Katılımcı 5 ’in Kimyasal Reaksiyonlar Konusu ile İlgili Görüşleri

Katılımcı 5 ’in Kimyasal Reaksiyonlar Konusu ile ilgili görüşleri

Özet

1.1 Tepki.

1.2.1 İki elementten yeni bileşiklerin oluşması. 1.2.2 Kimyasal tepkime, yeni ürün oluşumu.

1.3 Fiziksel değişme; renk koku olarak, Kimyasal değişme ise, kimyasal özelliklerinin değişmesi.

1.4 Enerji çıkar ortaya ya da enerji sarf ederiz. Yani enerji değişmesi gerekli. Ürünlerin sayısında azalma olabilir, iki ürün girip de bir ürün çıkabilir. Gaz çıkışı, koku olabilir, rengi değişebilir.

1.5 Reaksiyonla, denklemle.

1.6 SO2+H2O→H2SO3

1.7 Burada entalpisinin azaldığını görürüm. Kendiliğinden olmadığını söyleyebiliriz bazı durumlarda. Yeni ürün oluşuyor. Bağ sayılarını bulabiliriz.

Hedef Kavramlar 2

2.1.1 Ekzotermik. Kendiliğinden oluyor. 2.1.2 Işık, yani Güneş ışığı gerekiyor endotermiktir diyebiliriz.

2.2 Sıcaklıkta bir değişim oluyorsa. Eksi de olabilir artı da olabilir.

2.3 (-) olur, diğeri de (+)

Tepki.

İki elementten yeni ürün oluşumu.

Kimyasal özelliklerinin değişmesi.

Enerji çıkar ya da sarf edilir, iki madde girip ürün olarak tek madde çıkması, gaz çıkışı, koku, renk değişimi.

Denklemlerle gösteririz kimyasal değişmeleri.

Denkleştirilmiş bir kimyasal eşitlik entalpisini, kendiliğinden olup olmadığını, yeni ürün oluştuğunu bağ sayılarını verir.

Ekzotermik; kendiliğinden oluyor, endotermik.

Sıcaklıkta bir değişim oluyorsa entalpi olarak ifade ederiz.

61

2.4.1 Hayır sadece enerji değişimi. 2.4.2 Yandığında ne kadar enerji veriyorsa onu ölçebiliriz. Bu kadar enerjisi vardır diyemeyiz. 2.4.3 Yandığında, yani kimyasal tepkime olduğunda verdiği enerji. Verdiği ya da aldığı enerji diyebiliriz. Alıyorsa zaten kendiliğinden olmuyor. Enerji farkını buluyoruz.

2.5 Gibbs serbest enerjisiyle buluyoruz işte.

2.6 Bir bağı kırmak için harcadığımız enerji.

2.7.1 Evet bir molekül mesela su molekülündeki H ile O arasındaki bağın enerjisini ölçebiliriz. 2.7.2 Mol içinde moleküller var işte. Molünkini de ölçebiliriz. 2.7.3 Joule. Kcal de var.

2.8 Aktivasyon enerjisine ihtiyaç var.

2.9.1 Yok. 2.9.2 Bilmiyorum.

Hedef Kavramlar 3

3.1 Bir insanın çok enerjisi varsa çok hızlı yürür.

3.2 Derişimdeki azalmaya göre hız değişir. Giren maddelerin derişimi çok olduğunda

Mutlak enerji ölçülemez, enerji değişimi ölçülür. Enerji alıyorsa reaksiyon kendiliğinden olmuyor.

Enerji değişimini Gibbs serbest enerjisiyle buluyoruz.

Bir bağı kırmak için harcadığımız enerji.

Bir molekülün bağ enerjisini bulabiliriz. Mol içinde moleküller olduğundan bir molün bağ enerjisini de ölçebiliriz. Jolue ve Kcal.

Aktivasyon enerjisine ihtiyaç vardır.

Aktivasyon enerjisi her reaksiyon için aynı değildir, neye bağlı oluğunu bilmiyorum.

Reaksiyona giren maddelerin derişimleri çok olduğunda reaksiyon hızlı gider,

hızlı gider, miktar değil derişimle alakalı.

