Japonya Düzenlemeleri

Japonya’da 2007’de ASBJ (The Accounting Standards Board of Japan) ile IASB tarafından oluşturulan Tokyo Anlaşması ile IFRS ve Japon GAAP (Accounting Principles Generally Accepted in Japan) arasında bir uyumlaştırma sağlanmıştır. Anlaşma ile düzenlemeler arasındaki farklılıkların minimuma indirilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Bu ilk düzenleme sonrası yapılan çalışmalarla uyum düzeyi daha da artırılmıştır.

Bu genel çerçeve içinde türev işlemler muhasebesi de genel olarak IFRS düzenlemeleri ile uyumlu görünmektedir.

Bu kapsamda türev ürünler tanımlamaları IFRS ile benzerdir.Sadece US GAAP benzeri olarak türev ürün tanımını karşılayabilmek için bir finansal araç ya da sözleşmenin netleştirilmesine(net ödeme-mahsuplaşma)izin verilmelidir.

Gelecek sözleşmeleri başlangıçta mal teslimini açıkça içeriyorsa ve işlemin amacı alım satım değilse türev olarak değerlendirilmez.

Türev işlemlerde ilk ölçüm IFRS ile aynı çerçevede yürütülmektedir. Sonraki ölçümlerde JP GAAP hedge işleminin kar ya da zararı belirleninceye(ortaya

100

çıkıncaya)kadar aktifteki hedge işleminin gerçeğe uygun değerindeki değişimini ertelemeyi öngörmektedir.

Hibrid ürünlerdeki örtülü türevler geçeğe uygun değerle ölçüldüklerinde ve belirli koşulları karşıladıklarında finansal varlık ya da yükümlülüklerin içinde gösterilirler. Değerleme farkları cari dönemin kar ya da zararı olarak muhasebeleştirilir. Gerekli koşullar ise şunlardır:

1.Saklı türev riskinin finansal aktif ya da pasifi etkileme olasılığı olmalıdır.

2. Saklı türevle aynı döneme sahip ve türev ürün özelliklerini taşıyan ayrı bir türev olmalıdır.

3. Gerçeğe uygun değerdeki değişimlere bağlı hibrid aracın değerindeki değişim cari dönemde kar ya da zararda yer almamış olmalıdır.

Saklı türev ürünler riskleri arttığı zaman finansal varlık ya da yükümlülükleri etkileyebilir.

Düzenlemelerde hedge muhasebesi kriterleri IFRS genel kriterleri ile aynıdır. Hedge etkinliği en az 6 ayda bir ve kapanış gününde değerlendirilmelidir.

Finansal olmayan kalemlere ilişkin olarak, piyasa fiyatındaki değişimlere bağlı olarak etkilenmesi beklenen aktif ve pasifler bir hedge kalemi olarak değerlendirilebilmektedir.

IFRS’ye benzer olarak bir hedge kalemi çok sayıda varlık ve yükümlülüğün birleşiminden oluşuyorsa her bir aktif ya da pasif piyasa dalgalanmalarından kaynaklanabilecek muhtemel kayıplara maruz tutulmalıdır ve her birinin piyasa dalgalanmalarına aynı yönde cevap vermesi beklenmelidir.

JP GAAP hedge muhasebesi kriterlerinin karşılanması ve etkinliğinin ölçülebilmesi koşullarıyla bir hedge işleminin vadeye kadar olan zamanının bir bölümüne ilişkin korunmasını içeren bir türev işlemin oluşturulmasına izin verilmektedir.

101

Bir hedge ürününün piyasa fiyatındaki veya nakit akışlarındaki değişiklikler hedge ürünü oluşturan enstrümanların spot fiyatlarındaki dalgalanmalara bağlıdır. Bu değişiklikler zaman değeri ya da diğer ilgili değerlerdeki (örneğin içsel değer) değişikliklere bir korunma aracı olarak kullanılan türevin değerindeki değişimlere karşılık oluşturmaz. Bunun gibi içsel değer ve zaman değeri ayrılmıştır ve yalnızca opsiyonun içsel değerindeki değişimler bir korunma aracı olarak oluşturulabilir. Bunun zaman değerindeki ve ilgili diğer değerlerindeki değişimler kar ya da zararda kayıt altına alınır. Bununla birlikte zaman değeri ve ilgili diğer değerlerin toplu bir riskten korunma aracı olarak oluşturulmasına izin verilir.

Korunma ilişkileri

Riske maruziyet şunlardan ortaya çıkabilir

 Mevcut bir varlık ve yükümlülüğün gerçeğe uygun değerindeki değişim  Mevcut bir varlık ve yükümlülükten kaynaklanan gelecekteki nakit akımlarındaki değişiklikler

 Henüz bilinmeyen bir işlemden kaynaklanan gelecekteki nakit akımlarındaki değişiklikler.

