Leasing

Orta süreli finansman kaynaklarından bir diğeri ise leasing tir. Kullanımı oldukça yaygın olan bu tür daha çok ekipman için kullanılmaktadır. “Finansal kiralama diğer bir ifadeyle leasing; belirli bir süre için kiralayan ve kiracı arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından satın alınan bir malın mülkiyetini kiralayanda, kullanımını ise kiracıda bırakan bir sözleşmedir.”320

“Türkiye kanunlarında ise leasinge 3226 nolu kanunda yer verilmiştir. 3226 nolu Finansal Kiralama Kanununun 4. maddesinde Finansal Kiralama Sözleşmesi; “Sözleşme kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın ziliyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartıyla kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir sözleşmedir.”321

“Leasing anlaşması üç taraflı biri anlaşmadır; bu tarafları leasingi veren (Kiralayan), leasingi alan (Kiracı) ve leasinge konu olan malın üreticisi.”322

“Buna göre leasingin işleyişini grafikte şöyle gösterebiliriz; “323

319

BERK, s. 253

320

ŞENAY, E.; “Finansal Kiralama”, Tarihsel ve Güncel Ekonomide Diyalog Dergisi, Sayı: 28-29 Aralık 1986-Ocak 1987, s. 52

321

3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu Md: 4

322

KILIÇ, Z.; “Türkiye’de Yeni Bir Finansman Yöntemi: Leasing”, Hazine ve Dış Ticaret Dergisi, Sayı: 10, 1991/3, s. 37

Şekil 6: Leasing’in işleyişi

Kullanıcı öncelikle ihtiyacı olan malın ne olduğunu çok iyi tespit etmeli ardından bu malı kimin ürettiğini araştırmalı ve bulmalıdır. Malın özelliklerini, kendisinin ihtiyacını karşılayıp karşılamadığını çok iyi araştırıp leasing işlemini gerçekleştireceği üreticiyle leasing anlaşmasını imzalamadan önce tüm bunları yerine getirmelidir. Çünkü yapılacak olan sözleşmeden sonra ortaya çıkabilecek risklerin tamamı kiracıya aittir.

“Öncelikle yapılan işlem olarak leasing işlemine konu olan yatırım malını üreten ve satan firma ile bu malı kullanacak olan yatırımcı arasında alım-satım mukavelesi imzalanır. Kiracı bir leasing firmasına başvurarak kendi şirketi ve yapacağı yatırım hakkındaki bilgileri verir ve malın kendisine kiralanmasını talep eder. Leasing firması mal kiralanması talebinde bulunan kiracının mali durumunu inceler. Ödeme

BAŞVURU SATIN ALMA _{SÖZLEŞMESİ}

LEASING ALICISI (KİRACI)

LEASING VERİCİSİ (KİRALAYAN) ÜRETİCİ

imkanlarını ve kiralanacak malın özelliklerini de dikkate alarak gerektiğinde teminat da isteyerek, kiracıya bir teklif sunar. Kiracı ve leasing şirketi şartlarda anlaştıkları takdirde, aralarında en az dört yıllık bir finansal kiralama sözleşmesini imzalarlar. Sözleşmenin imzalanmasından sonra, tarafların sözleşmeden dönme veya sözleşmeyi tek taraflı sona erdirme yetki ve hakları yoktur (Dönülmez Safha).”324 _“Finansal kiralama veya leasing düşüncesine göre, işletme tesislerinden esas yarar, mülkiyetten değil, kullanımdan kaynaklanmaktadır.”325

“İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka gibi maddi olmayan duran varlıklarla; ev, bisiklet otomobil, makine, bilgisayar, elektronik ekipman, tıbbi cihaz, otobüs, tanker, kamyon, gemi, helikopter, uçak, sanayi kalıpları gibi maddi duran varlıkların kiralamaya konu olmaları mümkündür.

