Konya’n n Sosyo Ekonomik Yap

Konya, Anadolu Selçuklu Devletine ba kentlik, Osmanl ’ya ise eyalet

merkezli i yapm , bar nd rd tarihi ve kültürel eserlerle Türk kültür ve

medeniyetine be iklik etmi ehirlerin ba nda gelmektedir. Cumhuriyet döneminin zla geli en ehirlerinden biri olan Konya, 1927’de yakla k elli bin nüfusa sahip bulunmaktayd . Yüzölçüm olarak ikiyüz hektarl k bir alana sahip olmakla birlikte bu alan içerisinde ehir hayat sürdürülmekteydi. Nüfusu artan bir ivme ile sürekli geli en Konya, 1960 y nda yap lan nüfus say ile, nüfusu yüz bini geçmi tir. Bu

nüfus art n sebeplerinden birisi yeni sanayi kurulu lar n aç lmas r. 1955

nda Konya kiremit ve tu la fabrikas n aç lmas , 1958’de Konya Yem

Fabrikas n aç lmas , 1963 y nda da Konya Çimento fabrikas n aç lmas bu nüfus art nda önemli roller üstlenmi tir.

2000 y nda yap lan nüfus say nda Konya’n n nüfusu 761.145 olmu tur ki

bu rakam Cumhuriyet döneminin ilk say ndan itibaren on alt kat artm r.

Türkiye statistik Kurumunun 2009 y nda yapt say ma göre ehrin nüfusu tam

olarak 1.003.373’dir (www.tuik.gov.tr).

Konya ehri bu h zl geli mesinin sonucunda 1987 tarihli Resmi Gazete’de yay mlanan 3339 say kanun ile Büyük ehir Belediyesi statüsüne getirildi. Böylece Konya, merkez ilçe belediyeleri Meram, Karatay ve Selçuklu ilede üç alt merkezi belediyeye sahip konuma gelmi oldu.

Bu kadar h zl büyüyen bir ehrin ekonomik anlamda Anadolu giri imcili inde örnek say labilecek çal malar yürüten müte ebbisleri, farkl çal ma metotlar kullanarak ülke ekonomisine katk da bulunmu tur. Konya ekonomisi için önemli say lan kurumlar n ba nda gelen ttifak holdingin yönetim kurulu ba kan Seyit

Mehmet Bu a Anadolu’da Giri imcilik Kültürü Sempozyumunda kurulu lar n

çal ma felsefesini u ekilde özetlemektedir: “gerçekleri hedefleyen bir zihinsel boyut, güzelli i hedefleyen bir estetik boyut, faydal olmay ve zarar vermemeyi hedefleyen bir ahlaki boyut, rekabeti meslekta k olarak alg lamaya yarayan bir sosyallik boyut, her alanda itibari hedefleyen bir güvenilirlik boyutu.” (Bu a,

Anadolu Giri imcilik Kültürü Sempozyumu, 2009: 15). Konya, ekonomik olarak çok ortakl irketleri ile Türkiye’de farkl bir model sergilemektedir. Bunun ortaya kmas s fsal bir yap ya ba layan ekonomist Özel “çok ortakl irketler halinde vücut bulan kolektif giri imcili in ortaya ç kmas nda en büyük amil üretimden ranta kayan muhafazakarla kapitalist s ft r” demektedir. (Özel, Anadolu Giri imcilik

Kültürü Sempozyumu, 2009: 53). Muhafazakarla kapitalist s f yerine

dönü ümcü yeni bir giri imci s n ortaya ç kmas n kaç lmaz oldu unu ifade

eden Özel, çok ortakl irketlerin bu yeni s n kolektif biçimini temsil etti ini ifade etmektedir. Bu ba lamda Konya merkezli olu an çok ortakl irketlerin merkezde

hakim olan s fa kar üretimden ve reel ekonomiden kaynaklanan referanslarla

hareket etti i rahatl kla ifade edilebilir. Kimi kesimlerce “ye il sermaye” olarak tan mlanan Anadolu giri imcili inin Avrupa’daki yükselen Protestan ahlak ile

