Öneriler

Bu çalışmanın sonuçlarından hareketle benzer çalışmalar için aşağıdakiler önerilebilir:

1. Araştırmam sırasında katılımcılardan edindiğim verileri değerlendirirken tereddüde kapıldığım anlar olduğundan, buna benzer yapılacak çalışmaların önce iki kademeli sorulardan oluşan bir ölçek uygulandıktan sonra görüşmelerle de desteklenerek tamamlanması daha net sonuçların ortaya çıkmasını sağlayabilir.

2. Öğrencilerin kimya konularına ilişkin zihinsel model oluştururken zorlandıkları hayal etmelerine ve şekil olarak göstermelerine analojik düşünmenin etkisini ortaya çıkaran çalışmalar yapılabilir.

3. Öğrencilerin zihinsel model oluşturabilme becerileriyle ön bilgilerinin ilişkisini ortaya çıkaran çalışmalar yapılabilir.

115

4. Öğrencilerin kimya disiplinine karşı tutumlarının zihinsel modellerini oluşturmalarında etkisi olup olmadığı araştırılabilir.

5. Kimyasal reaksiyonlar konusunda ve diğer kimya konularında, farklı seviyelerdeki çok sayıda öğrenciyle, konu alanı daraltılarak gerçekleştirilecek zihinsel modellerin tespitine yönelik çalışmalarla daha genellenebilir sonuçlar elde edilebilir.

6. Öğretim planının belirlenmesinde, aynı öğretim ortamında olmalarına rağmen farklı zihinsel modellere sahip öğrencilerin varlığının dikkate alınması, öğrencilerin bilimsel modellere uygun zihinsel modeller oluşturmalarına yardımcı olabilir.

7. Öğrencilerin zihinsel modellerini daha açık bir şekilde ortaya koymak amacıyla tüm kimya konuları ile ilgili makroskobik, mikroskobik ve sembolik boyutta çizimlerini ortaya koyan daha çok çalışma yapılabilir.

KAYNAKÇA

Atasoy, B. (2004) Fen öğrenimi ve öğretimi (2. Baskı). Ankara: Asil Yayın. Atasoy, B. (2004) Temel Kimya Kavramları (2. Baskı). Ankara: Asil Yayın.

Atasoy, B., Kadayıfçı, H. ve Akkuş H. (2007) Öğrencilerin Çizimlerinden ve Açıklamalarından Yaratıcı Düşüncelerinin Ortaya Konulması (Çizimler ve Açıklamalar Yoluyla Yaratıcı Düşünceler). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4), 679-700

Büyüköztürk, Ş. (2008) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi

Cartier, J., Rudolph, J. and Stewart, J. (2001). The Nature and Structure of Scientific Models. The National Center for Improving Student Learning and Achievement in Mathematics and Science (NCISLA), Working Paper.

Coll, R. K. and Treagust, D. F. (2001). Learners’ mental models of chemical bonding. Research in Science Education, 31, 357-382

Coll, R. K. and Treagust, D. F. (2003). Learners’ mental models of metallic bonding: A cross-age study. Science Education, 87, 685-707.

Franco, C. and Colinvaux, D. (2000). Grasping Mental Models, J.K. Gilbert ve C.J. Boulter, Developing Models in Science Education, Kluwer Academic Publishers, İngiltere.

Gabel, D. (1999). Improving teaching and Learning through Chemistry Education Research: A Look to the future. Journal of Chemical Education, 76(4), 548-554. Gabel, D. L. and Bunce, D. M. (1994). Research on problem solving: Chemistry. In D.

L. Gabel (Ed.), Handbook of Research on Science Teaching and Learning (pp. 301-325). New York: Macmillan.

Gilbert, S. (1989). An evaluation of the Use of Analogy, Simile and Metaphor in Science Texts. Journal of Research in Science Teaching, 26, 315-327.

Gilbert, J. K. (1993). Models and modelling in science education. Hatfield, UK: Association for Science Education.

Greca, I. M. and Moreira, M. A. (2000). Mental Models, Conceptual Models and Modelling. Instructional Journal Science Education, 22, 1-11.

Güneş, B., Gülçiçek, Ç. ve Bağcı, N. (2004). Eğitim Fakültelerindeki Fen ve Matematik Öğretim Elemanlarının Model ve Modelleme Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 35-48.

117

Harrison, A. G. and Treagust, D. F. (1999). Learning about Atoms, Molecules and Chemical Bonds: A Case Study of Multiple- Model Use in Grade 11 Chemistry. Inc. Science Education, 84, 352-381.

Harrison, A. G. and Treagust, F. D. (2000). A Typology of School Science Models, International Journal of Science Education, vol.22, no.9, 1011-1026.

Harrison, A. G. (2001). How do Teachers And Textbook Writers Model Scientific Ideas For Students. Research in Science Education, 31, 401-435.

Hinton, M. E. and Nakhleh, M. B. (1999). Students’ Microscopic, Macroscopic, and Symbolic Representations of Chemical Reactions, The Chemical Educator, Vol. 4, No. 5,158-167

Johnson, P. (2000). Children’s understanding of substances, part 1: Recognizing chemical change. International Journal of Science Education, 22(7), 719-737. Johnstone, A. H. (1993). The development of chemistry teaching: A changing response

to changing demand. Journal of Chemical Education, 70, 701-704.