3.3 Derişim ilk önce, hız sabiti de var onu zaten derişimlerden buluyoruz. Kat sayıları var.

3.4 Hızı değiştiği için birbirlerine çarpmaları daha fazla olur. Daha hareketli oldu.

3.5

3.6.1 Evet. 3.6.2 Genelde arttır. Bazı durumlarda ısı azaltabiliyor. Işık…. Yani o da ısı vermez mi? Yani ısıyla alakalı olduğundan öyle düşündüm. 3.6.3 Isı mı ışık mı? Işık hepsini arttırır bence.

3.7.1 Daha hızlandırır. 3.7.2 İzlediği yol daha az enerji sarf ediyor. Daha az enerjiye ihtiyaç duyduğu için daha hızlı gerçekleşiyor. Enerjiyle hız alakalı burada. Aktivasyon enerjisi var ya onu düşürüyor.

miktar değil derişimle alakalı hız.

Derişim ve hız sabiti. Hız sabitini derişimlerden buluyoruz.

Daha hareketli olurlar. Birbirlerine daha fazla çarparlar.

Işık tüm reaksiyonların hızını arttırır.

Katalizör reaksiyon hızını arttırır, aktivasyon enerjisini düşürür.

63

3.8.1 Bu tanıma göre evet. Hız enerjiye de bağlıdır.

Hedef Kavramlar 4

4.1 Uyarılmış halde hızlı olurlar çılgın gibi. Mesela bir insan çok kızgın, agresifken arkadaşı onunla derdini paylaştığında enerjisi düşüyor, sakinleşiyor.

4.2.1 Hayır. 4.2.2 Enerjilerinin uyması lazım.

4.3.1 Orda yine birtakım şeyler vardı onların uyması lazımdı. Mesela bağların olması gerekiyor… çözemedim.

Hedef Kavramlar 5 5.1 Hayır.

5.2.1 Gibbs enerjisi sıfır olduğunda denge olur. 5.2.2 Terazi aklıma geliyor. 5.2.3 Hayır. 5.2.4 Ürünler ve girenlerin derişimleri oranları 1 e eşit olduğunda dengeye ulaşmış oluyor.

5.3 Devam eder.

5.4 Girenlerin ve ürünlerin derişimlerinin oranı.

5.5 Girenler ve ürünlerin derişimi eşit olmuyor.

Hız derişime ve enerjiye bağlıdır.

Tanecikler uyarılmış halde çılgın gibi hızlı olurlar. Bir insan çok kızgın agresifken arkadaşı onunla derdini paylaştığında enerjisi düşüyor, sakinleşiyor.

Her çarpışma reaksiyonla sonuçlanmaz. Enerjilerinin uyması gerekir.

Reaktantların %100 ürüne dönüşmesi mümkün değildir.

Denge deyince aklıma terazi geliyor. Gibbs enerjisi sıfır olduğunda denge olur. Ürünler ve girenlerin derişileri oranları 1 e eşit olduğunda dengeye ulaşmış olur.

Denge devam eder.

Kimyasal dengede eşit olan girenler ve ürünlerin derişimlerinin oranı.

5.6.2 Evet. 5.6.3 Sağa doğru olacak. 5.6.4 Dengede olacak fakat durmayacak. Yeterince iyodür varsa dengeye gelir. 5.6.5 HI 5.6.6 Hız sabitine baktığımızda bir oluyor.

5.7.1 Sağ tarafa kayar. 5.7.2 Ürünlerin artmasını beklerim.

5.8.1 Evet. 5.8.2 Basınç artınca hacim azalıyor, çarpışmalar daha çok olduğu için daha hızlı olması gerekiyor. 5.8.3 Sağa kayar ileri.

5.9.1 Kendiliğinden gerçekleşen bir reaksiyon. Bence burada sola kayar. Şey var ya “Paran varsa ne rahat..” düşündüm. Mol sayılarına göre.

5.10 Burada tam tersi. Sağa kayar. Çünkü H2 ile I2 daha çok çarpışacak. Basıncı arttırınca hacim azalacağı için ikisinin çarpışmaları daha çok olacak ve tepkime sağa kayacak.

Hedef Kavramlar 6

6.1.1 Hidrojen ve oksijenden oluşur. 6.1.2 Bağları kırık doğru. 6.1.4 Bağlar polar, artı, eksi… iyonik oluyor ya.

6.1.5 Çok az elektriği iletir. 6.1.6 H bağından dolayı kaynama noktası yüksek.

H eklediğimizde denge bozulur, reaksiyon sağa doğru kayar, yeterince iyodür varsa tekrar dengeye gelir. Sadece HI derişimi artar. Oranları hız sabitine baktığımızsa bir oluyor.

