleri, hizmet ifaları ile inşaat taahhüt işleri KDV istisna kapsamında değerlendirilmesi yapılacaktır. Bu kanun hükmünün kapsamının genişletilmesinin amacı, liman ve hava meydanlarına demiryollarının bağlantı yapılması teşvik edilmesidir ve böylelikle taşımacılık sektörlerinin birbiri ile entegrasyonunu saglaması hedeflenmiştir. Demiryolu taşımacılığı ile baglantısı olan liman ve hava meydanları taşıma maliyetlerinin düşürülmesi ve karayolu üzerinde taşımacılık yapan vasıta trafiğinin azaltılarak bir anlamda ülke ekonomisine çok önemli katkı ve karayolu taşımacılığında kullanılan petrolün ülke dışındn gelmesi sebebiyle cari açığın azaltılacağı muhakkaktır. Bu sistem birçok gelişmiş ülkede başarı ile uygulanmaktadır.

3996 Sayılı Yap-İşlet-Devlet Modeli Hakkkındaki Kanun’a tabi “Yap-Işlet- Devret” modeli çerçevesinde liman ve hava meydanlarının inşa edilmesi, yenilenmesi ve genişletilmesinde istisna kapsamında değerlendirilmektedir. Örnek olarak havalimanı yeni dış hatlar binası ve eklentilerinin inşa edilmesi projesi kapsamında bulunan otel inşaatının, KDVK 13/e maddesi uyarınca istisna kapsamında olup olmadığı konusunda, inşa eden firma ile idare uyuşmazlığa düşmüştür. Bu olay Danıştay’a intikal etmiş, ve Danıştay 9. Daire

2010/7338 E kararında firma lehine karar bozarak olaya konu olan otel inşaatı anılan kanun maddesi hükümlerince KDV istisnası uygulanması yönünde sonuçlandırmıştır. Bu olayda Danıştay çok yerinde bir karar almıştır. Zamanımızda hizmet anlayışının kapsamı değişime uğramışıtr. Havaalanları kullanan yolcular bakımından, rahat ve konforu önemli bir kriterdir. Bu sebeple havaalanlarında konaklama, yeme içme ve ulaşım imkanları bir bütün olarak değerlendirilmektedir.

Örnek olarak liman genişletme işi ile iştigal eden firma, havaalanı inşaatında kullanmış olduğu dolgu taşı malzemesinin anılan madde hükümleri uyarınca KDV istisna kapsamına girip girmediği konusunda idareye başvuru yaparak görüş istemiştir. İdare kendisinden görüş talenbinde bulunan firmaya, 10.03.2012 tarih ve B.07.1.GIB.4.41.15.01-KDV-2011/56-62 sayılı özelgesi ile görüş vermiştir. Bu görüşte görüşte, “Istisna kapsamına giren teslim ve

hizmetler dolayısıyla yüklenmiş oldugunuz vergiler, indirim yoluyla telafi edilememesi halinde satıcı veya yüklenici konumundaki şirketinize nakden veya mahsuben iade edilebilecektir. Şirketinizce istisna kapsamındaki işlemlerin beyan edildigi dönem beyannamenize; iade talep dilekçesi ve firmanıza verilen istisna belgesinin bir örneğini, istisna kapsamındaki satışlara ait yüklenilen vergi tablosunu, istisnaya konu işlemlerin gerçekleştiği döneme ilişkin indirilecek katma değer vergisi ve istisna kapsamında düzenlenen satış faturalarının listesi eklenecek olup, söz konusu belgelerin ibrazında "Katma Değer Vergisi Iade Taleplerinde Bazı Belgelerin Elektronik Ortamda Alınması ve Değerlendirilmesi" başlıklı 60 No.lu KDV Sirkülerinin (6.2.) bölümünde yer alan açıklamaların dikkate alınacagı tabiidir”.

İstisnalara ilişkin usul ve esaslar sırasıyla 93 ve 96 Seri No.lu KDV Genel Tebliğlerinde yayımlanmıştır. Lakin 26.04.2014 tarihinde yayımlanmış olan KDV Uygulama Genel Tebliği ile daha önceden yayımlanmış ve uygulamada olan tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır. Yalnız bu tebliğde yapılan açıklamalari daha önceki tebliğler ile yapılan açıklamalar ile uyum göstermektedir. Bu istisnanın uygulaması aşağıdaki usul ve esaslar dahilinde yapılacaktır. Tek aşamada uygulanan bu istisnadan, genel bütçeli idareler, KDV mükellefi olmak şartıyla limanlara baglantı sağlamak amacıyla yapılacak olan demiryolu sisteminin, liman ve havaalanlarının inşaa edilmesi, yenilemelerinin yapılması,

genişletilme alanlarının yapılması ve moderinasyonu geliştirme işlerini dışarıdan mal ve hizmet tedariki yapmak şartıyla bizzat yapanlar ile kısmen veya tamamen taşeron firmalara yaptıran kurum ve kuruluşlar faydalanabilecektir. Genel bütçeli idare veya KDV mükellefi olan kurum veya kuruluşlar söz konusu işlemleri kendileri bizzat gerçekleştiriyor ise, yaptıkları bu işle alakalı olarak satın alacakları mal ve hizmetler için istisna kapsamında KDV ödemeyeceklerdir. Örnek olarak Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün (DHMI), taşeron kullanmadan kendisinin inşa ettiği havalimanları için satın alacağı mal ve hizmetlere, yaptıracağı etüt, plan, proje gibi hizmetlerini istisna ksapsamında KDV ödemeden alabilecektir.

