BÖLÜM

KIRŞEHİR’İN İLÇE YAPILMASI

A- KIRŞEHİR’İN SİYASİ YAPISI

Kırşehir’de halkın siyasi iradesinin ortaya konulması ilk kez Osmanlı Dönemi’nde 1908 yılında kabul edilen II. Meşrutiyet ile birlikte gerçekleşmiştir. Kırşehirliler II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Ali Rıza Efendi ve Mahmut Mahir Efendi’yi meclise göndermiş, bu şahıslar 1908-1912 ve 1912-1918 yılları arasında Kırşehir’i temsil etmişlerdir. Toplanan Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde ise Kırşehir Rıza Bey ile Ali Rıza Bey tarafından temsil edilmiştir280_.

Mustafa Kemal’in önderliğinde 23 Nisan 1920’de toplanan Büyük Millet Meclis’inde ise Kırşehir’i; Cemaleddin Çelebi, Cevdet Bey, Sadık Bey, Müfit Kurutluoğlu, Yahya Galip Bey, Rıza Silsüpür Bey’den oluşan 6 vekil temsil etmiştir281_{. Kırşehir 1924 yılında vilayet haline gelen Kırşehir 1927 yılına kadar}

Mecliste; Ali Rıza Bey, Lütfi Müfit (Özdeş Bey), Refit İsmail (Kakmacı) Bey,

280_{A.Yılmaz, Kır-şehri, s.261.}

281 _{Yurt Ansiklopedisi, “Kırşehir”,C.7, s.4919; A.Yılmaz, Kır-şehri, s.262.Cemalettin Çelebi, 1862}

Mucur Hacıbektaş doğumludur. Şeyh Feyzullah Çelebi’nin oğludur. Hacıbektaş Şeyhi iken 58 yaşında I. Dönem Kırşehir milletvekili seçilmiştir. Evli 5 çocuk babası Arapça ve Farsça biliyor. Cevdet Bey, 1884 Bahçepınar- Çiçekdağı doğumlu İsa Bey’in oğludur. Çiftçilik yaparken 36 yaşında I. Dönem milletvekili oldu. Ekonomi encümenliğinde bulunmuştur. Sadık Bey, 1874 Çarşamba doğumlu olup, Bilal Rıza Bey’in oğludur. Hukuk mezunudur. Kırşehir Ceza Hâkimi iken 46 yaşında I. Dönem Kırşehir milletvekilliğine seçilmiştir. Adliye Encümenliği kâtipliği görevinde bulunmuştur. Evli iki çocuk babasıdır. 1949 da ölmüştür. Müfit Kurutluoğlu, 1879 Kırşehir doğumludur. Kırşehir müftülerinden Hacı Vehbi Bey’in oğludur. İstanbul’da Fatih Medresesinde Yüksek öğrenimini tamamlamış ayrıca Hukuk Mektebini bitirdikten sonra Üsküdar İskele Meydanı camiinde müderrislik yapmıştır. Çanakkale Eceabat Savcılığına atanmış ardından 1908 yılında Yozgat Boğazlıyan Ceza Reisliğine atanmıştır. 1910 yılında babasının ölümü üzerine Kırşehir’e gelerek Kırşehir Müftülüğü görevini yürütmüştür. 41 yaşında 1 dönem milletvekilliğine seçilmiş Adliye Encümeni Kâtipliği ve TBMM’de II. Başkan vekilliği görevinde bulunmuştur. Yahya Galip Bey, 1894 İstanbul doğumludur. Ali Rıza Bey’in oğludur. Ankara Vali Vekili ve Defterdarı iken 46 yaşında I. Dönem Kırşehir milletvekilliğine seçilmiş aynı zamanda II. ve III. Dönem milletvekilliği de yapmış IV. V. VI. dönemlerde Ankara Milletvekilliği yapmıştır. Evli 2 çocuk babasıdır. Rıza Silsüpür, 1877 Hamit doğumlu olup, Halil Bey’in oğludur. Osmanlı Meclis-i Mebus anında bulunmuştur. Ticaretle uğraşırken 43 yaşında I. dönem Kırşehir milletvekili olmuştur. Millî Savunma, Posta ve Telgraf Encümenliğinde bulunmuştur. Evli iki çocuk babasıdır. Arapça ve Farsça biliyor. 11.1.1926 da İstiklal mahkemeleri tarafından idam edildi.