İleri reaksiyon ekzotermikse ve ısıtırsak sağ tarafa kayar, ürünlerin artması beklenir.

Basınç kimyasal dengeyi etkiler. Basınç artınca hacim azalır, çarpışmalar daha çok olur, reaksiyon sağa, ileri kayar.

Basıncı arttırırsak reaksiyon sola, daha çok mol sayısının olduğu yöne kayar.

Reaksiyonun her iki tarafında mol sayıları eşitse, basınç arttığından hacim küçüleceği için, daha fazla çarpışma olur ve reaksiyon sağa kayar.

65

6.2.1 Polar olanları çözüyorsa polar çözücüdür. 6.2.2 Su bir polar çözücüdür, polarları çözer. İyonik yapılı katıları hayır çözemez.

6.3 Aslında sıvının içine katının çözünmesini düşünebiliyoruz ama bu değil mesela yağı suya koyduğumuzda çözünmüyor, ikisi birbirini çözmüyor. Bu da çözme olayı sıvı-sıvı da olabilir, katı- katı da olabilir. Aklıma problemler geliyor, yok olması gibi bir şey, göremediğimiz hale gelmesi.

6.4.1 Aaaa evet, çözer ama iyonik yapılı katıların hepsini çözer diye bir şey yok bence. Kısmi eksi, kısmi artı. Oksijen de gelir Na+ çekmeye çalışırken ikisinin arasındaki bağı zayıflatır. İşte su molekülleri tuz moleküllerini sardığı için, Yani iyonlarını… bence kopmuyor orda sadece arasındaki bağı zayıflatıyor. Çünkü bunu kuruttuğumuzda yine tuz kalıyor orada.

Su, polar maddeleri çözer, iyonik yapılı katıları çözemez.

Çözünme yok olması, göremediğimiz hale gelmesi gibi bir şey.

Su, iyonik yapılı katıların hepsini çözer diye bir şey yok. Su NaCl arasındaki bağı zayıflatır fakat koparmaz. Çünkü kuruttuğumuzda yine tuz kalıyor.

6.4.2

6.4.3 Bilmem… 2 tane su molekülü diyebilirim. Çünkü iki tane iyon var ya ondan dedim. Aslında yanlış demiş olabilirim Çünkü bol suya tuz attığımızda tuzun tadını alabiliyoruz. Yani ne kadar çok su varsa o kadar bağı zayıflatmış oluruz diyebilirim diye düşünüyorum.

6.5 Suyun içinde çözünmeyen maddeler suyu kirletir. Aslında sağlığımız için zararlı olan şeyler kirlilik olarak sayılabilir. Ama içtiğimiz suda ne var onu bile bilmiyoruz, belki o kirli, görmediğimiz kirlilikler vardır kesin.

6.6 Hayır onlar temizler genelde.

Ne kadar çok su varsa NaCl arasındaki bağ o kadar zayıflar.

Su içinde çözünmeyen ve sağlığımız için zararlı olan şeyler suyu kirletir.

Bakteriler suyu temizler.

Kimyasal Reaksiyonlar konusu ile ilgili Görüşme Formundan elde edilen veriler Katılımcı 5 ’de aşağıdaki görüşlerin olduğu sunucunu ortaya çıkarmıştır:

 Reaksiyon deyince aklına tepki gelmesi,

 Kimyasal reaksiyonun iki elementten yeni ürün oluşumu olması,  Kimyasal değişimde maddenin kimyasal özelliklerinin değişmesi,

67

 Kimyasal reaksiyon olduğunu enerji çıkması ya da sarf edilmesi, iki maddenin girip ürün olarak tek maddenin çıkması, gaz çıkışı, koku, renk değişimi olmasından anlaması,

 Kimyasal değişmelerin denklemelerle gösterildiği,

 Denkleştirilmiş bir kimyasal eşitlikten entalpisini, kendiliğinden olup olmadığını, yeni ürün oluştuğunu, bağ sayılarını bulabileceği,

 Kömürün yanmasının ekzotermik; kendiliğinden olduğu, fotosentez olayının ise endotermik olduğu,

 Sıcaklıkta bir değişim oluyorsa bunu entalpi olarak ifade edeceği,

 Entalpinin işaretinin kömürün yanmasında negatif, fotosentez olayında ise pozitif olmasını beklediği,

