3.2. Bulgular ve Yorumlar
3.2.1. KiĢiye/Partiye/Taraftarlara/Ġttifaklara Yönelik Nefret Söylemi
görüĢlerine, siyasi partilerin ideolojilerinden siyasi parti taraflarının fiziksel özellikleri ve ideolojik görüĢlerine, kurulan ittifakların siyasi ideolojileri veya desteklenme Ģekillerine yöneltilen tüm nefret içerikli paylaĢımların değerlendirilmesi bu ana kategoride yapılmıĢtır.
Nefret söylemi barındıran 667 paylaĢım arasında 545 paylaĢımın bu kategoriye ait söylemler içerdiği belirlenmiĢtir. 545 (%81,7) paylaĢım içerisinde cumhurbaĢkanı adaylarına, siyasi parti liderlerine, siyasi partilere, siyasi parti taraftarlarına, ittifaklara, hangi partiye ya da kiĢiye yöneldiği belli olmayan nefret ve birden çok kiĢi veya partiye yönelik nefret kategorilerinde nefret söylemleri görülmektedir. Bu doğrultuda nefret söyleminin yer alıĢ biçimleri olarak belirlenen yükleme/abartma/çarpıtma, küfür/hakaret/aĢağılama ve düĢmanlık/savaĢ söyleminin çapraz karĢılaĢtırmaları ve oransal dağılımı gösterilmiĢtir. Tablolarda yapılan sıralama verilerin istatistikleri dikkate alınarak azalan biçimde sıralanmıĢtır.
Tablo- 9: CumhurbaĢkanı Adaylarına Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Toplam
CumhurbaĢkanı Adayları Abartma/ Yükleme/
Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi Recep Tayyip Erdoğan Frekans 3 19 0 22 % 60% 35,2% 0,0% 36,7% Temel Karamollaoğlu Frekans 0 15 1 16 % 0,0% 27,8% 100,0% 26,6%
Muharrem Ġnce Frekans 1 14 0 15
% 20,0% 25,9% 0,0% 25%
Selahattin DemirtaĢ Frekans 0 4 0 4
% 0,0% 7,4% 0,0% 6,7%
Meral AkĢener Frekans 1 2 0 3
% 20,0% 3,7% 0,0% 5%
Doğu Perinçek Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Toplam Frekans 5 54 1 60
Tablo 9‟de kiĢiye/partiye/taraftarlara/ittifaklara yönelik nefret söylemi ana kategorisinde cumhurbaĢkanı adaylarına yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimleri olarak belirlenen abartma/yükleme/çarpıtma, küfür/hakaret/aĢağılama ve düĢmanlık/savaĢ söylemlerinin çapraz karĢılaĢtırmalarına yer verilmiĢtir. Nefret söylemli paylaĢımların yoğunluğu 54 paylaĢım ile küfür, hakaret ve aĢağılamadır. Abartma, yükleme ve çarpıtmada 5 paylaĢım, düĢmanlık ve savaĢ söyleminde ise 1 paylaĢım bulunmuĢtur. Nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin cumhurbaĢkanı adaylarından Recep Tayyip Erdoğan‟a, Temel Karamollaoğlu‟na, Muharrem Ġnce‟ye, Selahattin DemirtaĢ‟a ve Meral AkĢener‟e yönelik nefret söylemleri tespit edilmiĢtir. Bu ana kategoride Doğu Perinçek‟e yönelik herhangi bir nefret içerikli paylaĢım bulunmamıĢtır.
CumhurbaĢkanı adaylarından 22 (%36,7) paylaĢım ile nefret söylemi en çok Recep Tayyip Erdoğan‟a yöneliktir. Recep Tayyip Erdoğan‟a yöneltilen nefretin küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğunlaĢtığı görülmektedir. Temel Karamollaoğlu 15 (%27,8) paylaĢım, Muharrem Ġnce 14 (%25,9), Selahattin DemirtaĢ 4 (%7,4) ve Meral AkĢener‟e 2 (%3,7) paylaĢımın küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğun olarak bulunduğu dikkat çekmektedir.
