nci Kafkas Tümeni, s 86 87.

401 _{Nasır Yüceer, Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı.. , s. 91.} 402 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 012.}

altında tekrar teşkilatlandı. Şimal Grubuna karargâhı ile birlikte 10. Kafkas Alay Komutanı Yarbay Osman Bey, Cenup Grubuna da Müsüslü Müfrezesi Komutanı Azerbaycanlı Yarbay Habip Selimof komuta edecekti. 10. Kafkas Alayı’na da 38. Alay Komutanı Fahri Albay Selim Bey komuta edecekti. ( 38. Alayın taburları dağıtıldığından, Alay Komutanı ve Karargâhı bu şekilde kullanılmıştır. ) 5. Kafkas Tümen Komutanlığı da Şark ( Doğu ) Cephesi Komutanlığı adı verildi. Şimal Grubunda, 10. Kafkas Alayı, 13. Kafkas Alayı, Süvari Binbaşı Zihni Bey komutasında Zihni Bey Müfrezesi ile ihtiyat kuvveti olan 25, 26 ve 28. Taburlar bulunuyordu. Cenup Grubunda ise, Müsüslü Müfrezesi, 26. Taburdan bir piyade bölüğü, bir süvari takımı, 38. Alay’ın 2. Taburu, 27. Tabur’dan iki piyade bölüğü, tümenin istihkâm bölüğü ile 2 top ve bir zırhlı trenden meydana geliyordu403.

Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa, 18 Temmuz 1918 tarihinde şu emri yayınladı:

“Almanlar, Bakü’nün yalnız Osmanlı askeri tarafından el geçirilmesini

kabullenemediklerinden işe müdahale etmek üzeredirler. Vehip Paşa harekâtın hızlı yapılmasını emretmektedir. Başka kuvvet ve cephane gelmeyecektir. Burada yapılabilmesi mümkün olan bütün tertibat alınmıştır. Askerin bulunduğu mevkii susuzdur ve sağlık açısından uygun değildir. Bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması, işin gittikçe zorlaşacağını göstermektedir. Şu anda Bolşeviklerin kuvvetinin 3000’i geçmediği anlaşılmıştır. Zaman geçtikçe düşmanın İran’da bulunan Baratov kuvvetinden yararlanacağı ve diğer yerlerden takviye birliği alacağı beklenmektedir. Allah’ın yardımıyla genel harekâta Cumartesi günü

sabahı gün ağarırken başlanması uygun görülmektedir. Hedefiniz Bakü’dür404.”

Bakü’de hükümeti elinde bulunduran Bolşevikler de şehri savunmak için hazırlanmaktadırlar. Hazar Denizindeki Harp ve Ticaret gemilerine de el koyarak, kendi hesabına çalıştırmaktadırlar. Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa’nın 18 Temmuz 1918 tarihinde 9. Ordu Komutanlığı’na çektiği telgrafta elde ettiği bu bilgilere göre Hazar Denizi’nde Kars ve Ardahan isminde iki harp gemisi olduğu, Bakü’de 40 ile 50 kadar ticaret

gemisi bulunduğu, bütün Hazar Denizi’nde 400 kadar gemi olduğu belirtilmektedir405. Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa, Şark Cephesi Komutanlığı’na

gönderdiği emirde Şamahi istikametinde yapılacak taarruzda, 13. Kafkas Alayı’nın güney istikametinden daha geniş bir kuşatma yaparak, düşmanın Bakü’ye çekilemeden imhasını emretti. Ayrıca, Şamahı Kasabası’nın güney ve doğu kesimindeki köylerin tamamı Müslüman

403 _{Nasır Yüceer, Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı, s. 91; Kafkas Cephesi, 3ncü Ordu Harekâtı Cilt II, s.}

568 -569.

404 _{Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 99- 100.} 405 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 016.}

olduğundan, süvarisi çok olan bir müfrezenin bu bölgeden gönderilmesinin başarıyı artıracağını belirtti406.

