Konteyner Kara Terminalleri

Konteyner kara terminalleri, konteyner taşımacılığı kullanılarak terminale gelen yüklerin birbirinden farklı taşıma türleri arasında aktarıldığı yerlerdir. Dünya üzerinde karayolu taşımacılığı, diğer taşıma türlerine göre taleplere daha esnek karşılık verebilmesi ve taşıma ücretlerinin düşük olması nedeniyle türlerarası taşımacılıkta önemli bir yere sahiptir (Drewry Shipping Consultants Ltd., 1998). Ayrıca coğrafi koşullardan dolayı birçok bölgede yükün varış ya da çıkış noktası ile kara terminali arasındaki bağlantı sadece karayolu ile sağlanabilmektedir. Bu nedenle konteyner kara terminallerinin öncelikle karayolu ile bağlantısı olması gerekmektedir. Kara terminallerinde karayolu ile gelecek ya da gidecek konteynerler kadar demiryolu veya nehiryolu taşımacılığı kullanılarak gelen ve giden yüklere de hizmet verilmektedir.

Konteyner kara terminalleri, taşıma türleri arasındaki bağlantıyı sağlayan noktalar olmakla birlikte aynı zamanda boş konteynerlerin depolandığı yerlerdir. Liman yönetimleri, konteyner hareketlerinden kaynaklanan sıkışıklığın çözümü olarak gemilerden tahliye olan ya da gemilere yüklenecek olan konteynerleri mümkün olduğu kadar liman dışında tutmayı öngörmüştür. Bu düşünce, konteyner

depolarının kurulması için en önemli nedendir. Depoların yeri belirlenirken coğrafi koşullar kadar karayolu ve demiryolu ile hatta denizyolu ile bağlantı durumu da dikkate alınmaktadır. Gemiden tahliye edilen dolu konteyner, depoya taşındıktan sonra burada içindeki yük alıcılar tarafından boşaltılmakta ya da son varış noktasına ulaştırılmak üzere buradan bir başka taşıma aracına aktarılmaktadır (Şekil 2.13).

Şekil 2.13 : Đthalat yükünün konteyner kara terminali üzerinden son varış yerine

aktarılması.

Tam tersi yönde ise konteyner içinde ihraç edilecek yük, konteyner deposuna gelerek, ilgili konteyner içine istiflenmekte, gümrük işlemleri yapılmakta ve daha sonra limana ulaştırılmak üzere buradan ilgili taşıma aracına yüklenebilmektedir (Şekil 2.14).

Şekil 2.14 : Đhracat yükünün konteyner kara terminali üzerinden yükleme

limanına aktarılması.

Bu depolar, konteyner taşımacılığının tüm avantajlarını kullanarak müşterilerine hizmet vermektedir. Konteyner depoları, konteynere ait gemiden tahliye ve gemiye yükleme dışındaki limandaki tüm hizmetlerin birebir sağlanabildiği bir alandır. Limandaki ithalat konteynerinin boşaltılması, ihracat konteynerinin

konteynerin bekletilmesi, konteynerlerin içinin ihracat için temizlenmesi, hasarlı konteynerlerin tamir edilmesi ve benzeri birçok hizmetin konteyner depolarına aktarılması sonucu limandaki konteyner hareketlerinden kaynaklanan sıkışıklıklar önemli derecede engellenmektedir. Konteyner kara terminallerinde verilen hizmetleri aşağıdaki dört ana başlıkta toplamak mümkündür:

i. Konteynerlerin ve yüklerin elleçlenmesi: Limandan gelen ithalat konteynerlerinin ilgili taşıma aracından indirilmesi, konteynerin içindeki yükün boşaltılması, boşalan konteynerin konteyner istif sahasına taşınması, ihracat yükü için kullanılacak boş konteynerin yük ile doldurulması, dolu konteynerin, limana aktaracak taşıma aracına yüklenmesi gibi konteynerlere ve yüklere ait tüm elleçleme hareketleri bu grupta bulunmaktadır.

ii. Konteynerlerin ve yüklerin geçici olarak depolanması: Limandan gelen ithalat konteynerlerinden boşaltılan yüklerin, ithalatçıya ait depoya aktarılana ve gümrük işlemleri yapılana kadar bekletilmesi, ihraç edilecek yüklerin konteyner içine istif edilene kadar bekletilmesi, boş ve dolu konteynerin sahada bekletilmesi ve benzeri hizmetler bu başlıkta toplanmıştır.

iii. Konteynerler ve yükler ile ilgili gümrük işlemlerinin yapılması: Đhracata ve ithalata konu olan yükler taşımanın belirli bir aşamasında kara terminali üzerinden geçmektedir. Limanlarda yaşanan sıkışıklıkların en önemli nedenlerinden birisi de yüklerin gümrük işlemleridir. Gümrük Müdürlüğüne gümrük beyannamesi, konşimento, ordino, satış faturası v.b. dış ticaret belgelerinin ibraz edilmesi, yüklerin denetlenmesi, gerekli ödemelerin yapılması gibi birçok işlemden bu ana başlıkta bulunmaktadır.

