Konya’n n tarihsel geçmi i itibari ile bir muhalif ruhu ta genel kabul görmektedir. Görü tü ümüz s rada KOSK Genel Müdürü olan ve daha sonra Ak Parti l Ba kan olarak atanan görü mecimiz Ahmet Sorgun, muhalif ruhu bir
ayk k olarak ifade etmektedir: “Konya’n n her zaman bir ayk vard r.
Konya'n n Selçuklu’dan gelen ve Osmanl ile Cumhuriyet Dönemi’nde de ayk klar vard r ama bu ayk k hiçbir zaman aç k bir ekilde kendini göstermez. Daha sakin bir ekilde kendini gösterir. Mesela bakt zda 12 Eylül ihtilalinde kimse ortaya ç kmaz, kar ç kmad ç kamazd da; ama kendi ölçe indeki ehirler içerisinde en fazla ret oyu veren ehirlerden bir tanesi Konya'd r. Konya’n n 12 Eylül
anayasas na örtülü bir muhalefeti her zaman vard r.”
Bir ba ka görü mecimiz, Ayd nlar Oca Konya ube Ba kan Mustafa Güçlü ise Konya’n n “sak ncal ehir” oldu unu ifade ederek Osmanl ’dan günümüze kadar
bu “sak ncal ehrin” insan n farkl zorluklarla kar la ifade etmektedir.
Güçlü, tarihi süreçte Konya’n n yerel elitlerinin bir muhalif hareket olu mamas için fethedilen yerlere gönderilip orada liderliklerini sürdürmelerinin sa land belirtmektedir: “Konya’n n sembol olmas Selçuklular y ld ktan sonra Anadolu birli i da lm on be , on alt tane beyliklere bölünmü , o dönemde Anadolu birli ini kim sa layacak dü üncesiyle her beylik ben sa layaca m iddias yla ortaya km r, burada en büyük ans en büyük aday Selçuklunun yerine kurulan Karaman ullar yani Konya merkezli ve en büyük beyliklerden bir tanesi olmu tur…En son Karamanl n i ini bitirdikten sonra onu tarihin mezarl na gömdükten sonra yinede bir potansiyel tehlike olmas n diye Konya ve havzas potansiyel tehlike merkezi olarak gördü ve oradaki Konyal lar sürekli olarak fethetti i yerlere nakletti. Yani Balkanlara, yani nereyi fethettiyse Karadeniz’i fethetti o tarafa, Sivas’ fethetti, Suriye’yi fethetti o tarafa. Balkanlar fethetti o tarafa, K br s’ fethetti o tarafa M r, Cezayir taraf ald oraya yani her tarafa, Konya bölgesindeki Türkmenleri nakletti. Evlad Fatihan olarak gönderdi. Özellikle Balkanlara gidin enerjinizi orada harcay n, kullan n bir tek bana itaat edin, lideri oran n beyi ilan etti. te kimisi Cezayir’e gitti kimisi Libya’ya gitti, kimisi M r’a gitti, orada buran n fethiyle u ra bunlar, liderliklerini orada tatmin ettiler. Ama Osmanl ya da biat ettiler. Neticede Osmanl bunu böyle çözdü.”
Görü mecimiz tarihsel arka plan ile sak ncal ehir olan Konya’n n
Cumhuriyet döneminde de bu “muhalif ruhu” ta ifade ediyor: “Bir kere
Konya 1471’den beri sak ncal bir ehirdir. Türkiye Cumhuriyetini kuran elitler, asker ve bürokratik elitler Osmanl kültüründen Osmanl siyasetinden yeti en ayd nlar ve siyasiler olduklar için bu tarihi biliyorlard , bunu kurarken de bu arada Konyal larda bir muhalefet ruhu geli iyor. Osmanl döneminde ne kadar Osmanl devletinin bir ehri olsa da bir muhalefet ruhu geli mi oldu…Cumhuriyet kurulunca
asl nda Cumhuriyetle bütünle ebilirdi Konya. Osmanl y ld , Cumhuriyet
kurulurken bu üzerindeki damgay kald p Cumhuriyet rejimiyle bütünle ip yapabilirdi, fakat Cumhuriyeti kuranlar Osmanl ve slam tukaka edince, onu
kötüleyen bir politika izleyince bat la makta çok radikal bir a amaya geçince bu sefer Konya, tarihi muhalefetçili ini kendisine be yüz y ld r muhalefet olan Osmanl savunma eklinde gösterdi. Cumhuriyete dolay ile Cumhuriyet ayd nlar da zaten tarihi uur alt nda Konya’n n muhalefetçili ini bildi i için bu Konya’n n makûs tarihi devam etti. Cumhuriyette de dolay ile Konya cumhuriyet tarihinin amar o lan yani damgal bir irtican n merkezi olarak görüldü…Konya iki
lan nca bütün ülke hizaya girer, böyle bir özelli i var Konya’n n.”
