Genel Olarak KOBİ’lerde Büyüme Amacı

Türkiye’nin sahip olduğu ekonomik sistem içerisinde yer alan KOBİ’lerin kendilerine büyümeyi ilke edinmeleri hayatlarını sürdürebilmeleri açısından oldukça önemlidir. “Fakat büyümenin yanında farklı özelliklere de gereken önemin verilmesi bu hayatın sürdürülebilmesi gerekliliğinin önemli bir parçasıdır. KOBİ’lerde büyümenin yöneticinin büyük bir işletmeye sahip olarak prestijini artırma gibi gerekçelerin yanı sıra istihdam sağlama, daha çok kar, topluma daha fazla fayda sağlama gibi sosyo – ekonomik sisteme katkılarını artırma gibi amaçları olduğu söylenebilir. Bu amaçları gerçekleştirme kapsamında girişilen büyümenin ise ülke ekonomisine sağlanan katkıların yanı sıra büyüme ile sağladığı diğer katma değerlerin sağladığı yararlar göz önünde bulundurulduğunda önemi kendiliğinden anlaşılır. Temelde bakıldığında işletmelerde büyümenin en önemli amacı, kar veya karın azamileştirilmesi olarak görülür. Ancak son dönemlerde işletmenin belirli bir büyüme trendine ulaşmasından sonra karın ilk amaç olma özelliğini yitirdiği görülmektedir. Diğer bir ifadeyle karın işletmelerin verimlilik ve ekonomik olma işlevi yanında büyüme amacı bakımından göreceli önemi azalmıştır.”252 _{Daha çok işletmenin sürekliliğinde önemli bir yeri olan}

251

ÖZGENER , Ş.; “Büyüme Sürecindeki KOBİ’lerin Yönetim ve Organizasyon Sorunları: Nevşehir Un Sanayi Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 20 Kayseri, Ocak-Haziran 2003, s. 137- 161

252

TOSUN , K. ; Yönetim ve İşletme Politikası, İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları, Yayın No: 232, İstanbul, 1990, s. 488.

verimliliğin artması daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Çünkü tek başına karlılık çok büyük önem ifade etmemektedir. Ancak verimli olan karlılık işletmeler için önem kazanmaya başlamıştır.

“Teknolojik gelişmeye paralel olarak dünyadaki işletmelerin işleyiş tarzlarının da son yıllarda değişmeye başladığını söylemek mümkündür. Yaşanan bu değişimlerin sebeplerine bakıldığında bu gelişmenin temelde küreselleşme, iletişim ve insan kaynağı olmak üzere üç gerekçesi olduğu görülür. Ancak daha da derinlemesine bakıldığında esas olanın bilgi ve bunun iletilmesi, tüketilmesi ve tekrar üretilmesi anlamındaki bilişim teknolojileri olduğu anlaşılır.”253 _{Bu nedenle KOBİ’lerin bu alanda eğitim almış} kişileri bünyelerinde barındırmaları başarılı olmaları açısından kendilerine çok büyük kazanımlar sağlayacaktır.“Yatırımın, üretimin, ihracatın reel olarak artırılması, teknoloji ve teknolojinin üretilmesiyle doğrudan ilişkilidir.”254 _{Teknolojiyi yerinde ve verimli} şekilde kullanabilen KOBİ’lerin üretim verimlilikleri de pozitif yönde artacaktır. “Bilgi teknolojilerinin gerçekte dünyadaki hızlı gelişimi sadece işletmelerin değil, devletlerin bile bu kapsamda yeniden yapılanmasını gerektirmiştir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak, pazarın genişleyip küresel boyuta taşınması, taşıma ve iletişim teknolojilerinin hızlanması, sürekli gelişmesi, yine bunların bir sonucu olarak küreselleşmenin yerel işletmeleri bile etkilemesi, tüketici davranışlarını çeşitli yönleriyle etkileyerek bu etkisini işletmelere yansıtmasıyla işletmelerin bu gelişmelere karşılık verme sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu değişime cevap verme ise ancak bilgiye dayalı yönetim becerisiyle mümkündür.”255 _{“Bu durum işletmenin nicelik ve nitelik bakımından} büyümesini zorunlu kılar. Genelde işletmeler bu gelişmeler karşısında karşılaştıkları olumsuz etkiyi azaltmak ya da tamamen ortadan kaldırmak için büyümeye yönelirler.”256 Buradaki büyüme teknolojik anlamda kendini ön plana çıkarmak zorunda olduğundan arzu edilen hedeflerin daha çok işletmenin teknolojik altyapıyı güçlendirmesi sonucunda gerçekleştirilebilmesini olanaklı kılar.

