Kitle Turizmi

Kitle turizminin tarihsel süreçteki geçmişi 20. yüzyılın ilk yarısına dayanmaktadır. 1960 ve sonrası yıllarda çoğunlukla işçi ve orta sınıf insanların öncülüğünde tercih edilen bir turizm türü olmuştur. Özellikle endüstri devrimi sonrası yaşanan sanayileşme ile birlikte çalışanların gelir düzeylerinde ve boş zamanlarında büyük artış yaşanmıştır. Buna paralel olarak özel hava taşımacılığının toplum kullanımına açılması ise kitlelerin kısa sürede seyahat etmesine ve maliyetlerin azalmasına olanak tanımış ve bu sayede kitle turizmi kendine özgü bir organizasyon ve pazar meydana getirmiştir (Dinç, 1995). Günümüze değin sürekli değişim ve gelişme gösteren kitle turizmi, özellikle son altmış yıldır diğer turizm türlerine göre turizm hareketlerinin belirlenmesinde büyük bir ivme yakalamış ve neredeyse dünyada bütün ülkeler tarafından tercih edilen bir turizm türü olmuştur. Özellikle diğer (bireysel ve grup) turizm türlerine göre daha ekonomik olan kitle

23

turizmi, tercih edilen bölgeye birçok ekonomik katkı sağlamasına rağmen başta çevresel, kültürel ve sosyal yönden olmak üzere birtakım olumsuzlukları da beraberinde getirmektedir.

1.5.2. Ziyaret Edilen Yere Göre Turizm Çeşitleri

Ziyaret edilen yere göre turizm çeşitleri, turizm sınıflandırmaları içerisinde en geniş kapsamlı olan sınıflandırmadır. Burada turizmin ana konusunu oluşturan seyahat iç turizm ve dış turizm olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

1.5.2.1. İç Turizm

İç turizm, bir ülkede yaşayan bireylerin kendi ülkelerinde gerçekleştirdikleri seyahat ve konaklamalardan oluşan turizm türünü ifade etmektedir. İç turizm faaliyetleri, bireylerin kendi ülkelerini tanımaları, kültürel değerlerini öğrenmeleri açısından önem arz etmektedir (Tellioğlu ve Tekin, 2016: 497). Bu turizm türü, gerek maliyet gerekse ulaşım açısından dış turizm türüne kıyasla daha fazla avantajlıdır. Aynı zamanda seyahat bilindik bir kültür ve sosyal yapının sınırları içerisinde olacağından, turizm faaliyetinde bulunanlara yeni bir dil öğrenme sıkıntısı da doğurmayacaktır.

1.5.2.2. Dış Turizm

Dış turizm, bir ülkede yaşayan bireylerin kendi ülkeleri dışında gerçekleştirdikleri konaklamalar, seyahatler ve bu konaklama ve seyahatlerden oluşan tüm faaliyetleri ifade etmektedir. Dış turizm uluslararası turizm olarak da adlandırılmaktadır. Dış turizm faaliyetlerinin en önemli avantajı, seyahat edilen ülkeye döviz girdisi sağlamasıdır (Tellioğlu ve Tekin, 2016: 497). İç turizme göre daha maliyetli olan dış turizm, çoğunlukla ekonomik yönden maddi durumları iyi olanların tercih ettiği bir faaliyettir. Aynı zamanda dış

24 SAĞLIK TURİZMİ

turizme yönelen kişilerin, kültürel ve sosyal yönden sorun yaşamamaları için yeniliğe açık ve esnek yapıya sahip olmaları gerekmektedir.

1.5.3. Katılanların Yaşlarına Göre Turizm Çeşitleri

Turizm faaliyetlerine katılan bireyler yaş aralıkları doğrultusunda sınıflandırıldığında; gençlik, yetişkin (orta yaş) ve üçüncü yaş turizmi olmak üzere üç tür turizm sınıflandırılması ortaya çıkmaktadır.

1.5.3.1. Gençlik Turizmi

15-24 yaşları arasındaki gençlerin aile bireyleri olamadan gerçekleştirdikleri turizm faaliyetleridir (Toprak, 2007: 17). Akat (2008) yaptığı çalışmada, gençlik turizminin genel turizm olayı içerisinde kendine has birtakım özellikler barındırdığını belirtmiştir. Ayrıca yazar, bu turizmin özelliklerini ve ilgili birimleri dört temel başlık altında toplamıştır:

✓ Seyahat eden gençler

✓ Eğitim ve sosyal içerik kapsamlı oluşturulan programlar ✓ Öğrenci ve genç kitleye odaklı turizm faaliyetleri

