Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımı

Çoğu eğitim yaklaşımında olduğu gibi, farklılaştırılmış öğretim konusunda da bazı yanlış inançlar bulunmaktadır. Bu sebeple farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını doğru anlayabilmek açısından kimi noktaları açıklığa kavuşturmak gerekmektedir (Tomlinson, 2001b: 2-5). Bu bölümde öncelikle farklılaştırılmış öğretimin ne olduğu açıklanacak ardından da farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına ilişkin yanlış inançlar konusu ele alınacaktır. Öncelikle farklılaştırılmış öğretimin ne olduğuna dair açıklamalar kısaca aşağıda ele alınmaktadır.

Farklılaştırılmış öğretim proaktiftir: Farklılaştırılmış öğretimde öğretmen

birbirlerinden farklı olan öğrencilerin farklı ihtiyaçları olduğunu bilir. Bu yüzden öğretmen, öğrenme hedeflerine ulaşılması ve öğrenmenin öğrenciler tarafından etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için öğrencilerin ihtiyaçlarını öngörerek onların ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte kaliteli planlar yapmaya odaklanır.

Farklılaştırılmış öğretim nicelden daha çok niteldir: Birçok öğretmen

farklılaştırılmış öğretimi bazı öğrencilere daha çok bazılarına ise daha az görevler vermek olarak görürler. Örneğin bir öğretmen ileri seviyedeki bir öğrenciye iki kitap raporu hazırlaması görevi verirken daha düşük seviyedeki bir öğrenci için sadece bir kitap raporu hazırlama görevi verebilir. Düşük seviyedeki bir öğrenci için yardım almaksızın bir kitabı okuyup yorumlaması çok zor olabilir veya bir öğrenci için kitabı okuyup anlaması kolayken üç sayfalık bir rapor yazması zor olabilir. İleri seviyedeki bir öğrenci için bir kitaba yönelik rapor hazırlamak “çok kolay” ise, aynı şeyi iki kat fazlasını yapması sorunun çözümünden daha çok onun için bir ceza niteliğinde algılanabilir. Öğrencilere verilecek görev veya ödevleri nicel açıdan belirlemek, öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde hazırlanmış görev veya ödevlerden daha az etkili olacaktır. Bu sebeple öğrencilerin bireysel farklılıklarına göre çalışmalar planlanırken sadece niceliksel çalışmalar değil niteliksel çalışmalara yer verilmelidir.

Farklılaştırılmış öğretim değerlendirmeye dayalıdır: Öğrencilerinin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte bir öğretme ve öğrenme ihtiyacının farkında

olan bir öğretmen, öğrencilerini daha iyi tanımak için her türlü olanağı dikkate almalıdır. Öğretmen; öğrenci diyaloglarını, sınıf tartışmalarını, öğrenci çalışmalarını, gözlemleri ve formal değerlendirmeleri, her bir öğrencisi için etkili öğrenmelerin nasıl gerçekleştirileceği konusunda bilgi edinmek için kullanmalıdır. Öğretmenin edindiği bu bilgi ve izlenimler, öğrencilerinin potansiyel ve becerilerini en iyi şekilde sergileyebilmeleri için nasıl bir öğretme ortamı oluşturması gerektiği konusunda öğretmene yardımcı olacaktır. Değerlendirme ise artık her ünite sonunda neyin öğrenildiğini görmekten ziyade ünitenin amaçları doğrultusunda sürecin başından sonuna kadar öğrencilerin hangi ihtiyaçlarının karşılandığı doğrultusunda yapılan bir eyleme dönüşecektir. Üzerinde çalışılacak ünite boyunca öğretmen, öğrencilerin hazırbulunuşluklarındaki ve ilgilerindeki gelişmeleri değerlendirecek, bu değerlendirmeye dayalı olarak öğrencilerin en iyi öğrenmeleri sağlayacak şekilde öğrenme yaşantıları düzenlemelidir.

Farklılaştırılmış öğretim; içerik, süreç ve ürün açısından çoklu yaklaşımlar sunar: Tüm sınıflarda öğretmen en az üç öğretim programı unsuru ile ilgilenir: a.

içerik-girdi (öğrenciler ne öğrenecek), b. süreç (öğrenciler, öğrenmeyi nasıl gerçekleştirecek), c. ürün-çıktı (öğrenciler öğrendiklerini nasıl sergileyecek). Farklılaştırılmış öğretimde öğretmen bu unsurları farklılaştırarak öğrencilerin ne öğrenecekleri, nasıl öğrenecekleri ve öğrendiklerini nasıl sergileyecekleri konusunda farklı yaklaşımlar sunar. Ortaya konulan bu farklı yaklaşımlar, öğrencilerin gelişimlerine önemli ölçüde katkı sağlayacaktır.