253

TAŞKIN, E., SEZİCİ E, OĞUZ A.; “Bilgiye Dayı Yönetim” DPÜ SBE DERGİSİ, S. 5, Kütahya, Haziran 2001, s. 309

254

AKDEMİR A., ELMACI, O.; “Globalleşme Normlarında Teknoloji Üretme Yönelimli Ar-Ge Birimleri Dizaynı”, Global Normlu İşletme Yönetimi, Kütahya, 1996, s. 52

255

TAŞKIN;SEZİCİ ve OĞUZ, s.5

256

AŞIKOĞLU, R.; “Globalleşme Sürecinde Uluslar Arası Finansal Yönelimler”, Dumlupınar Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2, ETAM Tesisleri, Eskişehir, 1993, s. 41

Piyasa koşullarına ayak uydurabilmek için işletmeler arası yarışın hızına uygun hareket edebilme yeteneği oldukça önemlidir. Bu anlamda rekabet şartlarına uyum problemini aşabilmiş işletmeler her zaman kazançlı olabilmektedir. “Bu yönüyle rekabette işletmeler için büyüme amacıdır. İşletme güçlü rakiplerle karşı karşıya ise, işletmenin büyümesi önem kazanır. Çünkü serbest rekabet ortamında işletmenin büyüme hızı en az rakip işletmeler kadar olmalıdır.”257 _{Bu durum işletmelerin başarı} oranının yükselmesine sebep olmaktadır.

Büyümeyi tam anlamıyla başarabilmiş işletmelerin piyasada ki bilinirliliği de artacaktır. “Büyüklük ile işletme ün’ü (imajı) ve işletmenin gücü arasında yakın ilişki vardır. Bu ilişki, büyük işletmelerin büyüklükleri nedeniyle sağladıkları avantajlardan yararlanma yönünde KOBİ’leri harekete geçirir. Bu yüzden KOBİ’ler, büyük işletmelerin büyük olmaları sebebiyle sağladıkları avantajları edinmek için büyümeye yönelirler. Örneğin büyük işletmeler girdilerini büyük ölçülerde alırlar ve ödemelerini KOBİ’lere göre daha az birim fiyatla ve daha uzun dönemde öderler. Büyük işletmelerin eski bir geçmişi olması ve dengeli olduklarına inanılması nedeniyle girdi satışı yapanların güvenini kazanırlar. Ayrıca büyük işletmelerin markalaşarak marka değeri yaratma gücü olduğu, marka değeri yaratarak müşteri çekebilme ve işletmeye nakit akışı ve rekabetçi üstünlük sağladıkları, tüketicilerin bunlara güven duydukları da bir gerçektir.”258 _{“Büyük işletmelerin mal çeşitlendirme ve bölümlendirmeye gitme} olanakları da fazladır. Ekonomik sıkıntı zamanlarında işletmenin bir ya da iki ürünü bu sıkıntıdan çok etkilenirken, birçok mal ve hizmet üreten işletme bu sıkıntılardan çeşitlendirme ve bölümlendirme sayesinde kurtulmuş olacaktır. Birçok işletmenin başka işletmeler ile birleşmesinin veya yeni işletmeler kurmasının altında yatan temel gerekçe de zaten budur. KOBİ’ler büyük işletmelerin söz konusu bu avantajlarından yararlanmak için büyüme yönelimine girdikleri gibi, yukarıda söz edilen başarısızlık nedenlerini diğer deyişle zayıf yönlerini kapatarak başarılı olmak için de büyüme yönelimine yönelirler. KOBİ’lerin zayıf yönleri ile büyüklüğün sunduğu avantajlar birlikte aslında KOBİ’lerin büyümesinde amaçlardır. Daha öncede bir söz edilen büyük işletmelerin sağladıkları avantajlar ile aşağıda ayrıca yer verilecek KOBİ’lerin

257

TOSUN, s. 491

başarısızlık nedenlerinden kurtulma isteği genel olarak KOBİ’lerin büyüme amaçlarını oluşturur. KOBİ’ler, gerek dış piyasalara açılmak gerekse büyüklüğün avantajlarından yararlanmak için büyüme yönelimindedirler. Ayrıca KOBİ girişimci ve yöneticilerinin prestij sahibi, tanınan büyük işletme sahibi olma ve böyle bir işletmede çalışıyor olma isteği de KOBİ’leri büyümeye yönelten faktörlerden yani KOBİ’lerin büyüme amaçlarındandır. Bazı KOBİ’ler büyük işletme olmaları gerekirken, küçük işletme olarak kalan işletmeler, genellikle sanayileşmenin başlangıcında kurulmuş olan işletmelerdir. Aslında ölçek olarak büyük işletme olarak kurulmaları gerekirken, pazar yetersizliği vb. nedenlerle bu işletmelerin ölçekleri küçük tutulmuştur.”259 _Burada yapılması gereken kuruluşunda küçük ölçekli olarak kurulmuş olsa bile piyasanın gerekliliklerine oldukça hızlı uyum sağlayıp sağlıklı bir şekilde büyümenin yolunu seçmek ve bu yolda başarılı bir şekilde yol alabilmektir. Bunu yaparken hangi amaç için büyümenin seçildiğinin kararının iyi verilmesi KOBİ nin ömrünün ne kadar uzun veya kısa olacağının göstergesi olmaktadır. Adımların sağlam atılması gelecekte öne çıkabilecek engellerin rahat aşılabilmesine olanak sağlayacaktır.