3. KOOPERATİF İŞLETMELERDE TUTUNDURMA FAALİYETLERİNİN
3.6 İLERİYE YÖNELİK ARAŞTIRMALAR İÇİN ÖNERİLER
Derinlemesine mülakat sonucunda yapılan değerlendirmeler ve elde edilen çıkarımlar, elbette Türkiye’deki bütün kooperatif işletmeleri kapsamamaktadır.
Derinlemesine mülakat çalışmamız tutundurma çabaları açısından ön plana çıkan kooperatif işletmeler üzerinde yapılmıştır. Bütünleşik Pazarlama İletişimi çok yeni bir kavram olmasından dolayı birçok işletme tarafından da bilinmemektedir. Türkiye gibi kooperatifçilik alanında çok gerilerde kalmış bir ülkede, bütünleşik pazarlama iletişimi faaliyetlerinin araştırma safhası, tutundurma çabaları bakımından ön plana çıkan kooperatifler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmayı kabul etmeyen diğer kooperatif yöneticilerinin yaklaşımlarından dolayı da çalışma daha zor bir sürece taşınmıştır.
Ancak bu konuyla ilgili ilerleyen süreçlerde çalışma yürütecek kişilere yönelik yapılması tavsiye olunan öneriler şu şekilde ifade edilebilmektedir;
Öncelikle bu konu ile yapılacak araştırmalarda bir pilot çalışması yapılması yararlı olacaktır. Kullanılacak örneklem sayısının bu çalışmadaki örneklem sayısından fazla olması sağlanabilirse yapılacak çalışmanın güvenilirliği daha fazla artırılabilir..
Tutundurma faaliyetlerinin etkinliği açısından Bütünleşik Pazarlama İletişimi kavramına yönelik bir anket çalışması ile çalışmayı desteklemek, araştırmaya kantitatif olarak da değerlendirme fırsatı vereceğinden daha yararlı olacaktır.
Tutundurma Faaliyetlerinin Bütünleşik Pazarlama İletişimi uygulamalarındaki yerini ve önemini belirlemek için yabancı kaynaklar üzerinden kapsamlı araştırmalar yapılarak, kaynak sıkıntısı giderilmiş olabilir.
Yapılacak araştırmaların sadece Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile sınırlı tutulmayıp araştırmanın uygulama sürecine ilişkin farklı ülkelerdeki başka kooperatif işletmelerle de çalışma kapsamına alınabilir.
SONUÇ
Kooperatifin kuruluşunda işbirliği çerçevesinde üyelerin ihtiyaçlarını birlikte giderme amacı bulunmaktadır. Bundan dolayıdır ki karşılıklı yardım, dayanışma ve belirli ekonomik çıkarların birlik ve beraberlik gücü ile temin edilmesi kooperatifçiliğin temel amaçlarıdır. Bu süreç ülkemizdeki 1163 sayılı "Kooperatifler Kanunu'na göre, kanundaki yerini almıştır. Yasaya göre de “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif” denilmektedir diye ifade edilmektedir.
Görülmektedir ki, ülkemizdeki kooperatifçilik anlayışı da daha çok zaruri ihtiyaçların karşılanmasına yönelik ortaya çıkmaktadır. Bundan dolayı da ülkemizde kooperatifçilik anlayışının belirli kooperatifler dışında çok fazla geliştiğini söylemek mümkün değildir. Kırsal bölgelerdeki kooperatiflerin tarım ve su ürünlerine yönelik üretim kooperatifleri şeklinde varlık göstermesi, kent merkezlerindeki tüketim kooperatiflerinin zaruri gıda ihtiyaçlarının teminine yönelik kurulması ve de dar bir pazara hitap etmesi, kooperatiflerdeki pazarlama anlayışının da gelişiminin önündeki temel engeller olarak karşımıza çıkmaktadır. Üretim kooperatifi olup da, sanayi alanında faaliyet gösteren üretim kooperatiflerinde teknolojinin yakından takip edilmesi, pazarın yerel bir unsur olmaktan daha çok yurtiçi ve yurtdışı pazara da dönüşmesi durumu, müşteri gereksinim ve ihtiyaçlarının yakından takip edilmesi zorunluluğunu da beraberinde getirmiştir. Bu kooperatif işletmelerin de mevcut ve muhtemel pazar şartlarıyla rekabet edebilecek bir yapıda faaliyet gerçekleştirmelerine yönelik çalışmaları zorunlu kılmıştır.