iv. Konteynerlerle ve yüklerle ilgili diğer hizmetler: Konteynerlerin içinin süpürülmesi, yıkanması, hasarlanan konteynerlerin tamir edilmesi, konteyner içine istif edilen yüklerin sabitlenmesi, gerekiyorsa özel yük sağlamlaştırma (lashing) işlemlerinin yapılması, soğutmalı konteynerlerin ihracat yüküne hazır hale getirilmesi, test edilmesi ve diğer tüm hizmetler bu grupta toplanmaktadır.

Gümrük işlemlerinden dolayı yük ve konteyner hareketleri yavaşlamakta ve günde binlerce hareketin yapıldığı konteyner limanlarında ciddi bir sıkışıklığa neden olmaktadır. Bu nedenle gümrük işlemlerinin limanlar

üzerinden konteyner kara terminallerine kaydırılması limanlardaki sıkışıklık sorunun önemli derecede çözebilen bir uygulama olmaktadır.

Konteynerlerin kara terminallerindeki hareketlerini gerçekleşen yer açısından incelendiğinde ise hareketleri aşağıdaki üç ana grupta toplamak mümkündür:

i. Konteyner Saha Hareketleri: Konteynerler dolu ya da boş olsun terminalde depolama ve elleçleme hareketlerinden en az biri gerçekleşmektedir. Limandan gelen dolu konteyner taşıma aracından indirdikten sonra dolu konteyner bekleme sahasına taşınmakta, burada yükün gümrük işlemleri ithalatçı tarafından yapılıncaya kadar durmakta, daha sonra boşaltım için ilgili sahaya gönderilmektedir. Konteyner boşaltıldıktan sonra, boş konteyner bekleme sahasına taşınmakta ve bir sonraki ihracat yükü için burada depolanmaktadır. Konteyner, ihracat yükü terminale geldikten ve gümrük işlemleri tamamlandıktan sonra ilgili dolum sahasına aktarılmakta ve buradan yük dolum işlemi yapılmasından, limana taşıyacak araç gelene kadar dolu konteyner istif sahasında bekletilmektedir, aracın terminale gelmesinin akabinde ilgili araca yüklenmekte ve terminali terk etmektedir. Đşte tüm bu konteyner elleçleme ve depolama hareketleri bu grup altında toplanmaktadır. Konteynerler sahada dolu ya da boş olsun genellikle alanın verimli kullanılması amacıyla üst üste istiflenmektedir. Dolu konteynerler içindeki yükün de ağırlığı dikkate alınarak en fazla 3 sıra üst üste istiflenebilirken, boş konteynerlerde bu sayı 5’e hatta 6’ya çıkabilmektedir. Bu rakamlar, terminalde kullanılan elleçleme cihazının kapasitesine bağlı olarak değişebilir ii. Konteyner ve yük kabul ve teslim işlemleri: Konteyner içinde limana

gönderilecek yüklerin terminale girişi kabul işlemi, limandan konteyner içinde gelmiş yüklerin son alıcısına iletilmesi ise teslim işlemi olarak tanımlanmaktadır. Kabul ve teslim işlemlerinde terminal kapısı (gate) ve değişim (interchange) sahası ön plana çıkmaktadır.

Bu işlemler, yükün gümrük işlemleri, ihracat için konşimento, ithalat için ise ordino ve diğer evrak işlemlerini de kapsamaktadır. Gümrük işlemleri başta gümrük beyannamesi, satış faturası, menşei şehadetnamaesi ve diğer dış ticaret belgelerine ilaveten ihracatçı firma’nın geminin acentesinden ya da aracı şirketten aldığı konşimento ile ithalatçı firmanın ise ciro edilmiş konşimentosu ve ordinosu ile gerçekleşmektedir.

iii. Konteyner Yük Đstasyonu (CFS) Đşlemleri: Konteyner Yük Đstasyonları (CFS), ihraç yüklerinin konteynerlerin içine istif edildiği, ithal yüklerin ise konteynerlerden çıkartıldığı özel bir alandır. Đhracatçıların açık yük olarak getirdikleri yükler, burada konteyner yüküne, ithalat yolu ile gelen konteyner yükler de alıcılarına teslim edilirken açık yük şekline dönüştürülmektedir. Ayrıca bir konteyneri tam olarak dolduramayacak miktar ve hacimdeki ihraç edilecek parça yükler de (LCL) yine burada birleştirilerek tek bir konteyner içine istif edilmektedir. Đthalat yolu ile gelen LCL yükler ise, konteyner içinden çıkartıldıktan sonra her bir alıcıya teslim edilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken her LCL yük için ayrı bir gümrük ve ordino işleminin bulunmasıdır.