İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri

İnsan kaynakları yönetimi kapsamında bulunan işlerin uygun bir biçimde yapılabilmesi temel bazı işlevlerin uygulanması ile sağlanmaktadır. İnsan kaynaklarında planlanma, ölçme ve değerleme, kadrolama, ödüllendirme, yetiştirilme, geliştirme, koruma ve endüstri ilişkileri insan kaynakları yönetiminin temel işlevlerini oluşturmaktadır. Ek olarak son dönemlerde önem kazanan bilgi sistemleri de temel işlevler arasına girmiş bulunmaktadır22_{. İnsan kaynakları yönetimi işlevleri, işletmenin}

amaçlarına ulaşabilmesi için gereken faaliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktadır.

İnsan kaynakları yönetimi, yönetsel uygulamaların ve teorik-metodolojik araştırmaların son yıllarda yoğun bir şekilde gelişmekte olduğu alanlardan biridir ve aşağıdaki değişkenler tarafından oluşturulan doğal bir durumdur23_:

1. Uzun zaman önce hayal etmesi bile zor iken, artık eğitim seviyesindeki artışın, insan kaynaklarının yaratılması ve yaratma potansiyelinin çok yüksek seviyelere ulaşması,

2. Örgütün büyüklüğü ne olursa olsun insan kaynaklarının, yönetiminin işlevselliği ve kuruluşun performansı üzerinde belirleyici etkisinin bulunduğuna dair oluşan farkındalık,

3. Bilgi ekonomisinin başladığı, yeni ekonominin yapıldığı, bilginin ve insan kaynağının tüm ekonomik-sosyal aktivitelerin ön plana çıktığı, ana üretici, bilgi sahibi ve bilgi kullanıcısı olduğu, bilgi devriminin etkisi.

Geleceği de düşünerek işletmenin ulaşmak istediği amaçları gerçekleştirebilecek yetenekli, motivasyonu yüksek, nitelikli eleman sağlamak,

21 _{Altan Ayan vd., “İşgörenlerin Demografik Özelliklerine Göre İnsan Kaynakları Yönetimi} Fonksiyonları Algılarının Belirlenmesi: Bir Alan Araştırması”, Yönetim ve Ekonomi, 2014, Cilt: 21, Sayı: 1, 19-34, s. 20.

22 _{Asım Saldamlı, “İnsan Kaynakları yönetiminde Bilişim Teknolojisinin Kullanımına Yönelik Bir} Araştırma: Tekirdağ Örneği”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2008, Yıl: 7, Sayı: 13, 239-263, s. 241.

23 _{Ovidiu Nicolescu, “Methods and Techniques Specific to Human Resource Management”,} Review of International Comparative Management, 2009, Volume: 10, Issue: 1, 5-18, pp. 5-6.

12

çalışanların iş tatminini arttırmak, yeteneklerini geliştirmek ve tüm bu faaliyetleri işgücü maliyetlerinin kontrolünü sağlayacak şekilde yapmak, insan kaynakları yönetiminin işlevi olmaktadır. İşletmelerin kalite, verimlilik, kâr gibi amaçlarına ulaşmasını kolaylaştırabilmenin yolu, insanın sürekli geliştirilmesi gereken bir kaynak olarak değerlendirilmesi ile mümkün olmaktadır24_{. İnsan kaynakları yönetiminin}

öncelikli işlevi, işletmenin ihtiyaç duyduğu pozisyonları belirlemek ve bu pozisyonun gerektirdiği niteliklere sahip adayların işe alımını gerçekleştirmektir.