19 Temmuz 1918 günü sabah başlayan taarruzda Cenup Grubu güneyden düşmanı tespit ederken, Kuzey Grubu kuşatıcı tarzda ileri harekâtına başladı. Gece ve gün boyu yağan yağmurlar nedeniyle her taraf çamur olmuş ve birliklerin yürüyüşüne olumsuz etki etmişti. 13. Kafkas Alayı bu zorluklara rağmen ileri harekâtını sürdürdü ve Medrese sırtlarını ele geçirdi. Bolşevik ve Ermeni kuvvetleri fazla direniş göstermeden saat 11.00 sıralarında Şamahı istikametinde çekilmeye başladılar. Fakat Nuri Paşa o günkü harekâtın sonucundan memnun kalmadı. Zira kendisi Bakü’yü daha kolay ele geçirebilmek için düşman kuvvetlerinin çekilemeden imha edilmesini istiyordu. Nuri Paşa 19 Temmuz gecesi Şark Cephesi Komutanlığı’na şu telgrafı gönderdi:

“ Bugünkü harekâtın sonucu beni memnun etmemiştir. Çünkü ben düşmanın esir

alınmasını ve imhasını, dolayısıyla Bakü’ye çekilmeyi başarmamasını istiyordum. Size Gökler köyü üzerinden Şamahı - Bakü yolunu kesmek üzere bir kolun gönderilmesinin uygun olacağını yazmıştım. Düşmanın kuvveti az ve ricat halindeyken ufak tefek artçı birlikleriyle iki alayın ilgilenmesi ve bunlardan 13. Kafkas Alayı’nın Medrese köyü üzerine dönmesi, amaca uygun bir hareket değildir. Elinizdeki süvari kuvvetlerinin tamamını, çok erken saatte, düşmanı uzaktan çevirecek şekilde gönderin. Ya hafif piyade kuvveti sevk ederek veya her süvari hayvanına bir piyade bindirerek, asıl süvari kuvvetini takviye edebilirsiniz. Yarınki

harekâtın emrettiğim şekilde sonuçlanmasını bekliyorum407.”

Şark Cephesi Komutanı Mürsel Paşa ise imkânsızlıklar içinde bulunan birliklerinin, daha fazla yayılarak, irtibatsızlık olması halinde aynı Gökçay muharebesindeki gibi baskına uğrayıp, galip durumdan mağlup duruma düşmeyi ve kazandığı yerleri kaybetmeyi istemiyordu. Taarruz harekâtıyla birlikte lojistik harekâtın da kendisi tarafından düzenlenmesi ileri harekâtı olumsuz etkiliyordu. Bu nedenle Mürsel Paşa cephenin bütün sorumluluğu kendisinde olduğu için hazırlıksız veya yarım hazırlıkla taarruz etmeyi istemiyor; tedbirli davranıyordu.

Türk Ordusunun taarruz hızını kesen en önemli etkenlerden birisi, Kura havzasında hüküm sürmekte olan aşırı sıcaklar diğeri de içme suyu temininde karşılaşılan güçlüklerdi. Ermeni askerlerini kırıp geçiren salgın dizanteri şimdi de Türk Ordusu’nu tehdit etmekteydi408. Bu nedenle Nuri Paşa, Bakü istikametinde yapılacak taarruzda su

406 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 015.}

407 _{Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 102.} 408 _{Allen- Muratoff, a.g.e., s. 454.}

kaynaklarının bulunması ve ele geçirilmesinin en önemli sorunlardan biri olduğunu biliyordu. Nuri Paşa, Bakü istikametinde tespit ettiği bol ve içilebilir kaynakları olan Marazi kasabası ile zorunlu hallerde kaynatılarak içilebilecek suyu olan Postcengi kasabasını, 19 Temmuz 1918 tarihinde çektiği bir telgrafla Şark Cephesi Komutanlığı’na bildirerek buraların tahkik edilmesini istedi. 5. Kafkas Tümen Komutanlığı’nın yaptığı araştırma sonucunda da bu bölgelerden sonra Bakü’ye kadar içme suyu olmadığı yönündeydi409.

19 / 20 Temmuz gecesi yağan yağmurlar nedeniyle her taraf bataklık haline gelmişti. Düşman aynı gece çekildiğinden 20 Temmuz sabahı yapılan taarruzda Şamahı kasabası kolayca ele geçirildi. Süvariler tarafından takip edilen düşman Marazi istikametinde geri çekildi. Bolşevik ve Ermeni kuvvetlerinden 2 top 3 toparlak, 2 makineli tüfek, 15 sandık tüfek mermisi, birisi zırhlı ikisi yük olmak üzere 3 otomobil ve eşya yüklü birçok araba ele geçirildi. Kuzey Grubu Çuhanlı- Melikçoban hattına kadar ilerledi410.

