Kuru denemede bayrak yaprak yeĢil kalma süresi

Kuru denemeye ait 5 ekmeklik buğday genotipi ve bunların yarım diallel 10 F1

melezinin bayrak yaprak yeĢil kalma süresinin ön varyans analiz sonuçları Çizelge 4.12‟de gösterilmiĢtir. Çizelgede görüldüğü gibi, bu özellik yönüyle genotipler arasındaki farklılık % 1 düzeyinde önemli çıkmıĢ ve kalıtım analizlerine gidilmiĢtir.

Çizelge 4.12. Kuru Denemede Genotip ve Melezlerin Bayrak Yaprak YeĢil Kalma Sürelerine Ait Ön Varyans Analizi

Kaynaklar SD KT KO

Tekerrür 1 1984.533 1984.533**

Ebeveny ve Melezler (Genotip) 14 8515.467 608.248**

Hata 14 2249.467 160.676

Genel 29 12749.467

VK: %3; ** %1. *%5 düzeyinde önemli

Kuru denemeye ait 5 ekmeklik buğday genotipi ve bunların yarım diallel 10 F1

generasyonunun bayrak yaprak yeĢil kalma süresi Çizelge 4.13‟te sunulmuĢtur.

Çizelge 4.13. Kuru Denemede Genotip ve Melezlerin Bayrak Yaprak YeĢil Kalma Süreleri (GDG) 1 2 3 4 5 Konya 2002 (1) 415.5 419.0 431.0 416.5 409.5 YÇ 45 (2) 390.5 372.0 371.0 379.5 Gerek 79 (3) 393.5 406.0 406.5 YÇ 52 (4) 392.5 400.0 Ahmetağa (5) 405.0 Melez ortalaması 401.1 Anaç ortalaması 399.4 Genel ortalama 400.5 AÖF (%5): 27.19

Çizelge 4.13.‟de görüldüğü gibi, kuru Ģartlarda denen genotiplerin bayrak yaprak yeĢil kalma süreleri genel ortalaması 400.5 GDG olurken, anaçların ortalaması 399.4 GDG ve melezlerin ortalaması ise 401.1 GDG olmuĢtur. Anaçlardan en düĢük değeri (390.5 GDG) YÇ 45 genotipi verirken, en yüksek değeri (415.5 GDG) Konya 2002 çeĢidi vermiĢtir. Melezlerde ise en düĢük değere 371.5 GDG ile YÇ 45 x YÇ 52 melez kombinasyonu sahip olurken, en yüksek değere 431.0 GDG ile Konya 2002 x Gerek 79 melez kombinasyonu sahip olmuĢtur.

Bayrak yaprak yeĢil kalma süresi açısından anaçlar ve melezler arasında bir varyasyonun bulunduğu Ģeklindeki araĢtırma bulgularımız (Çizelge 4.13), Kumari ve ark. (2007)‟nın bulguları ile uyum içindedir.

4.3.2.1.1. Kuru denemede bayrak yaprak yeĢil kalma süresine ait genetik komponentler

Kuru denemeye ait 5 ekmeklik buğday genotipi ve bunların yarım diallel 10 F1

populasyonunun bayrak yaprak yeĢil kalma süresi bakımından genetik komponentleri Çizelge 4.14‟de sunulmuĢtur. Çizelgede görüldüğü gibi, dominantlık varyansının (H1)

(737.354) eklemeli varyanstan (D) (15.967) büyük çıkması bu özelliğin eklemeli olmayan genlerin etkisinde olduğunu göstermektedir. Gen etki değerinin (D-H1) negatif

çıkması (-721.387) dominant genlerin etkisinin eklemeli genlerden çok daha fazla olduğunu belirtmektedir. Ortalama dominantlık derecesinin (H1/D)1/2 1‟den büyük

olması (6.796) ise eklemeli olmayan gen etkisi içinde üstün dominantlığın olduğunu göstermektedir. GeniĢ ve dar anlamda kalıtım derecelerinin orta (0.507) ve düĢük (0.010) düzeyde olması bu özellik üzerinde çevre etkisinin önemli düzeyde olduğunu ve fenotipik varyans içerisinde genotipik etkilerden ileri gelen payın az olduğunu göstermektedir. Ebevenylerin dominant genlerinin resesif gen sayısına oranının (KD/KR) 1‟den küçük (-0.181) olması resesif allellerin gen frekanslarının üstün olduğu anlamına gelmektedir. Dominant ve resesif allellerin oranının (H2/4H1) (0.263) 0.25

değerinden farklı olması dominant ve resesif allellerin frekansının farklı olduğunu göstermektedir. Bütün bunlar birlikte değerlendirildiğinde bu özellik ile ilgili seleksiyonun erken generasyonlar yerine durulmuĢ hatlarda yapılmasının daha uygun olacağı sonucuna ulaĢılabilir.