Konya milletvekili Mustafa Kabakç , Atatürk’ün Konya’y bir çok kez ziyaret etti ini söyleyerek ehrin Kurtulu sava nda en fazla ehit veren illerin ba nda geldi ini ifade etmi ve muhalif ruh fikrine çok kat lmad tarihi perspektiften
bakarak yorumlam r: “…Osmanl ya olan kara sevdas ndan dolay Cumhuriyetin
ilk dönemlerinde, Çanakkale sava lar ve stiklal harbinde Konya Türkiye genelinde en çok ehit veren ehir konumundayd . O dönemde Atatürk s k s k Konya’ya gelmi tir. Konya kurtulu sava nda çok onurlu bir mücadele vermi tir. Ama eskiye olan sevdas yeniye olan tavr belirlemi tir. Yeni bir Türkiye’de yeni bir dönem ba lasa Konya cumhuriyete olan sevdas yla her zaman için yeni gelene kap açacakt r.”
4.2. Elitlerin Siyaset Alg
Elitlerin siyasetten anlad klar ve siyaseti de erlendirmeleri ve hangi amaçlarla bulunduklar konusunda görü mecimiz Konya Milletvekili Mustafa Kabakc “insanlar n rozetleri kafalar ndan büyük olmamal r” diyor: “Siyasete bakarken insanlar n rozetleri kafalar ndan büyük olmamal r. Rozetler kafalardan büyük oldu u zaman siyasete irtifa kaybettiriyor.”
Konya’da bir kamu kurumunda Genel Müdürlük görevi sonras nda emekli
olmu ve Ak Parti’de Elaz l Ba kanl yapm Nurettin K ç ise siyasette görev
alan ki ileri misyon ve vizyon sahibi olanlar eklinde iki farkl biçimde tan mlamaktad r. O’na göre, siyasetçi için Gazze veya Bosna ile Konya’n n bir mahallesinde ya anan sorun aras nda bir fark yoktur: “Benim tarifimde üç tip yönetici, siyasetçi vard r. Bir yönetici vard r, ona halk aras nda rant-makam yöneticisi derler,…ikincisi; vizyon siyasetçisi buda oturdu u koltu a güç veren de il oradan güç alan o koltu u kullanarak bir eyler yapan onunla vizyon, ki ilik bulan
siyasetçi veya ki idir,...üçüncü ki i veya siyasetçi misyon yöneticisi…insana hizmeti iar edinme dert edinme.”
Konya’da siyaset hangi çerçevede yürüyor veya yürümeli denildi inde STK ba kan olan bir görü mecimiz ehrin siyaset seviyesini dü ük gördü ünü ifade etmektedir. Görü mecimiz mutlaka siyasi partiler kanununun de mesi gerekti ini
ifade ederken bunun de mesini d güçlerin istemedi i tezini savunmaktad r:
“Konya’da Türkiye genelinde siyasetin seviyesini dü ük görüyorum...siyaseti siyasi partiler kanunu de tirerek daha seviyeli daha kaliteli bir siyaset yapabilecek hale getirmek mümkündür. Böyle bir kanunu ç kartm yorlar. Bütün siyasiler ikayetçi bundan ama hiç kimse ç kartm yor.”