Şamahı istikametinde ilerleyen Kafkas İslam Ordusunun taarruz hızını cephanesizlik yavaşlatmış ve bazen de geri çekilmelere sebep olmuştur. Kafkas İslam Ordusu’nun cephane ikmali de 9. Ordu Komutanlığı vasıtasıyla yapılmaktadır. Bakü istikametinde yapılacak taarruzun hızla devam etmesi ve Kıtaların moraline tesiri olan cephane sorununun giderilmesi amacıyla 21 Temmuz 1918 tarihinde Nuri Paşa, Şark Ordular Grubu Komutanlığına şu mesajı gönderdi:

“ Şark Ordular Grubu Komutanlığına Gence

Cephanesizlik ayın sekizinci günü Şemahi istikametinde ilerleyen kıtaatımızı muvaffakiyetten feragatle geri çekilmeye mecbur bıraktı. Karakilise- Delican yolundan istifade mümkün ve bu da Dokuzuncu Ordu ile münasebetdar olduğundan mezkûr ordunun vesaiti mümküne ile mezkûr tarikile Kazak nam mahalle cephane sevkiyatı icara ettirmesine emir buyurulmasını, İkinci bir akıbetten kıtaat ve şerefi Askeriyemizi sıyanet maksadiyle

sureti mahsusada istirham eylerim411.”

Nuri Paşa, kendisine verilen görevi yerine getirememek ve Bakü’yü ele geçirememek endişesini taşımakta ve buna cephanesizliğin sebep olmamasını istemektedir. Cephane ihtiyacı ve birlik takviyesini her zaman üst komutanlarına bildirmiştir. Fakat

409 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 016; Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü}

Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 102.

410 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3820, D. 40, F. 6- 005; Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü}

Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 102; Nasır Yüceer, Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı, s. 92- 93; Kafkas Cephesi, 3ncü Ordu Harekâtı Cilt II, s. 570.

Almanlar’ın baskısı, Batum – Tiflis - Bakü demiryolunun Gürcüler ve Almanlar tarafından kullandırılmaması Kafkas İslam Ordusu’nun takviyesini daima geciktirmiştir.

Dokuzuncu Ordu Komutanlığınca, Kafkas İslam Ordusu’na gönderilen telgrafta da cephanelerin sevki esnasında; cephane açık vagonlarda gönderildiğinden ve düzgün istiflenmediğinden yollarda döküldüğü, ayrıca telgraf haberleşmesinde aksaklıklar meydana geldiği ve gönderilen mesajların zamanında 9. Ordu’ya ulaşmadığı bildirilmiştir. Bu noksanlıkları tespit eden Nuri Paşa; Kazak Kasabasında sorumlu olan Binbaşı Kemal Bey’e bir emir göndererek, cephane ikmalinde sandıkların vagonlara düzgün şekilde yerleştirilmesinin sağlanması ve istifleme esnasında bizzat istasyonda bulunarak, nezaret etmesini, Kazak’ta kalmış telgrafların da, geri dönen cephane arabaları veya atlı haberci ile Karakilise’ye ulaştırılmasını istemiştir412.

Bu arada, Almanlar’ın baskıları sebebiyle Enver Paşa Bakü’nün bir an önce ele geçirilmesini istiyor ve Nuri Paşa’ya yazıyordu. Nuri Paşa’da Başkomutanlık’tan gelen bu emirlere göre hazırlık durumuna bakmadan taarruza devam edilmesini istiyordu. Ona göre düşman perişan bir durumda bulunmaktadır. Takviye almadan imha edilmesi ve Bakü’nün ele geçirilmesi gerekmektedir. Mürsel Paşa ise cephane, iaşe, su, ulaşım ve irtibat sorunları çözülmeden taarruz edilmesine karşıdır.