Bütünleşik pazarlama iletişimi kavramı, günümüzde yeni gelişen bir kavramdır. Kavram olarak çok az sayıda işletmenin bütünleşik pazarlama iletişimi sürecinden haberdar olduğu dikkate alındığında, pazarlama iletişim faaliyetleri son derece zayıf olan ülkemizdeki kooperatiflerin çok büyük bir bölümünün bu kavrama yabancı oldukları da anlaşılmaktadır. Bilimsel çalışmamızın uygulama safhasında bu süreci birlikte incelemek istediğimiz ve bundan dolayı da teklif götürdüğümüz
ülkemizin en büyük kooperatiflerinin de bu kavramdan yeteri kadar haberdar olmamaları ve çalışmamızın uygulama sürecindeki teklifimizi kabul etmemeleri çalışmamızın uygulama kısmının da dar bir çerçevede ele alınmasına neden olmuştur.
Çalışmamızın literatür kısmında da görülmektedir ki, kooperatif yöneticilerinin kooperatif ortakları arasından seçilmesi ve yöneticilerin pazarlama eğitim noksanlığı yaşamaları pazarlama iletişiminin önündeki en büyük engellerden birisidir.
Kooperatifçilikte görülen başarısızlığın nedenleri sadece salt ekonomi veya kültürel faaliyetler ile açıklanamaz. Bunun altında çok ciddi yönetim hatalarının yanı sıra yetersiz pazarlama faaliyetleri de bulunmaktadır. Çünkü kooperatifler Hollanda, Danimarka gibi tarımda ilerlemiş ülkelerde gelişmiş ve ihtisaslaşmışlardır. ABD’ de ise hayvansal üretimde kooperatifler oldukça etkili bir konumdadırlar. AB’de de kooperatifler sütün önemli miktarını işlemekte ve pazarlamasında etkili olmaktadırlar.
Fakat Türkiye’ de hayvan ve hayvansal ürün pazarlamasında aracı sayısı çoktur. Üretici ile tüketici arasında sayıları bazen 5-6’yı bulan pazarlama organları bulunmaktadır.
Etkin bir pazarlama sistemi ve organizasyonunun kurulamamış olması bu faaliyet alanlarını etkileyen en önemli unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kooperatifin kurulduğu yerdeki bölge insanın eğitim seviyesi ve buna bağlı olarak meydana gelen sosyokültürel ve sosyoekonomik yapının, kooperatif işletmenin yönetim sürecini, pazarlama iletişimi faaliyetlerini, mevcut ve muhtemel pazarını yakından etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca, kooperatif üyelerinin, isletme veya dönem fazlasından, kooperatiften yararlanma veya kooperatifle ilişkisi oranında pay almaları kooperatif üyelerinin kısa dönemli karlarını maksimize edecek faaliyetleri desteklemelerine neden olmaktadır. Bu anlayıştan dolayı da kooperatif üyeleri kısa vadeli düşünerek, isletme fazlalarının kooperatif yatırımlarında kullanılmasından daha çok kendilerine ödenmesini istemektedirler. Özellikle, reklam araştırma ve geliştirme gibi elle tutulamayan yatırımlar konusunda bu davranış daha da belirginleşmektedir. Bu değerlendirmenin de ortaya koyduğu gibi kooperatifler yapıları itibariyle kısa dönemli hedefleri ve özellikle kısa dönemli karı amaçlamaktadır. Bu eğilim, kooperatiflerin bütünleşik pazarlama iletişimine yöneliminde önemli bir engel olarak karşımıza çıkmaktadır.