Konya siyasetinin ve siyasetçisinin ikinci adaml a uydu unu ifade eden bir ba ka görü mecimiz Ahmet Sorgun bunu örnekleri ile sunmaktad r. Sorgun, Konya’n n siyasette istenileni alamad ifade etmektedir: “…Konya ‘birinci adam fazla ç karmaz’ belki de ‘hiç ç karmaz’ demek abart olmaz zannederim. kinci
adam ç kar r, ikinci adaml n sembolü Mehmet Keçeciler’dir. Özal Ba bakan,
Keçeciler ikinci adam; Y ld m Akbulut Ba bakan, Keçeciler ikinci adam; Mesut lmaz ba bakan, Keçeciler ikinci adam; Erkan Mumcu genel ba kan Keçeciler ikinci adam. Yani Konya'dan dü ündü ümüzde ben bir Genel Ba kan hat rlam yorum. Erbakan say lamaz çünkü Erbakan, Konya sosyolojisinden
kmam r. Erbakan birinci adam. Konya'da seçilmesi Konyal oldu u, Konya'dan
kt anlam na gelmiyor tabiiki. Ali Güneri bugün mesela ikinci adam. R za
Güneri’yi ikinci adam olarak söyleyebiliriz…DSP’de i te Emrehan Hal ikinci
adamd mesela. Mesela Mehmet Ali Yavuz, Tansu Çiller'in hemen arkas nda oldu
ama hiç birinci adam ç kmad . MHP Genel Ba kan yard mc Faruk Bal ikinci
adam.”
Sorgun, Konya insan n bu ikinci adaml k durumunu ehrin co rafik
özelliklerine ba layarak aç klamaktad r: “Bu ilginç durumun belki bilimsel kökleri vard r ama ben öyle dü ünüyorum. Konya bir taraf yla da bölgesi Toroslar, bir taraf ova. Yani çok zor artlarda hayat sürdüren kesimlerde var, buna göre daha geni tarlalar , ba lar , arazileri olan ova bölgesi de var. çinde bulundu u co rafya insanlara etki eder. unu söyleyebiliriz, Konya da bölgesinin giri imcili iyle ova bölgesinin dinginli i veya sükûneti böyle bir noktada dengelenmektedir. Konya biraz
garantiyi sever, bu garantiyi sevmek ayn zamanda çok fazla risk almama i lemini de ta yor. Bu bak mdan siyasette, ticarette ve ilmi sahada lider olmak bir risktir…Konya misyonundan kast m, dingin çok fazla sivri de il bir miktar muhalefet damar var ama bu biraz örtülüdür, çok fazla aç a ç karmaz. Biraz garanticidir her eyi çok çabuk kabullenmez. Tarihi kökleri vard r: Selçuklulara ba kentlik yapm r, Mevlana vard r.”
Konya’n n önde gelen kanaat önderlerinden Abdullah Büyük siyaseti genel bir tan mlama ile sunmakta ve siyaseti toplumu yönetme sanat olarak sunmaktad r: “Ben bir müslüman m…Siyaset bizim hayat za d ardan ithal olarak gelmi bir ey
de il, inanc zda, tarihimizde, geçmi imizde kökü olan bir aland r…Toplumu
yönetiyorsa oda bir siyasettir, yalan bula mam , kirli olmayan, tertemiz p l p l
insan n yönetme sanat r. Bizde böyle bir sanattan elimizden geldi i kadar
hisselenmek istiyoruz.”
4.3. Elitlerin Siyasete Giri Nedenleri
Konya’da yerel siyasal elitlerin hangi çevrede nas l siyasete girdi i konusu üzerinde yap lan görü meler ile ehrin siyasi güç odaklar ö renilmeye çal lm r.
Anavatan Partisi’nin 1980 sonras nda Belediye Ba kanl yapan Ahmet Öksüz
kendisinin siyasete girme sebebini aç klarken bir esnaf grubunun talebi do rultusunda siyasette bulundu unu ifade etmektedir: “Konya'da bir ki i durup dururken politikaya at lmaz. Talep vard r. Niye talep vard r. Ben okul müdürüyüm görevimi yap yorum…Ama bunun yan nda talep geliyor. Diyorlar ki biz seni burda görmek istiyoruz. Bu hizmet art k yeter. Bunu yeti tirdi in arkada lar ndan birisine devret. Buraya gel. Bu gibi talepler insan politikan n içine çekiyor.”
Konya’da Ahmet Öksüz’den sonra iki dönem Büyük ehir Belediye Ba kanl yapan Halil Ürün ise siyasette bulunu amac ve bunun nas l gerçekle ti ini siyaset öncesindeki aktif hayat na ba lamaktad r. Ürün, özellikle stanbul’da ö rencilik llar ndaki yurt hayat ve burada olu an dostluklar n alt çizmektedir: “Selçuk Üniversitesi’nde ö retim üyesiyken daha 1969’lara dayanan o dönemlerden bu
döneme muhtelif sebeplerle anlay za, görü ümüze uygun siyasal partilerin
bulundum. Buda bir nma hareketi oldu, faal bir ekilde hizmet edeyim diye bir hevesim yoktu. Ö retim üyesi olarak görevime devam etmeyi daha çok istiyordum, srarla bu göreve biz aday gösterildik…Faal bir yap m vard bu yap ister istemez sizi oraya do ru itiyor, sizde talep edilen duruma geliyorsunuz.”
