Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Temsil Tercihlerinin Nedenleri

Katılımcıların ders planlarının analizinin ardından onlarla görüşme yapılarak temsil tercihlerinin nedenleri sorgulanmıştır.

Tablo 4.4.

Katılımcı Öğretmen Adaylarının Ders Planlarında Yer Verdikleri Temsil Seçimlerinin Nedenleri

Tablo 4.4’de görüldüğü gibi katılımcılar öğretim uygulamalarına yönelik ders planlarında yer verdikleri temsilleri seçerken genellikle öğrencilerin gelişim düzeyine uygun olmasına, konunun anlaşılmasını sağlamasına, somut olmasına, konuya uygun olmasına, akılda kalıcılığı arttırmasına ve pratik olmasına dikkat ettiklerini söylemişlerdir. Aşağıda katılımcıların ‘Öğretim uygulamanda kullanmayı planladığın temsilleri tercih etme sebebin nedir?’ sorusuna verdikleri yanıtlarından başka bir deyişle temsil tercihlerinin nedenlerine ilişkin açıklamalarından örneklere yer verilmiştir.

Bahar: ya ben çok karmaşık olmamasına önem verdim öncelikle çünkü 6. Sınıfta çok fazla beyinleri ona yatkın değil, kafaları karışabilir. Basit olsun, ama konunun özetini iyi anlasınlar. Hani fen artık biraz daha onların ilgisini çekiyor, günlük hayattan örnekler verdiğinizde veya onların hayatlarına yarayacak şeyleri söylediğinizde daha çok ilgilerini çekiyor, ona önem verdim. Konunun tabi ki de anlaşılmasını benim için o da önemli, çukur ayna tümsek ayna düzlem ayna bunlara da gireceğim. Onlara açıklayıp,

Temsil Seçimi Nedenleri Öğretmen Adayı

Öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun olma Konunun anlaşılmasını sağlama

Somut olma

Konuya uygun olma Pratik olma

Akılda kalıcı olma

Daha çok kişiye hitap edebilme Basit ve anlaşılır olma

Günlük hayata uygun olma

Öğrencilerin vizyonunu geliştirme Öğrenci merkezli olma

Sınıf yönetimini kolaylaştırma Hazırbulunuşluğu belirleyici olma Aktif katılımı sağlama

Sınıf olanaklarına uygun olma Zaman açısından uygun olma

Anıl, Bahar, Dilek, Nihal Anıl, Canan, Bahar Işıl, Dilek, Nihal Feride, Canan, Leyla Feride Feride, Hakan Mert Bahar Emel Mert Emel Işıl Işıl Hakan Leyla Mert

sonra etkinliklerle daha eğlenceli hale getirip akıllarında kalıp, sonra bunun günlük hayattaki alakalarını sorarak derinleştirip, en sonunda da değerlendirme kısmında, bakalım anlamışlar mı anlamamışlar mı ona bakacağım, anlamamışlarsa bir sonraki ders önden bir tekrar yapılır tekrar. (1. görüşme, satır 1779-1187)

Bahar, 6. Sınıf seviyesindeki öğrencilerin karmaşık temsilleri anlayamayacağı düşüncesiyle basit ve konuyu anlayabilecekleri temsilleri seçmeye özen gösterdiğinden bahsetmiştir. Çukur ve tümsek ayna kavramlarının açıklamalarına yer vereceğini söyleyen Bahar, sorduğu sorularla konunun günlük hayatla ilişkilendirilmesini sağlayacağından ve ardından değerlendirme yapacağından bahsetmiştir.

Nihal: ya şimdi işlediğimiz konu biraz daha hani soyut bir kavram, ışığın yansıması, gözle görülemeyecek bir şey. Bir kere onu somutlaştırmaktı hani asıl amaç. Öğrenci hani bunun gerçek hayatta birçok noktada var ama nerede işimize yarayacağını bu işte özellikle kanunların; gelen açı yansıyan açı işte hani bu ışınların yerlerini, aynanın yerini ışının yerini değiştirdiğimiz zaman hani, nerede işimize yarayacağını açıkçası çok fazla bilmiyor. Biraz bunu somutlaştırmak ve açıklık ilkesine göre hareket ettim. Bir de hani 6. Sınıf öğrencisi, gelişim özelliklerine dikkat ederek seçtim. Bir de tabi kılavuz kitapları bana çok yardımcı oldu. (ııı) oradan aldım yani.(1. Görüşme, satır 1255-1262)

Nihal ışığın yansımasını gözle görülemeyecek bir olay şeklinde ifade ederek yanlış bir değerlendirmede bulunmuştur. Öğrencilerin bu konuyu somutlaştırması ve gerçek yaşamla ilişkilendirmesi açısından temsil seçimine dikkat ettiğini belirtmektedir. 6. Sınıf seviyesinde ışık konusuna yönelik bir ders planı hazırladığı için, bu seviyedeki öğrencilerin gelişim seviyelerini dikkate aldığını söylemiştir. Ayrıca temsil seçimleri sırasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan Fen ve Teknoloji Öğretimine Yönelik Kılavuz Kitabı’ndan yararlandığını ifade etmiştir.