Mahbup Bey, Yahya Galip (Kargı) Bey, Şevket Turgut Bey tarafından temsil edilmişlerdir282_.

Çok partili hayata geçildiği 1946 yılına kadar Kırşehir, Mecliste CHP’li vekiller tarafından temsil edilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatının ardından iktidara geçen İsmet İnönü’nün uyguladığı politikalar ve II. Dünya Savaşı’nın meydana getirmiş olduğu olumsuz ekonomik faktörler Türkiye genelini olduğu gibi Kırşehirlileri de etkilemiştir. Ülkede var olan ekonomik sıkıntılara bir de tek parti iktidarının uygulamış olduğu baskıcı politikalar eklenince, iktidardaki CHP’ye karşı tepkiler artmıştır. CHP ve İnönü’nün uyguladığı politikalardan dolayı Kırşehir’de CHP’ye karşı bir tepki oluşmuştur. İnönü’nün 1946 seçimlerinde CHP için Kırşehir’den bir tek aday bile göstermemesi Kırşehirlilerin CHP’ye olan tepkilerini arttırmıştır283_.

Kırşehirliler başka oy verecek parti olmadığı için oylarını CHP’ye vermek zorunda kalmışlardır. Kırşehir’de gazetecilik ve siyasetle uğraşan Ertuğrul Ersan mecburen CHP’ye oy verdiklerini belirterek; “Genel seçimler açık oy gizli tasnif

sistemi ile yapılır, seçim sandığı resmi kişilerce oluşturulur, usulen seçim yapılırdı. Milletvekilleri tayinle iş başına gelirdi. Tek Parti’nin tayin ettiği kişiler nereli olursa olsun bir vilayetin milletvekili olarak oraya gönderilir ve o kişi ikinci seçime kadar bir daha oraya gelmez, kimse kendini tanımazdı.”284 diyerek CHP döneminde

Kırşehir’de yapılan seçimlerin ve siyasi mekanizmanın nasıl işlediğini anlatmıştır. Cumhuriyetin ilanından 1946 yılına kadar, ülke CHP tarafından idare edilmiş ve seçimlerde “Açık oy, gizli sayım.” yöntemi uygulanmıştır. Halkın oyunun kime verildiği tespit edildiği için idarecilerin baskısından korkan halk, oylarını CHP’ye vermek zorunda kalmıştır. Çok partili hayata geçilmesinin ardından 1946’da yapılan ilk çok partili seçimlerde de bazı seçim oyunları yaşanmış, seçimlerde başka partilerin aldığı oylar sandık görevlileri tarafından CHP’nin hanesine yazılarak CHP buralarda başarılı gösterilmiştir285.

282 _{A.Yılmaz, Kır-şehri, s.264.}

283 _{H.Çopuroğlu, Hatıralarım, Ankara 1999, s.119-120.}

284 _{Ertuğrul Ersan, “Kırşehir’in Geçmişteki Siyasi Durumu”, Günışığı Dergisi, Temmuz 2005, Sayı}

13, s.25-27.

1946 seçimlerinde Kırşehir’den İsmail Hakkı Baltaoğlu, Nihat Erdem, Şevket Turgut, Sahir Kurutluoğlu, seçimleri kazanmış, 8. Dönem milletvekili olarak mecliste Kırşehir’i temsil etmişlerdir286_{. Ancak seçimlerde çeşitli hileler yapıldığı}

öne sürülmüştür. Çayağzı kasabasında yapılan 1946 seçimlerinde oyların çok büyük bir kısmı DP’ye çıkarken CHP’ye sadece 5 oy çıkmıştır. Kırşehir Seçim Kurulu’nda bunun tamamen tersine çevrilerek tutanağa geçirildiği iddia edilmiştir. DP İl Başkanı bu duruma itiraz ettiği için tutuklanmış, oylar daha sonradan yakıldığı için bir daha sayım şansı olmamıştır. 1946 seçimlerinin sonuçlarına Kırşehir’in de içinde bulunduğu 36 il itiraz etmiştir287_.