CumhurbaĢkanı adaylarından Recep Tayyip Erdoğan‟a yönelik nefret söyleminin küfür, hakaret ve aĢağılama içerikleri 19 (%35,2) paylaĢım olarak belirlenmiĢtir. Recep Tayyip Erdoğan‟a yönelik nefret “Tamamdan korkan asrın lideri #tamam” (#tamam) ve “RTE Güle Güle Bay Diktatör #tamam” (#tamam). Recep Tayyip Erdoğan‟a “korkan” ve “diktatör” ifadelerinin kullanıldığı görülmektedir.
CumhurbaĢkanı adaylarından nefret söyleminin yoğun olarak görüldüğü ikinci kiĢi ise 16 (%26,6) paylaĢım ile Temel Karamollaoğlu‟dur. Seçimler için siyasi görüĢünün dıĢında diğer partiler ile bir araya geliĢinin ve Selahattin DemirtaĢ‟ın hapishaneden çıkarılmasına yönelik yapmıĢ olduğu açıklamaların Temel Karamollaoğlu‟na yönelik nefret içeriklerinin oluĢmasında etkili olduğu görülmektedir. Örnek olarak: “Teröristlere özgür isteyecek kadar alçalttın ya kendini, yazıklar olsun sana..! (#kimlerlimlerleberaber); Karanollaoğlu‟ndan DemirtaĢ serbest
bırakılsın çıkıĢı! Yazıklar olsun size, makam, menfaat için ne hallere düĢtünüz, (…) #Kimlerkimlerkeberaber (#kimlerlimlerleberaber); DemirtaĢ‟ı serbest bırakın diyerek hukuka müdehale talabinde bulunan Çuguvera Temel, DemirtaĢ‟la beraber #kimlerkimlerleberaber” (#kimlerkimlerleberaber) paylaĢımı gösterilebilir. Bu paylaĢım ve benzeri içerikler tespit edilmektedir.
CumhurbaĢkanı adayı Muharrem Ġnce‟ye yönelik 15 (%25) paylaĢımın nefret içerikli olduğu belirlenmiĢtir. Aday kiĢinin Ģahsına yönelik alay etmeyi temel alan görüĢ bildirimleri yoğunluktadır; “Dünya liderinin elini sıkabilmek, iĢte böyle insana keyif verir, Muharremi görüyorsunuz iĢte anlatmaya gerek yok #tamam” (#tamam) ve “Ġlerleyelim beyler bayanlar #devam lütfen, bekleme yapma Lacivert Reno, Pardon davukçu Maarrem.” (#devam).
CumhurbaĢkanı adayı Selahattin DemirtaĢ‟a yönelik 4 (%6,7) paylaĢımın ise terör örgütü ile yakınlığı olduğunun düĢünülmesi üzerinden üretilmekte ve küfür, hakaret ve aĢağılamada nefret içerikli paylaĢımların olduğu görülmektedir: “Çocuk katili terörist DemirtaĢ…” (#devam) ve “masun insanların katili Selo” (#devam) yukarıdaki tweetlerde olduğu gibi Selahattin DemirtaĢ‟a “hain, terörist, çocuk katili” gibi ifadeler yöneltilmektedir.
Ġnceleme kapsamına alınan tweetler içerisinde CumhurbaĢkanı adayı Meral AkĢener‟e yönelik nefret söylemi 3 (%5) paylaĢım ile diğer cumhurbaĢkanı adaylarına oranla daha az tespit edilmektedir. Meral AkĢener‟e yönelik söylemlerin Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) üzerinden yapıldığı ve destekçisi olduğu iddiaları üzerinden üretildiği görülmektedir: “@meral_aksener, Kocası komünist, oğlu gezici, kendisi fetöcü, sorsan milliyetçi #kimlerkimlerleberaber.” (#kimlerkimlerleberaber).
