Canan ile İlgili Bulgular

Canan, 7. Sınıf düzeyinde ‘Işık ve Ses’ ünitesinde ‘Işık Nasıl Kırılıyor?’ konusu ile ilgili ders planı hazırlayarak, Öğretmenlik Uygulaması dersi kapsamında gittiği uygulama okulunda gözlemlediği sınıfta sunmuştur. Canan, 2012-2013 öğretim yılı

bahar dönemi başında hazırladığı ders planını, çoklu temsillerin fen öğretimindeki yerine ilişkin eğitimden sonra tekrar hazırlamıştır. Bu bölümde Canan’ın eylem planından önce yer verdiği temsiller ile eylem planı süresince ders planında ve ders anlatım performansı sırasında yer verdiği temsiller karşılaştırılarak, öğretim uygulamalarında yer verdiği temsil türlerinde nasıl bir değişim olduğu anlaşılmaya çalışılacaktır.

Tablo 4.10.

Canan’ın Eylem Planından Önce ve Eylem Planı Süresince Kazanımlarına Yönelik Yer Verdiği Temsillerin Karşılaştırması

Eylem Planından Önce Eylem Planı Süresince

Kazanımlar Temsiller Kazanımlar Temsiller

3.1. Işığın belirli bir yayılma hızının olduğunu ifade eder.

Bu kazanım ile ilgili herhangi bir temsile yer verilmemiştir

3.1. numaralı temsil ders planından çıkarılmıştır.

___

3.2. Işığın hızının saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken değiştiğini ifade eder.

Sözlü anlatım, analoji, sözlü soru (2) ve deney (2)

3.2. Işığın hızının saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken değiştiğini ifade eder.

Sözlü anlatım, analoji, animasyon, gösteri deneyi,

drama aktivitesi (ÖOT), poster (ÖOT) 3.3. Işığın saydam bir

ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirdiğini keşfeder.

Sözlü anlatım, analoji, sözlü sorular, yazılı sorular, süreç diyagramları,

deney (2)

3.3. Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirdiğini keşfeder.

Sözlü anlatım, analoji, sözlü soru, sözlü anlatım (ÖOT),

süreç diyagramı (ÖOT), animasyon (2), gösteri deneyi, drama aktivitesi (ÖOT), video, poster (ÖOT)

Tablo 4.10.

Canan’ın Eylem Planından Önce ve Eylem Planı Süresince Kazanımlarına Yönelik Yer Verdiği Temsillerin Karşılaştırması (Devamı)

Eylem Planından Önce Eylem Planı Süresince

Kazanımlar Temsiller Kazanımlar Temsiller

3.4. Işık demetlerinin az yoğun saydam bir ortamdan çok yoğun saydam bir ortama geçerken normale yaklaştığı, çok yoğun saydam bir ortamdan az yoğun saydam bir ortama geçerken ise normalden uzaklaştığı sonucunu çıkarır.

Sözlü anlatım, analoji, okuma parçası, sözlü soru, süreç diyagramı (2), süreç diyagramı (ÖOT), deney (2)

3.4. Işık demetlerinin az yoğun saydam bir ortamdan çok yoğun saydam bir ortama geçerken normale yaklaştığı, çok yoğun saydam bir ortamdan az yoğun saydam bir ortama geçerken ise

normalden uzaklaştığı sonucunu çıkarır.

Sözlü anlatım, projeksiyon cihazı ile yansıtılan metin, animasyon (2), gösteri deneyi, drama aktivitesi (ÖOT), poster (ÖOT) 3.7. İki ortam arasında doğrultu

değiştiren ışık demetlerini gözlemleyerek ortamların yoğunluklarını karşılaştırır.

Süreç diyagramı (ÖOT) 3.7. numaralı kazanım ders planından çıkartılmıştır.

