İyileştirme Etkinlik Yaklaşımı; Fonksiyonalist yaklaşım ve süreç yaklaşımın güçlerini özümser ve sadece okul kültürünün katkılarını vurgulamakla kalmaz, holistik

bakış açısını terk eder, okul kültürünü dinamik bir süreç olarak ele alır (Kuen, 2009: 90).

Okul kültürü, okulların zaman içerisinde oluşturduğu, içerisinde inançları, normları, varsayımları, tutumları, davranışları barındıran, çalışanların etkileşimleri sonucu ortaya çıkmış olan ve o okula has, okulda nelerin önemli, nelerin önemsiz olduğu, nasıl davranılması gerektiğini belirleyen yaşam biçimidir.

Balcı’ya göre okul kültürü, bireysel okulun zamanla oluşturduğu bir yaşam tarzıdır. Okulun tarih ve gelenekleri, okul personelinin birlikteliği; karşılıklı etkileşimleri zamanla okulda o okula özgü bir kültürün gelişmesine neden olmaktadır. Bu kültür, norm, inanç, tutum, beklenti, davranış ve eğilimlerden oluşmaktadır. Sonunda okulda nelere önem verildiği, nelerin değersiz bulunduğu, nasıl hareket edileceği konusunda personel arasında bir ortaklaşma doğmaktadır. Dolayısı ile okulun asıl işi olan eğitim ve öğretimde öğrenciden ve öğretmenden neler beklenmesi gerektiğini, nelerin vurgulanması gerektiğini tayin eden okul kültürü olmaktadır (Balcı, 2007: 187).

80

Okul kültürü, bir okula özgü değerlerin, geleneklerin, törenlerin, normların, inanışların, mitlerin toplamı olup, yazılı olmayan ama okul üyelerinin bildiği, uymak zorunda olduğunu hissettiği ve ona göre davrandığı aktarılmış kalıplardır.

Okul kültürü, bir örgütün çok öz olan değerlerinde derinden kökleşmiş, insanların okullarda nasıl düşündüğünü, nasıl hissettiğini ve nasıl davrandığını şekillendiren, okul toplumunun üyeleri tarafından, belki de farklı derecelerde anlaşılan, okuldaki fonksiyonları etkileyen, okulların çalışmaları, çıktıları hakkında yaygın olarak paylaşılan beklentilerin, değerlerin, inanışların, normların ve söylemlerin, mitlerin, geleneklerin, törenlerin, informal kümesidir ve tarihsel olarak aktarılmış kalıplardır. (Maslowski, 2001: 8, Stolp, 1994: 1, Barth, 2002: 6, Tillar, 2004: 8, Fitzhenry, 2010: 39).

Okul kültürü, okuldaki çalışanların birbirleri ile etkileşimleri sonucu ortaya çıkmış olan, insan ilişkilerini düzenleyen davranış kalıpları ve okulun değerlerinden oluşmuş olan bir organizmadır. Okul kültürü canlıdır ve zaman içerisinde doğar, büyür, gelişir ve değişime uğrar.

Gallagher, okul kültürünü bir organizmaya benzetmiştir. Ona göre, bir okulun kültürü, o okulun içinde yaşadığı, değiştiği, büyüdüğü, dönüştüğü, uyarlandığı ve adapte olduğu bir organiktir. Aynen yaşayan bir organizmaya benzer ve bazı açılardan da kendi organizması olarak görülür (Gallagher, 2011: 26).

DNA'lar organizmaların canlılıklarını sürdürmesi için gerekli olan kodların oluşturduğu bir yapıdır. Okul kültürü de okulların DNA'larını oluşturmaktadır. Her canlının DNA'sı nasıl farklıysa okulların kültürleri de birbirine benzer özellikleri olmasına karşın birbirinden farklıdır ve o okula aittir. Swindler de okulları bir organizmaya benzetmiş ve okulların kendilerine mahsus olduğunu ve onların DNA’larının benzer yapılarda oluştuğunu belirtmiştir. Fakat her okulun ihtiyaçlarına göre farklı bir yapısı vardır. (Swindler, 2009: 28)

Okul kültürü, okuldaki insanların birbirleriyle olan etkileşimlerinden meydana gelen, örgütün gelenek, göreneklerinden ve ritüellerinden oluşmuş bir bütündür.