Araştırmanın literatür kısmından elde edilen bilgiler işletmelere ve müşterilere çeşitli avantajlar sağladığı görülen bütünleşik pazarlama iletişimi faaliyetlerinin uygulanması ve benimsenmesinin bir süreç gerektirdiğini göstermektedir. Her ne kadar bütünleşik pazarlama iletişimi anlayışının bütün bir kooperatif tarafından benimsenmesi maliyetli ve bir o kadar da zaman alıcı bir süreç olsa da günümüz rekabet ortamında farklılık yaratmak ve müşteriler ile iyi ilişkiler kurabilmek ve müşterilerde sadakat yaratabilmek açısından çok stratejik bir öneme sahiptir. Günümüzde rekabetin yoğun bir şekilde yaşanmasıyla, işletmeler yeni müşteri kazanma ve mevcut müşterileri ile olan ilişkiyi sürdürme ve elde tutma çabası içerisine girmişlerdir. Bu yüzden müşteriye sunulan ürün ve hizmetlerde farklılık yaratmak, daha kaliteli hizmet sunmak, müşteriyi memnun etmek, memnun olan müşterinin müşteri sadakatini yakalamaya çalışmak adına son derece önemlidir. Bu bağlamda bu çalışmayla pazarlama literatüründe ve uygulamada giderek önemi artmakta olan bütünleşik pazarlama iletişimi konusu ele alınmıştır. Türkiye’den iki, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden ise bir adet üretim kooperatifiyle derinlemesine mülakat yapılarak bütünleşik pazarlama iletişimi çalışmaları incelenmeye çalışılmıştır.
Bu çalışmada bütünleşik pazarlama iletişimi yaklaşımını uygulayan kooperatiflerin ticari ilişkilerinin geliştiği ve de müşterilerin kooperatife olan bağlılığının artacağı ortaya konulmuştur. İlişki ve hizmet kalitesi, müşteri bilgisi ve müşteriyi tanıma, müşterinin ihtiyacı ve gereksinmelerinin tespitinin ardından ona yönelik üretim yapmak ve hizmet vermek, müşterinin yakından takip edilmesi, kooperatiflerin gelişim sürecini olumlu etkilemektir. Güven kavramı da hem ilişki sürecine olumlu yönde katkıda bulunmakta hem de kooperatife bağlılık sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Müşteri sadakati oluşturabilmek için müşteri istek ve ihtiyaçlarının karşılanması ve satış sonrasında da gereken hizmetin görülmesinin şart olduğu anlaşılmıştır. Bunun yanında kooperatifler, ortaklarına ve de ortak olmayan müşterilerine değer verdiklerini göstermeli, müşterilerine özel olduklarını hissettirmelidir.
Bu çalışmada bütünleşik pazarlama iletişimi kavramının önemi araştırılmış ve bu süreci kontrol edebilen kooperatiflerin gerek iç pazarda gerekse dış pazarda çok büyük bir pazar payına sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan kooperatifler;
Bütünleşik pazarlama iletişimi faaliyetlerinin, kooperatiflerinin pazarlama sürecine olumlu katkıda bulunduğunu düşünmekte,
Tutundurma faaliyetleri adına fuarlara katılmakta,
Pazarlama departmanı yöneticilerini büyük bir hassasiyetle seçmekte ve eğitmekte,
Yurtiçi pazarı kadar yurtdışı pazara da önem vermekte ve ihracat yapmakta Sadık müşteriler kazanmak için müşterilerine yönelik özel stratejiler belirlemekte,
Kooperatiflerini müşteri odaklı kooperatifler olarak nitelendirmekte, Sadık müşterilerine bazı avantajlar sunmakta,
Müşterileri ile sürekli iletişim halinde bulunmakta,
Müşteri şikâyetleri ise her kooperatif tarafından ciddiyetle ele alınmaktadır.
Bu tezde de anlaşılacağı gibi tutundurma faaliyetlerinin etkinliği açısından bütünleşik pazarlama iletişimi çok büyük bir önem taşımaktadır. Bütünleşik pazarlama iletişimi anlayışının tam anlamıyla uygulanması için, kooperatif yöneticilerine büyük görevler düşmektedir. Bu anlayışın benimsenmiş olması ve müşterilerin değişen beklentilerinin yakından tespit edilmesi gerekmektedir.
EKLER
EK-1 Mülakat Soruları
Sayın Katılımcı,
Aşağıdaki sizlere yöneltmiş olduğum sorular Doç. Dr Serdar Pirtini yönetimindeki yüksek lisans tezim için hazırlanmıştır. Araştırmanın uygulama safhası Türkiye’de faaliyet göstermekte olan kooperatiflerden Tariş İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Tariş), Huğlu Av Tüfekleri Kooperatifi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde faaliyet gerçekleştiren KOOP SÜT Kooperatifi’nde gerçekleştirilmektedir. Ele aldığımız tez;
kooperatif işletmelerin tutundurma faaliyetlerinin etkinliği açısından gerçekleştirdikleri bütünleşik pazarlama iletişimi uygulamalarını ele almaktır.