Tablo- 10: Siyasi Parti Liderlerine Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ
Biçimleri
Toplam Siyasi Parti Liderleri
Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi
% 0,0% 85,70% 100,0% 88,9%
Devlet Bahçeli Frekans 0 1 0 1
% 0,0% 14,3% 0,0% 11,1%
Mehmet Yavuz Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Pervin Buldan Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Sezai Temelli Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Toplam Frekans 0 7 2 9
% 0,0% 100% 100,0% 100,0%
Tablo 10‟da siyasi parti liderlerine yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. Tablo incelendiğinde siyasi parti liderlerine yönelik toplamda nefret içerikli 9 paylaĢıma ulaĢılmıĢtır. Küfür, hakaret ve aĢağılamada 7 paylaĢımın bulunduğu ve nefret söyleminin yoğun olduğu dikkat çekmektedir. DüĢmanlık ve savaĢ söyleminde 2 paylaĢım bulunmakta, abartma, yükleme ve çarpıtmada siyasi parti liderine yönelik herhangi bir nefret içerikli paylaĢım bulunmamaktadır. Siyasi parti liderlerinden 8 paylaĢım ile en çok nefret söyleminin yöneltildiği kiĢi Kemal Kılıçdaroğlu‟dur. 1 paylaĢım ile Devlet Bahçeli‟ye yönelik nefret söylemi de bulunmaktadır. Mehmet Yavuz, Pervin Buldan ve Sezai Temelli‟ye yönelik herhangi bir nefret ifadesi bulunmamaktadır.
Kemal Kılıçdaroğlu‟na 6 (%85,7) paylaĢım ve Devlet Bahçeli‟ye 1 (%14,3) paylaĢım ile nefret içeriklerinin küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğun olduğu görülmektedir. Cumhuriyet Halk Partisi lideri Kemal Kılıçdaroğlu‟na yönelik ifadelerde: “Türkiye‟yi geri getireceğiz diyor, SSK‟yı batıran Kemal, Ülkeyi batırmazmı?” (#devam).
Yine Kemal Kılıçdaroğlu‟nun terör örgütü ile iĢbirliği halinde olduğu iddiaları, hainlik ile suçlandığı ve alay konusu edildiği paylaĢımlarda görülebilmektedir: “ (…) vatan hainleri, Ģaklabanlık yaparak terör,stler, savunan kılıçdaroğluda (…) #devam (#devam); Bakmayın kılıçdaroğlu‟nun Ģirin baba gibi gözüktüğüne, içinde gargamel yatıyor..! #devam (#devam): lider nasıl olunur öğren de gel bay Ke Mal (…) #devam” (#devam).
Milliyetçi Hareket Partisi Genel BaĢkanı Devlet Bahçeli‟ye yönelik nefret söylemi sayıca daha azdır. Seçim konuĢmalarında Devlet Bahçeli‟nin kelime hataları, dil sürçmelerinin alay konusu edilerek kullanıldığı görülmektedir: “Püskevit denince akla, #tamam onun adı gelir”(#tamam).
Tablo- 11: Siyasi Partilere Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ
Biçimleri Toplam Siyasi Partiler Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi Adalet ve Kalkınma Partisi Frekans 2 14 0 16 % 40,0% 48,1% 0,0% 44,4% Cumhuriyet Halk Partisi Frekans 2 8 2 12 % 40,0% 27,9% 100,0% 33,3%
Saadet Partisi Frekans 0 6 0 6
% 0,0% 20,6% 0,0% 16,7%
Halkların Demokratik Partisi
Frekans 1 0 0 1
% 20,0% 0,0% 0,0% 2,8%
Ġyi Parti Frekans 0 1 0 1
% 0,0% 3,4% 0,0% 2,8%
Hür Dava Partisi Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Milliyetçi Hareket Partisi
Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Vatan Partisi Frekans 0 0 0 0
% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Toplam Frekans 5 29 2 36
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Tablo 11‟de siyasi partilere yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. Ana kategoride siyasi partilere yönelik toplam 36 paylaĢım bulunmaktadır. Bu paylaĢımların 29 tanesi küfür, hakaret ve aĢağılama, 5 tanesi abartma, yükleme ve çarpıtma, 2 tanesi ise düĢmanlık ve savaĢ söylemineaittir. Siyasi partilere yönelik nefret söyleminin küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğunlaĢtığı görülmektedir. Siyasi partilerden Adalet ve Kalkınma Partisi‟ne, Cumhuriyet Halk Partisi‟ne, Saadet Partisi‟ne, Halkların Demokratik Partisi‟ne ve Ġyi Parti‟ye yönelik nefret söylemleri bulunurken, Hür Dava Partisi‟ne, Milliyetçi Hareket Partisi‟ne ve Vatan Partisi‟ne yönelik herhangi bir nefret söylemli içeriğine rastlanmamıĢtır.
