Kültürel Peyzaj Analizi

Uzun ve diğ. (2010)’nın “Konya İli, Bozkır-Seydişehir-Ahırlı-Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi, Koruma ve Planlama Projesi” kapsamında uygulanan Kültürel Peyzaj Analizi yöntemi ise yönteminde bazı sadeleştirmeler yapılmıştır.

Bu kapsamda, oniki ölçüt belirlenmiştir. Bu ölçütler; • Tarihi süreç içindeki önemi

• Tarihi arkeolojik özellikli eleman ve alanlar • Yerel mimari yapılar

• El sanatları

• Dini özellikli yerler • Festival ve şenlikler • Tarımsal sanayi • Yayla geleneği • Birlik ve koop.

• Yaygın eğitim Olanağı • Kadın eğitimi

• Anıtsal korunması gerekli obje olarak belirlenmiştir.

Her bir ölçütle ilgili olarak tüm yerleşimlerin sorgulanmasında alana ilişkin bilgilerden ve arazi gözlemleri sırasında elde edilen verilerden yararlanılmıştır (Çizelge 2.2).

Uzun ve ark. (2010)’nın “Konya İli, Bozkır-Seydişehir-Ahırlı-Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi, Koruma ve Planlama Projesi” kapsamında uygulanan Kültürel Peyzaj Analizi Yönteminin orjinalinde belirtilen 12 ölçüt için alanda mevcut olup olmamasına bağlı olarak değerlendirilme yapılmaktadır.

Tez çalışması kapsamında her bir ölçütün varlığı 1-4 aralığında derecelendirilererek kullanılmış, bu sayede EKOS yöntemi ile birlikte kullanımına olanak sağlanmıştır.

Oniki ölçüt açısından aynı yerleşimde toplamda en fazla puanı alan yerleşim birimi kültürel peyzaj açısından en zengin alan olarak değerlendirilmektedir.

Çizelge 2.2. Kültürel peyzaj analizi ölçütleri (Uzun ve diğ. 2010’dan değiştirilerek).

Ölçüt Uygulama Ölçütleri

Tarihi süreç içindeki önemi

Herbir yerleşim biriminin tarihi kaynaklar içerisinde geçmesi değerlendirilmiştir. Tüm yerleşim birimlerinin tarihi süreç içerisinde varoldukları kabul edilerek en düşük :2 puan ile değerlendirilmişlerdir. Yerleşim yerinden tarihi kaynaklarda sıkça söz ediliyor ve önemli bir konumda bulunuyor ise yüksek:4 puan ile değerlendirilmiştir, tarih içerisinde önemli bir konumda bulunmayıp, diğer köylerden daha fazla ön plana çıkıyor ise orta:3 puan ile değerlendirilmiştir.

Tarihi arkeolojik

özellikli eleman ve alanlar

Tarihi ve arkeolojik özellikli elemanların (anıt, heykel,yerleşim alanları) varlığına bakılarak değerlendirilmiştir. Çalışma alanında bulunan köylerde tarihi ve arkeolojik nitelikli alanlar bulunmadığından tüm köyler yok:1 puan ile değerlendirilmiştir. Yerel mimari yapılar Yerel mimari konusunda alandaki Karadeniz,Kafkas,Gürcü,

Manav kökenli yerleşimcilere özgü mimari yapıların en az 2 tanesinin yer aldığı ve kullanılabilecek durumda olan yapıların olduğu köyler yüksek:4 puan ile değerlendirilmiştir. Belirtilen kökenlerden en az 1 tanesini barındıran ve kullanılabilecek durumda olan yapıları barındıran köyler orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Belirtilen kökenlere ilişkin yapılardan en az bir tanesine ait örnekleri barındıran onarıma gereksinim duyan yapılar varsa düşük:1 olarak değerlendirilmiştir. Herhangi bir yerel mimari ürünü yoksa düşük:1 puan ile değerlendirilmiştir. El sanatları El sanatları ürünleri kaşık, beşik, Kafkas figürleri bulunan

işlemeler yapımı satışı yapılan ve genç nesile öğretildiği köyler yüksek:4 puan ile değerlendirilmiştir. Belirtilen el sanatları ürünlerinden en az bir çeşidi yapılıyor, satılıyor ve genç nesile yapımı öğretiliyor ise orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Belirtilen el sanatları ürünlerinden en az bir çeşidi sadece yapılıyor ise düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Herhangi bir el sanatı ürünü yok ise yok:1 puan ile değerlendirilmiştir.