benzerlikler ta ifade eden Özel, Konya ve Kayseri ehirlerinde uygulanan

ekonomik modeli sadece Anadolu’yu kalk nd raca için, bu ehirlerdeki aristokrat giri imcileri ortaya ç karaca için de il ayn zamanda daha insani bir iktisadi

faaliyetin önünü açabilece i ümidini ta için önemsedi ini ifade etmektedir

(Özel, Anadolu Giri imcilik Kültürü Sempozyumu, 2009: 66). Yine bu konu ile ilgili Demipolat’ n haz rlad doktora tezinde Konya’da ki genç giri imci Müslümanlar n ehirle meyi ve geli imi sa lad ifade edilmektedir (Demirpolat, 2002). Konya’da

bulunan çok ortakl irketlerin varl ayn zamanda yads nmayacak bir ba ar da

ortaya koymaktad r. Ak am Gazetesi Yazar Erdinç bir Konya müte ebbisinin

yükseli i duydu unda nl “inan n çok rd m. Önce 3-5 ki i ard ndan 40

ki i ard ndan 5000 ki i ve daha sonra 30 bin ki iye kadar ç km ortakl k. 20 y ld r ki Türkiye’de en çok ikayet etti imiz ey uzla mac harekettir, rd m. 18 bin ortakl

irket halen nas l ayakta kalabilmi diye. Bu çok önemli bir ba ar ”(Erdinç, Anadolu Giri imcilik Kültürü Sempozyumu, 2009: 216) sözleriye ifade etmektedir.

Konya ekonomisinin güçlenme evreleri seksen sonras döneme rastlamakla birlikte doksanl y llar itibari ile kendini yenileyen bir noktaya gelmi tir. Bu çerçevede muhafazakar i adamlar n üyelikte yo un oldu u k sa ad MÜS AD olan Müstakil Sanayici ve adamlar Derne i Genel Ba kan Ömer Cihad Vardan’ n o dönemlerdeki Konya sanayicisi ile ilgili verdi i anekdot ilginçtir: “MÜS AD

vard . Özellikle 1993 y nda Tahir Akyürek’in de bulundu u Konya MÜS AD’ n düzenlemi oldu u ilk Almanya gezisinde yakla k 21 arkada vard . Onlardan üçü haricinde di er arkada lar z bu geziden önce sadece hac veya umre maksad yla yurt d na ç km lard . Fakat hiçbir ülkeye d ticaret amaçl gitmi de illerdi. Bu enteresan bir durumdu ve biz bu konuyu o zaman görerek üyelerimizi yurt d na kmalar konusunda te vik etmi tik.” (Vardan, Anadolu Giri imcilik Kültürü Sempozyumu, 2009: 109).

Konya ekonomisi kalk nma bak ndan bir farkl bak ile de erlendirilmi tir. Sosyolojik tabir ile merkez çevre ayr nda Konya Anadolu kalk nmas n bir ba ka deyim ile “Anadolu kaplanlar n” merkezlerinden bir tanesi olmu tur. Altan bu konuyu de erlendirirken stanbul sermayesinin y llard r kapal tuttu u Anadolu

kap lar n aç lmas yla de erlendirmektedir. Konya’n n ekonomik anlamda ülke

genelinde kendine yer bulmas n s fsal bir mücadele oldu unun alt çizen Altan, stanbul burjuvazisi kimseye izin vermiyordu. Devletle iç içe cumhuriyeti kuran bürokrasinin denetimi alt nda, devletle iyi geçinen, devleti ele tirmeyen iç pazara yönelik üretim yapan bir yap vard . Bu devlet himayesinde geli mi bir yap yd . Ve o statüko Anadolu sermayesinin geli mesine ortaya ç kmas na Anadolu’nun var olmas na kendini ifade etmesine bir ekilde izin vermiyordu. Bugünkü kavga

stanbul bo az cuntas n egemenli ini kaybedip Anadolu’nun ortaya ç kmas r.