Gerçeğe uygun değer korunmaları:

IFRS ile uyumlu olan gerçeğe uygun değer korunması; mali tablolara alınan bir varlık veya yükümlülük, bir varlığın sabit fiyattan alım-satımına yönelik mali tablolara alınmayan bir kesin taahhüt ya da bu tür bir varlık, yükümlülük veya kesin taahhüdün belirlenebilir bir kısmıyla ilgili olarak, belirli bir riskle ilişkilendirilebilir ve raporlanan kar/zararı etkileyebilen gerçeğe uygun değer değişikliklerine karşı korunmadır.

Bir gerçeğe uygun değer korunmasının korunma muhasebesi uygulanması için gerekli koşulları hesap dönemi boyunca sağlaması halinde, hem korunma amaçlı araç hem de korunan kalemin gerçeğe uygun değerle değerlenmesi halinde, gerçeğe uygun değer değişikliklerinden kaynaklanan kazanç ve kayıplar gelir tablosu ile ilişkilendirilir. Korunan

102

kaleme ilişkin gerçeğe uygun değer değişikliklerinin doğrudan öz sermaye içerisinde mali tablolara alınmak suretiyle gerçeğe uygun değer üzerinden değerlenmesi halinde, bu kazanç ve kayıplar gelir tablosu ile ilişkilendirilmek üzere yeniden sınıflandırılır. Korunan kalemin maliyeti veya itfalı maliyeti üzerinden değerlenmesi halinde ise, korunan kalem gerçeğe uygun değer üzerinden yeniden değerlenir ve buna ilişkin kazanç ve kayıplar gelir tablosu ile ilişkilendirilir.

Korunma amaçlı aracın kullanılması, satılması, sona ermesi veya korunma amaçlı olmasına son verilmesi veya korunmanın, korunma muhasebesi uygulanması için gerekli koşulları sağlayamaz hale gelmesi durumunda gerçeğe uygun değer korunmalarıyla ilgili korunma muhasebesi uygulamasına devam edilmez.

Nakit akım korunmaları:

IFRS ile uyumlu olan nakit akım korunması; mali tablolara alınan bir varlık veya yükümlülük ya da bir tahmin işlemiyle (gerçekleşmesi beklenen bir alım veya satım gibi) ilgili belirli bir riskle ilişkilendirilebilir ve raporlanan kar/zararı etkileyebilen nakit akım değişikliklerine karşı korunmadır.

Bir nakit akım korunmasının korunma muhasebesi uygulanmasında, korunma amaçlı araca ilişkin kazanç veya kayıpların etkin bir korunma olarak belirlenen kısmı, öz sermaye içerisinde mali tablolara alınır. Korunma amaçlı araca ilişkin kazanç veya kayıpların etkin olmayan kısmı; korunma amaçlı aracın bir türev araç olması halinde gelir tablosu içerisinde, korunma amaçlı aracın bir türev araç olmaması halinde ise gelir tablosu veya öz sermaye içerisinde mali tablolara alınır.

Bir tahmin işlemine ilişkin korunmanın bir varlık veya yükümlülüğün mali tablolara alınması ile sonuçlanması durumunda; nakit akım korunmalarının muhasebeleştirilmesi ile uyumlu olarak doğrudan öz sermaye içerisinde mali tablolara alınan kazanç veya kayıplar, aynı dönem içerisinde veya elde edilen varlığın ya da katlanılan yükümlülüğün kar/zararı etkilediği dönemlerde, kar veya zarar olarak yeniden sınıflandırılmaktadır.

103

Bir tahmin işlemine ilişkin korunmanın, bir varlık veya yükümlülüğün mali tablolara alınması ile sonuçlanmadığı durumlarda; daha önce doğrudan öz sermaye içerisinde mali tablolara alınan tutarlar aynı dönem içinde veya korunan tahmin işleminin kar/zararı etkilediği dönemlerde kar veya zarara dahil edilmektedir.

Korunma amaçlı aracın kullanılması, satılması, sona ermesi veya korunma amaçlı olmasına son verilmesi, korunmanın, korunma muhasebesi uygulanması için gerekli koşulları sağlayamaz hale gelmesi, tahmin işleminin gerçekleşmesinin beklenmemesi durumlarında nakit akım korunmalarıyla ilgili korunma muhasebesi uygulamasına devam edilmez.

Net yatırım korunmaları:

IFRS ile uyumlu olan şube benzeri yabancı bir işletmedeki net yatırımın korunması; ana ortaklığın bağlı ortaklığı, iştiraki, müşterek yönetime tabi işletmesi veya şubesi olup, faaliyetlerini yabancı bir ülkede sürdüren işletmelerdeki net yatırımların korunmasıdır. Net yatırımın bir parçası olarak dikkate alınan parasal bir kalemin korunması dahil olmak üzere, şube benzeri yabancı işletmelerdeki net yatırımların korunmaları, nakit akım korunmaları ile aynı şekilde muhasebeleştirilir.