İçerik

İçerik, eğitim programında kazanımlara uygun düşecek konular bütünü olarak ele alınmaktadır (Demirel, 2013). Eğitim programlarının içerik boyutunda belirlenen amaçlara ulaşmak için “ne öğretelim” sorusuna yanıt aranır. Bu bağlamda içerik, programda yer alan kazanımlar doğrultusunda öğretilecek konular şeklinde ifade edilebilir (Heacox, 2002; Demirel, 2007). Her ne kadar öğrencilere öğretilecek konular olararak düşünülse de içerik, öğrencilere kazandırılmak istenen kavramları,

bilgileri, becerileri, ilkeleri ve tutumları kapsar (Tomlinson, 1999; Tomlinson & Eidson, 2003). Eğitim programlarında içerik eğitim bakanlıkları tarafından ulusal standartlara göre hadefler/kazanımlar doğrultusunda belirlenir ve tüm öğrenciler aynı içeriği öğrenirler. Ancak farklılaştırılmış öğretim, sınıflardaki öğrencilerde bireysel farklılıkların olması nedeni ile aynı içerik ile tüm öğrencilere öğretim faaliyeti sürdürmeyi anlamlı bulmamaktadır. Çünkü aynı içerik bir öğrenciye oldukça basit gelebilirken, bir başka öğrenci için de zor ve karmaşık olabilir. Hazırbulunuşluk düzeyi ve ön öğrenmeleri yüksek öğrenciler bu içerikten sıkılıp başka şeylerle meşgul olabilir, hazırbulunuşluk düzeyleri ve ön öğrenmeleri yetersiz öğrenciler de içeriği zor ve karmaşık bularak derse ve öğrenmeye yönelik olumsuz tutum geliştirebilir.

Farklılaştırılmış öğretimde içerik, öğrencilerin ilgileri, hazırbulunuşluk düzeyleri ve öğrenme profilleri dikkate alınarak farklılaştırılır (Tomlinson, 2001b). Öncelikle öğretmenin, programda yer alan ve her öğrencinin bilmesi gereken en temel ve genel konular ile öğrencilerin düzeylerine göre seçebileceği daha özel konuları ayrı ayrı belirlemesi, içeriği farklılaştırmanın ilk adımıdır. (Kronberg ve York-Barr, 1997). İçeriği farklılaştırma iki şekilde düşünülebilir. Bunlardan birincisi öğrencilerin bireysel farklılıklarına göre öğreteceğimiz konular üzerinde farklılaştırma, diğeri de öğrencilerin öğrenmelerini istediğimiz konulara onları nasıl yönlendireceğimiz üzerine farklılaştırmadır. Bir taraftan tüm öğrenciler konu ile ilgili temel öğrenmeleri gerçekleştirirken, diğer taraftan da öğrencilerin bireysel farklılıklarına göre onların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde onları farklı içeriklere yönlendirmek faydalı olacaktır. Ancak öğrencilerin tamamı temel konulara hakim ise içerik kısmen ya da tamamen de değiştirilebilir (Tomlinson, 2001b; Tomlinson & Eidson, 2003).

İçeriğin farklılaştırma çalışmalarına dönem ya da ünite başında gerçekleştirilecek öğrenci analizi ile başlanmalıdır. Öğrenci analizi ile öğretmen öğrencilerin ilgileri, hazırbulunuşluk düzeyleri, konu ile ilgili önbilgileri ve öğrenme profilleri hakkında bilgi edinerek içeriğin farklılaştırılmasına yön verecek veriler elde eder. Öğrencilerin konu ile ilgili öğrencilerin durumunu yazılı formlar (EK 3), testler

ile değerlendirmeler yapabileceği gibi öğretmen öğrenci diyalogları şeklinde de değerlendirmeler yaparak programın içerik ögesi ile ilgili öğrencilerin bireysel farklılıklarına ilişkin veriler elde edebilir. Öğrenci analizinden sonra içerik, farklı yollarla farklılaştırılabilir. İçeriği farklılaştırmaya yönelik bazı yöntemler şu şekilde ele alınabilir (Heacox, 2002; Kaviany, Khany & Gowhary 2014; Khany & Khosravian 2013; Tomlinson 1999, 2001b):

1) Öğrenciler, hazırbulunuşluk düzeylerine göre değerlendirdikten sonra farklı hazırbulunuşluk seviyelerine hitap eden etkinlikler tasarlanabilir.

2) İçerik öğrencilerin durumuna göre tümdengelim veya tümevarım yöntemi ile verilebilir.

3) Öğrencilerin hazırbulunuşluk ve anlama/kavrama düzeylerine göre temel veya gelişmiş kaynaklar onların kullanımına sunulabilir.