Nefret ifadelerinin siyasi partilerin genelinde küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğunlaĢtığı görülmektedir. En yoğun olarak nefret söylemine maruz kalan partinin 16 (%44,4) paylaĢım ile Adalet ve Kalkınma Partisi olduğu görülmektedir. Sırasıyla 12 (%33,3) paylaĢım Cumhuriyet Halk Partisi‟ne, 6 (%16,7) paylaĢım Saadet Partisi‟ne ve 1‟er (%2,8) paylaĢım ile Halkların Demokratik Partisi ve Ġyi Parti‟ye yönelik nefret söylemi görülmektedir.
Adalet ve Kalkınma Partisi‟ne yönelik nefret söylemi daha çok itibarsızlaĢtırma üzerinden genel anlamda partiye yönelik nefret söylemi üretilmektedir: “Hırsızlıkta dünya markası olan AKP, Ģimdi de Twitter‟da hırsızlık yapıyor! Çatlasan da patlasan da artık AMPUL PATLADI! #Tamam” (#tamam).
AK Parti ve FETÖ‟nün iĢ birliği içinde olduğu iddiası temelli paylaĢımlar da belirginleĢmektedir: “Ampuller fetöyle beraber, Bu resimdeki 6 kiĢi yine Akpeden aday adayı olmuĢ. #kimlerkimlerleberaber.” (#kimlerkimlerleberaber).
Cumhuriyet Halk Partisi‟ne yönelik nefret söyleminde: “Chp teröristlerin partisidir” (#kimlerkimlerleberaber) Ģeklinde söylemler vebu söylemlerin dıĢında Cumhuriyet Halk Partisi‟nden Ġyi Parti‟ye geçiĢ yapan milletvekilleri üzerinden göndermeler yapılarak nefret içerikli ifadeler kullanıldığı görülmektedir: “CHP, 15 milletvekilinin satıĢını borsaya bildirmemiĢ, iade ediliyormuĢ. Ġade fiĢi de keserler herhalde..” (#devam). Parti geneline alaylı ve hakaret içeren ifadeler de “Chpnin amale olması için..” (#devam) gibi benzer paylaĢımlarda görülmektedir.
Örneklerde de belirtildiği üzere gündemdeki olumsuz konuların, kurulan ittifakların tüm parti geneline atfedilmesine ve nefret söylemlerinin küfür, hakaret ve alaycı ifadelerle oluĢmasına etki etmektedir. Siyasi parti liderinin cumhurbaĢkanı adayı olmaması yerine milletvekilini cumhurbaĢkanı adayı olarak göstermesi, parti genelinde bir güvensizlik olduğu üzerinden söylemlerin oluĢmasına etki ettiği ve paylaĢımlarda bu durumların yansımalarının olduğu görülmektedir.
Saadet Partisi‟ne yönelik nefret söyleminin üretilmesinde siyasi ideolojisi farklı partiler ile ittifak kurmasının etkili olduğu görülmektedir. Diğer partilere verilen desteğin ve Millet ittifakı cumhurbaĢkanı adayının desteklenmesinin Saadet
Partisi‟nin siyasi ideolojisinden ĢaĢtığı üzerine yönelik nefret söylemlerinin oluĢmasında etkileri görülmektedir: “Saadetliler „milli görüĢçüyüz derken hangi milletin görüĢünü savunduklarını da açıklasalar da kafamızda netleĢĢe #kimlerkimlerleberaber” (#kimlerkimlerleberaber). Aynı zamanda siyasi parti lideri Temel Karamollaoğlu‟nun Selahattin DemirtaĢ‟ın serbest bırakılması ile ilgili paylaĢımı üzerinden oluĢturulan nefret söyleminin Saadet Partisi‟ne de yönlendirildiği görülmektedir: “Baba katiliyle baban bir safta diyen mazhar olan saadet…” (#kimlerkimlerleberaber).
