AB, 3 Ekim 2005 tarihinde Türkiye ve HÕrvatistan ile katÕlÕm müzakerelerini baúlatmÕútÕr. Müzakereler, müktesebat olarak da bilinen 35 fasÕl baúlÕ÷Õ altÕnda toplanmÕú, 130.000 sayfadan oluúan, AB mevzuatÕnÕ içeren kurallar bütünüdür. Bu kurallar sürekli yenilenerek evrilmektedir. Birli÷e üye olabilmek için bu kurallarÕn ülke mevzuatlarÕna uyumlaútÕrmalarÕ gerekmektedir. 196 Konuyla do÷rudan ilgili
194 T.C. DÕúiúleri BakanlÕ÷Õ, Avrupa Birli÷i BaúkanlÕ÷Õ, 2008 Ulusal ProgramÕ
https://www.ab.gov.tr/files/UlusalProgram/UlusalProgram_2008/Tr/pdf/ii_siyasikriterler.pdf, 20 Haziran 2019, 7.
195 KazÕm Yörükce, Mikro Kredi ile Sergi AçtÕlar
https://www.sesgazetesi.com.tr/haber/2824093/mikro-krediyle-sergi-actilar, 23 Temmuz 2019.
196 Avrupa Birli÷i Türkiye Delegasyonu, KatÕlÕm Müzakereleri https://www.avrupa.info.tr/tr/katilim-
olarak iki fasÕldan bahsetmek mümkündür. 19. FasÕl olan “Sosyal Politika ve østihdam” siyasi blokaja tabi olmayan, 23. FasÕl olan “YargÕ ve Temel Haklar” Güney KÕbrÕs Rum Yönetimi’nin bloke etti÷i fasÕllardandÕr.197
19 numaralÕ Sosyal Politika ve østihdam baúlÕ÷Õnda altÕnda çÕkarÕlmasÕ beklenen yasal düzenlemeler vardÕr. Bunlar, 2007-2008 yasama dönemi için, 19.0007.1.01 Referans numarasÕ ile Devlet MemurlarÕ Kanunu ve øú Kanununda, “Do÷um nedeniyle verilen ücretsiz iznin anne ve baba arasÕnda paylaúÕlmasÕyla ebeveyn izni oluúturulmasÕ” amacÕyla 92/85/AET ve 96/34/AT sayÕlÕ direktiflere uyum sa÷lanmasÕ için KSGM ve ÇalÕúma ve Sosyal Güvenlik BakanlÕ÷Õ sorumlulu÷unda çÕkarÕlmasÕnda yarar görülen yasal düzenlemedir. AynÕ yasal düzenleme 23.0007.1.05 referans numarasÕ ile YargÕ ve Temel Haklar faslÕ içinde de yer almÕútÕr. 2009 yÕlÕ için, 19.2009.2.27 referans numarasÕ ile gebe ve emziren kadÕnlarÕn çalÕúma úartlarÕ, emzirme odalarÕ ve bakÕm yurtlarÕna dair yönetmelikte de÷iúiklik yapÕlamasÕna dair yönetmeli÷in 92/85/AET sayÕlÕ direktife uyumu için ÇalÕúma ve Sosyal Güvenlik BakanlÕ÷Õnca çÕkarÕlmasÕ öngörülmüútür. 2009-2013 yÕllarÕ arasÕnda, sosyal politika ve istihdam alanÕnda uyum sa÷lanmamÕú konularÕn eylem planÕ olarak hazÕrlanmasÕ ve gerçekleútirilecek düzenlemeleri içeren bir sosyal uyum paketi olacak yasanÕn “BazÕ Kanunlarda De÷iúiklik YapÕlmasÕ HakkÕnda Kanun” olarak çÕkarÕlmasÕ öngörülmüútür. Bu yasa paketi, kadÕn-erkek eúitli÷i ve ayrÕmcÕlÕkla mücadele alt baúlÕklarÕnÕn da yer aldÕ÷Õ iú hukuku direktiflerinden oluúan geniú kapsamlÕ içeri÷e sahiptir. 2013’e kadar yukardaki yasal düzenlemelerin uygulanmasÕna yönelik yönetmeliklerin, ikincil düzenlemeler olarak çÕkarÕlmasÕ öngörülmüútür. 23. YargÕ ve Temel Haklar faslÕ incelendi÷inde ebeveyn izni ile ilgili yukarÕda da bahsedilen düzenlemenin gerçekleúmesi öngörülmüútür. DevamÕnda 2007-2008 yÕllarÕ için, 23.0007.1.06 referans numarasÕ ile 4320 sayÕlÕ Ailenin KorunmasÕna Dair Kanun’da de÷iúiklik yapÕlmasÕ siyasi kriterler çerçevesinde beklenmiútir. ùiddete maruz kalan tanÕmÕ geniúletilerek ailenin daha iyi korunmasÕ ve uygulamadan kaynaklanan eksikliklerin
197 T.C. DÕúiúleri BakanlÕ÷Õ, Avrupa Birli÷i BaúkanlÕ÷Õ, KatÕlÕm Müzakerelerinde Mevcut Durum
https://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/yatay_muzakere_tablosu_30_06_2016_tr.pdf, 26 Haziran 2019.