4.2.1.1 Canan’ın uygulamadan önce yararlandığı temsiller

Canan, eylem planından önce hazırladığı ders planında kazanımlar bölümünde Tablo 4.10’da görüldüğü gibi ‘Işık Nasıl Kırılıyor’ konusuyla ilgili 5 kazanıma yer vermiştir. Ancak, içerik araştırmacı tarafından incelendiğinde 3.1. numaralı kazanıma yönelik yani ışığın belirli bir yayılma hızı olduğunun ifade edilmesine yönelik herhangi bir etkinliğe yer vermediği görülmüştür. Diğer kazanımlara bakıldığında Canan’ın bir kavramın çoklu temsillerinden yararlandığı söylenebilir. Örneğin, 3.2. numaralı kazanıma yönelik sözel-metinsel temsil modundan sözlü anlatımlara, analojiye ve sözlü soruya yer vermiştir. Bunun yanı sıra eylemsel-işlemsel temsil modundan deneylere başvurduğu gözlenmiştir. Tablo 4.10’ da görüldüğü gibi Canan, bu kazanıma yönelik olarak öğrencilerin oluşturduğu temsillere yer vermemiştir. Canan’ın eylem planından önce hazırladığı ders planında 3.2. numaralı kazanıma yönelik yer vermeyi planladığı temsillerden bazı örneklere aşağıda yer verilmiştir:

Kırılma olayının keşfedilmesini sağlamak amacıyla ders kitabındaki “Kırılmayı Keşfediyorum” adlı 5. etkinlik yaptırılır.

Yapacağım bu etkinlikte kullanacağım malzemeler,

 dikdörtgen veya kare şeklinde kesilmiş kalın pencere camı

 lazer kalemi  A3 kâğıdıdır.

Yapacağım etkinlik malzeme sıkıntısı yaşanmaması ve lazerin çocukların gözlerine zarar vermesi tehlikesi nedeniyle gösteri deneyi olarak yapmaya karar verdim.

Etkinliğin aşamaları;

 Pencere camını, masaya yerleştirdiğimiz A3 kâğıdının üzerine koyalım.

 Lazer ışığını bu cama, masayı teğet geçecek şekilde önce dik sonra da dik olmayan değişik açılarla gönderelim.

 Her durumda (cama girmeden, cam içerisinde ve camdan çıktıktan sonra) ışığın takip ettiği yolu gözlemleyelim

 Işığın takip ettiği yolun cam dışındaki bölümünü görünen ışık izini takip ederek, camın içerisindeki bölümünü de camı kaldırdıktan sonra çizelim

 Daha sonra lazer ışığını hava ortamına çıktığı doğrultudan ters yönde gönderelim.

[deney]

 Değişik gelme açıları ile havadan cama gönderilen ışığın bu maddesel ortamları ayıran sınırda açıları değişti mi?

 Cam üzerine önce dik sonra da dik olmayan değişik açılarla gönderilen ışığın takip ettiği yollar karşılaştırıldığında nasıl bir sonuca varılır?

 Işığın takip ettiği yolun değişmesinde ortamların hangi özelliği etkilidir?

 Verilen cam ve hava ortamlarından hangisinde ışığın hızının daha büyük olduğunu

Öğretmen gösteri deneyini yaparken öğrenci deneyi izleyerek kırılma olayını anlamaya çalışacaktır. Bu aşamada öğrenci yarı aktiftir. Takıldıkları yerde öğretmen deney yaparken soru sorabilirler. Daha sonra kırılma olayının iyice anlaşılması için sonuca varalım kısmındaki sorular öğrencilere sorularak cevap vermesi istenir.

Canan’ın, 3.3. numaralı kazanıma yönelik bir başka deyişle ışığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirdiğini öğrencilerin keşfetmesi için, öğretmen tarafından sunulan sözel-metinsel temsillerden sözlü anlatımlara, analojilere, sözlü soruya, görsel-grafiksek temsil modundan süreç diyagramlarına ve eylemsel-işlemsel temsillerden deneylere yer verdiği ders planı analizi ile ortaya çıkmıştır. Bu temsillerin dışında öğrencilerden konuyla ilgili diyagram oluşturmalarını isteyeceğini ifade etmiştir. Aşağıda Canan’ın söz konusu kazanıma ilişkin ders planında yer verdiği temsillerden örnekler sunulmuştur:

Işık, havadan cama geçerken doğrultu ve hız değiştirir. Işığın yoğunlukları farklı olan saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirmesi kırılma olarak adlandırılır. [sözlü anlatım]

Bir yarısı pamuklu ya da yünlü kumaşla örtüldükten sonra eğimli hâle getirilmiş bir masanın, yüksekte kalan tarafından tekerlekli bir sistem örtüye dik olmayacak doğrultuda gönderildiğinde tekerlekli sistem masa yüzeyi ile örtülü bölgeyi ayıran sınırda hareket doğrultusunu değiştirir. Tekerlekli sistemin doğrultu değiştirmesinin cilalı yüzey ile kumaşla örtülü bölgelerin farklı ortamlar olmasından kaynaklandığı söylenir. Saydam ortamları ayıran yüzeye eğik olarak gelen ışık ışınlarının hareketinin de tekerlekli sistemin hareketine benzediği vurgulanır.[analoji]

Daha sonra öğrenciler, “Eleştirel Düşünme” bölümünde verilen şekli inceleyerek buradaki ışının havadan suya sudan cama geçerken ortamları ayıran yüzeylerde nasıl kırılacağını gösteren çizimleri defterlerine yaparlar. Çalışmada hava ortamı su ortamından, su ortamı da cam ortamdan az yoğun olduğundan gönderilen ışık her ortam değişimi sırasında normale yaklaşır.

Işığın normale yaklaşarak kırıldığı ortamlardaki hızının daha küçük olduğu belirtilir. Şekil ve beklenen çizim aşağıda verildi. [süreç diyagramı (ÖOT)]

Canan; öğrencilerin, ışık demetlerinin az yoğun saydam bir ortamdan çok yoğun saydam bir ortama geçerken normale yaklaştığı, çok yoğun saydam bir ortamdan az yoğun saydam bir ortama geçerken ise normalden uzaklaştığı sonucunu çıkarması kazanımına diğer kazanımlardan daha fazla ağırlık vererek hem farklı temsil modlarından hem de öğrencilerin oluşturduğu temsillerden yararlanmayı planlamıştır. Canan’ın söz konusu kazanım ile ilgili ders planında yer verdiği temsillerden örnekler aşağıdaki gibidir:

Az kırıcı ortama gönderilen ışık ise normalden uzaklaşarak kırılır. Işığın normalden uzaklaşarak kırıldığı ortamdaki hızı birinci ortama göre artmış olur. Su, camdan az kırıcı olduğundan ışık bu ortamda cama göre daha büyük hızla yayılır. [sözlü anlatım]

Öğrencilerin ilgilerini konuya çekmek için konu giriş sayfasında verilen metin okunur. Metin: O gün hava çok sıcaktı… Arkadaşım Ece ile birlikte havuza gitmeye karar verdik. Havuza baktığımızda o kadar sığ görünüyordu ki elimizi uzatsak tabanına değecek gibiydi. Biz de hiç vakit kaybetmeden suya atladık. Fakat o da ne? Ayaklarımız yere değmiyordu. İyi ki yüzme biliyorduk. Havuz göründüğünden daha derindi. Fakat nasıl oluyor da sığ görünen havuz bu kadar derin olabiliyordu? Bizi yanıltan ne olmuştu?”[okuma metni]

Bu sırada öğrencilere metinde bahsedildiği gibi yüzmek için gittikleri havuzun göründüğünden daha derin olduğunu fark ettikleri bir tecrübe yaşayıp yaşamadıkları sorulur. Tartışma sırasında bu olayın sebebinin ışık kırılması olduğu açıklandıktan sonra ışık ışınlarının aynı saydam ortamda doğrusal yayıldıklarını geçmiş yıllardan bilen öğrencilere kırılma olayının nasıl gerçekleştiğini düşündürecek “Bir ışık ışınının doğrultusu neden değişir? ”sorusu yöneltilir. [sözlü soru]

Tablo 4.10’da görüldüğü gibi, Canan, iki ortam arasında doğrultu değiştiren ışık demetlerini gözlemleyerek ortamların yoğunluklarını karşılaştırır kazanımıyla ilgili olarak sadece süreç diyagramlarından yararlanmayı planlamıştır. Aşağıda Canan’ın bu temsile nasıl yer vermeyi planladığına ilişkin ders planından yapılan alıntı bulunmaktadır:

Öğrenciler bu etkinliğin; A bölümünde, grafiği yorumlayarak hangi ortamın çok yoğun (çok kırıcı) olduğuna karar verirler. Buna göre 1. şekil ve 2. Şekilde kırılan ışınların 3 numaralı ışın olduğunu fark ederler. Etkinliğin B bölümünde öğrenciler, şekillerin altında verilen bilgiyi kullanarak 3. şekilde kırılan ışının, 4. şekilde ise gelen ışının hangisi olacağını tahmin ederler. Bunun için ışığın yoğun saydam ortamlarda yavaş yayıldığı bilgisinden faydalanırlar. [süreç diyagramı]

Bunun yanı sıra 3.3. numaralı kazanımda yer verdiği ve öğrencilerin oluşturmasını istediği süreç diyagramı aynı zamanda 3.4. numaralı kazanımı da kapsamaktadır.

Daha sonra öğrenciler, “Eleştirel Düşünme” bölümünde verilen şekli inceleyerek buradaki ışının havadan suya sudan cama geçerken ortamları ayıran yüzeylerde nasıl kırılacağını gösteren çizimleri defterlerine yaparlar. Çalışmada hava ortamı su ortamından, su ortamı da cam ortamdan az yoğun olduğundan gönderilen ışık her ortam değişimi sırasında normale yaklaşır.

Işığın normale yaklaşarak kırıldığı ortamlardaki hızının daha küçük olduğu belirtilir. Şekil ve beklenen çizim aşağıda verildi. [süreç diyagramı (ÖOT)]

Özetle, Canan eylem planından önce 3.2., 3.3. ve 3.4. numaralı kazanımları öğretmeyi planlarken farklı temsil modlarına başvurmayı planlamıştır. Ancak 3.1. numaralı kazanım için herhangi bir temsil moduna yer vermemiş ve 3.7. numaralı

kazanım için sadece süreç diyagramına yer vererek çoklu temsillerden faydalanmamıştır. Ek olarak; Canan, öğrencilerden ışığın kırılmasına ilişkin bir diyagram çizmelerini isteyerek ve sorduğu sorulara verdikleri yanıtlar vasıtasıyla öğrencilerin oluşturduğu temsillere iki kez yer vermiştir. Canan diğer öğretmen adaylarına göre farklı temsil modlarından daha fazla yararlanmaktadır ancak kazandırmayı hedeflediği her kazanımda bu durum geçerli değildir.

4.2.1.2 Canan’ın eylem planı süresince yararlandığı temsiller

Canan, eylem planı kapsamında ÇTler ile ilgili verilen eğitimden sonra ders planını tekrar hazırlayarak sınıf içerisinde sunmuştur. Bu süreçte ders planı tekrar analiz edilmiş ve gözlem verileriyle desteklenmiştir. Canan ve araştırmacı eylem planından önce hazırlanan ders planı üzerinde tartışarak, 3.7. numaralı kazanımı ders planından çıkarma kararı almışlardır. Çünkü 3.5. ve 3.6. numaralı kazanımlara değinmeden bu kazanımdan bahsetmenin doğru olmayacağı düşünülmüştür. Ayrıca eylem planından önce ders planında kazanımlar bölümünde yer verilen ancak ilgili herhangi bir temsile yer verilmeyen 3.1. numaralı kazanım da ders planından çıkarılmıştır.

Canan, eylem planı süresince araştırmacının da görüşlerini alarak gözden geçirdiği ders planında 3.2., 3.3. ve 3.4. numaralı kazanımları ele alarak ışığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken hızının, doğrultusunun değiştiği ve normalden uzaklaştığı konularına değinmiştir. Canan, 7. Sınıf düzeyinde Işık ünitesinde ‘Işık Nasıl Kırılıyor’ konusuna yönelik bir ders planı hazırlayarak sunmuştur. Sınıftaki projeksiyon cihazı çalışmadığı için, diğer öğretmen adaylarından farklı olarak bilgisayar laboratuvarında ders anlatımını gerçekleştirmiştir. Öğrenciler U düzeninde sıralanan masalarda yan yana oturmuşlardır. 26 öğrencinin bulunduğu sınıfta, Canan’ın ders anlatımını araştırmacı ve bir yardımcı araştırmacı gözlemiştir.