Sizden istenen, soruları kurumuz için değerlendirmeniz ve cevaplandırmanızdır.
Göstermiş olduğunuz ilgi için teşekkür ederim…
Saygılarımla;
Fatih Akın
Marmara Üniversitesi SBE. İşletme – Kooperatifçilik Bilim Dalı
Yüksek Lisans Öğrencisi
SORULAR:
Kooperatifinizin kuruluş amacı nedir, amacına yönelik faaliyet gösterebilmekte midir, hangi alanda faaliyet göstermektedir ve toplam kaç üyeniz bulunmaktadır?
Kooperatif işletmeniz günümüz işletmecilik anlayışlarına uygun şekilde faaliyet gösterebilmekte midir; pazarlama bölümünüzün yönetim ve organizasyon şeması nasıl oluşturulmaktadır?
Kooperatifiniz müşteri memnuniyeti ve müşteri sadakatini nasıl yorumlar?
Müşterileriniz ile olan etkileşiminizi depolayan bir veri tabanınız bulunmakta mıdır?
Kooperatifinizin müşteri hizmetlerinde yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? Ortaklarınızın yani müşterilerinizin sorunlarına anında çözüm bulunabiliyor mu? Satıştan sonra da müşterilerinize sunduğunuz hizmetler devam ediyor mu?
Sadık müşterileriniz açısından ne gibi ayrıcalıklar uyguluyorsunuz?
Müşterileriniz ile iletişim kurabilmek adına neler yapıyorsunuz? Bu çabalar müşterilerinizle ilişkilerinizde olumlu katkı sağlıyor mu?
Kooperatifiniz müşteri şikâyeti konusunu nasıl ele alıyor? Hizmet veya ürününüzden memnun kalmayan müşterilerinize karşı nasıl bir tutum sergiliyorsunuz?
Hizmet veya ürünlerinizden tatmin olmayan müşterilerinizle ilgili problemleri çözümlemek için neler yapıyorsunuz? Nasıl bir iletişim ve pazarlama stratejisi belirliyorsunuz?
Müşterilerinizle iletişim kurabilmek adına nasıl bir teknoloji alt yapınız bulunmaktadır?
Kooperatif üyelerinin kooperatif yönetimine karşı olan tutumlarındaki değişimleri inceleyen bir araştırma yaptırıyor musunuz?
Ortaklarınızın ve de müşterilerinizin sizlere güvenmesi adına neler yapıyorsunuz? Bu çabalar onların size karşı güven duygusunu nasıl etkiliyor?
Müşterilerin ilişkide yenilik ya da değişime gidilmediği takdirde doyuma ulaştıkları ve sıkıldıkları düşünülmektedir. İlişkiyi rutinleştirmemek adına kooperatif olarak sizler neler yapıyorsunuz?
Hizmet politikanızı ve pazarlama planlarınızı daha çok mevcut müşterilerinizi elde tutma adına mı yoksa yeni ortaklar ve müşteriler de kazanabilmek adına mı kuruyorsunuz?
İlişkisel pazarlama sizin için ne anlama gelmektedir?
Kooperatif işletmenizi müşteri sadakati yaratmak açısından, ilişkisel pazarlama yoluyla çok kısa şekilde değerlendirir misiniz?
Kooperatif personelinizi pazarlama açısından nasıl bir eğitimden geçiriyorsunuz?
Sizce bütünleşik pazarlama iletişimi ne anlama gelmektedir?
Kooperatiflerde ne tür bir tutundurma faaliyetlerine başvuruyorsunuz?
Tutundurma çabaları uygulanırken tüketici odaklılık yaklaşımı ne şekilde göz önünde bulunduruluyor?
Tutundurma çabalarının sonuçlarına ilişkin ölçümleme yapılıyor mu, yapılıyorsa ne şekilde yapılıyor?
Tutundurma çabalarının pazarlama karması yanı 4 p ile uyumu konusunda ne tür hassasiyetler gözetiliyor?