Bilgi tabanlı ekonomideki büyümenin etkisi ile insan kaynakları yönetimi (İKY) fonksiyonlarının, yöntemlerinin ve uygulamaların giderek daha da önem kazandığı görülmektedir. İnsan kaynaklarının, küçük ya da orta ölçekli tüm girişimlerde oldukça önem taşıyan bir çalışma alanını oluşturduğu görülmektedir. Etkin bir insan kaynakları yönetimi ile toplumun iyi yaşayabilmesi için ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretim sürecinde verimliliğin artırılması adına çeşitli fırsatların yaratılması sağlanabilir. Etkin ve verimli yönetilen insan kaynaklarının işletme hedeflerinin gerçekleştirilmesinde önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir. İKY çalışmaları örgüte, piyasaya, ekonomiye veya ilgili diğer alanların ihtiyacı olan işgücünü bulmayı ve yetiştirmeyi amaçlamaktadır. İnsan kaynakları gelişiminin, toplumda yaşanan sosyo-ekonomik gelişmelerle yakından ilgisi bulunmaktadır. İnsan kaynakları geliştirme sayesinde, şirket çalışanlarına yönelik eğitim programları ile işletmenin yer aldığı çevredeki kalkınmaya yönelik programların desteklenmesinde önemli adımlar atılmasına, iş gücü piyasasının daha iyi değerlendirerek bu piyasaya bilgi verilmesine olanak sağlanabilmektedir. Buna göre, işletmenin faaliyet gösterdiği çevrede rekabet ve diğer konularda karşılaştığı zorluklarla mücadele edebilmesi için insan kaynağına yatırımın bir zorunluluk olduğu gerçeğinin göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Etkin insan kaynakları programlarının tasarlanması, insan kaynakları politikalarının uygulanması ile genel iş ve çalışan performanslarının artmasına olanak sağlanabilmektedir. Ayrıca, tüm bunlardan yola çıkıldığında işletmenin rekabet gücünün arttırılmasına önemli bir etkisinin olduğu görülmektedir. İşgücü piyasasının talepleri doğrultusunda ilgili kurumların eğitim sistemlerinde reformlar yapmaları, etkin bir girişim yönetimi

24 _{Özden Akın ve Hayat Ebru Erdost Çolak, “İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarıyla Örgütsel} Performans Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2012, Cilt: 2, Sayı: 2, 85-114, s. 86.

13

açısından da çalışanların mesleki yönden eğitimlerine odaklanmaları önem taşımaktadır25_.

İşlevleri bakımından insan kaynakları yönetiminin ayrı ayrı ele alınması ile birlikte işlevler temel iki amacın gerçekleştirilmesine yönelik olmaktadır. Sözü edilen amaçlar, çalışanların iş hayatının kalitesini artırmak ve verimliliğini yükseltmek olarak tanımlanabilir. İnsan kaynakları yönetimi ifade edilen bu amaçları gerçekleştirmek için işletmeye alınması gereken çalışan sayısından başlayıp çalışanların işletme içerisindeki iş hayatının düzenlenmesine kadar birçok konuda çözüm üretmektedir26_.

Çalışanların verimliliği, insan kaynakları yönetiminin işlevlerinin başarısını göstermektedir.

Geliştirme, çalışanların mesleki ve teknik açıdan bilgilerini arttırmalarının yanı sıra, onların fiziksel yeteneklerini ve genel kültürlerini de artırabilmektedir. Geçmiş yaşantılar, iş tatmininde ve sosyal ilişkilerde eksiklikler vb. nedeniyle çalışanların performans düzeyleri farklılık gösterebilir. İnsan kaynakları yönetiminin en önemli görevlerinden biri olarak bu eksiklikleri tespit ederek, onları geliştirme programları ile desteklemesi ve diğer performans seviyelerini aynı düzeye getirmesi gerekmektedir. Geliştirmenin, eksiklikleri olan çalışanlara uygulanmasının yanında, eksiklikleri olmayan çalışanlara da uygulanması önem taşımaktadır. Nedeni ise, her bireyin beklentileri farklı olmakta ve ortaya çıkarabileceği farklı gizli yetenekleri bulunmaktadır. Geliştirme, çalışanın işinde yükselmesi, ödüllendirilmesi, motivasyonunun artırılması ve ücretinin iyileştirilmesine ilişkin olanaklar sunmaktadır. Özellikle, çalışanlar arasındaki etkileşim, iletişim ve sosyal dayanışmanın sağlanmasında geliştirme büyük önem taşımaktadır27_.