Şekil 4.3. Canan’ın Ders Anlatımı Yaptığı Bilgisayar Laboratuvarı Ortamı Şeması

Canan 2012-2013 öğretim yılı bahar dönemi boyunca gözlem yaptığı sınıfta, 17.05.2013 tarihinde, 10:40’ta başlayan ve bir ders saati süren bir ders anlatımı yapmıştır. Canan, dersi sınıfta yapmayı planlamaktaydı ancak sınıftaki bilgisayarın bozulmasından dolayı, dersi okulda bulunan ve Şekil 4.3’te şeması bulunan bilgisayar laboratuvarında yapmıştır. Öğrenciler sınıfa gelmeden önce kullanacağı malzemeleri ve bilgisayarı hazırlamıştır. Öğrencilerin derse girip, yerlerine oturmalarını bekledikten sonra, ışığın yansıması ile ilgili ön bilgilerini yoklayarak derse giriş yapmıştır. Ardından derste bahsedeceği kavramları özetleyen bir kağıdı öğrencilere dağıtmıştır. Öğrencilere ‘Yansıma deyince aklınıza ne geliyor?’ sorusunu sorup, birkaç öğrenciye söz hakkı verdikten sonra ‘ Tam yansıma nedir hatırlıyor musunuz?’ sorusunu yönlendirmiştir. Daha sonra öğrencilerden bir kağıt çıkararak tam yansımanın nasıl olduğunu çizmelerini, yansıma ile ilgili kavramları üzerine yazmalarını istemiştir. İki öğrencinin çizimlerini inceleyerek, sınıfta paylaştıktan sonra, ışığın kırılması kavramına geçiş yapmıştır. ‘Işığın kırılması deyince aklınıza ne geliyor?’ sorusunu sınıfa yönlendirdikten sonra, gönüllü öğrencilerden birini seçerek ders kitabında bulunan, havuzun göründüğünden daha derin olduğunu anlatan bir okuma metnini okumasını istemiştir. Okuma metninde anlatılan olayın, gerçek hayatta başlarına gelip gelmediğini öğrencilere soran Canan, ışığın kırılması ile ilgili bir diyagramı perdeye yansıtarak, ışığın kırılmasını bu diyagram üzerinden açıklamıştır. Işığın doğrultusunun niçin değiştiğini sorarak, birkaç öğrencinin cevabını dinlemiş ve ardından ışığın, yoğunluğu

Bilgisayar Masaları B ilg is ay ar Ma salar ı Bilgisayar Masaları P ER D E K ap ı Öğ re tme n M asa sı

farklı ortamlarda neden doğrultu ve hız değiştirdiğini sözlü olarak açıklamıştır. Ardından ders kitabında bulunan ‘Kırılmayı Keşfediyorum’ isimli etkinliği kendisi yaparak, öğrencilerden gözlem yapmalarını istemiştir. Bu etkinlikte pencere camını beyaz bir kağıt üzerine koyarak cama farklı açılarla lazer ışığı göndermiş ve öğrencilere ışığın izlediği yolun nasıl değiştiğini sormuştur. Deneyin ardından, ışığın kırılması için iki ortam arasında yoğunluk farkı olması gerektiğini vurgulayan Canan, ışığın izlediği yolun gelme açısıyla ilişkisini gösteren bir simülasyonu öğrencilere göstermiştir. Simülasyonun ardından gelme açısı ile kırılma açısının gösterildiği bir diyagramı perde üzerine yansıtarak, bu kavramları öğrencilere açıklamıştır. Az yoğun ortamdan, çok yoğun ortama geçen ışık ışınlarının hızının yavaşladığını sözlü olarak ifade ettikten sonra, bu durumu görselleştiren bir animasyonu öğrencilere göstermiştir. Daha sonra öğrencileri 5 gruba ayırmıştır. Her gruba renkli karton, yapıştırıcı, makas, el işi kağıdı ve ışık ışınlarını temsil eden oklar vererek, her bir gruptan havadan, suya geçen ışık ışınının izlediği yolu ve anahtar kavramları üzerinde göstermelerini istemiştir. Öğrenciler posterlerini tamamladıktan sonra, her gruptan bir temsilci sınıfa ürünlerini göstererek, açıklamışlardır. Son olarak tahtaya gönüllü 10 öğrenci çağırarak, ışığın kırılmasını canlandırmalarını istemiştir.