Pazarlama karması açısından 7 P’nin (1-Product-ürün, 2-Price-fiyat, 3- Place-yer, 4-Promotion-tutundurma, 5 – People-insan, 6- Process-süreç, 7- Phsical Evidence-fiziki kanıt) sizin için önemi nedir?
Kooperatifiniz bu pazarlama karmalarını ne denli dikkate almaktadır?
Kooperatifiniz tüketici açısından 7C’yi yani (1- Customer Value, 2- Cost, 3- Convenience, 4- Communication, 5- Consideration,6 - Coordination, 7- Confirmation) nasıl değerlendirmektedir?
Tutundurma çabalarının birer iletişim çabası olduğu göz önünde bulunduruluyor mu?
Tutundurma çabalarıyla amaçlanan kooperatiflerin karlılığı mı yoksa kooperatiflerle hedef müşteri kitleleri arasında uzun dönemli ilişkimi göz önünde bulunduruluyor?
Eğer göz önünde bulunduruluyorsa ne tür konular üzerinde duruluyor?
Tutundurma çabalarının her biri tek başına mı kullanılıyor yoksa pazarlama iletişimi kampanyası çerçevesinde mi ele alınıyor? (reklam, halkla ilişkiler fuarlara katılım)
Pazar açısından ele alındığı zaman ürünlerinizi nerelere pazarlıyorsunuz?
Kooperatifinizin gerek yurtiçi gerekse yurtdışı pazarları nerelerdir?
Kooperatifiniz ürünlerinde kalite belgesi bulunmakta mıdır?
Yurtdışı pazarları açısından ele alındığı zaman AB bu pazarın neresinde yer almaktadır?
AB uyum sürecine bağlı olarak kooperatifiniz ne gibi çalışmalar yürütmektedir?
Kooperatifinizin yıllık işlem hacmi ne kadardır?
KAYNAKÇA
Kitaplar
Altuğ, Osman. Yapı Kooperatiflerinde Yönetim-Denetim Sorunları ve Sorumluluklar, İstanbul Marmara Üniversitesi Yayını, 1991.
Bozkurt, İzzet. Bütünleşik Pazarlama İletişimi. 3. Baskı, İstanbul: Kapital Medya-Mediacat Kitapları,2005
Brierley, Sean. The Advertising Handbook. London: Routledge, 1995.
Chaffey, Dave, R.ichard Mayer, Kevin Johnston, ve Fiona Ellis-Chadwick. Internet Marketing-Strategy, Implementation And Practice. London: Pearson Education Limited, 2000.
Cohen, William. A.. The Marketing Plan. NewYork: John Wiley And Sons Inc.,2000.
De Pelsmacker, P., Maggie Geuns ve Joeri Van Den Bergh. Marketing Communications, London: Pearson Education, 2000.
Duncan, Tom. IMC Using Advertising And Promotion to Build Brands. Boston:
McGraw-Hill Higher Educations, 2002.
Eser, Zeliha. Hizmetlerde Pazarlama İletişimi. Ankara: Siyasal Kitapevi, 2007.
Fill, Chris. Marketing Communications- Frameworks, Theories And Applications. NewYork : Prentice Hall Inc., 1995.
Gegez, A.Ercan. Pazarlama Araştırmaları, 1. Baskı, İstanbul:Beta Basım Yayım Dağıtım, 2005.
Hart, Norman A.. Industrial Marketing Communications- Bussiness-to-Bussiness Advertising, Promotion And PR. London: Kogan Page Limited, 1993.
İslamoğlu, Ahmet Hamdi. Pazarlama Yönetimi (Stratejik ve Global Yaklaşım). 2. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2000.
Kaatz, R. B. Consumer Contact In An Integrated Marketing Communications Environment. Editors: Sidney J. Levy, George R. Frerichs And Howard L. Gordon, “The Dartnell Marketing Manager’s Handbook.” (1086-1104), Third Edition, London: Dartnell Training Limited. (1994).
Kaçak, Nazif. Açıklamalı-İçtihatlı-Örneklerle Konut Yapı Kooperatifleri, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2004.
Karafakıoğlu, Mehmet. Pazarlama İlkeleri, 1. Basım, İstanbul: Literatür Yayınları, 2005.
Karalar, Rıdvan. Tüketici Davranışları, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, 2006.