giderilmesi ile kanun kapsamÕnÕn geniúletilmesi amacÕ güdülmüútür. 198 Cavlak ve AkpÕnar’Õn araútÕrmasÕna göre, FasÕl 19 dâhilinde toplumsal cinsiyet eúitli÷i, sosyal politika ve istihdam çerçevesinde ele alÕnan ve ortaya konan 37 projenin yalnÕzca 5’inde yer almÕútÕr. Yer verilen projelerde ise kadÕnÕn yerinin dar ve bulanÕk oldu÷u, projelerin etkin biçimde denetlenmedi÷i ve kamuoyunda fazla yer bulmadÕ÷Õ tespit edilmiútir.199
Son olarak günümüze yaklaúÕldÕ÷Õnda, Ocak 2016 ile AralÕk 2019 arasÕnÕ kapsayacak bir “Avrupa Birli÷ine KatÕlÕm øçin Ulusal Eylem PlanÕ”200 T.C. AB BakanlÕ÷Õ201 tarafÕndan oluúturulmuútur. Bu Plan’da, Sosyal Politika ve østihdam (FasÕl 19) için birincil mevzuat önceliklerinde toplumsal cinsiyet eúitli÷ine dair atÕlacak adÕmlar sÕralanmÕútÕr. Türkiye ønsan HaklarÕ ve Eúitlik Kurumu Kanunu’nun 2006/54/AT, 2004/113/AT ve 2000/78/AT sayÕlÕ AB direktiflerine uyum sa÷lanmasÕ için, istihdamda, istihdamda muamelede kadÕn-erkek eúitli÷i ve mal ve hizmetlere eriúimde muamele eúitli÷i sa÷lanmasÕ amacÕyla mevzuat de÷iúikli÷i hedeflenmiútir. Sorumlu kurumlar, øçiúleri BakanlÕ÷Õ, Aile ve Sosyal Politikalar BakanlÕ÷Õ202, ÇalÕúma ve Sosyal Güvenlik BakanlÕ÷Õ ve Devlet Personel BaúkanlÕ÷Õ’dÕr. Türkiye’nin, ønsan HaklarÕ ve Eúitlik Kurumu Kanunu’nu çÕkartmasÕ, 22. Bölgesel Politika ve YapÕsal AraçlarÕn Koordinasyonu ve 23. YargÕ ve Temel Haklar FasÕllarÕnda da yer almÕútÕr. 22. fasÕl için amaç, uyum politikalarÕ kapsamÕndaki projelerin seçimi ve uygulanmasÕ sÕrasÕnda ayrÕmcÕlÕk yapÕlmamasÕ kadÕn-erkek eúitli÷inin gözetilmesidir. 23. FasÕl için amaç ise, insan haklarÕnÕn korunmasÕ ve geliútirilmesi, kiúilerin eúit muamele görme hakkÕnÕn güvence altÕna alÕnmasÕ ve ayrÕmcÕlÕ÷Õn önlenmesi ilkeleri ÕúÕ÷Õnda faaliyet gösterilmesidir. Plan’da YargÕ ve
198 T.C. DÕúiúleri BakanlÕ÷Õ, Avrupa Birli÷i BaúkanlÕ÷Õ, Sosyal Politika ve østihdam
https://www.ab.gov.tr/files/Muktesebat_Uyum_Programi/19_SosyalPolitikaveIstihdam.pdf, 2 Temmuz 2019.