Halkların Demokratik Partisi‟ne yönelik nefret söylemlerinin CumhurbaĢkanı adayları Selahattin DemirtaĢ‟a yönlendirilen nefret ile benzerlik gösterdiği görülmektedir. Terör örgütünü destekledikleri ve terör örgütüne ait bir parti oldukları yönündeki söylemler belirginleĢmektedir: “….terör örgütünün partisi HDP” (#devam) paylaĢımı gösterilebilir.
Ġyi Parti‟ye yönelik nefret söyleminin temelinde kurulan ittifakın etkili olduğu görülmektedir. Bunun dıĢında sosyal medya üzerinden muhalefet kanadına yapılan destek paylaĢımlarının yurtdıĢı kaynaklı olduğu söylemlerinin yayılması ile nefret içeriklerinin bu durum üzerinden de oluĢturulduğu görülmektedir: “Türkiye‟den atılan tweet sayısı sadece 200bin, Bunların ĠP‟leri dıĢarıda. Öyleyse doğru yoldayız, #devam” (#devam).
Siyasi partilere yönelik nefret söylemlerinin sayıca az olmasının kurulan ittifaklar olduğu söylenebilir. Ġttifaklar sonucu partilerin bir araya gelmesi, paylaĢımlarda birden çok partinin yer aldığı nefret içeriklerin oluĢmasına etki etmiĢtir. Bu içerikler ise kodlama cetvelinde belirlenen birden çok kiĢi ya da partiye yönelik nefret söylemi kategorisinde değerlendirmeye alınmıĢtır.
Tablo- 12: Siyasi Parti Taraftarlarına Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ
Biçimleri
Toplam
Siyasi Parti Taraftarları Abartma/ Yükleme/
Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi Adalet ve Kalkınma Partisi Taraftarları Frekans 1 11 0 12 % 100,0% 55% 0,0% 57,1% Cumhuriyet Halk Partisi Taraftarları Frekans 0 7 0 7 % 0,0% 35% 0,0% 33,3%
Ġyi Parti Taraftarları Frekans 0 1 0 1
% 0,0% 5% 0,0% 4,8% Milliyetçi Hareket Partisi Taraftarları Frekans 0 1 0 1 % 0,0% 5% 0,0% 4,8% Halkların Demokratik Partisi Taraftarları Frekans 0 0 0 0 % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Hür Dava Partisi Taraftarları Frekans 0 0 0 0 % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Saadet Partisi Taraftarları Frekans 0 0 0 0 % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Vatan Partisi Taraftarları Frekans 0 0 0 0 % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Toplam Frekans 1 20 0 21 % 100,0% 100,0% 0,0% 100,0%
Tablo 12‟de siyasi parti taraftarlarına yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. Ana kategoride siyasi parti taraftarlarına yönelik toplam 21 paylaĢım bulunmaktadır. 20 paylaĢım ile nefret söyleminin yoğunluğunun küfür, hakaret ve aĢağılamada olduğu görülmektedir. Abartma, yükleme ve çarpıtmada ise 1 paylaĢım bulunmakta, düĢmanlık ve savaĢ söyleminde herhangi bir paylaĢım bulunmamaktadır.
Siyasi parti taraftarlarından Adalet ve Kalkınma Partisi taraftarlarına, Cumhuriyet Halk Partisi taraftarlarına, Ġyi Parti taraftarlarına ve Milliyetçi Hareket Partisi taraftarlarına yönelik nefret söylemi bulunurken, Halkların Demokratik Partisi
taraftarlarına, Hür Dava Partisi taraftarlarına, Saadet Partisi taraftarlarına ve Vatan Partisi taraftarlarına yönelik nefret söylemi bulunmamaktadır.