Nuri Paşa, Şamahı’nın ele geçirilmesinden sonra, Kuzey Grubu’nun süvari müfrezeleri ile takip edilmesine devam edilirken, Güney Grubu’nun Hacıkabul istasyonunu ve buradaki su kaynaklarını ele geçirmesini Şark Cephesi Komutanlığı’ndan istedi. 23 Temmuz 1918 itibariyle düşman Hacıkabul’e kadar çekilmiş, demiryolu boyunca kademe kademe çekilirken su tesisatını, makasları ve hat üzerindeki köprüleri tahrip etmiştir. Bunları onaracak, ne Kafkas İslam Ordusunda ne de 5. Kafkas Tümeninde birlik ve malzeme vardı. Tümen İstihkâm Bölüğü her şeye koşturuyor ve gece gündüz çalışıyordu. Bu bölük şimdiye kadar tahrip edilen birçok şeyi onarmış ve bu sayede trenler işlemişti. Hacıkabul’deki su tesisatı çok önemliydi ve tahrip edilmeden ele geçirilmesi şarttı413.

Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa; Şamahı’nın ele geçirilmesinden sonra Harbiye Nezaretine 23 Temmuz 1918 tarihinde çekmiş olduğu bir telgrafta genel durumu açıklamakta ve Bakü’ye yapılacak taarruz için gerekli olan cephane ihtiyacını belirtmektedir. Telgrafı şöyledir:

412 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 018.}

413 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3820, D. 40, F. 6- 012- 03; Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü}

“ Harbiye Nezaretine

Gence Ermeni veyahut Bolşevikler esasen Gence ve Tiflis aleyhindeki tasvirlerini son günlerde tatbik edecek kadar kuvvete malik oldukları kanaatinde bulunduklarını gösteriyorlar ve filhakika Salyan - Kurtemir - Şamahi istikametinden tecavüzde bulunuyorlar. Bundan başka Gence- Bakü demiryolunun şimalinde ve dağlardaki Ermenilerin teslih ve ayrıca kuvvetler göndererek Gökçay üzerinden Uçar İstasyonu’na vaki olduğu gibi tecavüzde bulunuyorlar. Cenubi Kafkas memleketi bu tehlikeden vikaye etmek yüz binlerce hane berduş Müslüman mücahirini sefaletten, sâri hastalıklardan kurtarmak ve sıcaktan pek ziyade mütessir olan askerlerimizi Şamahi Dağları’na çıkarmak ve kuvve-i Osmaniye’nin satvetini irae ederek Bakü’nün sulhen teslihini… ihzar etmek fikrinde idim. Düşman adeden faiktir. Acemistan ve İstrahan taraflarından son zamanda takviye aldığı da muhakkaktır. Bakü kuvvetlerine yeni kumandan olan Biçerohof Kazvin deki… kuvvetinin kumandanı idi.

İngilizlerin Bolşeviklere yardımı muhakkaktır. Cephanesizlikten terki mevziye mecbur olan kıtaatımıza bir an evvel cephane yetiştirilmesinin teminin suret-i mahsusada arz eylerim. Şimdiye kadar düşmandan üç seri ateşli top ile on iki maksim sistemde mitralyöz, 400

sandık Rus cephanesi, bine garip tüfek, iki yük otomobili iğtinam olundu414.”

Nuri Paşa, Harbiye Nezaretinden aldığı telgrafları ve düşmanın daha fazla takviye alarak hazırlanmadan imha edilmesini dikkate alarak, 25 Temmuz 1918’de Şark Cephesi Komutanlığı’na şu emri gönderdi. “ Bakü’ye karşı kesin harekâtın süratle yapılması şarttır.

26 Temmuz’da genel harekâta başlayınız.” Bu emri alan Şark Cephesi Komutanlığı, Kafkas

İslam Ordusu Komutanlığı’na verdiği cevapta; henüz yeterli erzak ve nakliye aracının toplanamadığı, Hacıkabul istikametinde demiryolu onarımının tamamlanmadığından Hacıkabul’de düşman yanını tehdit edecek müfreze hareket edemeyeceğini, Bakü’deki düşmanın direncini kırmak için çok miktarda cephaneye ihtiyaç duyulacağından, Kürtemir’deki cephanenin hızlı bir şekilde 28 Temmuz akşamı Şamahı’ya ulaştırılabileceğini, bu nedenle söz konusu noksanlıkların tamamlandıktan sonra 28 Temmuz 1918 tarihinde taarruzun yapılmasının uygun olacağını bildirdi415.Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa bu teklife şöyle cevap verdi: “ Birliklerin nakliye araçlarının temini sizin emrinize bağlıydı.