Sanayi ve ticaret alan nda Konya’da önde gelen bir isim olan bir ba ka görü mecimiz farkl bir bak aç ile siyasette ba lang çta hizmet odakl çal malar
yapmak için girildi ini ama zamanla bu yoldan ç ld ifade ederken
milletvekillerinin i takipçili i yapt ve Genel Ba kan n gözüne girmek için
çal ifade etmektedir: “Hepsi bu ülkeye hizmet etmek için yola ç yorlar ama
ço u malesef çok k sa sürede o hizmet politikalar kendilerine s f veya mevki edinme durumu olarak görmeye ba yorlar. Ama kime sorarsan z sorun herkes önce hizmet etme gayesi ile geliyorum der kimse makam veya mevki edinmek için geliyorum demez ama hizmet için diye yola ç yor daha sonra o yoldan sap yor…Mesela eskiden kamu personel yasas ç kmadan önce i bulma kurumu gibi çal yordu milletvekilleri, imdi ise i takipçili i yap yor. Halbuki milletvekilinin yapaca , i takipçili i de ildir. Milletvekili bir bak ma da toplumun meselesiyle de yeterince ilgilenmiyor. Neden ilgilenmiyor? lgilenmesi için toplumun milletvekilini seçer hale gelmesi gerekiyor, imdi ise genel ba kan n gözüne ne kadar girebilirsen milletvekilli i o kadar garanti. Bunu yapmaz iseniz gerisi hikaye…Bugün CHP’de dahil ön seçim yapan bir parti kalmad . Merkez yoklamas yla yap yor.”
Siyasette bulunu gayesinin makam ve mevkiye sahip olmak olarak
aç klaman n do ru olmad ifade eden Müsiad Konya ube Ba kan Selçuk
Öztürk hedefin hizmet oldu unu ama bütün herkesinde bu hedefte oldu unu söylemenin zor oldu unu ifade etmektedir. Öztürk politik hayatta ki ilerin hatalar n yan nda onlar n arkada çevrelerinde de hatan n aranmas gerekti i görü ündedir: “Konya da bir ki inin politik hayatta yer almas n sebebi nedir sorusunu ben sordu umda makam mevki için bu i i yap yorum diyen görmedim, duymad m; hizmet için dediler. Ama hepsinin hizmet için oldu unu dü ünmüyorum. Ke ke hizmet için olsa…Bu noktada h rslar na yenilen insanlar m sadece suçlu; yoksa h rslar na yenik dü üren arkada lar da hedef almal m z, bence bu noktada tart lmas gereken budur.”
ile menfaat odakl siyasette bulunan ki i say n fazlal na dikkati çekmektedir: “Ciddi manada belli bir makam mevki sahibi olma, belli manada maddi menfaat sa lama kayg ve dü üncesi ile de siyasi hayat n içerisinde aktif bulunan insanlar vard r.”
Konya siyasetinde elitlerin siyasetle bulu malar nda farkl yap larda ortaya kmaktad r. Ak Parti Konya Milletvekili Mustafa Kabakc bu görevinden önce
ba ka bir partinin üst konumunda görev yapt ve imdi ba ka bir parti çat
alt nda bulunmas durumunu rahat bir ekilde ifade edebilmektedir: “Üç senedir Ak Parti üyesiyim daha öncesinde ba ka bir partinin üyesiydim. Onun öncesinde farkl sivil toplum kurulu lar nda görevliydim. Siyasete ba layal üç sene oluyor. Ak
Partiden önce BBP’de Muhsin Yaz lu’nun genel sekreter yard mc görevini
yapt m.”
Eski Konya Milletvekili Veysel Candan ise siyasi hayat nda hiç parti
de tirmedi ini ifade etmektedir: “Siyasi hayata girdi imden beri hiç parti
de tirmedim. Çizgim do ru ve tektir. Milli Görü çizgisinin ba lang ndan bu yana k rk y la varan bir zaman diliminde do ru oldu u kanaatindeyim. Ve u anda da ayn görü teyim.”