Karanlık, Sabahattin. Kooperatifler ve Muhasebesi, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
Kotler, Philip. Marketing Management, Eleventh Edition, New Jersey: Pearson Education, 2003.
Kotler, Philip. Marketing Management: Analysis, Planning, Emplementation And Control, New Jersey: Prentice-Hall, 2002.
Mucuk, İsmet. Pazarlama İlkeleri, 14. Basım, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2004.
Mucuk, İsmet Modern İşletmecilik, 15. Baskı, İstanbul:Türkmen Kitabevi, 2005.
Müftüoğlu, Hilal ve Volkan Aydos. “Türkiye’de Kooperatifçilik” (Türk Konut Kooperatifçiliğine Alternatif Bir Model: Almanya), 1.Baskı, İstanbul:
İstanbul Ticaret Odası Yayını, 2001.
Mülayim , Ziya Gökalp. Kooperatifçilik. Ankara:Yetkin Yayınları,1992.
O’Guinn, Thomas, Chris Allen ve Richard J. Semmenik. Advertising. Ohio:South-Western College Publishing,1998
Odabaşı, Yavuz. ve Mine Oyman. Pazarlama İletişimi Yönetimi. İstanbul:
Kapital Medya Hizmetleri Mediacat Kitapları, 2005.
Ökçesiz, Abdullah. Üçüncü Sektör (Kooperatifler-Kooperatifçilik), Trabzon: İnkılâp Matbaacılık, 1999.
Özüekren, Şule. Nasıl Bir Konut Kooperatifçiliği, T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Konut Araştırmaları Dizisi–5, 1996.
Percy, Larry. Strategies For Implementing Integrated Marketing Communications. Illinois: NTC Business Boks,1997
Pırnar, İge. Doğrudan Pazarlama. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.
Rossiter, John R. ve Larry Percy. Advertising Communications And Promotion Manegement. Second Edition, Boston:McGraw-Hill, 1997.
Schultz, Don E., Stanley I. Tannenbaum ve Robert F. Lauterborn. Integrated Marketing Communications, Illinois-Chicago. NTC Publishing,1994.
Shimp, Terence A. Advertising, Promotion And Supplemental Aspects Of
Integrated Marketing Communications. Sixth Edition, Ohio:Thomson South-Western, 2003.
Sirgy, M. Joseph.. Integrated Marketing Communications: A System Approach, London: Prentice-Hall International, 1998.
Smith Paul R. ve Jonathan Taylor. Marketing Communications- An Integrated Approach, Third Edition, London: Kogan Page Limitied, 2002.
Smith, Paul, Chris Berry ve Alan Pulford. Strategic Marketing Communications – New Ways To Build And Integrated Communication, London: Kogan Page, 2002.
Tek, Ömer Baybars. Pazarlama İlkeleri- Global Yönetimsel Yaklaşım Türkiye Uygulamaları, 8. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım,1999.
Tenekecioğlu, Birol. “Pazarlama Yönetimi”, Anadolu Üniversitesi Yayın No:1478, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 791, 2003.
Uraz . Çevik. Temel Pazarlama Bilgileri, Ankara: Kalite Matbaası, 1978.
Ünüsan, Çağatay ve Mete Sezgin. Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Litera Türk, 2007.
Varinli, İnci. Pazarlamada Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Detay Yayıncılık, 2006.
Walters, Suzanne. Marketing: A How-to-do Manual For Librarians. New York : Neal- Schuman, 1992.
Yeshin, Tony. Integrated Marketing Communications-The Holistic Approach.
Burlington: Elsevier Butterworth-Heinemann, 2004.
Yurdakul, Nilay Başok. Bütünleşik Pazarlama İletişimi Ölçümleme Süreci.
Ankara:Nobel Yayınları, Yayın No:891, 2008.
Süreli Yayınlar
Acar İbrahim ve İbrahim Yıldırım. “Mandıra İşleten Dönerdere Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ortak İşletmelerin Ekonomik Analizi”, Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi. Cilt.10, Sayı1, 2000,ss. 61-70.
Altuğ, Osman. “Kooperatifçilik Üzerine”, Kooperatif Dünyası, Sayı.282, Eylül 1994, s.4-5.
