Çalışmanın temel amacı; 13 Nolu Batı Karadeniz Havzası sınırları içerisinde bulunan, toplamda 639,5 km² büyüklüğündeki Uğursuyu havzası ve Aksu havzası içinde yer alan ekosistemler ile ilgili olarak; doğal, kültürel ve sosyal verilerin bütünleştirilmesi, peyzaj planının oluşturulması, 1/25.000 ölçeğinde plan kararlarının alınması ve yapılan planlama çalışması sonrasında ekoturizm yönetim modelinin ve stratejilerin geliştirilmesidir. Aşağıda çalışmaya ilişkin alt amaçlar belirtilmektedir. Bu süreçte de kırsal kalkınma ana hedef olmuştur.
• Kırsal kalkınma çalışmalarında ekoturizmden yararlanma olanaklarının Uğursuyu Aksu Havzaları örneğinde ele alınması,
• Elde edilen veriler doğrultusunda ekoturizm uygulamalarında önemli rol oynayacak, barınma, taşıma, yeme- içme vb. faaliyetler açısından yeterli olanaklara sahip yerleşim birimlerinin saptanması,
• Uğursuyu ve Aksu Havzaları için sürdürülebilir, katılımcı ekoturizm planlaması sürecinde paydaş gruplarının analiz edilmesi ve bilgilendirme düzeyinde yerel halkın ve tüm paydaşların bu sürece dahil edilmesi,
• Peyzaj planlama sürecinde plan kararlarının üretilmesinde peyzaj ekolojisinden yararlanılması, havzalar içerisindeki 1999-2008 yılları arasında peyzaj yapısını oluşturan desenler arasındaki değişimleri UA ve CBS teknolojleri ile ortaya koyarak değişimin nedenlerinin araştırılması, arazi kullanımları üzerinde insan yada doğal kaynaklı müdahalelerin saptanması,
• Havzalara yönelik yapılan peyzaj planlama çalışması sonrasında bölgede karar vericiler için bir ekoturizm yönetim örgütünün ve eylemlerinin tanımlanması, • Yörenin ekoturizm potansiyelinin belirlenmesi,
• Tüm bu çalışmaların yapılması sırasında elde edilen verilerin CBS ortamında depolanması ve haritalanması,
• Alana ilişkin planlama, yönetim ve koruma kararlarının verilmesinde; ekolojik, kültürel, görsel ve sosyal açılardan peyzaj mimarlığı meslek disiplini bakış açısı içerisinde bir değerlendirme yapılması,
• Alana ilişkin ekolojik temelli mekansal planlama çalışmasının hazırlanmasıdır. Belirtilen amaçlar doğrultusunda araştırmanın ana hipotezi aşağıda yer almaktadır.
Çalışmanın ana hipotezi;
H1: Çalışma alanı için koruma ve kullanma dengesinin sağlandığı, ekolojik temelli mekansal planlama çalışmasının yapılması gerekmektedir.
Bu kapsamda çalışmanın alt hipotezleri aşağıda belirtilmektedir.
H2: Uğursuyu ve Aksu Havzaları doğal ve kültürel kaynak zenginliği bakımından ekoturizm potansiyeline sahiptir.
H3: Uğursuyu ve Aksu Havzalarında 1999 depremi öncesi ve deprem sonrasında 10 yıllık bir zaman diliminde arazi örtüsü/peyzaj deseninde doğal ve insan müdahalesi kaynaklı olarak olumsuz yönde değişimler ortaya çıkmıştır.
H4: Uğursuyu ve Aksu Havzalarında yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve yerel halk ekoturizm planlama sürecine katılmakta isteklidirler.
H5: Çalışma alanı yakın çevresindeki turistik alanlara gelen turistler, Uğursuyu ve Aksu havzaları hakkında yeterince bilgi sahibi olduklarında ekoturizm faaliyetleri için bu alanı tercih etme eğilimindedirler.
Çalışma kapsamını şu şekilde özetlemek mümkündür.