Siyasi parti taraftarlarına yönelik nefret söyleminin 12 (%57,1) paylaĢım ile Adalet ve Kalkına Partisi taraftarlarına yönelik yoğun olduğu göze çarpmaktadır. 7 (%33,3) paylaĢım Cumhuriyet Halk Partisi taraftarına, 1‟er (%4,8) paylaĢım ise Ġyi Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi taraftarlarına yöneliktir
Adalet ve Kalkınma Partisi taraftarlarına yönelik nefret söyleminin mizah tonuyla eleĢtirilere yer verilerek yapıldığı görülmektedir. Örnek olarak: “#tamam, iĢi 2 milyona gidiyor… diğer taraf yaya kaldı. ġimdi yeni AK-Troller iĢe alırlar.” (#tamam) paylaĢımı gösterilebilir.
Cumhuriyet Halk Partisi taraflarına yönelik nefret söyleminin yine aynı mizah tonuyla yapılan eleĢtirilerin olduğu gibi yoğun hakaret ve aĢağılama içeren paylaĢımların da bulunduğu görülmektedir: “OkumuĢ cahiller sizin oyunuz ile bu
yiğidin ki bir olamaz, vatan millet bayrak ezan yürek iĢi yürek #devam (#devam); Çapulistler reisin yaptığı her hizmetten yararlanıp bu sefer de utanmadan sıkılmadan tamam diyor. Beyinsizler, gözünüze dizinize dursun inĢallah; Tmm Diyen yaratıklar… Ama o laik beyinlerinizi düĢünerek yoramassınız dimi, AB/D sizin yerinize düĢünür. (#kimlerkimlerberaber)” Bu paylaĢımlarda görüldüğü üzere taraftarlara yönelik hakaret içeren ifadelerin yoğunluğu dikkat çekmektedir.
Ġyi Parti taraftarlarına yönelik nefret söylemi küfür, hakaret ve aĢağılamada karĢımıza çıkmaktadır: “Bazı Saftirik @iyipartili sosyal medya kullanıcıları (...) (#devam)” paylaĢımı gösterilebilir. Ġyi partiyi destekleyen, sosyal medya kullanıcılarına “saftirik” ifadesi yöneltilmektedir.
Nefret söylemlerinin genelinde tarafların birbirine #devam diyenleri cahillik ve bağnazlıkla suçladığı, #tamam diyenlerin de elitistlik ve okumuĢ cahillikle suçlandığı gözlemlenmektedir.
Tablo- 13: Ġttifaklara Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Toplam Ġttifaklar Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi
Millet Ġttifakı Frekans 5 61 11 77
% 83,3% 89,4% 78,6% 87,5%
Cumhur Ġttifakı Frekans 1 7 3 11
% 16,7% 10,6% 21,4% 12,5%
Toplam Frekans 6 68 14 88
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Tablo 13‟de siyasi partiler tarafından kurulan ittifaklara yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. KiĢiye/partiye/ittifaklara/taraftarlara yönelik nefret söylemi ana kategorisinde ittifaklara yönelik toplamda 88 nefret içerikli paylaĢım tespit edilmiĢtir. PaylaĢımların 68 adetinin küfür, hakaret ve aĢağılamaya ait olduğu ve yoğunlaĢtığı görülmektedir. 14 paylaĢımın düĢmanlık ve savaĢ söylemine ve 6 paylaĢımın ise abartma, yükleme ve çarpıtmaya ait olduğu görülmektedir.
