Hz Peygamber’in (s) Teri ile Teberrük

Hz. Peygamber’in (s) teri ile teberrük edildiğine dair birtakım rivayetler bulunmaktadır. Bu rivayetler sahabeyi, Hz. Peygamber’in (s) terine ayrı bir önem vermeye ve onu farklı amaçlarla kullanmaya itmiştir. Kimi rivayetlerde terin çocukların iyileştirilmesi için bir nevi ilaç maksadıyla, bir kısmında da koku olarak kullanıldığı geçmektedir.800 _{Bazı sahabeler de bu teri saklayıp, ölürken Hz.}

Peygamber’in teri ile kokulanmayı ve teberrükte bulunmayı vasiyet etmişlerdir.

Enes b. Mâlik Rivayeti

احسإَنعَ،ةملسَيبأَنباَوهوَفيفعلاَدبعَانثدحَ،ىنثملاَنبَنيجحَانثدحَ، فارَنبَدمحمَينثدح َدبعَنبَق انيفَميلسَ أَتيبَلخديَملسوَهيلعَاللهَىلصَيبنلاَناكَ:لاقَ،كلامَنبَسنأَنعَ،ةحلطَيبأَنبَالله َ،اهشارفَىلعَ جفَ:لاقَ،هيفَتسيلو لسوَهيلعَاللهَىلصَيبنلاَاذهَ:اهلَليقفَتيتأفَ،اهشارفَىلعَ انفَ ويَتاذَءا َ،كتيبَيفَ انَم تلعجفَاهتديتعَتحتففَ،شارفلاَىلعَ،ميدأَةعطقَىلعَهقرعَ قنتساوَ،قرعَدقوَتءاجفَلاقَ،كشارفَىلع َ َفشنت نيعنصتَامَ:لاقفَملسوَهيلعَاللهَىلصَيبنلاَعفففَ،اهريراوقَيفَهرصعتفَقرعلاَكلذ فَميلسَ أَايَ؟ َلوسرَايَ:تلاق تبصأَ:لاقَ،اننايبصلَهتكربَوجرنَالله . َ

800 _{Hz. Peygamber’in terinin güzel kokmasıyla alakalı detaylı bilgi için bkz. Tuzcu, Recep, Hz.}

Peygamber’in Teri İle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

174 Enes b. Mâlik (r.a) şöyle dedi: Rasulullah (s), (süt teyzesi) Ümmü Süleym’in evine o yokken girer ve onun yatağında uyurdu. Bir gün yine gelerek onun yatağında uyudu. (Ümmü Süleym eve gelince) ona: “Bu senin evinde, yatağında uyuyan Hz. Peygamber’dir (s)” denildi. Sonra Ümmü Süleym (O’nun yanına) geldi. Hz. Peygamber (s) terlemiş ve teri deri yatağın bir parçası üzerinde toplanmıştı. Bunun üzerine çantasını açarak bu teri (pamuk gibi yumuşak bir şeyle) çekmeye ve onu kabının içine sıkmaya başladı. O sırada Hz. Peygamber (s) uyandı ve “Ey Ümmü

Süleym! Ne yapıyorsun?” diye sorunca o, “Ya Rasûlallah! Çocuklarımız için bu terin

bereketini umuyoruz” dedi. Bunun üzerine Rasulullah (s) “İsabet ettin!” dedi.801

Hz. Peygamber’in (s) teri ile teberrükün anlatıldığı bu hadisi Müslim, Nesâî, Ahmet b. Hanbel, Tayâlisî, Beyhakî ve Ebû Avâne farklı isnatlarla ve farklı lafızlarla zikretmişlerdir. Bu rivayetlerin sahabe ravileri Ümmü Süleym ve Enes b. Mâlik’tir. Ortak noktaları ise -Tayâlisî ve Nesâî’nin rivayeti hariç- Hz. Peygamber’in terini teberrük için alıp hasta olan çocuklarının şifası için802 _{bir nevi tedavi maksadıyla}

kullanacaklarından bahsetmeleridir. Diğer bir ortak nokta ise Hz. Peygamber’in Ümmü Süleym’in terini teberrük için aldığını görüp “isabet ettin” buyurmasıdır. Bu ifade bunu onayladığı anlamına gelir.803 _{Kanaatimizce ifadenin “çocuklarımız için”}

şeklinde çoğul sığasında gelmesi de Hz. Peygamber’in terini sadece kendisine saklamayıp dağıtacağını ifade etmektedir. Rivayetlerdeki manaya etkisi olan lafız farklılıklarını zikretmek konunun daha iyi anlaşılması hususunda faydalı olacaktır.

Nevevî, Müslim’deki bab başlığını “Hz. Peygamber’in (s) teri ve onunla teberrük” şeklinde belirlemiştir. Bu babta üç hadis zikredilmektedir. Birinci rivayet Enes b. Mâlik’ten gelmekte olup şu şekildedir. “Hz. Peygamber (s) gündüz vakti bize geldi ve uyudu. Uyku esnasında terlemişti. Annem bir şişe getirdi ve teri onun içine sıyırdı. Hz. Peygamber (s) uyandı ve “Ey Ümmü Süleym ne yapıyorsun?” deyince

801 _{Müslim, Fezâil 83, 84, 85; Nesâî, Zinet 118; َAhmet b. Hanbel, el-Müsned, III, 221, 226, 230, 231;}

Tayâlisî, el-Müsned, III, 551; Ebû Nuaym, Hılyetü’l-Evliya, II, 61; Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, I, 385; Ebû Avâne, Müstahrec, XVIII, 222.