Farklılaştırılmış öğretim öğrenci merkezlidir: Farklılaştırılmış sınıflar,

öğrenme deneyimlerinin ilgi çekici, öğrenci ihtiyaçlarını uygun olduğu zaman en verimli hale geleceği ilkesine dayalı olarak öğretme-öğrenme faaliyetlerini gerçekleştirir. Bu ilke, tüm öğrenciler öğrenme deneyim ve ortamlarını aynı ölçüde çekici ve ilginç bulamayabileceği sonucuna dayalıdır. Farklılaştırılmış öğretim sonraki öğrenmelerin daha önceki öğrenmelerin üzerine inşa edildiğini ve verilen öğretimin sonunda her öğrencinin aynı öğrenmeye sahip olmadığını kabul eder. Birbirinden farklı becerilere sahip öğrencilerin bulunduğu bir sınıfta farklılaştırılmış öğrenmeyi uygulayan öğretmenler, tüm öğrenciler ilgisini çekecek ve belli zorluk

derecesindeki öğrenme deneyimlerini sunma yollarını araştırır. Öğretmenler, verilen bir görevde bazı öğrencilerin zorlanmadıklarını, bazı öğrencilerin ise bu görevi zor ve karmaşık bulduklarını fark ederler. Öğrencilerin gerçekleştireceği görev ve etkinlikler öğrencilerin bireysel özellikleri, becerileri, ilgileri, hazırbulunuşluk düzeyleri ve öğrenme profilleri doğrultusundadır. Bunun yanı sıra, öğretmenler öğrencilerinin kendi öğrenme sorumluluklarını almaları konusunda öğrencilere yardımcı olurlar. Farklılaştırılmış bir sınıfta öğrencilerin karar verme ve kararları değerlendirme sürecinde aktif olarak yer almaları önemlidir.

Farklılaştırılmış öğretim tüm sınıf, grup ve bireyselleştirilmiş öğretimin bir araya getirilmesidir: Bazen aynı etkinliği tüm sınıfla yapmak veya aynı bilgiyi tüm

sınıfla paylaşmak daha etkili ve verimliyken bazen de grup veya bireysel çalışmalara dayalı etkinlikler etkili ve verimlidir. Farklılaştırılmış öğretimde duruma ve zamana uygun olarak bu öğretim modelleri birleştirilerek öğrenme ortamları oluşturulabilir.

Farklılaştırılmış öğretim dinamiktir: Farklılaştırılmış öğretimde hem

öğretmen hem de öğrenciler öğrenen pozisyonundadır. Öğretmenler belli bir konu veya derste daha fazla bilgiye sahiplerken aynı zamanda öğrencilerinin nasıl öğrendiklerini sürekli öğrenirler. Öğretmenler, öğrencilerinden elde ettikleri bu öğrenmeler ile her bir öğrencinin daha verimli olmalarını sağlamak amacıyla onlara farklı öğrenme fırsatları sunarlar. Aşağıdaki bölümde ise farklılaştırılmış öğretime atfedilen yanlış bilgiler ve inançlarinançlara değinilecektir.

Farklılaştırılmış öğretim, 1970’lerdeki “Bireyselleştirilmiş Öğretim” değildir: 1970’lerde öğrencilerin farklı öğrenme profilleri olduğu, öğrencilerin

bulundukları seviyeden diğerine geçmelerine yardımcı olunması gerektiği yaklaşımı ortaya çıkmıştır. Ancak 70’lerdeki bu yaklaşımın bazı noksan yönleri bulunmaktadır. Öncelikle o yıllarda 30 ve üzeri öğrenci mevcuduna sahip olan sınıflarda her bir öğrenci için farklı bir şeyler yapılmaya çalışılmıştır. Her bir öğrenciye farklı ödevler vermek ve bu ödevlerin kontrol edilmesi öğretmenler açısından zorluğu tartışılmaz bir gerçektir. Diğer taraftan bu yaklaşımın diğer bir noksanlığı ise her bir öğrencinin

giriş düzeyini net olarak belirlemek için öğretim, beceri alanlarına göre parçalara ayrılmıştır.