Her türlü fayda ve sakıncaları düşünerek verdiğim kesin emrin yerine getirilmesinin

414 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 019.}

415 _{Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 113; ATASE Arşivi,}

geciktirilmesi en önemli fırsat zamanlarının kaybına ve düşmanın zaman kazanmasına sebep

olmuştur. Gelecekte küçük bir tereddüdünüz iyi sonuçlar vermeyecektir416.”

Bakü’ye karşı taarruz hazırlıkları yapılırken bölgedeki yol ve su kaynaklarının durumu da keşfedilmeye çalışılmaktadır. Kafkas İslam Ordusu Komutanının Şark Cephesi Komutanlığı’na 25 Temmuz 1918 tarihinde gönderdiği emirde, Kuba ‘dan Şamahi’ye doğru Ruslar tarafından yapılmış bir şosenin olduğu belirtilmektedir. Bakü civarındaki köylere daha evvel bir iki subay göndererek ahalinin yardımlarının sağlanması istenmiştir. Kuba’dan Bakü’ye borular vasıtasıyla gelen suya ait Hırdalan ve Hacıhasan köylerinde birer su haznesinin bulunduğu bildirilmiştir417.

Nuri Paşa’nın kesin emri üzerine doğu istikametinde keşif kolları çıkarıldı ve birliklerde harekete geçti. Şark Cephesi Komutanlığı’nca, Hacıkabul su tesisatını ele geçirmek için Güney Grubu, Lezgi Süvari Alayı ile bir dağ top takımı ile takviye edildi. Güney Grubu birlikleri 26 Temmuz günü Karasu istasyonunu ele geçirdiler ve Cevat bölgesindeki Ahmet Hamdi müfrezesiyle irtibat sağladılar. 27 Temmuz günü taarruzlarına devam eden Güney Grubu süvarileri saat 11.00’de Hacıkabul istasyonunu ele geçirdiler. Düşman Pirsağat İstasyonuna çekildi. Düşman çekilirken, Karasu ve Hacıkabul istasyonları arasındaki altı köprüyü tahrip etti418. Kuzey Grubunda ise Kaçar köyünde geceyi geçiren bir süvari keşif kolu, sabah görevine devam etmek üzere harekete geçtiğinde, bir zırhlı, bir yük kamyonu ve bir de binek aracından oluşan üç otomobilin Bakü’den Marazi’ye doğru ilerlediğini görünce pusu kurmuş ve pusu sonunda bütün otomobiller ele geçirilmiş, düşmana dört ölü, iki yaralı zayiat verdirilmiştir. Ayrıca biri subay olmak üzere dört İngiliz ve bir Ermeni askeri esir alınmıştır419.

416 _{Bütün harekât boyunca çok acı bir şekilde hissedilen şey; ulaşımın yeterli olmaması, lojistik destek teşkilatı}

ve bu teşkilatı oluşturacak kadronun olmaması ve cephanenin memleket aşırı çok uzaklardan azar azar gelmesinin beklenmesiydi. Demiryolundan uzaklaştıkça her konudaki zorluk daha da artıyordu. 5. Kafkas Tümeninin ilerlemesine lojistik teşkilatın eksikliği ve cephanesizlik engel teşkil ediyordu. Rüştü Türker, Birinci

Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, a.g.e., s. 113.

417 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3823, D. 46, F. 22- 020; Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü}

Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 114.

418 _{Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 114- 115.}

419 _{Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci Kafkas Tümeni, s. 114- 115; Nasır Yüceer,}

Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı, s. 99; Mustafa Budak, a.g.m., s. 75.