Ġttifaklardan 77 (%87,5) paylaĢım ile nefret söyleminin yoğun olarak Millet ittifakına yönelik olduğu görülmektedir. Cumhur ittifakına yönelik ise nefret içerikli 11 (%12,5) paylaĢım bulunmaktadır. Millet ittifakı ve Cumhur ittifakına yönelik nefret içeriklerinin küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğunlaĢtığı dikkat çekmektedir: “Yıkımittifakı eski Türkiye‟yi gere getireceğiz diyor”, @RT_Erdogan sen zalimin düĢmanı mazlumun dostusun.. Onlar kirli ittifaka atlaya dursunlar. (#kimlerkimlerleberaber): Seçmene gizli tuzak ittifak kuruldu, Kirli tuzakları 24 haziranda bozulacak (#kimlerkimlerleberaber): Zilletin dediğinin hükmü yoktur! #kimlerkimlerleberaber DeğiĢtir bu kirli sistemi, kirli ittifakı. (#kimlerkimlerleberaber)”.
Millet ittifakının “kirli, tuzak, yıkım” gibi ifadeler ile özdeĢleĢtirildiği ve söylemlerin bu tarz ifadeler kullanılarak yapıldığı incelenen diğer paylaĢımlarda da göze çarpmaktadır.
Cumhur ittifakına yönelik nefret söylemi Millet ittifakına oranla daha azdır. Kurulan ittifaka yönelik bir önceki seçimde rakip partilerin bir araya gelmesinin etkileri olduğu görülmektedir. Aynı zamanda paylaĢımlar incelendiğinde Millet ittifakına yöneltilen ifadelerin Cumhur ittifakına yönelikte benzer ifadeler olduğu görülmektedir. Örnek olarak aĢağıdaki paylaĢım gösterilebilir: “Bay Recep, Bay Bahçeli seçmene gizli tuzak ittifak kurdu…(#kimlerkimlerleberaber)”.
Bu süreçte iki grup arasında atılan tweetlerin sosyal medya üzerindeki yansımalarının sahte olduğu da söylemlere yansımaktadır. En büyük ortak nokta ise her iki tarafın da birbirini „Fetöcü‟ olarak nitelendirmesidir. Atılan tweetlerin genelinde bu durumun yansımaları gözlemlenmektedir: “Seçim Türkiye‟de ancak yıkım ittifakına destek yurt dıĢından, FETÖ‟cülerin yoğun yaĢadığı ülkelerden #kimlerkimlerleberaber (#kimlerkimlerleberaber)” ve “Bakın Fetö‟nün yanında kim var #kimlerkimlerleberaber (#kimlerkimlerleberaber): Tamam diyen değil, devam diyen ittifak Fetö‟cüdür. (#tamam)” gibi paylaĢımlar görülmektedir.
Tablo- 14: Hangi Parti ya da KiĢiye Yöneldiği Belli Olmayan Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Toplam Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi Hangi parti ya da
kiĢiye yöneldiği belli olmayan nefret
Frekans 29 169 73 271
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Toplam Frekans 29 169 73 271
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Tablo 14‟te hangi parti ya da kiĢiye yöneldiği belli olmayan nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. Bu kategoride toplam 271 adet paylaĢım yer almaktadır. 169 paylaĢım ile nefretin küfür, hakaret ve aĢağılamada yoğunlaĢtığı görülmektedir. 73 paylaĢımın düĢmanlık ve savaĢ söyleminde, 29 paylaĢımın ise abartma, yükleme ve çarpıtmada bulunduğu görülmektedir.
Yapılan incelemede hangi parti ya da kiĢiye yöneldiği belli olmayan nefret kategorisi, kiĢiye/partiye/taraftara/ittifaklara yönelik nefret söylemi ana kategorisinin en yoğun nefret içeriklerinin bulunduğu kategorisidir. Burada nefret söylemleri çoğunlukla küfür, hakaret, aĢağılama, alay, küçük görme, dıĢlama gibi unsurlar üzerinden yapıldığı görülmektedir: “Vatan, millet, bayrak, ezan düĢmanı olan soysuz‟lara karĢı (#devam): Din istismarına tamam, yolsuzluklara tamam, tek adamlığa tamam, yasaklara tamam, ayrıĢmaya tamam, hırsızlığa tamam, cehalate tamam, yalana tamam….(#tamam): Ġte, puĢta, düĢmana, kalleĢe, kahpeye, yalancıya, dümenciye, teröre, teröriste, batıya, doğuya, fetöye inat yükseliĢe DEVAM, yola DEVAM” (#devam). Bu tarz söylemlerin yaygınlığı, diğer kullanıcıların da kabullenmesine ve rahatlıkla bu tarz söylemler üretmesine ortam hazırlamaktadır.