Çizelge 4.14. Kuru Denemede Genotip ve Melezlerin Bayrak Yaprak YeĢil Kalma Süresine Ait Genetik Komponentler

Genetik Komponentler Parametre

Eklemeli Gen Etkileri (D) 15.967

Genlerin Dominant Etkileri Varyansı (H1) 737.354

Gen DağılıĢına Göre DüzeltilmiĢ Dominantlık Varyansı (H2) 776.256

Heterozigot Lokusun Dominantlık Etkisi (h2_{) -82.927}

Ortalama Dominantlık Derecesi (H1/D)1/2 6.796

Dominant ve Resesif Allellerin Oranı H2/4H1 0.263

Ebeveynlerin Dominant Genlerin Sayısının Resesif Gen Sayısına Oranı (KD/KR) -0.181

Gen Etki Değeri (D-H1) -721.387

GeniĢ Anlamda Kalıtım Derecesi (H2_{) 0.507}

Kuru denemeye ait 5 ekmeklik buğday genotipi ve 10 F1 melez

kombinasyonunda bayrak yaprak yeĢil kalma süresi açısından genel ve özel kombinasyon etki değerleri Çizelge 4.15.‟de verilmiĢtir. Anaçlar arasında en yüksek genel kombinasyon etki değerine 14.829 GDD ile Konya 2002 çeĢidi sahip olurken, en düĢük etki değerine –11.529 ile YÇ 45 genotipi sahip olmuĢtur. Genel kombinasyon etki değeri Gerek 79, YÇ 52 ve Ahmetağa genotiplerinde önemsiz bulunurken, Konya 2002 çeĢidinde %1 düzeyinde pozitif-önemli ve YÇ 45 genotipinde %1düzeyinde negatif-önemli bulunmuĢtur. Melezlerde özel kombinasyon etki değeri bakımında en yüksek değeri 15.167 GDD ile Konya 2002 x YÇ 45 melezi verirken, en düĢük değeri - 16.905 GDD ile YÇ 45 x Gerek 79 melezi vermiĢtir. Melezlerde özel kombinasyon etki değeri bakımından Konya 2002 x YÇ 45 (15.167), Konya 2002 x Gerek 79 (15.738) melez kombinasyonları %5 düzeyinde pozitif-önemli etkiye sahip olurken, YÇ 45 x Gerek 79 (-16.905) ve YÇ 45 x YÇ 52 (-14.476) melez kombinasyonları %5 negatif- önemli etkiye sahip olmuĢtur.

Bu sonuçlara göre, bayrak yaprak yeĢil kalma süresini artırıcı yönde Konya 2002 çeĢidinin kuru koĢullar için yapılacak melezleme çalıĢmalarında anaç olarak kullanılma potansiyelinde olduğu ifade edilebilir. Konya 2002 x YÇ 45 ve Konya 2002 x Gerek 79 melez kombinasyonları kuru koĢullarda, bayrak yaprak yeĢil kalma süresini artıracak hatlar geliĢtirmesi yönüyle dikkatle izlenmesi gereken kombinasyonlar olarak önerilebilir.

Çizelge 4.15. Kuru Denemede Genotip ve MelezlerinBayrak Yaprak YeĢil Kalma Süresine Ait Genel ve Özel Kombinasyon Yeteneği Etki Değerleri

1 2 3 4 5 Konya 2002 (1) 14.829* 15.167* 15.738* 4.667 -6.190 YÇ 45 (2) -11.529** -16.905* -14.476* -9.833 Gerek 79 (3) -0.100 9.095 5.738 YÇ 52 (4) -3.529 2.667 Ahmetağa (5) 0.329

4.3.2.1.2. Kuru denemede bayrak yaprak yeĢil kalma süresi bakımından melez gücü

Kuru denemeye ait yarım diallel 10 F1 melez kombinasyonunun bayrak yaprak

yeĢil kalma süresi bakımından anaç ortalaması (heterosis) ve üstün anaca göre (heterobeltiosis) melez güçleri Çizelge 4.16‟da sunulmuĢtur.

Çizelge 4.16. Kuru Denemede Melezlerin Bayrak Yaprak YeĢil Kalma Süresine Ait Melez Gücü Değerleri (%)

YÇ 45 (2) Gerek 79 (3) YÇ 52 (4) Ahmetağa (5)

Konya 2002 (1) Hs 3.97 6.55 3.09 -0.18 Hb 0.84 3.73 0.24 -1.44 YÇ 45 (2) Hs -5.10 -5.59 -4.59 Hb -5.46 -5.48 -6.27 Gerek 79 (3) Hs 3.31 1.82 Hb 3.18 0.37 YÇ 52 (4) Hs 0.31 Hb -1.23 Ortalama heterosis (Hs)………...:1,48 Ortalama heterobeltiosis (Hb…):-1,15

Kuru denemede bayrak yaprak yeĢil kalma süresine ait heterosis ve heterobeltiosis değerlerinde istatistiksel açıdan önemlilik gösteren kombinasyon olmamıĢtır (Çizelge 4.16).

4.3.3. Erken dönemde toprak yüzeyini kapama

Erken geliĢme ve toprak yüzeyini kapatma, topraktan su kaybı ve yabancı ot kontrolü açısından önemli bir parametredir. Alınabilir suyun %40‟na varan kısmına kadarı, topraktan doğrudan evaporasyon yoluyla kaybolabilmektedir (Loss ve Siddique, 1994). Erken dönemde toprak yüzeyinin bitki örtüsü ile kapanması su kayıplarını en aza indirirken, radyasyon alımını ve transpirasyon etkinliğini artırmaktadır (Ludlow ve Muchow, 1990). Optimum koĢullarda verim potansiyeline ulaĢma açısından tozlaĢma öncesi toplam biyokütle büyük önem taĢımakta ve bunun üzerinde de erken dönemdeki geliĢme büyük etki yapmaktadır (Loss ve Siddique, 1994).