Katılımcı 1 ’in Kimyasal Reaksiyonlar Konusu ile İlgili Görüşleri

Katılımcı 1’in Kimyasal Reaksiyonlar Konusu ile ilgili görüşleri

Özet

Hedef Kavramlar 1 1.1 Etkileşim.

1.2.1 Kimya açısından sınırlayabilirim. Kimyasal maddeler açısından bir etkileşim. 1.2.2 Kimyasal tepkime, kimyasal etkileşim diyebilirim.

1.3 Maddenin içyapısının değiştiğini düşünürüm. Mesela tanecik boyutunda düşündüğümde… Ürün açısından değişebilir. İki maddeyi tepkimeye sokarım çıkan ürünüm daha farklı olur. Bunu bir değişim olarak düşünebilirim. Yanma tepkimeleri…

1.4 Miktarla bağlantı kurabilirim diye düşünüyorum. Miktar değişimi olabilir belki. Sadece dış görünüş yetmez. Maddenin iç yapısıyla da alakalı olduğundan. Yanma reaksiyonunda maddem oksijenle tepkimeye giriyor daha sonra mesela çıkan su buharı olabilir. CO2 olabilir. Gaz çıkışı olabilir. Dışarıya ısı yayılır. Oksitlenmeyi düşünürsem renk değişimi olur.

1.5 Şu an hatırlayamıyorum. Hocamız kimyasal formüller halinde yazar.

1.6 N2+3H2→2NH3

1.7 Giren ürünümün mol sayılarını eşitledim. Giren atomlardan bir molekülüm oluştu. Buradan bağ sayılarını çıkaramam. Açmam lazım. Açtığımda çıkartırım.

Hedef Kavramlar 2

2.1.1 Ekzotermik. Dışarıya ısı verdiği için. 2.1.2 Bitkiler dışarıya oksijen veriyorlar. Güneşten enerji alıyorlar, endotermik bir

Maddenin iç yapısının değişmesi.

Miktar değişimi, gaz çıkışı, ısı çıkışı, renk değişimi.

Kimyasal formüller.

Mol sayıları, giren madde, oluşan ürün, bağ sayıları.

25

reaksiyondur.

2.2 Son enerjimle ilk enerjim dediğim olay… Mesela maddeyi tepkimeye sokarkenki ilk enerjisiyle tepkimeden sonraki son enerjisi arasındaki farkı bana entalpiyi verir. Sıcaklık basınç açısından mı düşüneceğiz? Sabit sıcaklık ve sabit basınç altında.

2.3 Negatif olmasını beklerim. Pozitif olmasını beklerim.

2.4.1 Ölçülemez bence. 2.4.2 Ölçülemez. 2.4.3 Girenlerdeki maddenin toplam enerjisi diyebilir miyim acaba? Aktivasyon enerjisi mi diyeceğim.

2.5 Molekül halindeki enerjisi mi tam anlamadım açıkçası. Nasıl ölçeriz bilmiyorum.

2.6 Bağ oluşturduğumda açığa çıkan enerji olarak değerlendirebilirim.

2.7.1 Bence atomları halinde düşündüğümüzde bağ enerjisini ölçebiliriz diye düşünüyorum. Bağların açığa çıkardığı enerji benim için önemli olduğundan dolayı molekül halinde olması bana çok bir şey ifade etmez. Bence ölçemeyiz. 2.7.3 Kj/mol. Bir molünkini alıp bağ enerjisini ölçebilirmişiz.

Sabit sıcaklık ve sabit basınç altında.

Negatif, pozitif.

Toplam enerji.

Bağ oluşturduğumda açığa çıkan enerji.

2.8 Enerji veririz. Aktivasyon enerjisi.

2.9.1 Hayır. 2.9.2 Aktivasyon enerjisi maddeden maddeye enerjiler değişir. Her maddenin enerjisi aynı değildir. İleri ve geri tepkimeyle alakalı bence ileri aktivasyon enerjisi, geri aktivasyon enerjisi diyoruz. Maddelerin cinsine göre değişir. Aktivasyon enerjisi bir şeyi düşürüyor. Taneciklerin hareketini hızlandırıyoruz. Kinetik enerjiyle alakası var.