Ankara’da buna içerliyor, k yor. Bu olup biten stanbul sermayesi ve Anadolu sermayesinin kavgas r. Onun için Ankara çok k yor. Bunlar nereden ç kt . Biz bunlar seksen y ld r kilitlemi tik, nüfuslar artt , güç kazand lar, ortaya ç kt lar.” (Altan, Anadolu Giri imcilik Kültürü Sempozyumu, 2009: 200) görü ünü savunmaktad r.

Konya Ticaret Odas Ba kan Hüseyin Üzülmez Konya kentinin genel

ekonomik de erlendirmesini yapt Anadolu’da Giri imcilik Kültürü

Sempozyumunda ekonomik de erlendirmeler ve istihdam ile ilgili bilgileri

payla r. Bu bilgiler Konya ekonomisi ve sanayisinin hangi noktaya geldi ini

görmemiz aç ndan önemli veriler sunmaktad r: “Konya kentinde ilk organize

sanayi bölgesi 1967 y nda kurulmu tur. Ard ndan 1976’da ikinci, 1995 y nda da üçüncü organize sanayi bölgeleri kurulmu tur. Bugün itibari ile birinci organize sanayi bölgesinde 150, ikinci ve üçüncü organize sanayi bölgelerinde ise 274 adet

firma faaliyet göstermektedir. Birinci organize sanayi bölgesinde yakla k olarak 3323 ki i, ikinci ve üçüncü organize sanayi bölgelerinde ise yakla k 12 bin ki i

istihdam edilmektedir. Ayr ca Konya merkezde kurulu olan altm n üzerindeki

küçük sanayi sitesinde ve ilçelerdeki küçük sanayi sitelerinde çal an say yakla k 40 binin üzerindedir. Bugün gelinen noktada Konya, Organize Sanayi Bölgeleri ve Özel Organize Sanayi Siteleri ile Türkiye’de en fazla KOB ’yi bünyesinde bar nd ran iller aras nda yer almaktad r. Türkiye genelinde faaliyet gösteren iki yüz bin KOB ’nin 35 bini Konya’da bulunmaktad r” (www.kto.org.tr). Konya Sanayi Odas

Ba kan Tahir Büyükhelvac gil ise Konya sanayisinin ihracat rakamlar ifade

ederek hangi ülkeye ne kadar bir ihracat rakam oldu unu yüzdelerle belirtmektedir; “Konya’da faaliyet gösteren sanayicilerin yüzde 55’i ihracat yapmaktad r. Bu firmalar n yüzde 44’ü do rudan, yüzde 10,8’ide dolayl ihracat yapmaktad r. Bu ihracat n yüzde 31,9’u Ortado u, yüzde 29,6’s Avrupa, yüzde 12,3’ü Afrika, yüzde 8,7’si Türk Cumhuriyetleri, yüzde 5’i Amerika, yüzde 4,4’ü Uzakdo u, yüzde 4,2’si Rusya, yüzde 3,8’de di er ülkeler olu turmaktad r.” (www.kso.org.tr).

stanbul burjuvajisi ile ekonomik anlamda mücadele eden Anadolu kaplanlar siyasal anlamda da farkl kulvarlar destekliyor. Konya farkl ekonomik modelleri ile farkl siyaset alg lar destekler bir yap da, seksen sonras nda önce Milli Görü

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KONYA S YASAL EL TLER YLE LG

KANT TAT F ARA TIRMA VE BULGULAR

Üçüncü Bölümde Konya siyasal elitleri ile gerçekle tirilen kantitatif

ara rmaya yer verilmektedir. Bu ara rma 482 Konya siyasal eliti ile

gerçekle tirilmi tir. Bu ki iler milletvekili, belediye ba kan , parti il ba kan , belediye meclis üyesi, il genel meclis üyesi, parti il ve ilçe yönetim kurulu üyelerinden olu maktad r.