Canan, yoğun bir ders planı hazırlamasına rağmen, ders planında yer alan tüm etkinlikleri sınıfta uygulayabilmiştir. Tecrübesiz olmasına rağmen, sınıf yönetimi ve zaman yönetimi konusunda problem yaşamamıştır. Öğrenciler derse istekli bir biçimde katılmışlardır.

Canan ‘Işığın hızının saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken değiştiğini ifade eder’ kazanımına ilişkin; sözel metinsel temsil modu türlerinden sözlü anlatımlara ve analojiye, görsel-grafiksel temsil modlarından animasyonlara ve posterlere, eylemsel-işlemsel temsil modlarından gösteri deneylerine, kompleks temsil modu türlerinden drama aktivitelerine yer vermiştir. Burada bahsedilen gösteri deneyi, analoji ve sözel anlatımlar eylem planından önce de yer verilen temsillerdir. Eylem planı süresince Canan’ın yer verdiği temsillere ilişkin örnekler aşağıda sunulmuştur:

Bir saydam ortamdan başka saydam ortamlara gönderilen ışık, yoğunluğu (kırıcılığı) büyük olan ortamda normale yaklaşacak şekilde kırılır.

Kırılma sırasında ışığın normale daha çok yaklaştığı ortamdaki hızı da yavaşlamış olur. Cam, havadan yoğun olduğundan ışığın bu ortamdaki hızı daha yavaş olur. [sözel

Animasyon ile yoğun ortamda ışığın daha yavaş ilerlediğini göstereceğim. [animasyon] [ders planından yapılan alıntı]

Öğrencilere yoğun ortamda ışığın daha yavaş ilerlediğini vurgulayan bir animasyon izlettirildi. [animasyon] [17.05.2013, 11:06 tarihli gözlem notu]

Öğrencileri 6 kişilik guruplara ayıracağım. Önceden hazırladığım şekilleri yapıştıcılarla yapıştırarak az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçen ışığın nasıl kırıldığını şekillerle göstermelerini ve kırılma kavramları üzerlerine yazmalarını isteyeceğim. Her gruptan bir kişinin şekli getiresini isteyip 6 grubun şeklini karşılaştıracağım.[poster] [ders planından yapılan alıntı]

Öğrenciler 5 kişilik gruplara ayrıldı. Önceden hazırlanan şekiller gruplara dağıtıldı. Öğrencilerden bu şekilleri kullanıp yapıştırarak az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçen ışığın nasıl kırıldığını şekillerle göstermeleri ve kırılma kavramları üzerlerine yazmaları istendi. Her gruptan bir kişinin hazırladığı posterleri tahtada diğer gruplara sundu.[poster] [17.05.2013, 11:10 tarihli gözlem notu]

Tahtaya 10 öğrenci çağıracağım bir tarafta 5öğrenci birbirine çok yakın duracak diğer tarafta ise 3 öğrenci biraz aralıklı duracak. 1 öğrenci normali temsil edicek1 öğrenci de ışığı aynı zamanda öğrencinin yakın arkadaş olacaklar. İki arkadaş kalabalık grup arasından geçerken arkadaşını kaybetmek istemediğinden yaklaşacaklar. Kalabalık olmayan gruptan geçerken de kaybetme korkusu olmadığından birbirinden uzaklaşacaklar. Kalabalık ortamdan geçerken hızının azaldığını, seyrek ortamdan geçerken ise hızının arttığını söyleyecek.[drama]

