Kâgir Malzemelerin Geri Dönüşümü

İnşaatlardaki duvar işlerinde, kâgir malzemeler yaygın olarak kullanılır. Tuğla ve kiremit ürünlerinin çoğu potansiyel olarak geri dönüştürülebilir. Tuğlalar, duvar plakaları ve fayanslar farklı şekillerde geri dönüştürülebilir. Tuğla, duvar ve fayans geri dönüşüm hiyerarşisine

128

bakıldığında, sıralama yeniden kullanım, geri dönüşüm, geri kazanım şeklindedir. Öncelikle tuğla, duvar elemanları ve fayansların yeniden kullanımı değerlendirilmelidir. Yeniden kullanılamayan kırılmış tuğla ve fayansların yeni ürünlerde, bağlı veya bağlı olmayan geri dönüşümü yapılabilir. Ya da dolgu olarak, peyzaj ve duvar yapımı çalışmalarında kullanılabilir.

Tuğla ve kiremit atığı kullanılarak yapılan laboratuvar ve endüstriyel ölçekli deneysel çalışma sonucuna göre %30 oranında tuğla ve kiremit atığının tuğla ve kiremit hammaddesine ikame edilmesi durumunda tuğla ve kiremit üretim prosesinde herhangi bir sorun oluşmamaktadır. Bu durumda tuğla ve kiremit atığı herhangi bir ön işlem gerektirmeden direk kil ile karıştırılarak uygulamaya geçilmesine olanak sağlamaktadır (TÜBİTAK MAM, 2015: 18-45). Aşağıdaki şekilde tuğla ve kiremit atıklarının geri dönüşümü ve döngüsel olarak sıfır atık süreci görülmektedir.

Şekil 4.9: Tuğla ve Kiremit Atıklarının Geri Dönüşümü ve Döngüsel Olarak Sıfır Atık

129

Bütün tuğlaların, çatı kiremitlerinin ve levhaların tekrar kullanılması mümkündür. Bunun yanında ikincil hammaddeleri üretmek için tuğla ve fayanslar hammadde olarak geri dönüştürülmektedir. Ayrıca, yeni beton üretiminde agrega olarak da kullanılmaktadır.

İşlendikten sonra bağlanmamış yol altyapı malzemesi olarak da kullanılabilir. Diğer uygulamalar olarak, kedi kumu, tenis kordu altlığı, yürüyüş yerleri ve oyun alanlarında altyapı malzemesi olarak kullanılabilir. Dolgu malzemesi olarak, bina temelleri, çevre düzenlemesi, vb. yerlerde, kırılmış tuğlaların dolgu olarak doğrudan kullanımına ek olarak, toprağın su içeriğini azaltmak ve sıkıştırma özelliklerini iyileştirmek için nem tutma özelliğinden dolayı atık tuğlalar toprağa da karıştırılabilir. Aşağıdaki şekilde karışık duvar atıklarının geri dönüşümü ve döngüsel olarak sıfır atık süreci görülmektedir.

Şekil 4.10: Karışık Duvar Atıklarının Geri Dönüşümü ve Döngüsel Olarak Sıfır Atık

130

Karışık duvar malzemelerinden seramikler, beton ve tuğla ile geri dönüşüme girebildiği gibi çeşitli katkılar yapılarak tekrar aynı amaçla kullanılabilmektedir. Ayrıca kullanılmış seramik parçaları kırılarak camlar ile birlikte de geri dönüştürülerek dekoratif malzeme olarak, tezgâh üretimi vb.

amaçlar için kullanılmaktadır. Bunlarla birlikte kullanılmış mermer ve diğer doğal taşlarda sınıflandırılıp geri dönüştürülerek duvarlarda, döşemelerde, kaldırımlarda, dekoratif ürünlerde vb.

amaçlar için kullanılabilmektedir (Kılıç, 2012: 13).

Bütün tuğlaların elle temizlenmesi ve tekrar kullanımı çağlar boyunca yaygın bir uygulama olmuştur. Bugün, tuğlaların elle temizlenmesi ne ekonomik olarak uygun ne de çevresel olarak uygundur. Bir başka önemli konu, sadece kireç harcı ile inşa edilen duvarlardan tuğlalar ayrılabilmektedir. Temizlemek için tuğla yapıyı çimento harcından ayırmak mümkün değildir.