Eğer bu işler taşeronlar tarafından ana firmaya yaptırılıyorsa, yine işi yapan taşeronlara istisna kapsamında KDV ödemesi yapılmayak, ancak bu işi yapan taşeron firmanın alımları bu işle ilgili olsa dahi alımları KDV uygulamasına tabi olacaktır. Örnek olarak DHMI’nin havalimanı inşaatı için bir taşeronla anlaşması halinde, taşerona yaptıracağı işler için istisna kapsamında KDV ödemesi yapmayacaktır. Lakin bu işi yapan taşeron firma ise alımları ise KDV uygulamasına tabi olacaktır. Taşeronun DHMI Genel Müdürlüğüne karşı yapmış olduğu bu inşaatın bir kısmını veya tamamını başka alt taşeron firmalara vermesi halinde, yüklenici firma, taşeron firmaların hak edişleri üzerinden hesaplananacak olan KDV’ye tevkifat hesaplaması yapacaktır. Müteahhit firma bu işlemler ile ilgili alımlarında yüklenmiş olduğu ve indiremediği KDV’nin iadesini talep edip alabilecektir.

Genel bütçeli kuruluşlar haricinde, KDV mükellefiyeti bulunmayan kişi veya kuruluşlar bu istisna kapsamından yararlanamazlar. Örnek olarak, sahibi bulunduğu koyda kendisine özel bir liman yaptıran şahıs bu istisna kapsamında değerlendirilmez.

Yap-işlet devret modeli kapsamında yapılması veya yaptırılması planlanan liman ve hava meydanlarının inşaası, yenilenmesi veya genişletilmesi işlemleri bu istisna kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kanun kapsamı dahilinde işletme hakkını almış olan firma, bu hakkın bir kısmını veya tamamını alt firmalara devreder ise, bu devir sebebiyle inşaa ve yenileme, genişletme yapan alt firmalar istisna kapsamında değerlendirilmeyecek ve bu sebeple KDV ödemesi yapacaktır. Yani işletme hakkını devralan firmadan, bu hakkın bir kısmını veya

tamamını devralan inşa, yenileme veya genişletme işi yapan firmalar kanunun 13 /e maddesindeki istisna kapsamında değerlendirilmeyecek ve bu istisnadan yararlanamayacaktır.

İstisna kapsamına Kanunun 13/e maddesinde belirtilen faaliyetlerde kullanılmak üzere alınacak olan mal ve hizmet tedarikleri girmektedir. Kanundaki bu açıklamalara göre faaliyetlerde kullanılacak olan mal ve hizmet alımları bu istisnadan yararlanılacaktır. KDVUG kapsamında yapılacak faaliyetlerde kullanılmak üzere alınacak olan, makina, teçhizat ve bunların eklentileri ile, bu işlemleri için kullanılacak her türlü tüketim malzemesi, inşaa edilmesi ile alakalı olan her türlü mal ve hizmet alımları ve inşaat işleri istisna kapsamında değerlendirilmiştir. Bu konuda vergi dairesi tarafından verilmiş bir özelgede liman bölgesi içinde yapılacak olan tren ferry projesi – konveyör, demiryolu kantarı trafo temini ve montajı istisna kapsamında değerlendirilmesi uygun görülmüştür.

Lakin mobilya, mefruşat ve benzeri demirbaş, binek otomobili, insan taşımaya mahsus vasıtalar (otobüs, minibüs gibi) ve bunların kendilerine ait yedek parçalar, yakıt gideri, bakım onarım masrafları, ısıtma, soğutma, aydınlatma, büro malzemesi, yiyecek ve giyecek vb. alımlar istisna kapsamında değerlendirilmemektedir.

İstisnadan yararlanmak isteyen KDV mükellefi olanlar, bağlı oldukları vergi dairesine bir dilekçe ile başvurarak istisna yazısı talep edeceklerdir. Bu talebe istinaden vergi dairesi istisna yazısı verecektir. Eğer başvuru dilekçesinde istisna talep edilen işin, hangi tarihe kadar bitirileceği belirtilecektir. Eğer istisna talep edilen iş, belgede öngörülmüş olan tarihe kadar bitmemesi, istisna yazısını alan KDV mükellefinin, işin zamanında neden bitirilemediğini ve süre uzatımı gerekçelerini ispatlamak şartıyla süre uzatımına başvuru yaparak, süre uzatımı talep edecektir. Vergi dairesi gerekli şartları taşıması halinde kendisine süresi uzatılmış yeni bir istisna yazısı verilecektir.

KDVGUT ile yapılan yeni bir değişiklikle diğer istisnalar gibi bu istisnanın uygulamasında, proje hazırlanması ve alınan istisna belgesinin süresinin sonunda kapatılma şartı getirilmiştir.

Vergi dairesinden alınan bu yazısının, işletme yetkisi tarafından imzalandıktan sonra kaşeleme işlemi yapılır. Kaşe ve imza ile onaylanmış bulunan sureti mal ve hizmet tedariki yapmış olan satıcı veya yüklenici firmalara verilmek sartıyla, satın alınacak mallar veya yaptırılacak hizmetler KDV istisnası kapsamında değerlendirilecek ve KDV hesaplanmayacaktır. Satıcılar veya yükleni firmalar, alıcılardan almış oldukları bu yazıyı VUK’ nu muhafaza ve ibrazla ilgili hükümleri (253.mad.) doğrultusunda saklayacaklardır.