%94’ünün mikro işletmeler olduğu
5.3.3 Dış Ticaretin Sektörel İncelemesi
5.3.3.1 İhracatta Öne Çıkan Sektörler
a. Adana
Tekstil ürünleri imalatı sektörü Adana ihracatı içinde en büyük paya sahip olan sektör olmakla beraber Şekil 124’deki konumuna bakıldığında, olgunlaşmış bir sektörden dönüşen bir sektöre dönüştüğü gö-rülmektedir. Bu sektörle ilgili stratejiler üretilirken sektörün ilin ihracatı içindeki payının göz ardı edilme-mesi gerekmektedir. Mersin’den farklı olarak Adana ilinde sektörel çeşitlenmenin daha fazla olduğu ve ihracat hacimleri kıyaslandığında birbirine yakın değerler alan birçok sektörün olduğu görülmektedir.
Adana ili ihracatındaki sektörlerin şekildeki konumlarına göre sıralanmış hali aşağıdaki gibidir:
Yıldızlaşan Sektörler
Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı Bitkisel üretim
Mobilya imalatı, b.y.s. elektrikli makine ve cihazların imalatı Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı
Olgunlaşan Sektörler
Gıda ürünleri ve içecek imalatı Tekstil ürünleri imalatı
Hayvansal Üretim
Ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemeler-den, örülerek yapılan eşyaların imalatı
Dönüşen Sektörler
Kimyasal madde ve ürünlerinin imalatı Gelişen Sektörler
Metal cevherler madenciliği B.y.s. makine ve teçhizat imalatı
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı Ana metal sanayii
Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması Diğer madencilik ve taş ocakçılığı
Tıbbi aletlerin imalatı
Ekonomik Yapı
155
Şekil 124: Adana ili ihracatında yıldızlaşan, olgunlaşan, dönüşen ve gelişen sektörler27
Kaynak: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, (2002-2007) verileri kullanılarak üretilmiştir.
Tablo 42, Adana ihracatındaki öne çıkan sektörleri göstermektedir. Bu sektörler belirlenirken üç kıs-tas göz önüne alınmıştır:
Sektörün ilin toplam ihracatı içindeki payının ideal oran olan 1/23’ten yüksek olması YE’nin 1’den büyük olması
YE’deki değişimin ortalama değişim oranı olan %160’tan büyük olması
Bu kıstasların en az iki tanesini sağlayan sektörler Adana ihracatında öne çıkan sektörler olarak belirlenmiştir.
Teks%l ürünleri
imala. Motorlu kara taşı,, römork
ve yarı römork imala, Plas%k ve kauçuk
ürünleri imala. Ana metal sanayii
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imala, Kimyasal madde ve
ürünlerinin imala,
Mobilya imala,, b.y.s. elektrikli makine ve
cihazların imala,
Kağıt ve kağıt ürünleri imala.
Ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imala, (mobilya
hariç)
Hayvansal ÜreGm
Tıbbi aletlerin imala,
Diğer madencilik ve taşocakçılığı Diğer ulaşım
araçlarının imala,
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
Giyim eşyası imala,; kürkün işlenmesi ve boyanması
-‐0.50
27 Şekli daha okunur hale getirebilmek için YE değişimi %2330 olan “metal cevherler madenciliği” sektörü dışarıda bırakılmıştır.
Ekonomik Yapı
156
Tablo 42: Adana ihracatında öne çıkan sektörler (2002-2007)28
Kaynak: DTM, (2002-2007).