Hedef Kavramlar 3

3.1 Birim zamanda aldığım yol.

3.2 Giren maddelerin ürüne dönüşünceye kadar geçen süre olarak tarif edebilirim. Birim zamandaki derişim miktarıyla alakalı olabilir. Girenler ve ürünler arasındaki denge kurulduktan sonra o derişimlerle hızı tespit edebilirim.

3.3 Derişim, sıcaklık, hacim olabilir mi, basınç, katalizör.

3.4

Aktivasyon enerjisi.

Her maddenin enerjisi aynı değildir. Maddelerin cinsine göre değişir.

Birim zamanda aldığım yol.

Giren maddelerin ürüne dönüşünce kadar geçen süre.

27

3.5

3.6.1 Her reaksiyon için sıcaklıkla bağlantı kurarsam etkiler tabi. Onun dışında sadece ışık bir şey ifade etmiyor bana reaksiyon hızı için. 3.6.5 Kelime olarak duydum o kadar.

3.7.1 Reaksiyon hızını arttırır. Girdiği gibi çıkar. 3.7.2 Aktivasyon enerjisini düşürüyor.

3.8.1 Hız sadece derişime bağlı değildir. Sıcaklığa, basınca bağlı. 3.8.2 Olmalıdır. 3.8.3 0C veya 0K cinsinden. Zaman.

Hedef Kavramlar 4

4.1 Hareketli olmalarını, çarpışmalarını. Kinetik enerjileri artar.

4.2.1 Hayır bence bu reaksiyonun gerçekleşmesi için yeterli değildir. 4.2.2 Yeterli bir enerjiye ihtiyacımız var.

4.3.1 Kinetik enerjileri artıyor. Bence.... bilmiyorum sonuçlanır mı..? Sıcaklığı artırınca kinetik enerji artıyor. Ama her çarpışma olayı bana reaksiyon olması gerektiğini göstermediğine göre olmaz.

Işık bir şey ifade etmiyor. Sıcaklıkla bağlantı kurarsam etkiler.

Katalizör reaksiyon hızını arttırır. Aktivasyon enerjisini düşürür.

Hız sıcaklık ve basınca da bağlıdır.

Hareketli olmaları, çarpışmaları, kinetik enerjilerinin artması.

Yeterli enerjiye ihtiyaç vardır.

Sıcaklığı artırınca kinetik enerji artıyor. Ama her çarpışma olayı reaksiyon olması gerektiğini göstermez.

4.3.2 Dışarıdan bir etki, kuvvet.. 4.4

Hedef Kavramlar 5 5.1 Hayır.

5.2.1 Teraziyi örnek verebilirim. 5.2.2 Kimyasal denge de giren maddelerimle üründe oluşan maddelerimin miktarının eşit olduğunu diyebilirim terazi gibi düşünürsem. Giren madde miktarıyla ürünün madde miktarı bir süre sonra eşitleniyor. Hızlarının eşit olduğunu söyleyebilirim. 5.2.3 Mesela katısıyla dengede olan bir sıvı olabilir benim için.

5.3 Devam eder.

5.4 Hızları.

5.5 Üründeki derişimin daha fazla olmasını bekleyebilirim açıkçası.

5.6.1 Ürünümde artış olur. 5.6.2 Reaksiyon hızı bozulmaz. Denge bozuluyor denge bozulduğu için de hız da

Dışarıdan etki, kuvvet.

Reaktantların %100 ürüne dönüşmesi mümkün değildir.

Giren madde miktarıyla ürün madde miktarı eşitleniyor. Hızları eşitleniyor.

Katısıyla dengede olan sıvı.

Denge devam eder.

Dengede eşit olan hızlarıdır.

Reaksiyon dengedeyken ürünlerdeki derişimin fazla olmasını beklerim.