Canan, öğrencilerin ışığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştiğini keşfetmesi için Tablo 4.10’da görüldüğü gibi sözlü anlatımlara, analojiye, sözlü soruya; görsel-grafiksel temsil modu türlerinden süreç diyagramları ve animasyonlara, kompleks temsil modu formunda öğrencilerin oluşturduğu postere; eylemsel-işlemsel temsil türlerinden öğrencilerin oluşturduğu drama aktivitesine yer vermiştir. Sözlü anlatımlar, analoji ve sözlü soru eylem planından önce hazırladığı ders planındaki temsillerle aynıdır. Bunun yanı sıra, burada bahsedilen drama aktivitesi ve poster, ders sonunda özetlemeye yönelik yapıldığından ele alınan 3 kazanımı da kapsamaktadır. Bu temsiller dışında yer verdiği temsillere ilişkin ders planından ve gözlem notlarından yapılan alıntılar aşağıdaki gibidir:

Birlikte Yapalım

Pencere camını, masaya yerleştirdiğimiz A3 kâğıdının üzerine koyalım. Lazer ışığını bu cama, masayı teğet geçecek şekilde önce dik sonra da dik olmayan değişik açılarla gönderelim. Her durumda (cama girmeden, cam içerisinde ve camdan çıktıktan sonra) ışığın takip ettiği yolu gözlemleyelim. Işığın takip ettiği yolun cam dışındaki bölümünü görünen Işık izini takip ederek, camın içerisindeki bölümünü de camı kaldırdıktan sonra çizelim. Daha sonra lazer ışığını hava ortamına çıktığı doğrultudan ters yönde gönderelim.[gösteri deneyi] [ders planından yapılan alıntı]

Cama lazer ışığı gönderilerek ışığın izlediği yolu öğrencilerin gözlemlemelerini istedi.

[gösteri deneyi] [17.05.2013, 10:56 tarihli gözlem notu]

Tahtaya projeksiyon cihazı ile bir diyagram yansıtılarak, ışığın havadan suya geçerken

doğrultu değiştirdiği gösterildi. [süreç diyagramı] [17.05.2013, 10:45 tarihli gözlem

notu]

Öğrencilere ‘Işığın doğrultusu neden değişir?’ sorusu yöneltildi. [sözlü soru] [17.05.2013, 10:47 tarihli gözlem notu]

Işık, havadan cama geçerken doğrultu ve hız değiştirir. Işığın yoğunlukları farklı olan saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultu değiştirmesi kırılma olarak adlandırılır.[sözlü anlatım] [ders planından yapılan alıntı]

Canan, öğrencilerin ışık demetlerinin az yoğun saydam bir ortamdan çok yoğun saydam bir ortama geçerken normale yaklaştığı sonucunu çıkarması için sözel-metinsel temsil modu türlerinden sözel anlatıma, görsel-grafiksel temsil modu türlerinden animasyonlara, kompleks temsil modu türlerinden öğrencilerin oluşturduğu postere ve drama aktivitesine, eylemsel-işlemsel temsil türlerinden gösteri deneyine yer vermiştir. Burada bahsedilen temsil türlerine ilişkin öğretmen adayının ders planından yapılan alıntılar ve gözlem notları aşağıdaki gibidir:

Bir saydam ortamdan başka saydam ortamlara gönderilen ışık, yoğunluğu (kırıcılığı) büyük olan ortamda normale yaklaşacak şekilde kırılır.[sözlü anlatım] [ders planından

yapılan alıntı]

Öğrenciler drama aktivitesi ile ışığın az yoğun ortamdan çok yoğun ortama yaklaşırken normale yaklaştığını canlandırdılar. [drama aktivitesi] [17.05.2013, 11:20 tarihli gözlem notu]

Canan’ın öğretim uygulamalarında yer verdiği temsillerin eylem planı süresince nasıl değiştiğini özetlemek gerekirse, uygulama süresince Canan’ın her bir kazanım için daha fazla temsil modundan yararlandığı, öğrencilerin oluşturduğu çoklu temsillere de