CHP’nin uygulamış olduğu politikalardan dolayı siyasi anlamda arayış içine giren Kırşehirliler, Demokrat Parti’nin kurulması ile birlikte DP’yi bir çıkış noktası olarak görmüşlerdir. Anadolu’da parti teşkilatlanma çalışmalarına ağırlık veren DP kurulduktan 3 ay sonra 26 il 75 ilçede teşkilatlanma çalışmasını tamamlamıştır.288

DP’nin Kırşehir’deki il teşkilatlanmasını da Hacı Ahmet Kıvrıkoğlu (Obruk) isminde bir devlet memuru gerçekleştirmiştir289_.

DP Türkiye’de CHP’ye karşı alternatif bir parti olarak görülmüş, CHP’ye tepkili kesim tarafından büyük ilgi ile karşılanmıştır. Bu ilgi Kırşehir’de de olmuştur. Ancak DP’nin Kırşehir’deki yükselişi 1948’de DP müfettişlik görevinde bulunan Osman Bölükbaşı’nın DP’den istifa ederek, Millet Partisi’ne katılması ile zayıflamaya başlamıştır. Yeni kurulan Millet Partisi Kırşehir’deki teşkilatlanmasını çok iyi yapmış, özellikle partinin yönetiminde her kesimden insanın olması partinin kısa sürede Kırşehir’de büyümesinde önemli rol oynamıştır. Millet Partisi’nin Kırşehir’deki İl Başkanlığı görevine Eczacı Ahmet Bilgin getirilmiş, Merkez İlçe Başkanlık görevine Hayri Çopuroğlu, Merkez İlçe Yönetim Kurulu’na ise Avukat Sami Azmi Gönül, Avukat Nafiz Bayındır, Avukat Mehmet Mahmutoğlu, Hakkı Göçer, Ağaların Münir (Ulusoy), Etemin Hacı Süleyman görevlendirilmiştir. İl

286 _{A.Yılmaz, Kır-şehri, s.265.}

287 _{E.Ersan,“Kırşehir’in Durumu”, s.26.}

288 _{Serhan Yücel, Demokrat Parti, İstanbul 2001, s.52.} 289 _{E.Ersan,“Kırşehir’in Durumu”, s.26}

Yönetim Kurulu’na ise Turgut Çopuroğlu, Recep Bayram, İbrahim Koca, Ziya Keleş, Karahıdırlı Ali Sürgün, Remzi Dulkadiroğlu getirilmiştir290_.

1950 yılına gelindiğinde ise çok partili hayatın içinde DP’den başka Millet Partisi de yer almış, seçimlerde DP, MP ve CHP iktidara gelebilmek için birbirleri ile mücadele etmiştir. 1950 seçimlerinde MP ve DP Kırşehir’de oyların % 59,7’sini alırken, CHP oyların % 31’ini almıştır. CHP 21. 408 oy alarak Halil Sezai Erkut’u, MP, 17.675 oy alarak Osman Bölükbaşı’nı, DP 23.568 oy alarak Elvan Kaman ve Rıfat Özdeş’i milletvekili seçtirmeyi başarmıştır. Bağımsızlar da 3.310 oy almışlardır291_{. Bu seçim sonuçları Kırşehir’de CHP’nin etkinliğini yavaş yavaş}

kaybetmeye başladığını, seçmenin genelde muhafazakâr partilere yöneldiğini göstermiştir.

İlerleyen dönemlerde Kırşehirliler hemşerileri Osman Bölükbaşı’nın siyasi anlamda güçlenmesi ve MP’de etkinliğinin artmasından dolayı önce bu partiye, daha sonra ismi değişecek olan Cumhuriyetçi Millet Partisi’ne destek vereceklerdi. Kırşehirliler özellikle çok partili hayata geçilen 1946’dan 1954 yılına kadar olan dönemde Osman Bölükbaşı’ndan desteklerini esirgememişlerdir. 1954’teki seçimlerde Osman Bölükbaşı’nın liderliğini yaptığı CMP Kırşehir’de büyük bir başarıya imza atmış, oyların % 43’ünü alarak Kırşehir’den Osman Bölükbaşı, Osman Alişiroğlu, Ahmet Bilgin, Mehmet Mahmutoğlu, Tahir Taşer olmak üzere 5 milletvekili çıkarmıştır292_{. 1954 seçimlerinde Kırşehir’de CMP’nin ezici bir}

çoğunlukla DP’yi geçmesi DP’li Fuat Köprülüyü çok kızdırmış, sonuçları aldıktan sonra Köprülü telefonu yere vurmuştur293_.