Farklılaştırılmış öğretimde öğrenmenin gerçekleşmesi için içerik, ürün ve süreç, öğrencilerin farklı ilgi ve hazır bulunuşluk düzeyleri ile öğrenme profillerine uygun olarak düzenlenmektedir. Ayrıca bireyselleştirilmiş öğretimde her bir öğrenci için farklı bir program hazırlanırken, farklaştırılmış öğretimde tüm öğrencilerin ihtiyaç ve gereksinimlerinin dikkate alındığı bütün sınıf için hazırlanan programlar söz konusudur. Farklılaştırılmış öğretimde öğretmen, gerektiğinde tüm sınıfla çalışmalar yapabileceği gibi kimi zaman küçük gruplarla kimi zaman da öğrencilerle bireysel olarak çalışmalar yapabilmektedir. Bu tür çalışmalar, her bir öğrencinin öğrenme sürecine katkı sağladığı ve becerilerini geliştirmektedir. Bunun yanı sıra grup içerisinde yapılan çalışmalarla da öğrencilerin toplumsallık duygularının gelişmesini sağlanmaktadır.

Farklılaştırılmış öğretim karmaşıklık veya düzensizlik değildir: Öğretmenlik

mesleğinde önemli hususlardan biri de öğretmenin sınıf yönetiminde kendini güvende ve rahat hissetmesidir. Sınıf yönetiminin ve öğrenci davranışlarının kontrolünü kaybetme korkusundan dolayı birçok öğretmen esnek sınıf ortamları oluşturmaktan kaçınmaktadır. Öğrenme ortamlarında sadece tek bir öğretim yaklaşımını kullanan öğretmenlerle karşılaştırıldıklarında, farklılaştırılmış öğretimi uygulayan öğretmenler birçok etkinliği eş zamanlı olarak hem yönetmek hem de gözlemlemek durumundadırlar. Farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını uygulayan bu öğretmenler, etkinlikler için yönergeleri verip bu yönergelerin yerine getirilip getirilmediğini gözlemlemek ve her bir öğrenme deneyimi için etkinlikler dizinini yönetmek zorundadır. Etkili bir şekilde hazırlanmış farklılaştırılmış öğretim modelinde düzensizlik ve disiplinsizlik söz konusu değildir. Öğretmen orkestra şefi gibi sınıfta sınıfı yönetir ve tüm öğrencilerle etkileşim halindedir. Öğretmen öğretim liderliği rolündedir ve bu rolü ile aynı zamanda öğrencilerin öğrenme sürecinde kendi öğrenmeleri ile ilgili sorumluluk almalarını sağlar.

Farklılaştırılmış öğretim homojen grupların oluşturulması sağlayan bir yöntem değildir: Farklılaştırılmış öğretimin önemli özelliklerinden bir tanesi de belli

alanlarda güçlü ve diğer bazı alanlarda zayıf olan öğrencileri içinde barındıran esnek gruplamaların yapılmasıdır. Esnek ve heterojen gruplamayı kullanan öğretmenler, bazı öğrencilerin yeni bir öğrenmeye ya da göreve daha yavaş başlayıp sonra ilerleyen süreçte kayda değer bir ilerleme kaydederek; bazı öğrencilerin ise yine daha yavaş başlayıp ilerleyen süreçte yavaş ilerlemeler kaydetmelerine rağmen sürecin sonunda öğrenmeyi gerçekleştirdiklerini bilir. Bu öğretmenler, kimi zaman öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda gruplarda hangi öğrencilerin yer alacağını belirlerken, kimi zaman da öğrencilerin kendi çalışma gruplarını oluşturmasına imkân verir. Farklılaştırılmış öğretimde öğretmenler, bazı öğrencilerin bağımsız çalışmayı tercih ettiklerini ve bu çalışma türünden verim aldıklarını gözlemlerken, bazı öğrencilerin ikili veya üçlü gruplarda daha iyi performans sergilediğini gözlemler. Farklılaştırılmış öğretim modelini uygulayan öğretmenler, belli bir zamana yayılmış olarak çok sayıda farklı grup şekilleri kullanır ve öğrenciler de bu farklı gruplama yönteminde ve düzenlemelerinde farklı deneyimler yaşarlar.