Adi kiralamada (faaliyet tipi kiralama, işletme kiralaması) kiraya verenini sadece kira geliri elde etmesi, kiracının sadece kira gideri yapması muhasebe uygulamalarına esas teşkil eder. Kiralanan varlık, kiraya verenin varlıkları arasında yer alır. Amortisman ayırma işlemi de kiraya veren tarafından yapılır. Adi kiralamada kira süresi kiralanan varlığın ekonomik ömrünün önemsiz bir kısmını kapsar. Adi kiralamaya göre çağdaş bir uygulamayı oluşturan finansal amaçlı kiralamada (sermaye kiralamasında, uzun vadeli kiralamada) ise, kira süresinin kiralama konusu varlığın ekonomik ömrünün tamamını veya önemli bir kısmını kapsamına alması söz konusu olur. Maddi olmayan duran varlıklar bu tür kiralamaya konu teşkil etmezler. Fon temini amaçlı kiralama olması nedeniyle taraflar arasında sade gelir ve gider nitelikli sonuç değil, alacak ve borç ilişkisi de söz konusu olur. Dönemsellik kavramına göre dönem ayırıcı hesaplar da devreye girer.”326

“Kiralama konusu varlığın hukuki sahiplik hakkı kiraya verene ait olmasına rağmen, özün önceliği kavramına göre söz konusu varlığa ait risk ve fayda kiracıya

324

KILIÇ, s. 39

325

TEKİNALP, Ü.; “Hukuki Yönden Finansal Kiralama Kanunu”, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Finansal Kiralama Semineri, 5-6 Aralık 1989, s. 1

326

geçer ve bu varlık kiracının varlıkları arasında yer alır. Bunun yanında amortisman ayırma işlemi de kiracı tarafından gerçekleştirilir.”327

“Yatırımların finansmanında satın almaya karşı alternatif bir metod olan leasing tekniğine özellikle gelişmiş ülkelerde sık sık başvurulmaktadır. İşletmelerin aktif yapısına esneklik kazandıran, teknolojik gelişmelere uyum sağlama olanağı veren ve sabit maliyetlerin değişken maliyetlere dönüştürülmesi vb. yararlar sağlayan bu teknik, gelişmekte olan ülkelerin teknoloji transferinde ortaya çıkabilecek risklerin en aza indirgenmesine olanak sağlamaktadır.”328

“Finansal kiralama uygulamalarının ve finansal kiralama şirketlerinin gelişmiş ülkelerde görülmesinin nedeni, bu ülkelerde pazarlama ve sermaye imkanlarının diğer ülkelere oranla daha fazla oluşudur.”329 _{“Rekabetin de etkisiyle, gelişmiş ülkelerdeki} finansal kiralama şirketleri, nakit sıkıntısı çeken işletmeleri cazip koşullarla uyarmaya ve kendi pazarlama güçlerini artırmaya yönelmişlerdir. Gelişmiş ülkelerde finansal kiralamanın gelişmesinde etken olan ortak özellikler; sermaye yatırımlarını özendirmesi yani girişimci dinamizmine sahip bir ortam ve güçlü bir mali yapı sağlamasıdır. Bu anlamda ülkemizde KOBİ’lerin leasing e yönelişlerinin fazla olduğu söylenebilir.”330 Fakat bu yöneliş gelişmiş ülkelerdeki gibi hızlı ve yüksek oranda olmamaktadır. Bunun birçok sebebi bulunmakta ve bu sebeplerin araştırılarak leasing kullanma oranının artırılması gerekmektedir. Yapılacak yatırıma ayrılacak tutarın adım adım ödendiği bu tür ile Türk KOBİ’lerinin sayısının artması şarttır. Çünkü sayının artması ekonomik yapının ve üretimin güçlenmesi sonucunu doğuracaktır.

327 ÖRTEN, s. 31 328 CANBAŞ ve DOĞUKANLI, s. 167 329

PEKİNER, K. “Finansal Kiralama”, Açık Oturum, Dünya Gazetesi, 27 Haziran 1985, s.3

330

LEVAK, S. “Brezilya ve İtalya’da Finansal Kiralama”, Finansal Kiralama Semineri, Türkiye Sınai Bankası, İstanbul, Aralık 1987, s. 11