Justi, S. R. and Gilbert, K. J. (2002). Modelling Teachers’ Views on the Nature of Modelling and implications for the Education of Modellers, International Journal of Science Education, Vol. 24, No. 4, 369-387.

Krnel, D., Watson, R. and Glazar, S. A. (1998). Survey of research related to the development of the concept of 'matter'. International Journal of Science Education, 20(3), 257-289.

Limont, W. (2003) Creative Imagination in Science Education. In Science Education: Talent Recruitment and Public Understanding. Csermely, P., Lederman, L. (Ed). IOS Press.

Lin, C., Hu, W., Adey, P. and Shen, J. (2003) The influence of case on scientific creativity. Research in Science Education, 13, 143-162.

Lin, J. V. and Chiu, M. H. (2007). Exploring the Characteristics and Diverse Sources of Students’ Mental Models of Acids and Bases, International Journal of Science Education, Vol. 29, No. 6, 771-803

Maskill, R., Cachapuz, A. F. C. and Koulaidis, V. (1997). Young pupils’ ideas about the microscopic nature of matter in three different European countries. International Journal of Science Education, 19(6), 631-645.

Nakiboğlu, C., Benlikaya, R. ve Karakoç, Ö. (2002). Öğretmen Adaylarının Atomun Yapısı ile İlgili Zihinsel Modelleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 88-98.

Ross, B. and Munby, H. (1991). Concept mapping and misconceptions: A study of high school students’ understandings of acids and bases. International Journal of Science Education, 13(1), 11-23.

Stavridou, H., and Solomonidou, C. (1998). Conceptual reorganization and the construction of the chemical reaction concept during secondary education. International Journal of Science Education, 20(2), 205-221.

Treagust, F. D. (2002). Students’ Understanding of the Role of Scientific Models in Learning Science. International Journal of Science Education, vol.24, no.4, 357- 368.

Ulutaş, B. (2010). Kimya Eğitimi Öğrencilerinin Kimyasal Bağlar Konusundaki Zihinsel Modelleri ve Bilişsel Haritaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Van Driel, H. J., de Vos, W., Verloop, N. and Dekkers, H. (1998). Developing secondary students’ conceptions of chemical reactions: The introduction of chemical equilibrium. International Journal of Science Education, 20(4), 379- 392.

Van Driel, H. J. and Verloop, N. (1999). Teachers’ Knowledge of Models and Modelling in Science, International Journal of Science Education, vol.21, no.11, 1141-1153.

Yang, E., Andre, T., Greenbowe, T. J. and Tibell, L. (2003). Spatial ability and the impact of visualization/animation on learning electrochemistry. International Journal of Science Education, 25(3), 329-349.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

119

EK-1

GÖRÜŞME FORMU

HEDEF KAVRAMLAR 1  Reaksiyon kavramı

 Kimyasal reaksiyon kavramı  Kimyasal reaksiyonun özellikleri  Kimyasal reaksiyonun gösterimi

1. Reaksiyon deyince aklına ne gelir? Nasıl oluşur?

2. Kimyasal reaksiyonu tanımlayabilir misin? Kimyasal reaksiyonu başka nasıl adlandırmak, yerine ne demek isterdin?

3. Kimyasal değişme nedir?

4. Bir kimyasal reaksiyonun olduğu nasıl anlaşılır? 5. Kimyasal değişmeleri nasıl gösteririz?

6. Aklına gelen herhangi bir kimyasal eşitliği yazabilir misin?

7. Denkleştirilmiş bir kimyasal eşitlik bize hangi bilgileri verir? Basit bir matematiksel eşitlik mi sağlamış oluruz?

HEDEF KAVRAMLAR 2

 Enerji bakımından reaksiyon çeşitleri  Mutlak enerji kavramı

 Bağ enerjisi kavramı

 Aktivasyon enerjisi kavramı

1. Kömürün yanması enerji bakımından ne tür bir kimyasal reaksiyondur? Fotosentez olayı için ne dersin?

121

3. Kömürün yanması ve fotosentez olaylarını düşünürsek ∆H ’ın işaretinin ne olmasını beklersin?

4. Reaktantlar ve ürünlerin mutlak enerji değerleri ölçülebilir mi? Peki bir maddenin mutlak enerji değeri ölçülebilir mi? Ölçülemezse bu ölçülen enerji nedir?

5. Mutlak enerjilerini ölçemiyorsak bu enerji değişimini nasıl bulabiliriz? 6. Bağ enerjisi nedir?

7. Bir molekül alıp bağ enerjisini ölçebilir miyiz, örneğin bir tane su molekülünü alıp bağ enerjisini ölçebilir miyim? Bir molünkini ölçebilir miyiz? Enerjinin birimi nedir?

8. Doğal gaz havanın oksijeni ile temas eder fakat yanma olmaz, neden, neye ihtiyaç vardır? Örneğin ocağı yakarken ateşliyoruz, neden?