Seçim sonuçları incelendiğinde Bölükbaşı’nın liderliğini yaptığı CMP 1954 seçimlerinde oyların % 43’ünü alarak 5 vekil, 1957’de oyların % 63’ünü alarak 4 vekil, 1961’de oyların yüzde 63,6’sını alarak 3 vekil çıkarmayı başarmıştır294_.

Kırşehir’de Osman Bölükbaşı endeksli bir siyaset olmuştur. Çok partili hayata geçilmesinin ardından Kırşehirliler hemşerileri Osman Bölükbaşı’ya tam destek vermiş, siyasi mücadelesinde onu yalnız bırakmamış, oylarıyla ona destek

290 _{Hüseyin Tosun, Çok Partili Sistemin Topluma Yansıması, Kırşehir Örneği, (Hacettepe Üniversitesi}

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2002, s.63.

291 _{1950-1965 Milletvekili Seçim Sonuçları, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını, No: 513,Ankara, s.30.} 292 _{1950-1965 Milletvekili Seçim Sonuçları s.30.}

293 _{Cüneyt Arcayürek, Açıklıyor- 1, Demokrasimizin İlk Yılları 1947- 1951, Ankara 1983, s.188.} 294 _{A.Yılmaz, Kır-şehri, s.266.}

olmuşlardır. Ancak bu desteklerinin bedelini 1954’te ilçe haline gelerek ödemişlerdir. DP hatasından 1957’de geri dönmüş, Kırşehir bu tarihte tekrar il haline getirilmiştir.

B- 1954 SEÇİMLERİ VE SONUÇLARI

Kırşehir’in ilçe olmasında önemli sebeplerden birisi 1954 seçimi sonuçlarıdır. Bu seçimlerde CMP’nin DP’ye karşı Kırşehir’de büyük bir üstünlük sağlaması Kırşehir’in ilçe olmasında önemli bir yere sahiptir. CMP’nin kuruluşundan üç ay sonra 1954 seçimlerine gidilmiş, 12 Mart 1954 tarihinde seçimler yapılmıştır. Seçimin CMP’nin kuruluşunun hemen akabinde yapılması CMP’nin teşkilatlanma çalışmalarını ve seçim hazırlıklarını yetiştirememesine neden olmuş, seçim için gerekli olan hazırlıklar tam anlamıyla yapılamamıştır295_.

Muhalefet kanadı seçimlerde iktidardaki DP ile mücadele edebilmek için güç birliğine giderek, birleşme kararı almışlardır. Ancak bu durum gerçekleşmemiştir. Çünkü iki parti aday listelerini belirlemede anlaşamamıştır. CMP listelere kendi adaylarının % 50’sini sokmaya çalışarak her ilde seçim listelerindeki adayların yarı yarıya paylaşılmasını istemiştir. CHP’de bu durumu kabul etmeyerek listelerde CMP’ye yüzde 30 kontenjan hakkı verince muhalefetin birleşme kararlarından bir sonuç alınamamıştır296_.

Yapılacak seçimlere milletvekili olmak için çok fazla kişi müracaat etmiş, CHP ve DP’de vekillik için müracaat eden insan sayısı 14 bin kişiyi bulmuştur297.Seçim tarihinin belirlenmesi ile birlikte siyasi partiler yoğun bir propaganda dönemine girmişlerdir. DP, iktidarda bulunmasının ve yapmış olduğu sanayi yatırımlarının reklamlarını yaparak oy toplamaya çalışmıştır. 1950-1954 döneminde ülkede yapılan yatırımların ekonomik bir rahatlama meydana getirmesi, DP’yi diğer partiler karşısında avantajlı bir konuma getirmiştir. DP, Amerika’dan gelen ekonomik avantajları çok iyi kullanarak, çiftçiye tarımsal anlamda destek olmuş, çiftçinin rahatlamasını ve üretimin artmasını sağlamış, bu durumu bir seçim malzemesi olarak

295 _{D.Bölükbaşı, Osman Bölükbaşı, s.178.} 296 _{D.Bölükbaşı, Osman Bölükbaşı, s.178-179.} 297 _{C.Eroğul, Demokrat Parti, s.86.}

kullanmıştır298. Hükûmet bir taraftan da seçimlere şaibe karışmaması için seçimlerin güvenli bir şekilde geçmesi amacıyla tedbirler almış, halka bu konuda vaatlerde bulunmuştur299_.