802 _{Hererî, el-Kevkebü’l-Vehhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. Haccâc, XXIII, 173.} 803 _{İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, XI, 72.}

175 annem “Bu senindir terindir. Onu kokumuza katacağız. Bu en güzel kokan kokulardan bile daha güzeldir”.804

Müslim’in diğer rivayeti ve Ahmed b. Hanbel’in bazı rivayetleri “Hz. Peygamber (s), Ümmü Süleym’in evinde kaylûle yapardı. Hz. Peygamber bu uykuda çok terlerdi. Ümmü Süleym’in kendisi için hazırladığı deriden yatak üzerinde uyurdu. Bir defasında deri yatağın Hz. Peygamber’in iki ayağı arasındaki bölgesinde bir hat oluşmuştu. Ümmü Süleym teri oradan pamukla aldı ve bir şişenin içine sıktı. Bunu gören Hz. Peygamber “Bu nedir? Ey Ümmü Süleym! Dedi. Bunun üzerine Ümmü Süleym, “Ey Allah’ın Rasulu! Bu senin terindir. Onu kokularımıza katacağım” dedi. O’da onun için güzel dualar etti” şeklindedir.805

Nesâî’nin rivayeti hadisin sonun da yer alan “isabet ettin” ifadesi yerine “Hz. Peygamber güldü” şeklindedir. Bu iki ifadeden Hz. Peygamber’in (s) terini izinsiz almanın caiz olduğuna delalet etiği hükmü çıkarılmıştır.806

Hz. Peygamber’in (s), Ümmü Süleym’in evine gelip orada uyuduğu rivayetleri bunlarla sınırlı değildir. Nitekim Bezzâr’ın, Enes b. Malik’ten yaptığı rivayette “Ümmü Süleym, Hz. Peygamber evine geldiği zaman, O’nun yemeğinden yer, bardağına koyduğu içeceğinden içer ve O’nun terini alıp şişesinin içine koyardı”807

şeklinde ifadeler geçmektedir. Sahih olarak gelen bir çok rivayette de ter dışında Hz. Peygamber’in (s), Ümmü Süleym’in evine gelip uyumasından, Medine’de onun evinden başka bir eve gitmediğinden, orada namaz kıldığından, kıldırdığından ve hatta Ümmü Süleym’in evini namazgah edindiğinden bahsedilmektedir.808

Yukarıdaki rivayetler göz önünde bulundurulduğunda şu değerlendirmeleri yapmak mümkün gözükmektedir:

Hz. Peygamber’in, Ümmü Süleym’in evine -evde kimse olmadığında bile- rahatça girip çıkmasından onunla akrabalık bağının olduğu anlaşılmaktadır. Bu

804 _{Müslim, Fezâil 83.}

805 _{Müslim, Fezâil 85; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, III, 230 ve 231.} 806 _{İbn Hubeyre, el-İfsâh ‘an Me‘ânî’s-Sihâh, V, 265.}

807 _{Bezzâr, XIII, 504.}

808 _{Buhârî, Ezan, 160 ve Cihat 38; Nesâî, Mesâcid 45 ve İmâmet 61; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, III,}

239 III, 145, Buharinin şartlarına göre; Bezzâr, el-Müsned, XIII, 234; Ebû Nuaym, Hilyetü’l-Evliyâ, II, 61; Taberânî, Mu‘cemü’l-Evsat, VII, 59.

176 konuda “Hz. Peygamber’in (s) öz teyzesi, sütannesi veya kardeşi Ümmü Haram emzirdiği için süt teyzesi olmaktadır” şeklide farklı rivayetler bulunmaktadır. Bundan dolayı saçlarını taramak, temizlemek, evinde uyumak gibi sadece mahremlere caiz olacak şekilde ona yakındı.809

Hz. Peygamber’in (s) terinin koku olarak kullanılması ona has bir durumdur. Yine bu konuda da rivayetler bulunmaktadır. Mesela Ebû Ya‘lâ ve Taberânî’nin rivayet ettiği bir hadiste Hz. Peygamber (s) kendisinden kızı için bir şey isteyen adama ûd ağacından bir parça ile beraber bir şişe getirmesini söyledi. Adam söyleneni yapınca o şişeye iki omzundan aldığı teri koydu ve “Kızına söyle ûd ağacını bu şişeye batırsın

ve onu koku olarak kullansın” dedi.810 _{Yine Hz. Peygamber koku kullanmaya ve güzel}

kokmaya önem gösterirdi. Nitekim Ebû Ya‘lâ ve Bezzâr’ın, Enes b. Malik’ten (r.a.) sahih olarak rivayet ettiği başka bir hadiste ifade edildiğine göre Rasulullah (s) Medine sokaklarından geçtiği zaman oradan geçtiği kokusundan anlaşılırdı ve “Buradan Rasulullah (s) geçmiş” denilirdi.

Bütün bu rivayetlerden, insan terinin temiz olup salihlerin eserleri ile teberrükün caiz olduğu hükmü de çıkarılmıştır.811 _{Ancak böyle bir kıyas yapılsa da Hz. Peygamber}

dışında salih bir kimsenin teri ile teberrük edildiğine dair bir rivayet tespit edilememiştir.