9. Her reaksiyon için aynı mıdır aktivasyon enerjisi? Neye bağlıdır?

HEDEF KAVRAMLAR 3  Reaksiyon hızı, ölçümü.

 Reaksiyon hızını etkileyen faktörler  Katalizörün reaksiyon hızına etkisi  Işığın reaksiyon hızına etkisi

1. “Hız”ı tarif edebilir misin?

2. Kimyasal reaksiyonun hızı için ne dersin, bir reaksiyonun hızını nasıl ölçeriz?

3. Reaksiyon hızını etkileyen faktörler nelerdir?

4. Bir kapta H2 gazı duruyor olsun. Bu kabı bir süre ısıtırsak ısıtma işleminden sonraki durumu çizimle gösterebilir misin?

5. 0,1 molar çözeltide ve 1 molar çözeltide gerçekleşen reaksiyonları çizerek nasıl gösterirsin?

6. Işık reaksiyon hızına etki eder mi? Nasıl bir etki yapar? Her reaksiyonun hızını arttır mı, ya da azaltır mı? Işığın reaksiyon hızını arttırdığı reaksiyonları nasıl adlandırırız? Fotokimyasal reaksiyon nedir?

7. Katalizör reaksiyon hızına nasıl etki eder? Ne yapıyor da reaksiyon hızını arttırıyor?

8. Reaksiyonun hız ifadesi reaktantların tükenme ya da ürünlerin oluşma hızı ise hız sadece derişime mi bağlıdır, başka neye bağlı olabilir? Yani hız ifadesinde hem derişim hem de sıcaklığı temsil eden terimler mi olmalıdır? Bu sıcaklığı hızı formüle ederken ne ile ifade edebiliriz? “k hız sabiti” nasıl hesaplanır, nerden gelir, neye bağlıdır?

HEDEF KAVRAMLAR 4  Çarpışma teorisi

1. Taneciklerde reaksiyona girecekleri zaman ne olmasını beklersin?

2. Tanecikler ya da moleküller arası gerçekleşen her çarpışmada reaksiyon gerçekleşir mi? Neden, neye ihtiyaç vardır?

3. Sıcaklığı arttırırsak tüm çarpışmalar reaksiyonla sonuçlanır mı? Başka neye ihtiyaç vardır reaksiyonun gerçekleşebilmesi için?

4. Çarpışma teorisini H2(g)+I2(g)→2HI(g) tepkimesine uyguladığın bir çizim yapar mısın?

HADEF KAVRAMLAR 5  Kimyasal denge kavramı

 Derişim kimyasal dengeye etkisi  Sıcaklığın kimyasal dengeye etkisi  Basıncın kimyasal dengeye ektisi

1. Bütün kimyasal reaksiyonlarda reaktantların %100 ürüne dönüşmesi mümkün müdür? Pratikte?

2. Denge deyince ne anımsarsın örneğin günlük hayattan? Kimyasal dengeyi nasıl açıklarsın? Bir şeye benzetebilir misin? Kimyasal denge de kütlenin eşit dağıtılması gibi midir? Nasıldır?

3. Kimyasal denge durağan mıdır? 4. Kimyasal dengede eşit olan nedir?

5. Reaksiyon dengeye ulaştığı andan itibaren reaktant ve ürünlerin derişimleri nasıl olur?

123

6. H2+I2↔2HI reaksiyonu dengedeyken H2 eklersem ne gibi bir değişiklik olur? Reaksiyon hızları bozulur mu? Hız hangi yöne artar? Sonra ne olur? Hangilerinin derişimleri artar? Oranları ne olur?

7. İleri reaksiyon ekzotermikse ve ısıtırsak reaksiyon ne tarafa kayar? Reaktantların mı, ürünlerin mi artması beklenir?

8. Basınç kimyasal dengeyi etkiler mi? Nasıl, basınç artarsa reaksiyon ne yöne kayar?

9. N2(g)+3H2(g)↔2NH3(g) reaksiyonunda basıncın arttırılmasıyla sistem hangi yöne kayacaktır? Neden?

10. H2(g)+I2(g)↔2HI(g) tepkimesinde basıncın denge üzerine etkisi ne olur?

HEDEF KAVRAMLAR 6  Su molekülünün özellikleri  Çözünme kavramı

 Su kirliliği

 Bakterilerin su için önemi

1. Su molekülünü tanımlar mısın? Bağları lineer midir açısal mı? Bağlar iyonik mi kovalent midir? Bağlar açısal olduğu için bunu nasıl adlandırırız? Elektrik iletkenliği var mıdır? Kaynama noktasının yüksekliğini nasıl açıklarsın?

2. Su polar kovalent bağlı bir molekül, neleri çözebilir, iyonik yapılı katıları çözer mi? Polar çözücü ne demektir?

3. Çözünme deyince aklına ne gelir? Bir şeye benzetebilir misin?

4. NaCl suya atınca su molekülleri ile iyonlar arasında ne olmasını beklersin? Resmedebilir misin? Kaç su molekülü tarafından sarılır? Bu neye bağlıdır?

5. Ne olur da su kirlenir?