( Esir alınan İngiliz subayının verdiği ifadede; düşman kuvvetlerinin büyük bir kısmının Balacari’de olduğu ve Hırdalan bölgesini savunacakları, Hacıkabul’de bulunan Biçarekov’un, emrindeki Kazaklar ile iki piyade bölüğünü alarak Balacari’ye geldiği, Alyat ve Hacıkabul taraflarında 1000 kadar Bolşevik olduğu, İngilizlerin yardımını daha önce reddetmiş olan Bolşeviklerin, bu sefer İngilizlerden yardım istedikleri fakat İngiliz Generali Dunsterville’nin bunu kabul etmediği, Biçarekov’un İran’dan gelirken beraberinde 4 İngiliz subayı, 4 zırhlı otomobil ve 50 kadar İngiliz askerini beraberinde getirdiği, Kuzey Grubunda bulunan İngilizlerin zırhlısı ve yük arabaları olduğu, Bakü’de Bolşeviklere katılan Ermenilerin Bolşeviklerden ayrılacakları ve Türklerle barış imzalamak istedikleri öğrenilmiştir. Bkz. Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5nci

Şark Cephesi Komutanlığı 28 Temmuz 1918 günü icra edilecek faaliyetler olarak; Kuzey Grubuna ileri harekâtına devam ederek Postaçengi mevkisini el geçirmeyi, Güney Grubuna da onarıma devam etmeyi ve düşmana keşif harekâtı yapmasını emretti. 28 Temmuz 1918 saat 03.00’de Postcengi istikametinde ileri harekâta geçen Kuzey Grubu’nun ilerisinde ilerleyen Mürettep 2. Süvari Alayı, saat 11.30’da Kaçalar civarında karşılaştığı 150 kadar süvari, iki top ve zırhlı otomobilden oluşan düşmanı pusuya düşürdü. Düşman 200 kadar piyadesi ile 500 süvariden oluşan takviye kuvveti ile Mürettep 2. Süvari Alayı’nı kuşatmakta iken yetişen 10. Kafkas Alayı’nın müdahalesi ile geri çekildi. Güney Grubu birlikleri ise, aynı gün Pirsağat İstasyonu’nun batı sırtlarını ele geçirdi420.

Bu arada Gürcüler de Almanların kışkırtmasıyla Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan’daki harekâtına zarar vermeye çalışmışlardır. Bakü’ye karşı yapılan taarruzdan birkaç gün önce 27 Temmuz 1918’de Gürcüler 50 kadar piyade ile Kazak ve Borçalı Kazaları hududunda bulunan ve Kazak’tan Tiflis’e giden yol üzerinde bulunan Şıhbeli Köyü yakınındaki Şıh köprüsünü geçmek istemiş ve oradaki İslam ahalisi tarafından karşı konulmuştur. Şıh Köprüsü’ne ilerlemek istemişlerse de ahali tarafından 26 zayiat verdirilerek geriye püskürtülmüş; iki makineli tüfek, bir miktar cephane ve 20 esir alınmıştır. Nuri Paşa, konuyla ilgili 3. Ordu Komutanlığına yazdığı telgrafta;

- Gürcülerin Almanlara güvenerek arazi almak maksadıyla her tarafa saldırmakta iseler de, bu sırada bütün kuvvetlerinin Viladikafkas taraflarında bulunduğunu,

- Gürcüler bu hareketlerini, erzak temini, Almanların kışkırtması ve Bakü harekâtının engellenmesi maksadıyla yaptıklarının muhakkak olduğu, bu hadiseden sonra haber alınamadığını,

- Fakat olayların büyüyeceği ve devam edeceğinin değerlendirildiğini; Bütün kuvvetler Bakü etrafında toplandığı için buraya kullanılacak bir bölükten başka muntazam kuvvet bulunmadığını, bu nedenle takviye edilmesini istemiştir421.

Kafkas İslam Ordusu Komutanlığı tarafından Menzil Müffettişi olarak

görevlendirilen Yarbay Halim Pertev Bey, 28 Temmuz 1918 günü Şark Cephesi Komutanlığı’na gelerek ihtiyaçlar hakkında bilgi aldı. Bölgenin önemi ve Tümene yakınlığı dolayısıyla Şamahı kasabası Müffettişlik Merkezi olarak seçildi. Şark Cephesi Komutanlığı emrindeki bütün kollar Yarbay Halim Pertev Bey’in emrine verildi. Menzil Müffettişliği

420 _{ATASE Arşivi, BDH Kol. K. 3820, D. 40, F. 6- 036- 01; Rüştü Türker, Birinci Dünya Harbi’nde Bakü}