Reaksiyon hızı bozulur, reaksiyon sağa kayar, sonra tekrar denge kurulur, H2 ve HI derişimleri artar, oranları değişmez

29

bozulur. 5.6.3 Ürünlerimin olduğu yöne doğru artar yani sağ tarafa doğru. 5.6.4 Eşitlenir. 5.6.5 Hidrojenin ve HI 5.6.6 Değişmez.

5.7.1 Sol tarafa kayar. 5.7.2 Reaktantların artmasını beklerim.

5.8.1 Etkiler. 5.8.2 Kap içerisinde düşündüm. PV=nRT dünürsem sabit sıcaklıkta basınç artarsa derişimim artar. 5.8.3 Sağ sol olarak mı söyleyeceğim.

5.9.1 Girenlerin olduğu yöne kayar. 5.9.2 Mol sayılarını düşündüm. Mol sayıları fazla olduğu için.

5.10 Değiştirmez.

Hedef Kavramlar 6

6.1.1 Hidrojen ve oksijenden oluşur. Hidrojen bağı vardır. Molekül olarak bağlar var, eşleşmemiş elektronlar var kafamda. 6.1.2 Açısal. 6.1.3 Bağlar kovalenttir. 6.1.4 Polar kovalent bağ deriz. 6.1.5 Elektrik iletkenliği vardır. 6.1.6 H bağından dolayı çekim kuvveti fazla.

6.2.1 Polar maddeleri çözer. Çünkü benzer benzeri çözer. İyonik yapılı katıları çözebilir, çünkü mesela NaCl. 6.2.2 Suyu örnek verebilirim.

İleri reaksiyon ekzotermikse ve ısıtırsak reaksiyon sola kayar, reaktanların artması beklenir.

Basınç kimyasal dengeyi etkiler. Basınç artarsa sabit sıcaklıkta derişim artar.

Basıncın arttırılması reaksiyonu mol sayıları fazla olan yöne kaydırır.

Basınç artarsa mol sayıları eşitse değiştirmez.

Polar kovalent, H bağı var, çekim fazla, elektrik iletkenliği var.

Su polar maddeleri çözer, benzer benzeri çözer. Su polar çözücüdür.

6.3 Su içinde katıların gittikçe yok olması diyebilirim, yani sıvı hale geçmesi gibi.

6.4.1 Su molekülleri NaCl iyonlarını sarar.

6.4.2

6.4.3 Bilemem bence. 6.4.4 İyonun çekim kuvvetiyle alakalı olabilir mi mesela.

6.5 İçinde bir şeyler varsa kirlenir mesela. Farklı maddeler kirletebilir suyu.

6.6 Vardır bence.

Su içinde katıların gittikçe yok olması, sıvı hale geçmesi.

Su molekülleri Na+

ve Cl- iyonlarını sarar. Kaç su molekülü tarafından sarılacağı iyonun çekim kuvvetiyle ilgilidir.

İçinde farklı maddeler varsa su kirlenir.

Bakteriler suyu kirletir.

Kimyasal Reaksiyonlar konusu ile ilgili Görüşme Formundan elde edilen veriler Katılımcı 1 ’de aşağıdaki görüşlerin olduğu sunucunu ortaya çıkarmıştır:

 Reaksiyon deyince aklına etkileşim gelmesi,

 Kimyasal reaksiyonun da kimyasal etkileşim olması,

 Kimyasal değişimde maddenin içyapısının değişmesi, iki maddeyi tepkimeye soktuğunda çıkan ürününün farklı olması,

 Kimyasal reaksiyon olduğunu miktar değişimi, gaz çıkışı, ısı çıkışı, renk değişimi olmasından anlaması,

 Kimyasal değişmelerin kimyasal formüllerle gösterildiği,

 Denkleştirilmiş bir kimyasal eşitlikten mol sayıları, giren madde, oluşan ürün, bağ sayılarını bulabileceği,

 Kömürün yanmasının ekzotermik, fotosentez olayının endotermik olduğu,  Enerji değişimini sabit sıcaklık ve sabit basınç altında entalpi olarak ifade

31

 Entalpinin işaretinin kömürün yanmasında negatif, fotosentez olayında ise pozitif olmasını beklediği,