Muhalefet partileri seçim propagandalarında iktidara yüklenmiş, iktidarı antidemokratik tutum ve davranışlar sergilemekle suçlamış ve bunun için de demokrasinin gerekleri olan haklar ve hürriyetlerin güvence altına alınmasını istemiştir. İktidar, demokratik hak ve hürriyetlere saygılı olduğunu, iktidara geldikleri dönemden 1954 seçimlerine kadar geçen süreçte tek parti döneminin bıraktığı kalıntıları temizlemek için uğraştıklarını dile getirmiştir300.

Cumhuriyetçi Millet Partisi bir seçim beyannamesi yayınlamış, Türkiye’nin harp ve ihtilal idaresi altında yönetildiğini iddia ederek hayat pahalılığından söz etmiş, halktan CMP’ye oy vermesini istemiştir301_{. Son mitingini İstanbul Fatih’te}

yapan CMP burada iktidara yüklenmiştir. Mitingde konuşan Osman Bölükbaşı, “Ne

tek parti zihniyetinden vazgeçtiler, ne tek parti zihniyetine dayanak olan kanunları kaldırdılar. Menderes, bir şeye eğer beyaz diyorsa biliniz ki 4 sene evvel aynı şeye mutlaka siyah demiştir. Tezgâh aynı tezgâh yalnız şu farkla ki Halk Partisi’nin ustaları yerine Demokrat Parti’nin acemileri gelmiştir. Baskı kanunlarına bel bağlayan DP abdestsiz namaz kılar gibi günde 36 kanun çıkarıyor,”302 _diyerek

iktidarı eleştirmiştir.

1954 seçimlerinden önce iktidardaki DP, yaptığı yatırımlarla göz doldururken muhalefet kanadı sıkıntılı bir dönem geçiriyordu. MP’nin kapatılmasından sonra kurulan CMP, yeni bir parti olduğu için teşkilatlanmasını tamamlamaya ve seçimlere yetişmeye çalışıyordu. CMP seçimlerin erken tarihe alınmasından dolayı teşkilatlanmasını 11 hafta gibi bir sürede tamamlamak zorunda kalmıştır303_{. CHP ise}

sıkıntılı dönemler geçiriyordu. Çünkü CHP’nin malları müsadere edilmiş ve gücü zayıflamıştır304_.

298 _{Hakan Bayrı, Demokrat Parti Döneminde İktidar Muhalefet İlişkileri (1950-1960), (Gazi}

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1998, s.92.

299 _{Zafer, 12.02.1954, Sayı 1773.}

300_{Rıfkı Salim Burçak, On Yılın Anıları (1950-1960), Ankara 1998, s.190.} 301 _{E.Ayhan, Siyasi Faaliyetleri, s.46.}

302 _{D.Bölükbaşı, Osman Bölükbaşı, s.179.} 303 _{E.Haytoğlu, Millet Partisi, s.164.} 304 _{Yeni Ulus, 19.02.1954, Yıl 1 Sayı 48.}

Seçimlerinin yaklaşması ile birlikte bütün Türkiye’de olduğu gibi Kırşehir’de de siyasi faaliyetler artmıştır. Kırşehir’deki parti teşkilâtları kapsamlı bir seçim çalışmasına girişmiştir. DP ve CHP seçim hazırlıklarını tamamlarken CMP’nin nasıl bir politika takip edeceği henüz netleşmemiştir. Bazı haberler CMP’nin müstakil bir liste halinde seçimlere gireceklerini iddia ederken, bazıları CHP’lilerle beraber seçime katılacaklarını iddia etmişlerdir305.

Kırşehir ve ilçelerinde mitingler organize edilmeye ve seçim kampanyaları fiili olarak icra edilmeye başlanmıştı. Kırşehir’de ve Avanos’ta yapılan üç miting seçim mücadelesinin ilk işareti olmuştur. Kırşehir’de CMP, Avanos’ta DP ve CMP birer miting gerçekleştirmişlerdir. Avanos’taki miting iki partinin ilk karşılaşması olmuştur306.