Arıcı, Kadir. “Kooperatifçilik ve Yoksulluğun Önlenebilmesi”, Karınca Postası. Sayı.798, Haziran 2003, s.3-6.
Aypek, Nevzat. “Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet
Kooperatifçiliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Karınca Postası. Sayı.797, Mayıs 2003, s.20-25
Aypek, Nevzat. “Demokratikleşme ve Orta Sınıf (Kooperatif İşletmeler, Mikro-Küçük İşletmeler/Esnaf ve Sanatkarlar)” Karınca Postası. Sayı.809, Mayıs 2004, s.11-17
Babacan, Muazzez ve Ferhat Onan. “Postmodern Pazarlama Perspektifi”.
www.eab.ege. edu.tr/pdf/2_1/C2-S1-M2.pdf, s.s.5-9. (8 Haziran 2008)
Karınca Postası- Başyazı. “Cumhuriyet Hükümetlerin Kooperatifçiliğe Yaklaşımı”, Sayı. 812, 2004, s.1-2.
Karınca Postası- Başyazı. “Demokratikleşme ve Orta Sınıf”,Sayı: 820,2005.
s.1-3.
Karınca Postası- Başyazı. “Kurum Kongresini Yaptı”, Sayı. 808,2004, s.1-3.
Karınca Postası- Başyazı. “………” Sayı.821, 2005, s.1-4.
Çankaya, Ali. “Karadeniz Bölgesi Balıkçı Kooperatifleri”. SÜMAE Yunus Araştırma Bülteni, Cilt.7, Sayı.3, Eylül 2007, s.12-13.
Direk, Mithat. “Avrupa Birliğine Katılım Müzakereleri Sürecinde Türk kooperatifçiliğinin Yapısı”, Karınca Dergisi, Sayı.829, Ocak 2006, s.15-19.
Er, Celâl. “Kırsal Kalkınmada Kooperatifçiliğin Rolü”, Karınca Postası, Sayı:
794, Şubat 2003, s.6-9.
Emeksiz, Faruk, Mevhibe Albayrak, Erdoğan Güneş, Ahmet Özçelik, O. Orkan Özer Ve Kemalettin Taşdan “Türkiye’de Tarımsal Ürünlerin Pazarlama Kanalları Ve Araçlarının Değerlendirilmesi”, s.1-20,
www.zmo.org.tr/resimler/ekler/7968ad196a5085f_ek. pdf?tipi=14&sube=
(3 Mart 2009)
Esen, Figen. “Kooperatifler ve Ülkemizdeki Durumu”, Karınca Postası, Sayı.798, Haziran 2003, s.12-15.
Güloğlu, Tuncay ve Adem Korkmaz, “Kooperatifçilik İlkeleri, Küreselleşme Ve Kooperatifçilikte Yeni Eğilimler”
http://iibf.kocaeli.edu.tr/ceko/armaganlar/tokerdereli /38.pdf (5 Mayı 2009)
Gümüş,İzzet “Kooperatifçilik Hareketi”, Karınca Postası, Sayı: 800, Ağustos 2003, s.8-10.
Hartley, Bob ve Dave Pickton. “Integrated Marketing Communications Requires A New Way Of Thinking”, Journal Of Marketing Communications, vol.5, no.2, 1999, s.97–106.
Hoşsucu, Hikmet, Adnan Tokaç, Tuncay Kınacıgil, Zafer Tosunoğlu, Okan Akyol, Uğur Özekinci ve Vahdet Ünal. “Balıkçılık Sektörünün İzmir İli İçindeki İşleyişi ve Güncel Sorunları” E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt.18, Sayı.(3-4), 2001, s.437 – 444.
İçöz, Yıldırım. “Dünya’da ve Türkiye’de Kooperatifçiliğin Gelişimi”, TEAE, Sayı.6, Eylül 2004, Nüsha: 4.
İçöz, Yıldırım ve Hülya Eken, “Canlı Hayvan Pazarlaması”, Tarımsal Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü – Bakış, Sayı.7, Cilt.6, Aralık 2004, s.3-8.
Kaçıra, Özlem Ö. ve Bahri Karlı. “Şanlıurfa İlinde Pamuğun Pazarlama
Kaçıra, Özlem Ö. ve Bahri Karlı. “Şanlıurfa İlinde Pamuğun Pazarlama