4) İçerik, öğrencilerin öğrenme profillerine ve baskın zekâ türlerine göre farklı materyallerle sunulabilir.

5) İleri seviyede öğrencilere konu ile ilgili derinlemesine çalışacakları kaynaklar, materyaller sunulabilir.

6) Ön öğrenmeleri ve hazırbulunuşluk düzeyleri yetersiz öğrencilerin eksik öğrenmeleri üzerinde durulabilir. Bu öğrencilere içerik parçalar halinde daha da basitleştirilerek ve farklı materyallerden de yararlanılarak verilebilir. 7) Bilgisayar programları, videolar, animasyonlar, dijital hikayeler, sunumlar,

ses ve görüntü kayıtları, internet, uzaktan eğitim gibi teknolojik imkanlardan yararlanılabilir.

8) İçerik, öğrencilerin durumlarına göre daha basit ya da daha derin metinler halinde öğrencilere sunulabilir.

9) Öğrencilere farklı içerikler sunmada dergiler, broşürler, afişler, gazeteler, kitaplar, ansiklopediler, dijital dokümanlar, belgeseller, filmler vb. kaynaklardan mümkün olduğunca yararlanılabilir.

Öğrenmenin gerçekleşmesinde içerik, öğrencilerin öğrenme stillerine bağlı olarak ve normal koşullarda ne tür performans standartlarının beklendiğini dikkate alarak farklılaştırılabilir. Bu farklılaştırma aşaması öğrencilere, bilgiyi edinmelerinde

en kolay olan yöntemlerle öğrenmelerine olanak sağlar. Örneğin, bazı öğrenciler belli konularda okuma yapmayı tercih ederken, diğerleri içerikle ilişkili olan konuları dinleyerek öğrenmeyi tercih edebilirler. Bununla birlikte, öğretmenler, öğrencilerin yalnız, ikili veya gurupla çalışma yapmalarını tercih edebilecekleri esnek ortamı sağlaması gerekir (Chamberlin & Powers, 2010; Goddard, Neumerski, Goddard, Salloum & Berebitsky, 2010; Kanevsky, 2011; Landrum & McDuffie, 2010; Santangelo & Tomlinson, 2012; Smit & Humpert, 2012). Santangelo ve Tomlison (2012) ve Chamberlin ve Powers (2010) bazen grupların benzer ilgi alanlarına veya öğrenme profillerine sahip öğrencilerden oluşabileceğini, bazen de farklı ilgi alanlarına veya öğrenme profillerine sahip öğrencilerden oluşabileceğini belirtmektedir.

Akademik çeşitliliğin giderek arttığı günümüz sınıflarında öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin bireysel farklılıkların dikkate alınması gereken en önemli unsurlardan biridir. İçerik açısından bireysel farklılıklar göz önüne alındığında konu ile ilgili gerekli ön öğrenmelere sahip öğrencilere derin öğrenmeler sağlayacakları kaynaklar sağlanarak bu öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda derin öğrenmeler gerçekleştirmeleri sağlanabilir. Ayrıca bu öğrenciler temel içeriği öğrenmeye çalışan ya da sınıf düzeyinin gerisinde olan diğer arkadaşlarına akran rehberliği yapabilir. Konuyu iyi bilen öğrenciler ile bilmeyen öğrenciler arasında grup etkinlikleri veya grup öğretimi ile öğrencilerin birbirleri ile içerik temelli akran paylaşımlarında bulunmaları sağlanabilir. Öğrenciler, ilgilerine göre içeriği destekleyecek ve zenginleştirecek farklı kaynaklara yöneltilebilir. Öğrencilerden bu tür kaynakların varlığına yönelik farkındalık oluşturulabilir. İçeriğin sunumu genelde tüm zekâ alanlarına hitap edecek şekilde özelde ise öğrencinin baskın olan zekâ alanlarına hitap edecek şekilde gerçekleştirilebilir. İçerik sadece yazılı metinlerle değil; videolar, filmler, animasyonlar, dergiler, alternatif kitaplar, dokümanlar, gazeteler, bilgisayar programları, afişler, broşürler, dijital dokümanlar, internet kaynakları gibi çok çeşitli kaynaklarla sunulabilir (Heacox, 2002; Tomlinson 1999, 2001b; Tomlinson & Eidson, 2003; Tomlinson, Strickland, 2005). Farklılaştırılmış öğretim yaklaşımında kullanılan stratejiler ayrı bir başlık altında ele alınmış olup, içeriğin farklılaştırılmasına ilişkin stratejiler de bu başlık altında ayrıntılı bir şekilde

ele alınacağından dolayı bu bölümde içeriğin farklılaştırılmasına yönelik stratejilere derinlemesine değinilmemiştir.