b. Mersin
Bitkisel üretim sektörü bölge ihracatında hem hacim olarak hem de yoğunlaşma olarak en öne çıkan sektördür. Sektörün Mersin’in hâlihazırda rekabetçi olduğu bir sektör olduğu söylenebilir. Ancak şekil-deki (Şekil 125) konumuna bakıldığında grafiğin 1. ve 2. alanlarının neredeyse ortasında bulunduğu görülmektedir. Bunun sebebi, yıllar içinde YE değerindeki artışının diğer sektörlere kıyasla daha dü-şük olmasıdır. Öte yandan, bitkisel üretim sektörünün çıktılarını girdi olarak kullanan gıda ve içecek ürünleri imalatı sektörünün daha düşük ihracat hacmine sahip olmakla beraber giderek daha çok yo-ğunlaştığı görülmektedir. Bu sektörün daha katma değerli bir sektör olduğu düşünüldüğünde Mersin ili ihracatında bitkisel üretimin payının azalıp, gıda ve içecek ürünleri sektörünün payının artırılması hedeflenmelidir. Sektörlerin şekildeki konumlarına göre sıralanmış hali aşağıdaki gibidir:
Yıldızlaşan Sektörler Diğer ulaşım araçları
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı Bitkisel üretim
Gıda ürünleri ve içecek imalatı Olgunlaşan Sektörler
Ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemeler-den, örülerek yapılan eşyaların imalatı
Dönüşen Sektörler Tekstil ürünleri imalatı Hayvansal üretim Gelişen Sektörler
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı Kimyasal madde ve ürünlerinin imalatı Ana metal sanayii
Sektörler
X X
X X
X X
X X
X X
X X
X X
İlin toplam ihracatı
içindeki pay (2007) YE’deki değişim
(2002-2007) Tekstil ürünleri imalatı
Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı Gıda ürünleri ve içecek imalatı Bitkisel üretim
B.y.s. makine ve teçhizat imalatı Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı
(2007)YE
28 2007 yılındaki ihracat hacimlerine göre sıralanmıştır.
Ekonomik Yapı
157
Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı
Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı B.y.s. makine ve teçhizat imalatı
Metal cevherler madenciliği Tıbbi aletlerin imalatı
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
Şekil 125: Mersin ili ihracatında yıldızlaşan, olgunlaşan, dönüşen ve gelişen sektörler29
Kaynak: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, (2007) verileri kullanılarak üretilmiştir.
29 Şekli daha okunur hale getirebilmek için YE değişimi %7220 olan “diğer ulaşım araçları” sektörü dışarıda bırakılmıştır.
Kaynak: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, (2007) verileri kullanılarak üretilmiştir.
Bitkisel Üre+m
Ana metal sanayii Motorlu kara taşı5
imala5 Ağaç ve ağaç
mantarı ürünleri imala5 (mobilya hariç)
Giyim eşyası imala5;
kürkün işlenmesi ve boyanması
Kimyasal madde ve ürünlerinin
imala.
B.y.s. makine ve teçhizat imala.
Mobilya imala., b.y.s.
elektrikli makine ve cihazların imala.
Tıbbi aletlerin İmala.
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
Ekonomik Yapı
158
Mersin ihracatında öne çıkan sektörler belirlenirken;
Sektörün ilin toplam ihracatı içindeki payının ideal oran olan 1/23’ten yüksek olması, YE’nin 1’den büyük olması,
YE’deki değişimin ortalama değişim oranı olan %161’den büyük olması kıstaslarının en az iki tanesini sağlayan sektörler seçilmiştir (Tablo 43).
Tablo 43: Mersin ihracatında öne çıkan sektörler (2002-2007)30
Kaynak: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, (2002-2007).
Adana ve Mersin illeri için ayrı ayrı tespit edilen ihracatta öne çıkan sektörlerden bitkisel üretim ve gıda ürünleri ile içecek imalatı sektörleri iki il için farklı önem düzeylerine sahip olmakla beraber ortaktır. Bunun sebebi, illerin coğrafyaları ve iklimleri itibarıyla birbirleriyle benzer özellikler göster-meleridir. Sektörlerle ilgili daha doğru tespitlerde bulunabilmek ve strateji üretme aşamasına katkı sağlamak için çalışmanın sonraki bölümünde sektörlerin küresel ve ulusal ölçekteki durumları ve alt sektörleri detaylı olarak incelenmiştir.