 Mutlak enerji ölçülemeyeceği, enerji değişiminin ölçülebileceği, enerji alıyorsa reaksiyonun kendiliğinden olmadığı,

 Enerji değişiminin Gibbs serbest enerjisiyle bulunabildiği,  Bağ enerjisinin bir bağı kırmak için harcadığımız enerji olması,

 Bir molekülün bağ enerjisinin ölçülebileceği, mol içinde de moleküller olduğundan bir molün bağ enerjisinin de ölçülebileceği ve enerjinin biriminin Joule bir de Kcal olduğu,

 Reaksiyonun başlaması için aktivasyon enerjisine ihtiyaç olduğu,

 Her reaksiyon için aktivasyon enerjisinin aynı olmadığı, neye göre değiştiğini bilmediği,

 Reaksiyona giren maddelerin derişimleri çok olduğunda reaksiyonun hızlı gideceği,

 Reaksiyon hızını derişim ve hız sabitinin etkilediği, hız sabitinin derişimlerden elde edildiği,

 Işığın tüm reaksiyonların hızını arttırdığı,

 Katalizörün reaksiyonun hızını arttırdığı ve aktivasyon enerjisini düşürdüğü,  Hızın sadece derişime değil, enerjiye de bağlı olduğu,

 Taneciklerin uyarılmış halde çılgın gibi hızlı oldukları, “bir insan çok kızgın, agresifken arkadaşı onunla derdini paylaştığında enerjisi düşüyor, sakinleşiyor” benzetmesinden yola çıktığı,

 Tanecilerde reaksiyona girecekleri zaman daha hareketli olmaları, birbirlerine daha fazla çarpmalarını beklediği,

 Tanecikler ya da moleküller arası gerçekleşen her çarpışmada reaksiyonun gerçekleşmediği, enerjilerinin uymasının gerektiği,

 Sıcaklığı artırınca da başka uyması gereken şeyler olduğunu düşündüğü fakat hatırlayamadığı,

 Reaktantların %100 ürüne dönüşmesinin mümkün olmadığı,  Denge deyince aklına terazinin gelmesi,

 Gibbs enerjisi sıfır olduğunda kimyasal denge olacağı,

 Ürünler ve girenlerin derişimleri oranları 1 e eşit olduğunda sistemin dengeye ulaşmış olacağı,

 Kimyasal dengenin durağan olmadığı, devam ettiği,

 Kimyasal dengede eşit olanın girenler ve ürünlerin derişimlerinin oranı olduğu,  H2+I2↔2HI reaksiyonu dengedeyken H2 eklediğimizde denge bozulacağı,

reaksiyonun sağa doğru kayacağı, yeterince iyodür varsa tekrar dengeye geleceği, sadece HI derişimin artacağı, oranlarının ise hız sabitine baktığımızda bir olacağı,

 İleri reaksiyon ekzotermikse ve ısıtırsak sistemin sağ tarafa kayacağı, ürünlerin artmasını beklediği,

 Basınç kimyasal dengeyi etkilediği, basınç artınca hamin azalacağı, çarpışmaların daha çok olacağı, reaksiyon sağa, ileri kayacağı.

 Basıncın arttırılması reaksiyonu mol sayıları fazla olan yöne kaydırdığı,

 Reaksiyonun her iki tarafında mol sayıları eşitse, basınç arttığından hacim küçüleceği için, daha fazla çarpışma olacağı ve reaksiyonun sağa kayacağı,  Suyun polar iyonik bir molekül olduğu, H bağının olduğu, bu nedenle çekimin

fazla, kaynama noktasının yüksek olduğu ve çok az elektrik iletkenliğinin olduğu,

 Suyun polar maddeleri çözeceği,

 Çözünmenin aklında yok olma, göremediğimiz hale gelme gibi bir şey olarak var olması,

 Suyun, iyonik yapılı katıların hepsini çözmeyeceği, NaCl arasındaki bağı zayıflatacağı, fakat koparmayacağı, çünkü kurutulduğunda yine tuzun kalacağı, ne kadar çok su varsa NaCl arasındaki bağın o kadar zayıflayacağı,

 Su içindeki çözünmeyen ve sağlığımız için zararlı olan şeylerin suyu kirlettiği,  Bakterilerin suyu temizlediği.

69

Belgede Kimya öğretmen adaylarının kimyasal reaksiyonlar konusunda zihinsel modellerinin belirlenmesi (sayfa 69-79)