Petterson, "okul kültürünü, insanların birbirleri ile nasıl etkileştikleri, insanların benimsenme ve takdir edilmelerinin sınırı, örgütün gelenek ve ritüelleri olarak tanımlamıştır" (Petterson, 2006: 23).

81

Okul kültürü, okul personelinin davranışlarından, inançlarından, değerlerinden, okulu algılamalarından, iş ahlakından, öğretmen, öğrenci, yönetici ve velilerin geleneklerinden, davranış kalıplarından, okuldaki törenlerden, merasimlerden, spor müsabakalarından, ödüllerden, kupa ve madalyalardan, ders planlarından meydana gelen bir olgudur.

Okul kültürü, çok sayıda değişkeni içerir. Bunlar; davranışlar, inanışlar, algılamalar, değerler, ahlaki etkiler (veya eksikliği), iş etiği ve yöneticilerin, fakültenin, personelin ve öğrencilerin gelenekleri, artifaktlar, bir araya gelme ile ilgili törenler, merasimler, fakülte toplantıları, atletizm yarışmaları, ödüller, ders planları ve okulun genel uygun davranışlarıdır (Hoy, 1990: 160, Holmes, 2009: 1).

Her okulun kendine özgü özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler kendini okulun mimarisinde, öğrencilerin ve çalışanların aralarındaki konuşma ve davranışlarında, koridorlarında, kafeteryasında, sınıf ve büro düzenlerinde, boş zaman aktivitelerinde kendini gösterir. Bu özellikler okulun karakterini temsil eder.

Deal ve Peterson’a göre her okul kendine has karaktere veya "bir imaja" sahiptir. Siz onu binaya yaklaşırken hissedersiniz. Siz kapıdan geçerken neredeyse onu koklar ve tadarsınız. Onu duvarlardaki resimlerde ve salonlardaki öğrencilerde görebilirsiniz. Onu sınıfta öğrenciler ve öğretmenler arasındaki konuşmalarda ve okul bahçesinde öğrencilerin birbirleri ile konuşmalarında duyabilirsiniz. Kültür kavramı, bir okulun karakterini tanımlama anlamına gelir çünkü o okulun tarihi sürecinde oluşmuş olan değerler, inanışlar ve geleneklerin derin kalıplarını yansıtır. Herhangi bir örgütün günlük yaşamının bilinçli farkındalığının altında düşünce his ve eylemlerin bir akıntısı vardır (Deal ve Peterson, 1990: 7).

Kruse ve Louis okul kültürünün üç katmandan oluştuğunu belirtmektedir (Kruse ve Louis, 2008: 47). Bunlar;

 Göreceğin şeyler,

 Hakkında konuşabileceğin şeyler,  Varlığını sorgulamadığın şeyler.

82

Şekil 10. Okul Kültürünün Katmanları (Kruse ve Louis, 2008: 47’den uyarlanmıştır.) Buz dağları, büyük kültesi su altında olan, görünen kısmı ise az olan buzul kütleleridir. Okul kültürü de buzdağı gibidir. Asıl önemli olan inançlar, değerler, tutumlar, hisler suyun altındadır. İnsanlar ise daha çok görünen kısımdaki fiziksel düzenlemeler, gelenekler, törenlerle ilgilenirler.

Bir okulun kültürü, önemli olan şeyin çoğunun su altında olduğu bir buzul gibidir. Gördüğümüz şey daima önemli olan şey değildir ve bir okulun kültürünün daha az görünür olan kısmı değişim çabalarını başlatan şeydir. Bir okulun kültürünün çoğu kolayca görülebilen şeyin altında yatar ve çoğu okulun üyeleri daha çok artifakt hakkında konuşurlar. (Salonları daha temiz nasıl tutabiliriz, kafeteryada öğrenci davranışları için ne tür kurallara sahip olmalıyız.) (Kruse ve Louis, 2008: 47).

Maslowski, okul kültürünün üç yönünü tanımlamıştır. Bunlar: İçerik, homojenlik ve güçtür (Maslowski, 2001: 12).

Kültürün içeriği, okulun üyeleri tarafından paylaşılan kültürel eserler kadar, temel varsayımlar, normlar ve değerlerin anlamına karşılık gelir.

Artifaktlar Görebileceğin Şeyler

Eşlik Eden Değerler

Hakkında Konuşabileceğin Şeyler