Seçim propagandası faaliyetleri kapsamında 5 Nisan 1954’te üç parti Kırşehir’in köylü pazarı olması münasebetiyle ile arka arkaya mitingler düzenlemişlerdir. İlk olarak CHP’liler konuşmuşlar, konuşmalarında DP’yi eleştiren sözler sarf etmişler ve DP’lilerin şahıslarına da bazı ithamlarda bulunmuşlardır. Miting esnasında CMP’liler CHP’lilere destek vermişlerdir. Daha sonra miting saatleri gelen DP’liler, kendilerinden önce konuşan muhaliflerin konuşmalarını cevaplandırmışlardır. Son olarak miting yapan CMP ise iktidara yüklenmiştir307.

1954 Genel Seçimleri’ne DP, CHP, CMP ve Türkiye Köylü Partisi (TKP) katılmıştır. DP ile CHP bütün illerde seçimlere katılırken, CMP 40, TKP ise 19 ilde seçime katılmıştır308.

Kırşehir’de seçime katılan partilerden DP merkez adayı olarak Burhan Ulutan’ı, Avanos’tan Ahmet Önertürk’ü, Mucur’dan Amiral Rıfat Özdeş’i, Kaman’dan Süleyman Bektaş’ı, Hacıbektaş’tan Kadri Erdoğan’ı aday göstermiştir. CHP ise Sahir Kurutoğlu, H. Sezai Erkut, Kılıç Sorguncu, Süleyman Türkmen, Kasım Tuğrul’u aday göstermiştir309. CMP’de Osman Bölükbaşı, Osman Alişiroğlu, Ahmet Bilgin, Tahir Taşer ve Mehmet Mahmutoğlu’nu aday göstermiştir310.

305_{Yeni Kırşehir 14.02.1954, Sayı 76.}

306_{Yeni Kırşehir, 21.03.1954, Sayı 81. H.Tosun, Çok Partili Hayat, s.102-103.} 307 _{Yeni Kırşehir,11.04.1954, Sayı.79.}

308 _{R.S.Burçak, On Yılın Anıları, s.193.} 309 _{Yeni Kırşehir, 04.04.1954, Sayı 78.} 310 _{H.Tosun, Çok Partili Hayat, s.106.}

Türkiye genelinde 2 Mayıs 1954’de yapılan seçimlere Demokrat Parti, Cumhuriyetçi Millet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye Köylü Partisi olmak üzere 4 parti ve bağımsızlar katılmıştır. Adalet Bakanlığı’nın açıkladığı sonuçlara göre 10.262.063 seçmenden 9.095.563 seçmen sandık başına gitmiştir. DP seçimde 5. 313.659 oy alarak oyların yüzde 54.42’sini almış ve 503 milletvekili çıkartmıştır. CHP ise 3.193.471 oy alarak oyların yüzde 35.11’ini almayı başararak 31 milletvekili çıkarmıştır. CMP ise 480.249 oy alarak oyların yüzde 5.28’ünü almış ve 5 milletvekili çıkarmayı başarmıştır. Bağımsızlar ise oyların 0.62’sini almış, 2 vekil çıkarmış, Türkiye Köylü Partisi de yüzde 0.56 oy almış, ancak milletvekili çıkaramamıştır311_.

DP Türkiye genelinde büyük bir başarı elde etmiş, çoğunluk sistemi sayesinde 541 üyeden oluşan mecliste sandalyelerin 503’ünü kazanarak ezici bir çoğunlukla iktidara gelmiştir. Ancak DP Türkiye genelindeki bu başarısını Kırşehir’de gösterememiş, Kırşehir’de tam bir mağlubiyet yaşamıştır. CMP 5 milletvekilinin tamamı çıkararak Kırşehir’de kendi zaferini ilan etmiştir. 181.899 nüfusu bulunan Kırşehir’de 87.627 seçmen tespit edilmiştir. Oy kullanan seçmen sayısı 80.240 olup, oy kullanma oranı % 91,6’dır. CMP oyların % 43,5’ini alarak 5 milletvekili çıkarmayı başarmıştır. DP ise oyların % 30,8’ini, CHP ise oyların % 23,6’sını almış, ancak hiç milletvekili çıkaramamıştır312_{. CMP, toplam 5 milletvekili kontenjanı olan}

Kırşehir’de seçimleri liste halinde kazanmış, bu sonuçlara göre Osman Bölükbaşı, Osman Alişiroğlu, Ahmet Bilgin, Tahir Taşer ve Mehmet Mahmutoğlu milletvekili seçilmişlerdir313_.

