Kırşehir’in İlçe Yapılma Gerekçeleri

“Kırşehir vilayetinin kaldırılması ve Nevşehir kazasında Nevşehir adıyla yeni

bir vilayet kurulmasına” dair kanun tasarısı 16 Haziran 1954’te İçişleri Bakanlığı

tarafından Meclis’e gönderilmiştir. Kanun, 23 Haziranda İçişleri Komisyonunda görüşülmesinin ardından Meclis Genel Kurulu’na gönderilmiş burada kanunla ilgili çok sert tartışmalar yaşanmıştır337_.

DP iktidarı Kırşehir’in ilçe yapılmasının gerekçesini ekonomik ve coğrafi gerekçelere dayandırmış, bu gerekçeleri de hazırladığı kanun metninde açıklamıştır. Açıklamasında; 1924’te çıkartılan Teşkilatı Esasiye Kanunu’na göre illerin tespit edildiği, buna bağlı olarak da kaza ve köylerde belirli taksimatların yapıldığı ifade edilmiştir. O tarihten 1954 yılına kadar geçen süre içinde vilayetlerin bağlantı noktalarında, deniz ve demir yollarının güzergâhlarında ciddi değişiklikler yaşandığı kaydedilmiş, yapılan bu değişikliklerden bazı şehirlerin mahrum olmaması için coğrafi şartlar yeniden gözden geçirilerek, bazı illerin sınırlarında değişiklikler

335 _{H.Çopuroğlu, Hatıralarım, s.10.}

336 _{D.Bölükbaşı, Osman Bölükbaşı, s.184; Hamitli Rıza: Kırşehir’de milletvekilliği yapmış, 1926}

yılında İstiklal Mahkemeleri tarafından suçlu bulunarak idam edilmiş bir siyasetçidir.

yapılmak zorunda kalındığı ifade edilmiştir. Hükümet sınırların belirlenmesinde illerin iktisadi unsurları da göz önünde bulundurmuştur338_.

Yapılan bu değişikliklerle birlikte idari ve mülki işleyişin de rahatlayacağı ve halka daha rahat bir hizmet verileceği kaydedilmiştir. Köylerden ve kazalardan gelen vatandaşların resmi işlerini gördükten sonra aynı gün içerisinde rahat bir şekilde köylerine dönebilecekleri, bunun hem zaman hem de maddi kazanç sağlayacağı iddia edilmiştir. Özellikle mülki teşkilat merkezlerinin yakın bir yerde toplanmasının vatandaş ve yöneticilerin birbirleriyle kaynaşmasına katkı sağlayacağı, böylece yöneticilerin vatandaşların istek ve taleplerine daha vâkıf olacakları belirtilerek, işlerin daha hızlı işleyeceği düşünülmüştür. Bu durumun halkın menfaatlerine uygun olacağı dile getirilmiştir339_.

Kanunun gerekçesinde vatandaşa daha iyi hizmet verebilmek için vilayetleri oluştururken bazı değişikliklere gidildiğine dikkat çekilmiş, devamında; “İlk, orta,

erkek sanat ve kız sanat okulları ile zengin bir kütüphane, iki eczane, şarap fabrikası, Ziraat, İş ve Halk Bankaları ile dört Tarım Kredi Kooperatifi ve muhtelif ticaret ve sanat şubelerinden 600 kadar tüccar ve esnafı, 200 motorlu nakil vasıtası, 80 milyon kilo üzüme sahip ve civarındaki kazalara hâkim olan iktisadi alaka ve rabıtası ile bu bölgede genişçe bir ünite teşkil eden Nevşehir Kazası’nda bir vilayet kurulmasının muvafık olacağı neticesine varılmıştır.”340 denilerek Nevşehir’in ekonomik potansiyeli ile alakalı bilgi verilmiş, burada yeni bir ilin oluşturulmak istendiği ortaya koyulmuştur.