Araştırmacı: …Tamam peki, genellikle aslında dediğim gibi; sözlü anlatıma yer vermişsin ve deneyler kullanmışsın. Bunları, bu seçtiğin temsilleri seçme amacın ne idi? Niye bunları tercih ettin?

Feride: şöyle ki, şimdi; önlerinde kitap olacak zaten, karşılarında kitabın görüntüsü olacak, ben bunu anlatıyor olacağım, onlar da hem oradan hem oradan okuyacaklar ve görsel olarak birkaç kere farklı yerlerde görmüş olacak ve bende de duymuş olacaklar son olarak yani. Daha akılda kalacağını düşünüyorum ve pratik bence yani. Çünkü; ben video çekmeye kalksam ya da videoyu izletsem belki benim kazanımlarımın hepsini kapsamayacak yani, kendime uygun bu şekilde sözel ifadeler. (1. görüşme, satır 314-322)

Feride, kitaptaki bilgiler üzerinden gideceğini, öğrencilerin önlerinde kitabın olmasını planladığını ve aynı zamanda kitabı tahtaya slayt olarak yansıtacağını söylemiştir. Feride, kitabın projeksiyon vasıtasıyla yansıtılmasının görsel olarak katkı sağlayacağını düşünmektedir. Bu şekilde daha akılda kalıcı olacağından ve kendisi açısından daha pratik olacağından bahsetmiştir. Kazanımlarının hepsini kapsayamaması ihtimali nedeniyle kendisinin konuyla ilgili bir video çekmesinin ya da var olan bir

videoyu kullanmasının pratik olmayacağını düşünerek, sözel ifadelerin daha uygun olduğunu düşünmektedir.

Araştırmacı: Sen baktığımız zaman genellikle sorulara yer vermişsin; sözel sorular, sözel anlatımlar ve deneyler üzerine kurulu ders planın. Niye işte bu tür anlatım, deney ve soruları tercih ettin?

Işıl: Hocam çünkü anlattığımız konu ışık ve ses zaten. Soyut bir konu. Öncelikle hani öğrencilerin bir hazırbulunuşluğunu yoklamak istedim hani sorular sormak istedim sonuçta ışık bilinen bir şey, öğrenciler bunun hakkında ne biliyor, sorular sorayım istedim. Daha sonra bunun üzerinden deney yaparak, çocuklara görselleştirmek istedim, görselleştirmek istiyorum yani konuyu. Yani o şekilde; soyut bir kavramı daha somut hale getirebilmek için yani. Önce sınıf eğer kalabalık olmasaydı ve bide bayağı şey (ııı) sınıf hâkimiyeti de bayağı zor oluyor, kalabalık ve biraz yaramaz oldukları için o yüzden (ııı) hani düz anlatımı daha iyi buldum ilk baştan, hani belki sınıf daha az olsaydı daha farklı bir şeyler kullanılabilirdi. (1. görüşme, satır 1629-1636)

Işıl, ışık ve ses ünitesinin soyut kavramlar içerdiğini düşünmektedir. Soyut kavramları somut bir hale getirmek için deney yapmayı tercih ettiğini belirtmektedir. Deney yaparak konuyu görselleştirdiğini düşünmektedir. Sınıfın kalabalık olması ve öğrencilerin yaramaz olması sebebiyle sözel anlatımları daha çok tercih ettiğini söylemektedir.

Araştırmacı: Tamam. Şimdi, şunu sormak istiyorum sana. Burada sen genel anlamda sözel anlatım ve onun diyagramı şeklinde gitmişsin. Bunu dışında bir sunum da yine sözel anlatımlarını tahtaya yansıtacağından bahsettin. Etkinlikleri de sen yapıyorsun, öğrenciler izliyor. Bunun gibi aktiviteler var. Genel olarak sözlü anlatım üzerinden giden bir ders diye anlıyorum. Bu temsilleri seçerken neye dikkat ettin?

Canan: (ııı) yani daha çok hani konu anlatırken biraz yoğun bir konu olduğu için, yani aslında yoğun konu olmazsa onlara da yaptırmak isterdim. Biraz onu dikkate aldım, ışığın kırılması kolay anlaşılır bir konu olmadığı için de görsellere önem vermek istedim. Görsel temsillere. Hani ne kadar çok görme; hani duyu organlarına hitap ederse o kadar çok anlayacaklarını düşünüyorum. Bunlara dikkat ettim. (1. görüşme, satır 130-134)

Canan konunun yoğunluğu sebebiyle öğrencilerin aktif olarak katıldığı aktivitelere yer veremediğini anlatmaya çalışmaktadır. Ayrıca ışığın kırılmasının anlaşılması zor bir konu olduğunu düşündüğü için görsel temsilere yer vermeye çalıştığını dile getiriyor. Ne kadar çok duyu organına hitap ederse öğretimin o kadar etkili olduğunu düşündüğü için görme duyusunu içeren temsillere yer verdiğini söylemektedir.

Katılımcıların temsil seçimlerinin nedenlerine bakıldığında, bir kavramı farklı temsil modlarıyla tekrarlama hususuna dikkat etmedikleri söylenebilir.

4.1.2. Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çoklu Temsillerin Avantaj ve