Seçimler esnasında Kırşehir’in Kaman ilçesinde olaylar çıkmış, Kaman’ın Ömer Kâhya köyünde bulunan CHP’li Bekir Yücel ile kardeşi Dede Yücel, Rıza Yücel tarafından taşla başından yaralanmışlardır314_{. DP seçimler açıklandıktan üç ay}

sonra 5 Mayıs 1954’te Kırşehir’de seçim sonuçlarına itiraz etmiş, ancak bu itiraz seçim sonuçlarını değiştirememiştir315_.

311 _{Yeni Sabah, 23.05.1954, Sayı 6543.} 312 _{H.Tosun, Çok Partili Hayat, s.108.} 313_{Yeni Kırşehir, 03.05.1954, Yıl 2 Sayı 88.} 314 _{H.Tosun, Çok Partili Hayat, s.109.} 315 _{E.Ayhan, Siyasi Faaliyetleri, s.47.}

2 Mayıs seçimlerinin sonuçları değerlendirildiğinde bu seçim CHP açısından büyük kayıp olmuştur. CHP 69 olan milletvekili sayısını 31’e düşürmüştür. CHP bu durumu seçim sisteminin milletin oylarını mütenasip bir şekilde belirtememesinden kaynaklandığını ve seçim sistemindeki yanlışlıktan dolayı meydana geldiğini iddia etmiştir. CHP’deki bu oy kaybı İnönü’nün Genel Başkanlığı’nın tartışılmasına ve CHP içinde muhalif seslerinin yükselmesine neden olmuştur316_.

CMP’li Ahmet Tahtakılıç, 1954 seçiminin sonuçlarını değerlendirerek; “Bu

seçimlerde ne netice alırsak alalım, prensiplerimizi önümüzdeki meclisin muhakkak ele alacağı kanaatindeyim. Onuncu mecliste muhakkak ki temsil ediliyoruz. Bundan önceki meclis göstermiştir ki, muhalefet vazifemizi tek bir milletvekili dahi olsa yapabilecek durumdayız. Onun için çıkaracağımız milletvekillerinin sayısı üzerinde durmuyoruz,”317 _{diyerek seçilen milletvekilleriyle mecliste prensiplerine göre} muhalefet görevine devam edeceklerini vurgulamıştır. Seçimden sonra yayınlanan bildiride CMP’nin yarım milyona yakın oy aldığı, zor şartlar altında çalışılarak 81 günde teşkilatlanma çalışmalarını tamamladıklarını söylemiştir. Bildirinin devamında 42 ilde seçimlere girildiğini, istenilen sonuçları alamadıklarını ancak zor şartlar altında alınan bu sonucun galibiyet sayılabileceğini bildirmişlerdir318_.

Seçimlerden sonra 10. Dönem Meclis toplantısı yapılmıştır. Toplantıda Celal Bayar 513 oyun 486’sını alarak Cumhurbaşkanlığına, Refik Koraltan’da Meclis Başkanlığı görevlerine seçilmişlerdir. Cumhurbaşkanı Bayar, hükûmeti kurma görevini Adnan Menderes’e vermiştir. Bu dönemde büyük bir zaferle iktidara gelen Menderes hükûmeti, önceki dönemde başarılı olduğu kadar başarılı olamayacak, ardı ardına bazı siyasi hatalar yapmıştır. Seçim kanunundaki değişiklik ve üniversitelerle ilgili yapılan bazı düzenlemeler iktidarın anti demokratik ve otoriter uygulamaları olarak kabul edilmiştir319_.

DP iktidarının bu yeni dönemde yaptığı en önemli siyasi hatalardan birisi, muhalefetin önemli isimlerinden birisi olan CMP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı’nın memleketi Kırşehir’in ilçe haline getirilerek cezalandırılması olmuştur.

316 _{H.Bayrı, Muhalefet, s.95.} 317 _{E.Haytoğlu, Millet Partisi, s.169.} 318 _{D.Bölükbaşı, Osman Bölükbaşı, s.181.} 319 _{E.Haytoğlu, Millet Partisi, s.170.}

C- DP’NİN BASKICI POLİTİKALARI VE KIRŞEHİR’İN İLÇE