✓ Öğrenci ve gençlik kapsamında faaliyette bulunan turizm kuruluşları

Özellikle başta Türkiye olmak üzere genç nüfus oranı fazla olan ülkelerde, genç neslin bu tür organizasyonlara katılım oranının oldukça yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Bu oranın yüksek olmasında; genç neslin konaklanacak yer seçiminde çok seçici olmamaları, daha çok bütçelerine uygun yerler tercih etmeleri ve konforu ikinci planda tutmaları rol oynamaktadır. Yenilik ve değişimden korkmayan ve maceracı ruha sahip olan genç nesil, daha çok grup halinde ya da bireysel olarak turizm faaliyetlerinde bulunmaktadırlar. Sahip oldukları

25

karakteristik özellikler gençlerin tercih edecekleri yer seçiminde de etkin olmaktadır. Bu nedenle bu yaş grubu daha çok, önceden çok gidilmeyen ve keşfedilmeyi bekleyen yerleri tercih etmektedirler.

1.5.3.2. Yetişkin (Orta Yaş) Turizmi

25-64 yaş grupları arasında bulunan kişilerin gerçekleştirdiği turizm faaliyetleri orta yaş turizmi veya diğer adıyla yetişkin turizmi olarak tanımlanmaktadır (Toprak, 2007: 17). Bu gruba mensup bireylerin yaş aralıkları dikkate alındığında, mevcut iş yaşamında aktif olarak çalışanların yoğunlukta olduğu görülmektedir. Bu sebeple bu grubun turizm faaliyetleri diğer gruplara kıyasla daha dar bir zaman aralığını kapsamaktadır. Turizm faaliyetlerine katılanların genellikle, yaz aylarında ve daha çok yıllık izinleri kapsamında gerçekleştirdikleri görülmektedir. Ayrıca bu grubun yaş aralığının geniş olması nedeniyle tercih edilen turizm bölgeleri de çeşitlilik göstermektedir. Ayrıca yaş aralıkları da dikkate alındığında, bu grubu daha çok ailelerin oluşturduğu görülmektedir.

1.5.3.3. Üçüncü Yaş Turizmi

Ulusal turizm literatürü incelendiğinde bu grubun “3. yaş turizmi, yaşlı

bakım turizmi, 3. Yaş baharı turizmi ve yaşlı turizmi” gibi birbirine

benzer kavramlarla da araştırıldığı görülmektedir. Uluslararası literatürde ise “third age tourism, mature tourism, active aging tourism,

elderly tourism, grey tourism, silver tourism, age firiendly tourism ve silver tourism” kavrama ilişkin kullanılan terimlerin daha çok olduğu

görülmektedir (Aydemir ve Kılıç, 2017).

Kavrama ilişkin yazında birçok tanımlamanın yapıldığı görülmektedir. En temel tanımlardan bir tanesini Yıldırım (1997) yapmıştır. Yazar yaptığı tanımda üçüncü yaş turizmini “50 yaş ve üstündeki insanların

26 SAĞLIK TURİZMİ

yerlerin dışına yaptıkları seyahatlerden ve seyahatleri esnasında genellikle turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetleri talep ederek geçici, süreli konaklamalarından kaynaklanan ilişkiler bütünüdür”

şeklinde ifade etmiştir. Konuya ilişkin yapılan tanımların çeşitlilik göstermesinde rol oynayan temel etken alt yaş sınırıdır. Geçmiş yıllarda insan ömrünün daha kısa olması nedeniyle bu yaş aralığının daha alt seviyelerde olduğu görülmektedir. Ancak günümüzde, özellikle sağlık sektöründe yaşanan gelişmelere paralel olarak, birçok hastalığın erken teşhis ile birlikte tedavi edilebilmesi beraberinde ortalama yaşam süresinin artmasına neden olmuştur.

Bu grupta özellikle maddi gelirleri yüksek olanların temel özelliği, emekli olmaları nedeniyle yeterli boş zamana sahip olmalarıdır. Turizm kapsamında ise tercih edilen yerler diğer turizm gruplarına göre farklılık göstermektedir. Bu yaş grubunun turizm faaliyetlerinin çoğunu sağlık, dini ve kültürel kapsamdaki seyahatler oluşturmaktadır.

1.5.4. Katılanların Sosyo-Ekonomik Durumlarına Göre

Turizm Çeşitleri

Yapılan bu sınıflandırmada rol oynayan temel etken, turizm faaliyetinde bulunacak olanların sahip olduğu ekonomik güçtür. Bu bağlamda, bireylerin gelir durumlarına göre sosyal turizm ve lüks turizm olmak üzere iki tür sınıflandırma yapılmaktadır.