Çalışmanın”Giriş”bölümünde araştırmanın amacı ve kapsamı hakkında bilgi verilmiş, çalışmanın dayandırıldığı temeller, yöntem ve araştırma alanına ilişkin kaynakların özetleri ve araştırmanın dayandırıldığı temeller ve bu temellere ilişkin tanımlara yer verilmiştir. “Materyal ve Yöntem” kısmında ise öncelikle araştırmanın ana materyali olan Düzce Uğursuyu ve Aksu Havzaları’na ilişkin bazı bilgiler verilmiştir. Yöntem olarak “Uygunluk Analizleri” başlığı altında; Çevresel Koridor yöntemi, EKOS yöntemi ve kültürel peyzaj analizi birleştirilerek alanın ekoturizm potansiyeli ortaya konulmuş ve alanda bulunan köyler ekoturizm potansiyel değeri açısından 5’li ölçekte gruplandırılmıştır.
Uygunluk analizlerinin son aşaması olarak görsel peyzaj kalitesinin saptanmasına yönelik analizler yapılmıştır.
Bu kapsamda “Görsel kaynak yönetimi ve kullanıcı algısına dayalı anket çalışması” uygulanmıştır.
“Peyzaj Fonksiyonları” başlığı altında alanın ekolojik açıdan değerlendirilmesi amacıyla yapı, fonksiyon ve değişim konuları ele alınmış “leke-koridor-matris” kuramı kullanılarak peyzajın ölçülebilir boyuta indirgenmesi sağlanmıştır. Alana ilişkin 1999 ve 2008 tarihli uydu görüntüleri analiz edilerek her iki havzaya ilişkin tematik haritalar oluşturulmuştur. Ardından “Patch (leke) Analiz” uygulanarak sınıf ve peyzaj düzeyinde ölçümler yapılmıştır. Bu kapsamda leke büyüklüğü, sayısı ve şekli, leke kenarı ve öz alan göstergeleri kullanılmıştır.
Yöntemin uygulanmasının sonucunda yaklaşık 10 yıllık bir süreç içerisindeki peyzaj deseni değişimi ortaya konmuştur.
Peyzaj analizlerinin üçüncü aşaması olarak “Katılımcı Ekoturizm Planlaması” başlığı altında sosyolojik boyut ele alınmıştır. Ekoturizm planlaması sürecine dahil olabilecek paydaşlar tanımlanmış, her paydaşın çıkarları, öncelikleri, davranışları ve değerleri belirlenmiş, ortak hedefler ve amaçlar ortaya konulmuştur. Hızlı kırsal değerlendirme yöntemi ile muhtarlar düzeyinde yöre halkı katılımcı planlama sürecine dahil edilmiştir. Yöntemin son aşamasında ise Uğursuyu ve Aksu havzaları için ekoturizm yönetim planı oluşturulmuştur. Tüm yöntemlerin bir arada değerlendirilmesi ile peyzaj planı oluşturulmuş ve stratejiler geliştirilmiştir. Ekoturizm yönetim planının oluşturulması konusunda ise yürütme ve danışma kurulu tanımlanmış, alana özgü ekoturizm gelişim stratejileri belirlenmiştir.
“Bulgular ve Tartışma ” bölümünde Düzce Uğursuyu ve Aksu Havzalarının yeri, sınırları, doğal ve kültürel peyzaj elemanları, sosyo-ekonomik yapı, ile ilgili bulguların verilmesinin ardından uygulanan her bir yöntem doğrultusunda elde edilen bulgular ayrı başlıklar halinde açıklanmış, analizler sonucunda elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır.
“Sonuçlar ve Öneriler” kısmında ulaşılan tüm sonuçların bir değerlendirilmesi yapılmış, ekoturizm odaklı kırsal kalkınmaya ilişkin çaışma alanı için stratejiler geliştirilmiş, bu stratejilerin işlerliği ele alınmış, öneri bir ekoturizm yönetim modeli geliştirilmiştir.