 Mutlak enerjinin ölçülemeyeceği, fakat ölçülen bu enerjinin giren maddelerin toplam enerjisi olduğu,

 Enerji değişimini nasıl ölçülebileceğini bilmemesi,

 Bağ enerjisinin bağ oluşturduğunda açığa çıkan enerji olması,  Bir molekülün değil, molün bağ enerjisinin ölçülebileceği,  Reaksiyonun başlaması için aktivasyon enerjisine ihtiyaç olduğu,

 Her maddenin enerjisinin aynı olmadığı, aktivasyon enerjisinin maddelerin cinsine göre değiştiği,

 Kimyasal reaksiyonun hızı giren maddelerin ürüne dönüşünceye kadar geçen süre olduğu,

 Reaksiyon hızını derişim, sıcaklık, hacim, basınç, katalizörün etkilediği,

 Reaksiyon hızı için ışığın bir şey ifade etmediği, ancak her reaksiyon için sıcaklıkla bağlantı kurarsa etkilediği,

 Katalizörün reaksiyonun hızını arttırdığı, reaksiyona girdiği gibi çıktığı ve aktivasyon enerjisini düşürdüğü,

 Hızın sadece derişime değil, sıcaklık ve basınca da bağlı olduğu.

 Tanecilerde reaksiyona girecekleri zaman hareketli olmaları, çarpışmaları, kinetik enerjilerinin artmasını beklediği,

 Tanecikler ya da moleküller arası gerçekleşen her çarpışmada reaksiyonun gerçekleşmediği, yeterli enerjiye ihtiyaç olduğu,

 Sıcaklığı artırınca kinetik enerjinin arttığı, ama her çarpışma olayının reaksiyon olması gerektiğini göstermediği, başka dışarıdan etki, kuvvete ihtiyaç olduğu,  Reaktantların %100 ürüne dönüşmesinin mümkün olmadığı,

 Kimyasal dengede giren madde miktarıyla ürün madde miktarının eşit olduğu,  Kimyasal dengede hızların eşit olduğu,

 Kimyasal dengeyi katısıyla dengede olan sıvıya benzetmesi,  Kimyasal dengenin durağan olmadığı, devam ettiği,

 Reaksiyon dengedeyken ürünlerdeki derişimin fazla olmasını beklediği,

 H2+I2↔2HI reaksiyonu dengedeyken H2 eklediğimizde dengenin bozulacağı, reaksiyonun sağa doğru kayacağı, sonra tekrar dengeye ulaşacağı, H2 ve HI derişimin artacağı, oranlarının değişmeyeceği,

 İleri reaksiyon ekzotermikse ve ısıtırsak reaksiyonun sola kayacağı, reaktantların artmasını beklediği.

 Basıncın kimyasal dengeyi etkilediği, basınç artarsa sabit sıcaklıkta derişimin arttığı,

 Basıncın arttırılması reaksiyonu mol sayıları fazla olan yöne kaydırdığı,

 Basınç arttırılırsa ve reaksiyonun her iki tarafındaki mol sayıları eşitse basıncın etkisinin olmadığı,

 Suyun polar kovalent bir molekül olduğu, H bağının olduğu, bu nedenle çekimin fazla, kaynama noktasının yüksek olduğu ve elektrik iletkenliğinin olduğu,  Suyun polar maddeleri, benzerin benzeri çözdüğü ve suyun polar bir çözücü

olduğu,

 Çözünme deyince aklına su içinde katıların gittikçe yok olması, sıvı hale geçmesi,

 NaCl suya atınca su moleküllerinin Na+

ve Cl- iyonlarını saracağı, kaç su molekülü tarafından sarılacağının iyonun çekim kuvvetiyle ilgili olduğu,

 İçinde farklı maddeler varsa suyun kirlendiği,  Bakterilerin suyu kirlettiği.

Belgede Kimya öğretmen adaylarının kimyasal reaksiyonlar konusunda zihinsel modellerinin belirlenmesi (sayfa 33-42)