199 Hakan Cavlak, ørem Ece AkpÕnar, Türkiye-Avrupa Birli÷i KatÕlÕm Müzakereleri Sürecinde Sosyal
Politika ve østihdam Projelerinde KadÕnÕn Yeri, International Journal of Economics,
Administrative and Social Sciences, Cilt 2, SayÕ 1, 2019, 56.
200 T.C. DÕúiúleri BakanlÕ÷Õ, Avrupa Birli÷i BaúkanlÕ÷Õ, Avrupa Birli÷ine KatÕlÕm øçin Ulusal Eylem
PlanÕ Ocak 2016- AralÕk 2019, https://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/uepkitapcik2016-2019.pdf, 02 Temmuz 2019.
201 AB BakanlÕ÷Õ 703 sayÕlÕ Kanun Hükmünde Kararname’nin 7. Maddesi ile 2018 yÕlÕnda
kaldÕrÕlmÕútÕr. AB BaúkanlÕ÷Õ, DÕúiúleri BakanlÕ÷Õ’nÕn ba÷lÕ kuruluúu olmuútur.
202 BakanlÕ÷Õn adÕ 2018 yÕlÕnda 30474 sayÕlÕ Resmi Gazete’ de yayÕnlanan kararname ile “Aile,
Temel Haklar için, 2012/29/EU sayÕlÕ, suç ma÷durlarÕnÕn korunmalarÕ, desteklenmeleri ve haklarÕna yönelik asgari standartlarÕn oluúturulmasÕna yönelik direktife uygun olarak, úiddet ma÷duriyeti yüksek olan çocuk ve kadÕnlara yönelik psiko-sosyal destek de dâhil zararlarÕn karúÕlanmasÕna yönelik devlet deste÷inin sa÷lanmasÕ amacÕyla Ma÷dur HaklarÕ Kanunu’nun çÕkarÕlmasÕ beklenmektedir. Sorumlu kurum Adalet BakanlÕ÷Õ’dÕr. ùiddet önleme ve izleme merkezler hakkÕnda yönetmelik çÕkartÕlmasÕ ikincil mevzuat olarak beklenmiútir. Merkezlerin kuruluúu, görevleri, iúleyiúi, yetki ve sorumluluklarÕ bu yönetmelikle belirlenecektir. Sorumlu kurum, Aile ve Sosyal Politikalar BakanlÕ÷Õ’dÕr. Kurumsal yapÕlanma açÕsÕndan beklenen ayrÕmcÕlÕkla mücadele ve eúit muamele konusunda mülki idare amirlerinin farkÕndalÕ÷ÕnÕn artÕrÕlmasÕdÕr. Konu ile ilgili sorumluluk øçiúleri BakanlÕ÷Õ’na aittir. Kurumsal açÕdan tüm taraflarca iúbirli÷i beklenen kadÕna yönelik úiddet ile mücadele konusu ise Aile ve Sosyal Politikalar BakanlÕ÷Õ sorumlulu÷undadÕr. Son olarak, kÕrsal bölgelerde úiddete maruz kalan kadÕnlar için Çocuk ve KadÕn KÕsÕm Amirlikleri’ne yaptÕklarÕ baúvurular esnasÕnda yaúadÕklarÕ zorluklarÕn giderilmesi amacÕyla amirliklere ihtiyaç duyduklarÕ teknik donanÕmÕn sa÷lanmasÕ ve kapasitelerinin artÕrÕlmasÕ amaçlanmÕútÕr. Konu ile ilgili sorumlu kurum øçiúleri BakanlÕ÷Õ’dÕr.203