Bütün tuğlaların yeniden kullanılması durumunda, tüm kiremit ve levhaların tekrar kullanılabileceğini de gösterir. Ancak bunun, teknik ve ekonomik bir bakış açısı ile değerlendirilmesi gerekir. Bu tür bir yeniden kullanım bazı hassasiyetleri gerektirir. Öncelikle, kiremit, fayans ve levhaların binalardan dikkatli bir şekilde seçici yıkım ile ayrılması gerekir.

Tuğla ve kiremit ürünlerinin çoğu potansiyel olarak geri dönüştürülebilir. Kırılmış kil tuğlaları, fayanslar ve diğer duvar malzemeleri, betonda agrega olarak kullanılabilir. Kullanıldığında, kırılmış malzeme ve kum gibi diğer hammaddelerin yerini alır. Kırılmış kil tuğlaları ve diğer duvar malzemeleri altyapı çalışmalarında boruların etrafında çukurlarını düzleştirmek ve doldurmak için de kullanılabilir. Bu malzemeler en çok, geri dönüşüm amacıyla, tuğla veya kiremit fabrikalarında kullanıldığında en etkili ve verimli olarak değerlendirilmiş olur. Kırılmış tuğla ve fayanslar bitki alt tabakalarında da kullanılabilir. Bu malzemeler, kompost içerisine organik malzemelerle karıştırılabilir ve özellikle yeşil çatı uygulamaları için uygundur. Bu malzemelerin gözenekli olması kuru dönemlerde nemlilik sağlar ve bitkiler için faydalıdır.

Bunun yanında kırılmış tuğla ve fayanslar özellikle tarla gibi ıslak alanlarda ve küçük patika yollara doldurulur ve stabil malzeme olarak kullanılabilir.

Yığma duvar malzemeleri yeni betonda agrega olarak geri dönüştürülerek kullanılmaktadır. AB ve ulusal hammadde standartları, bu malzemelerin yeni betonda doğal agregaların yerine kullanılmasına izin vermektedir. Bu tür bir agrega kullanımının uygulanabilir olması için sertifikalı kırılmış yığma agreganın güvenilir ve sürekli bir şekilde üretilmesini sağlamak gereklidir. Bu tür agregaların Danimarka’da 3D baskı yapılarak küçük bir evin tanıtım projesinde, 4 mm’nin altındaki duvar malzemelerinin kullanıldığı gösterilmiştir. Bununla birlikte, araştırma projelerinin sonuçları Danimarka'da kırılmış tuğlalar çok fazla değişik kalitede olduğu için bağlanmamış kırılmış tuğlalar sadece hafif trafiğin olduğu küçük yollarda

131

bağlanmamış temel saha malzemesi olarak kullanılmaktadır. Pratik denemelere dayanarak, Danimarka Karayolu Direktörlüğü, bağlı olmayan temel derzlerde kırılmış tuğlaların kullanımı için özellikler belirlemiş, talimat ve standart yayınlamıştır. Gerçek uygulamada, geri dönüşüm tesislerinde kırılmış duvar ve beton karışımı üretilmekte ve saf ezilmiş tuğlalar ve fayanslar yerine hafif trafiğe kapalı yollarda bunlar kullanılmaktadır (Lauritzen, 2019: 141-142).

Hem beton blok kırıkları hem de karışık haldeki inşaat ve yıkıntı atığı ile hazırlanan alt temel malzemelerin maliyeti, kalker agrega ile hazırlanan temel maliyetinden daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca Karışık İYA malzemelerinin asfalt alt temel malzemesi olarak optimum

% 50 oranında kullanılabileceği hesaplanmıştır (TÜBİTAK MAM, 2015: 66-79).

Tuğla ve beton karışımı yaygın olarak kullanılmaktadır. Karışık malzeme yüksek mukavemete sahiptir. Çok ıslak koşullarda kullanılabilir ve geçici yolları için iyi bir destek sunar. Genel olarak, saf kırılmış tuğla ve fayanslardan daha iyi özelliklere sahiptir. Bu nedenle, geri dönüşüm merkezlerinde atığı saf bileşenlere ayırmak yerine, karışık malzemenin üretilmesine karar verilmiştir. Yıkım işlerinde kazanılan tuğlalar endüstriyel olarak temizlendiğinde uygun lojistik ve tuğla tedariki sağlandığında, yeniden kullanılan tuğlalar, orta kalitede yeni bir tuğla fiyatına pazarlanabilmektedir. Elle temizlenen tuğlalar çok daha pahalıdır. Yeniden kullanılan fayans pazarı daha dardır. Çünkü fayansların çok çeşitli olması sebebiyle fayanslara olan bireysel talepler çok daha azdır (Lauritzen, 2019: 142).