Dini özellikli yerler Cami, yatır vb. alanların varlığına göre değerlendirme yapılmıştır. Çalışma alanında sadece muhabdede köyünde türbe mevcut olduğu için diğer tüm köyler yok:1 puan ile değerlendirilmiştir Festival ve şenlikler Festival ve şenlik geleneği her yıl düzenli olan köyler yüksek:4

puan ile değerlendirilmiştir. Festival ve şenlik geleneği yeni başlayan ve aralıklar ile düzenlenen köyler orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Köyde bu gelenek olmayıp yakın köylerdeki festivallere katılan köyler düşük:2olarak değerlendirilmiştir. Herhangi bir festival ve şenliğe katılım göstermeyen köyler:1 olarak değerlendirilmiştir.

Tarımsal sanayi Orman ürünleri fabrikaları, süt ürünleri, fındık vb. fabrikalardan

herhangi birinin olduğu köyler yüksek:4 puan ile

değerlendirilmiştir. Daha küçük çapta üretim yapılan köyler orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Belirtilen fabrikalara ürün gönderen köyler düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Herhangi bir fabrikaya ürün göndermeyen köyler yok:1 puan ile değerlendirilmiştir.

Çizelge 2.2. Devamı

Yayla geleneği Yaylası bulunan ve yaz aylarında aktif olarak yaylayı kullanan köyler:yüksek:4 puan, yaylası olup ev sayısı 5-10 arasında sınırlı olan köyler orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Köyün yaylası olmayıp, köy halkının diğer köylerin yaylasını kullandığı köyler düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Yaylası olmayan köyler ve yaylaya çıkmayan köyler yok:1 olarak değerlendirilmiştir.

Birlik ve koop. Tarım kredi koperatifi, Orköy,Orkoop vb. tarım ve ormancılık ile ilgili koperatiflere üyeliği bulunan ve aktif yararlanan köyler yüksek:4 puan, üyeliği bulunan, ancak çok aktif yararlanmayan köyler orta 3,puan ile değerlendirilmiştir. Koperatifler ile ilgili bilgi sahibi olan ancak üye olmayan köyler düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Herhangi bir bilgisi olmayan ve yararlanmayan köyler yok:1 puan ile değerlendirilmiştir.

Yaygın eğitim Olanağı Köyde ilköğretim ve lise düzeyinde okul varsa köy yüksek:4 puan ile değerlendirilmiştir. İlköğretim düzeyinde okul var ise orta:3 puan ile değerlendirilmiştir. Okul olmayıp taşımalı sistem var ise düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Herhangib bir imkan yok ise yok:1 puan ile değerlendirilmiştir.

Kadın eğitimi Halk eğitim kursları, dikiş-nakış, bilgisayar, okuma, halı dokuma gibi kurslar açılmıştır. Bu kursların düzenli açıldığı ve katılımın fazla olduğu köyler yüksek:4 puan ile değerlendirilmiştir. En az 1 kursun açıldığı ve katılımın yüksek olduğu köyler orta:3 puan ile değerlendirilmiştir.En az 1 kursun açıldığı katılımın olmadığı köyler düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Herhangi bir kursun açılmadığı köyler yok:1 puan ile değerlendirilmiştir.

Anıtsal korunması

gerekli obje olarak belirlenmiştir.

Anıt vb. önemli yapıların varlığı ve sayıca çokluğu ölçütlerine göre değerlendirme yapılmıştır. Çalışma alanında Efteni Gölü, Samandere şelalesi, Güzeldere şelalesi bulunan köyler düşük:2 puan ile değerlendirilmiştir. Anıtsal obje bulunmayan köyler ise yok:1 puan ile değerlendeirilmiştir.

Yüksek:4, Orta:3, Düşük: 2, Yok: 1 olarak değerlendirilmiştir.