AraĢtırma kapsamında bazı tweetlerde siyasi liderlerin ya da siyasi partilerin sahip oldukları ideolojilerinden uzaklaĢtıkları ve birleĢtikleri yönünde ifadelerde bulunmaktadır: “#kimlerkimlerleberaber (…) Sağcı, solcu geçinenlerin aslında sağcı ve solcu olmadığı bir ve beraber olduğu son zamanlardaki ittifaklarla bir kez daha meydana çıktı.” (#kimlerkimlerleberaber).
Tablo- 15: Birden Çok KiĢi ya da Partiye Yönelik Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Kategori Nefret Söyleminin Yer AlıĢ Biçimleri
Toplam Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Küfür/ Hakaret/ AĢağılama DüĢmanlık/ SavaĢ Söylemi Birden Çok KiĢi ya da
Partiye Yönelik Nefret
Frekans 8 41 11 60
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Toplam Frekans 8 41 11 60
% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Tablo 15‟te birden çok kiĢi ya da partiye yönelik nefret söyleminin yer alıĢ biçimlerinin çapraz karĢılaĢtırılmasına yer verilmiĢtir. Bu kategoride toplam 60 adet paylaĢım yer almaktadır. 41 paylaĢım ile nefret söyleminin yoğun olarak küfür, hakaret ve aĢağılamada görüldüğü belirlenmiĢtir. Sırasıyla 11 paylaĢım ile düĢmanlık ve savaĢ söylemi, 8 paylaĢım ile abartma, yükleme ve çarpıtmada da nefret söylemli içerikler bulunmaktadır.
Seçim için kurulan ittifakların, birden çok kiĢi ya da partiye yönelik nefret söylemlerinin oluĢmasında etkili olduğu görülmektedir. Cumhur ittifakı için Adalet ve Kalkınma Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi bir arada, Millet ittifakı için ise Cumhuriyet Halk Partisi, Ġyi Parti ve Saadet Partisi bir araya gelmiĢtir. Nefret söylemlerinin bu partilerin isimlerinin bir arada yer almasına, siyasi parti liderlerinin ve cumhurbaĢkanı adaylarının da benzer paylaĢımlarda yer almalarına ve birden fazla kiĢiye ya da partiye yönelik nefret içeriklerinin oluĢturulmasında etkisi görülmektedir. Özellikle Ģahıslar üzerinden nefret söylemlerinde bulunurken, toplumsal bir hedef gösterme durumu da söz konusu olmaktadır. Bu nefret söylemleri içerisinde sürekli olarak tekrarlanan konu ise Selahattin DemirtaĢ‟ın PKK terör örgütü mensubu olduğuna ait ifadeler, Kemal Kılıçdaroğlu‟nun Ġstiklal MarĢı‟nı hatalı okumasına, Meral AkĢener‟in FETÖ bağlantısı olduğuna iliĢkin görüĢler üzerinden üretilen söylemlerdir. Bu süreçte diğer siyasetçilere ve siyasi görüĢlerini bildiren gazetecilere yönelik nefret söylemleri de göze çarpmaktadır: “PKK‟lı DemirtaĢ, Ġstiklal MarĢımızı bilmeyen Kemal, Feto sever Meral, Vatan Haini Can Dündar, Terörist Cenazesine katılan Sezgin Tanrıkulu, Bunlar tamam dediğine göre yolumun doğruluğundan emin halde Devam, #tamammıdevammı.” (#tamammıdevammı).
Tweetlerin içerisinde göze çarptığı gibi farklı ideoloji ve görüĢlerde olan siyasi partilerin aynı çatı altında toplanması ağır bir dille eleĢtirilmektedir: “Kadere bak! #kimlerkimlerleberaber FETOcüler, CHPliler, PKKlılar, Saadetliler… At izi it izine