Gerekçede Nevşehir ve Kırşehir arasında bulunan ilçelerin uzaklık mesafeleri de değerlendirilerek Kırşehir’e bağlı Avanos, Hacıbektaş ilçelerin Nevşehir’e daha yakın olduğu ve ticari münasebetlerini Nevşehir’le yaptıkları iddia edilmiştir. Verilen bilgilerde Avanos şehir merkezinin Kırşehir’e 92 km. mesafede olduğu halde Nevşehir’e 35 km. olduğu, Gülşehir Vilayet Merkezinin Niğde’ye 112 km. mesafede bulunmasına rağmen Nevşehir’e 20 km. mesafede olduğu, Hacıbektaş’ın Kırşehir’e

338 _{TBMM ZC, C.1, s.361.}

339 _{TBMM ZC, C.1, s.361.} 340 _{TBMM ZC, C.1, s.361-362.}

45, Nevşehir’e ise 32 km. mesafede bulunduğu belirtilerek, buraların Nevşehir’e bağlanmasının daha uygun olacağı kaydedilmiştir341_.

Nevşehir’in nakliyecilik, sanayi, sağlık ve kültür alanlarında bu kazaların ihtiyaçlarına cevap verebilecek durumda olduğuna dikkat çekilmiştir. Bu ilçelerin mülki teşkilât itibari ile ayrı ayrı vilayetlere bağlı oldukları halde, Nevşehir’e iktisadi, ticari yakınlıklarından dolayı Nevşehir’in buralara yardımcı olarak tabii bir merkez vazifesi gördüğü öne sürülmüştür. Gerekçede adli mekanizmanın işleyişine de değinilmiş, Gülşehir ve Ürgüp’ün Ağır Ceza işleri bakımında Nevşehir’e bağlı olduğu ifade edilmiştir. Avanos’un da uzun yıllar Nevşehir’e bağlı olmasına rağmen son yıllarda irtibatı kesildiği için 92 km. mesafedeki Kırşehir’e bağlandığı kaydedilmiştir342.

Diğer taraftan, vilayet merkezine 41 km. mesafede bulunan Yozgat’ın Yerköy kazası ile Vilayet Merkezine 75 km. uzaklıkta olan Kırşehir’in Çiçekdağı kazasının birbirleri ile mesafesi sadece 5 km. olmasından dolayı Çiçekdağı’nın kendisine daha yakın olan Yozgat’a bağlanmasının uygun olacağı kaydedilmiştir. Bu durumun ekonomik gerekçeleri gösterilerek; “Çiçekdağı kazasının istasyonu 5 km. yakınındaki

Yerköy kazasıdır. Yakınlık, yol ve istasyon gibi müşterek amiller yanında, Çiçekdağı’nın ziraatçı bir kaza olması da bu kazanın hububat istihsalinde ve aynı istihsal şubesine mensup bulunan Yozgat’a bağlanmasını icap ettiren iktisadi bir faktördür,” denilmiştir. Aynı zamanda Kırşehir’in Kaman kazasına yakınlık ve

iktisadi bağlılık durumu da ele alınmış, Kaman için her mevzuda yol yoğunluğunun Ankara istikameti olduğuna dikkat çekilmiştir. Hem devlet merkezi hem de iktisadi bir merkez olan Ankara’nın Kaman için mevcut tek doğal bir mülki merci olacağı, ekonomik işlerini Ankara ile yürütebileceğine vurgu yapılmıştır343_.

Kanunun gerekçesinde Kırşehir merkez kazasının durumu da ele alınmış, buranın Ankara’ya 195 km. olduğu halde Nevşehir’e 98 km. olduğu bu itibarla Nevşehir’de teşkil edilecek vilayet hizmetlerinden Kırşehir merkez kazası halkının daha süratle ve kolay istifade edebileceği ifade edilmiştir. Çiçekdağı kazasının Yozgat’a, Kaman kazasının da Ankara’ya bağlanmasından sonra bu bölgede ikinci

341 _{TBMM ZC, C.1, s.362.} 342 _{TBMM ZC, C.1, s.362.} 343 _{TBMM ZC, C.1, s.363.}

bir vilayetin bulunmasının lüzumsuz olduğu ve mali bakımdan da külfetli olacağı kaydedilmiştir. Bu amaçla iktisadi, ticari ve içtimai bakımlardan, Nevşehir ile devamlı münasebet ve alakası bulunan Kırşehir’in kaza haline gelerek Nevşehir vilayetine bağlanması uygun görülmüştür344.